Help uw kinderen gelukkig te zijn

ALS het gaat om het grootbrengen van kinderen, zoeken ouders overal naar antwoorden die in feite in hun eigen huis voor het grijpen liggen. Talloze gezinnen hebben een bijbel, maar die staat ongebruikt op de boekenplank in plaats dat hij geraadpleegd wordt bij het grootbrengen van kinderen.

Het is waar dat velen thans sceptisch staan tegenover het gebruik van de bijbel als richtsnoer voor het gezinsleven. Zij wijzen hem af als afgedaan, ouderwets of te hardvochtig. Maar een eerlijk onderzoek zal aan het licht brengen dat de bijbel een praktisch boek voor gezinnen is. Laten wij eens kijken waarom dat gezegd kan worden.

Het juiste milieu

De bijbel zegt de vader, zijn kinderen te bezien als „olijfboomstekken rondom [zijn] tafel” (Psalm 128:3, 4). Tere stekken zouden niet tot vruchtdragende bomen opgroeien als ze niet met veel zorg omringd werden, niet de juiste voeding, grond en bevochtiging kregen. Evenzo vergt het succesvol grootbrengen van kinderen werk en verzorging. Kinderen hebben een gezond milieu nodig om tot rijpheid te groeien.

Het eerste ingrediënt voor zo’n milieu is liefde — tussen huwelijkspartners en tussen ouders en kinderen (Efeziërs 5:33; Titus 2:4). Veel gezinsleden houden van elkaar maar zien er niet de noodzaak van in die liefde te uiten. Maar bedenk dit eens: Zou u met recht kunnen zeggen dat u contact met een vriend had gehad als u hem brieven schreef die u niet eens adresseerde, van een postzegel voorzag of verstuurde? In dezelfde zin maakt de bijbel duidelijk dat ware liefde veel meer is dan een gevoel dat het hart verwarmt; liefde uit zich in woorden en daden. (Vergelijk Johannes 14:15 en 1 Johannes 5:3.) God heeft het voorbeeld gegeven door zijn liefde voor zijn Zoon onder woorden te brengen: „Dit is mijn Zoon, de geliefde, die ik heb goedgekeurd.” — Mattheüs 3:17.

Lovende woorden

Hoe kunnen ouders hun kinderen zulke liefde betonen? Begin met te letten op het goede. Kritiek op uw kinderen leveren is makkelijk. Hun onrijpheid, onervarenheid en zelfzucht zullen op talloze manieren blijken, dag in dag uit (Spreuken 22:15). Maar zij zullen elke dag ook veel goede dingen doen. Waarop gaat u zich concentreren? God blijft niet stilstaan bij onze fouten maar herinnert zich het goede dat wij doen (Psalm 130:3; Hebreeën 6:10). Wij moeten op dezelfde manier met onze kinderen omgaan.

Een jonge man merkt op: „Ik kan me niet herinneren in al de tijd dat ik thuis heb gewoond, ooit enig lovend woord te hebben gehoord — of dat nu voor prestaties thuis was of op school.” Ouders, negeer deze essentiële behoefte in uw kinderen niet! Alle kinderen moeten regelmatig geprezen worden voor de goede dingen die zij doen. Dat zal de kans verminderen dat zij „moedeloos” opgroeien, ervan overtuigd dat niets wat zij doen ooit goed genoeg zal zijn. — Kolossenzen 3:21.

Communicatie

Nog een goede manier om uw kinderen liefde te betonen, is het opvolgen van de raad in Jakobus 1:19: „[Wees] vlug . . . om te horen, langzaam om te spreken, langzaam met betrekking tot gramschap.” Probeert u uw kinderen aan het praten te krijgen en luistert u echt naar wat zij te zeggen hebben? Als uw kinderen weten dat u hun al de les gaat lezen nog voordat zij uitgepraat zijn, of dat u boos zult worden als u hoort hoe zij werkelijk over iets denken, dan kan het zijn dat zij hun gevoelens voor zich houden. Maar als zij weten dat u echt zult luisteren, is de kans veel groter dat zij openhartig tegenover u zullen zijn. — Vergelijk Spreuken 20:5.

Maar stel nu dat zij gevoelens onthullen waarvan u weet dat ze verkeerd zijn, wat dan? Is dat het moment voor een boze reactie, een preek of streng onderricht? Toegegeven, sommige uitbarstingen van kinderen kunnen het lastig maken „langzaam om te spreken, langzaam met betrekking tot gramschap” te zijn. Maar denk nog eens aan Gods voorbeeld met zijn kinderen. Schept hij een sfeer van ziekelijke angst, zodat zijn kinderen bang zijn hem van hun ware gevoelens in kennis te stellen? Nee! Psalm 62:8 zegt: „Vertrouwt te allen tijde op [God], o volk. Stort uw hart voor hem uit. God is voor ons een toevlucht.”

Toen Abraham zich zorgen maakte over Gods besluit de steden Sodom en Gomorra te vernietigen, aarzelde hij dan ook niet om tegen zijn hemelse Vader te zeggen: „Het is van u niet denkbaar dat gij op deze wijze handelt . . . Zal de Rechter van de gehele aarde geen recht doen?” Jehovah bestrafte Abraham niet; Hij luisterde naar hem en nam zijn angsten weg (Genesis 18:20-33). God is opmerkelijk geduldig en zachtaardig, zelfs wanneer zijn kinderen gevoelens uitstorten die volkomen ongerechtvaardigd en onredelijk zijn. — Jona 3:10–4:11.

Ouders moeten eveneens een milieu creëren waarin kinderen zich veilig voelen om hun diepste gevoelens te onthullen, hoe verontrustend die ook mogen zijn. Luister dus naar een hartstochtelijke uitbarsting van uw kind. Erken zijn gevoelens en tracht achter de redenen te komen, in plaats van hem een standje te geven. U zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: ’Ik hoor dat je boos bent op die en die. Wil je me vertellen wat er gebeurd is?’

Hoe met boosheid om te gaan

Natuurlijk is geen enkele ouder zo geduldig als Jehovah. En kinderen kunnen echt het geduld van hun ouders tot het uiterste op de proef stellen. Bent u van tijd tot tijd boos op uw kinderen, vraag u dan niet bezorgd af of u als ouder tekortschiet. Soms zult u alle reden hebben om boos te zijn. God zelf wordt met recht boos op zijn kinderen, zelfs op sommigen die hem zeer lief zijn (Exodus 4:14; Deuteronomium 34:10). Zijn Woord leert ons echter onze boosheid te beheersen. — Efeziërs 4:26.

Hoe? Soms helpt het om een paar ogenblikken te wachten zodat uw boosheid de kans krijgt te bedaren (Spreuken 17:14). En bedenk: Dit is een kind! Verwacht geen volwassen gedrag of een rijpe manier van denken (1 Korinthiërs 13:11). Als u begrijpt waarom uw kind op een bepaalde manier handelt, kan dat iets van uw boosheid wegnemen (Spreuken 19:11). Vergeet nooit het enorme verschil tussen iets slechts doen en slecht zijn. Een kind toeschreeuwen dat hij slecht is, kan hem ertoe brengen zich af te vragen: ’Waarom zou ik nog proberen goed te zijn?’ Maar een kind liefdevol corrigeren zal hem helpen het de volgende keer beter te doen.

Het handhaven van orde en respect

Kinderen zin voor orde en respect bijbrengen is een van de grote uitdagingen waarvoor ouders staan. In de huidige toegeeflijke wereld vragen velen zich af of het wel goed is hun kinderen beperkingen op te leggen. De bijbel antwoordt: „De roede en terechtwijzing, die geven wijsheid; maar een aan zichzelf overgelaten knaap zal zijn moeder beschaamd maken” (Spreuken 29:15). Sommigen schrikken van het woord „roede”, denkend dat het een vorm van kindermishandeling impliceert. Maar dat is niet zo. Het Hebreeuwse woord voor „roede” duidde op een staf, zoals de staf die een herder gebruikte om zijn schapen te leiden — niet om ze ervanlangs te geven.a De roede staat dus voor streng onderricht.

In de bijbel ligt bij streng onderrichten de nadruk op het laatste woord. Daarom zegt het boek Spreuken een keer of vier: ’Luister naar streng onderricht’ (Spreuken 1:8; 4:1; 8:33; 19:27). Kinderen moeten leren dat het goede doen beloond wordt en dat het verkeerde doen onaangename gevolgen heeft. Straf kan kracht bijzetten aan negatieve lessen, net zoals beloningen — lovende woorden bijvoorbeeld — kracht kunnen bijzetten aan positieve lessen. (Vergelijk Deuteronomium 11:26-28.) Ouders doen er goed aan Gods voorbeeld na te volgen wanneer het op straffen aankomt, want hij vertelde zijn volk dat hij hen „in de juiste mate” zou tuchtigen (Jeremia 46:28). Sommige kinderen hebben niet veel meer dan een paar strenge woorden nodig om hen in het gareel te brengen. Anderen hebben krachtiger maatregelen nodig. Maar tuchtigen „in de juiste mate” zal nooit iets omvatten wat een kind echt emotioneel of fysiek zou schaden.

Tot evenwichtig streng onderricht behoort ook dat kinderen leren welke grenzen en beperkingen er gelden. Veel ervan staan duidelijk aangegeven in Gods Woord. De bijbel leert respect voor de grenzen rond persoonlijke eigendommen (Deuteronomium 19:14). Hij stelt fysieke grenzen door te bepalen dat het verkeerd is geweld te beminnen of een ander opzettelijk kwaad te berokkenen (Psalm 11:5; Mattheüs 7:12). Hij trekt seksuele grenzen en veroordeelt incest (Leviticus 18:6-18). Hij erkent zelfs persoonlijke en emotionele grenzen door ons te verbieden iemand uit te schelden of andere vormen van verbaal geweld te gebruiken (Mattheüs 5:22). Kinderen onderrichten over deze grenzen en beperkingen — met woord en voorbeeld — is onontbeerlijk voor het scheppen van een gezond gezinsmilieu.

Nog een sleutel tot het handhaven van orde en respect in het gezin is het begrijpen van de rolverdeling. In veel hedendaagse gezinnen is de rolverdeling vaag of rommelig. In sommige zal een ouder ernstige problemen toevertrouwen aan een kind, problemen waar het kind geen weg mee weet. In andere gezinnen mogen kinderen kleine dictators zijn en beslissingen voor het hele gezin nemen. Dat is verkeerd en schadelijk. Ouders zijn verplicht in de behoeften van hun jonge kinderen te voorzien — in hun fysieke, emotionele en geestelijke behoeften — niet andersom (2 Korinthiërs 12:14; 1 Timotheüs 5:8). Sta eens stil bij het voorbeeld van Jakob, die het tempo van zijn hele gezin en hun gevolg aanpaste opdat het de kleintjes niet te zwaar zou vallen. Hij begreep hun beperkingen en handelde ernaar. — Genesis 33:13, 14.

In geestelijke behoeften voorzien

Niets is belangrijker voor een gezond gezinsmilieu dan geestelijke gezindheid (Mattheüs 5:3). Kinderen kunnen zeer geestelijk gezind zijn. Zij zitten vol vragen: Waarom leven we? Wie heeft de aarde en de dieren, de bomen en de zee gemaakt? Waarom gaan mensen dood? Wat gebeurt er daarna? Waarom overkomen goede mensen erge dingen? De lijst lijkt eindeloos. Vaak zijn het de ouders die liever niet aan zulke dingen denken.b

De bijbel spoort ouders aan, tijd te besteden aan het geven van geestelijk onderricht aan hun kinderen en beschrijft zulk onderricht in warme bewoordingen als een aanhoudend gesprek tussen ouders en kinderen. Ouders kunnen hun kinderen over God en zijn Woord onderwijzen wanneer zij samen wandelen, thuis bij elkaar zitten, als het bedtijd is — wanneer het maar kan. — Deuteronomium 6:6, 7; Efeziërs 6:4.

De bijbel doet meer dan zo’n geestelijk programma aanbevelen. Hij voorziet ook in het materiaal dat u nodig zult hebben. Hoe zou u per slot van rekening de bovenvermelde vragen van kinderen beantwoorden? De bijbel bevat de antwoorden. Ze zijn duidelijk, ze zijn boeiend en ze stemmen hoopvol in deze wanhopige wereld. Beter nog, begrip van de bijbelse wijsheid kan uw kinderen het stevigste anker geven, de veiligste leiding in deze verwarrende tijd. Geef hun dat, en het zal hun werkelijk goed gaan — nu en in de toekomst.

[Voetnoten]

[Inzet op blz. 11]

Zoek naar een manier om uw kind geregeld specifieke complimentjes te geven

[Kader op blz. 10]

Zijn tijd vooruit

BIJBELSE voorschriften hielpen de bevolking van het oude Israël zich in een gezinsleven te verheugen dat op een veel hoger peil stond dan dat van de omringende volken. De historicus Alfred Edersheim merkt op: „Buiten de grenzen van Israël zou het nauwelijks mogelijk zijn enigszins terecht over een gezinsleven te spreken, of zelfs over het gezin, zoals wij deze termen kennen.” Onder de oude Romeinen bijvoorbeeld verleende de wet de vader het absolute gezag in het gezin. Hij kon zijn kinderen als slaven verkopen, hen zwaar lichamelijk werk laten doen of hen zelfs terechtstellen — straffeloos.

Sommige Romeinen vonden dat de joden vreemde mensen waren omdat zij hun kinderen zachtaardig behandelden. De eerste-eeuwse Romeinse historicus Tacitus schreef zelfs een hatelijke passage over de joden waarin hij zei dat hun gebruiken „tegelijk verdorven en walgelijk” waren. Hij erkende echter wel: „Het is bij hen een misdrijf een pasgeboren baby te doden.”

De bijbel verschafte een verheven maatstaf. Hij leerde de joden dat kinderen een kostbaar bezit zijn — feitelijk te beschouwen als een erfenis van God zelf — en navenant behandeld moeten worden (Psalm 127:3). Kennelijk hielden velen zich aan die raad. Zelfs hun taal was in dit verband veelzeggend. Edersheim merkt op dat het oude Hebreeuws naast de woorden voor zoon en dochter negen woorden voor kinderen had, elk van toepassing op een andere levensfase. Zo was er een woord voor een kind dat nog borstvoeding kreeg en een ander voor een kind dat gespeend was. Voor iets oudere kinderen was er een woord dat inhield dat ze stevig en sterk werden. En voor oudere jongeren was er een woord dat letterlijk ’zich vrij schudden’ betekende. Edersheim merkt op: „Het is wel zeker dat mensen die het kinderleven zo nauwlettend gadesloegen dat zij een aanschouwelijke aanduiding voor elke volgende fase van zijn bestaan gaven, erg aan hun kinderen gehecht moeten zijn geweest.”

[Kader/Illustratie op blz. 9]

Hoe kinderen te helpen gelukkig te zijn

• Zorg voor een veilig milieu waarin zij zich bemind en gewenst voelen

• Prijs hen geregeld. Wees specifiek

• Wees een goed luisteraar

• Wacht even wanneer u kwaad wordt

• Stel duidelijke, consequente grenzen en beperkingen

• Pas streng onderricht aan de behoeften van elk kind afzonderlijk aan

• Verwacht niet meer van uw kind dan redelijk is

• Voorzie in geestelijke behoeften door geregelde studie van Gods Woord