Ouders — Hoe kunt u uw gezin ’opbouwen’?

„Door wijsheid zal een huisgezin worden opgebouwd, en door onderscheidingsvermogen zal het stevig bevestigd blijken te zijn.” — SPREUKEN 24:3.

 1. Wat is één essentiële voorwaarde voor een sterk gezin?

BIJ een recente enquête werd aan ruim 550 beroepsadviseurs op het gebied van gezinsproblemen de vraag gesteld welke eigenschappen zij het meest aantroffen in sterke gezinnen. Bovenaan de lijst: communiceren en luisteren. De auteur van de studie, Dolores Curran, legde uit waarom: „Het is de energie die de brandstof levert om lief te hebben, te geven, te delen en banden te verstevigen. Zonder werkelijk te luisteren en onszelf te geven, kunnen wij elkaar niet kennen. Wij worden een huisgezin van kamergenoten die eerder negatief dan positief op elkaars behoeften reageren.” Ja, open communicatie is de levensstroom van een sterk gezin.

2, 3. (a) Welk probleem valt zelfs in sommige christelijke gezinnen op te merken? (b) Hoe laat Spreuken 24:3, 4 zien wat ervoor nodig is een sterk gezin op te bouwen? (c) Welke vragen moeten beantwoord worden?

² Wanneer er echter geen vertrouwelijkheid is, kunnen de gevolgen tragisch zijn. Aan een van de bijkantoren van het Wachttorengenootschap in Afrika bijvoorbeeld werd gevraagd waarom sommige christelijke jongeren de bijbelse moraal de rug toekeerden. „De voornaamste moeilijkheid in verband met het hele probleem”, zo luidde het antwoord, was „dat de ouders er niet in slaagden goede luisteraars te zijn en niet in staat bleken met hun kinderen te redeneren. Heel veel ouders hebben geen werkelijk intieme verhouding met hun kinderen.” Natuurlijk is dit slechts één aspect van het probleem — ook al is het een belangrijk aspect. Persoonlijke gehoorzaamheid en godvruchtige toewijding van de zijde van de jongere is net als bij alle anderen het voornaamste (Romeinen 14:12; 1 Timótheüs 6:6). Beschouw ook Spreuken 24:3, 4 eens. Daar staat: „Door wijsheid zal een huisgezin worden opgebouwd, en door onderscheidingsvermogen zal het stevig bevestigd blijken te zijn. En door kennis zullen de binnenkamers gevuld worden met allerlei kostbare en aangename dingen van waarde.”

³ Maar hoe kunt u wijsheid, onderscheidingsvermogen en kennis toepassen om de nodige gevoelsmatige vertrouwelijkheid, in het bijzonder met pubers, te bereiken? Hoe voorkomt u dat u onbedoeld communicatieblokkades opwerpt? (Vergelijk Spreuken 14:1, 12.) Bovenal: hoe kunt u bereiken dat uw gezin standvastig is in de ware aanbidding? Er wordt zoveel beslag op uw tijd en aandacht gelegd, dat u zich wellicht afvraagt waar u moet beginnen. De eerste hoedanigheid, wijsheid, kan u helpen prioriteiten te stellen.

Stel verstandige prioriteiten

 4. Wat dient in een christelijk gezin de hoogste prioriteit te hebben?

⁴ „De vrees voor Jehovah is het begin van wijsheid”, schreef de psalmist (Psalm 111:10). Uw eigen gezonde vrees om God te mishagen, in combinatie met het op de eerste plaats stellen van zijn aanbidding, is van essentieel belang. Een moeder legde uit hoe zij en haar man met succes hun twee zoons hadden grootgebracht als dienstknechten van Jehovah: „Wij vulden ons leven met de waarheid — gingen naar alle congressen, bereidden ons voor op de vergaderingen en bezochten ze, en maakten de velddienst tot een geregeld deel van ons leven.” Haar man voegde eraan toe: „De waarheid is geen deel van ons leven, ze is ons leven. Ze is de spil waar al het andere om draait.” Geeft u eveneens de aanbidding van Jehovah de allerhoogste prioriteit bij u thuis?

 5. Waarom is evenwichtigheid voor christelijke ouders noodzakelijk?

⁵ Als gezin aan de velddienst deelnemen, zal u nader tot elkaar brengen, maar toch vergen de unieke behoeften van kinderen een investering van uw privé-tijd en emotionele energie. Er is daarom evenwichtigheid nodig om te bepalen hoeveel tijd u kunt gebruiken voor het predikingswerk of voor taken in de gemeente zonder te kort te schieten in de geestelijke, emotionele en materiële zorg voor ’de uwen’. U moet „eerst leren in [uw] eigen huisgezin godvruchtige toewijding te beoefenen” (1 Timótheüs 5:4, 8). Om vooral vaders te helpen het evenwicht tussen gezinsverplichtingen en taken in de bediening te vinden, werd in De Wachttoren van 1 december 1959 nadrukkelijk de raad gegeven: „Zorg ervoor dat . . . een juist gewicht aan de belangen van uw gezin wordt gegeven. Jehovah God verwacht stellig niet van een man dat hij al zijn tijd aan gemeentewerkzaamheden besteedt — zoals het helpen van zijn broeders en zusters en naasten om redding te verwerven — en toch niet voor de redding van zijn eigen gezin zorgt. Vrouw en kinderen vormen de voornaamste verantwoordelijkheid voor een gehuwde man.”

 6. Welk gevaar moet door ouders vermeden worden, en hoe kunnen zij dit doen?

⁶ U van deze verantwoordelijkheid kwijten, betekent niet noodzakelijkerwijs dat u vele uren met uw kinderen doorbrengt, maar vereist wel dat u die tijd ten volle benut. Helaas hebben sommige ouders zich zo in beslag laten nemen door de zorg voor gemeentelijke aangelegenheden, een boeiende baan of materiële dingen dat zelfs wanneer zij met hun kinderen samen zijn, hun gedachten elders zijn. Soms doordringt een gezinstragedie hen pas van de noodzaak hun prioriteiten opnieuw onder de loep te nemen. „De wijsheid van boven is . . . redelijk, bereid tot gehoorzamen” (Jakobus 3:17). Zulke hemelse wijsheid zal u helpen naar behoren uw tijd in te delen en uw emotionele betrokkenheid te spreiden, zodat u al Jehovah’s geboden kunt gehoorzamen.

De roede en terechtwijzing geven wijsheid

 7. Hoe kan Spreuken 29:15 doeltreffend worden toegepast?

⁷ Wanneer u in alle vriendelijkheid krachtig en duidelijk vasthoudt aan juiste beginselen, vertelt dit uw kinderen dat u zich om hen bekommert. Toegeeflijkheid leidt bij jongeren zowel tot onzekerheid als tot misdadige neigingen. „De roede en terechtwijzing, die geven wijsheid” (Spreuken 29:15; 22:15). Om doeltreffend te zijn, moeten „de roede en terechtwijzing” vergezeld gaan van liefde. Streng onderricht dat op onredelijke wijze of in een emotionele uitbarsting wordt toegediend, kan de geest van een kind breken. „Gij vaders, tergt uw kinderen niet, zodat zij niet moedeloos worden” (Kolossenzen 3:21). Tot de „roede” van streng onderricht behoort ook gepaste straf, maar indien u onredelijke eisen stelt, buitensporig kritisch bent en het kind vernedert, is dat misbruik maken van deze „roede” en kan het vertrouwen van het kind in zichzelf en in u worden verwoest. Het kind kan „moedeloos worden”.

 8. Leg uit waarom „terechtwijzing” meer betekent dan bestraffing.

⁸ Maar „roede en terechtwijzing” zijn beide noodzakelijk. Terechtwijzing vereist meer dan bestraffing; het vereist ook dat de feiten zo worden uiteengezet dat een ander erdoor wordt overtuigd.a Het Hebreeuwse woord voor „terechtwijzing” wordt ook weergegeven met ’tegenargument’ (Psalm 38:14). Terechtwijzen betekent dus in feite bereid en in staat zijn feiten zo uiteen te zetten dat het kind de redenen voor uw optreden kan begrijpen. De publikaties van het Wachttorengenootschap bevatten materiaal, voor een deel in de eerste plaats voor jongeren geschreven, dat u kan helpen uw kind deugdelijke redenen te geven waarom een bepaalde handelwijze verkeerd is. Maakt u daar ten volle gebruik van?

Onderscheidingsvermogen schept empathie

 9. Wat is onderscheidingsvermogen, en waarom is het belangrijk?

⁹ Onderscheidingsvermogen is ook een essentiële communicatievaardigheid. Het oorspronkelijke Hebreeuwse woord stamt af van een grondwoord met de betekenis „onderscheid maken tussen”, „onderscheiden”. Dit van onderscheidingsvermogen getuigende inzicht reikt dieper dan wat voor de hand ligt en is daarom verwant aan begrip, empathie en mededogen. — 1 Petrus 3:8.

10. Hoe werden door een nader onderzoek naar een schijnbaar duidelijke situatie in bijbelse tijden vijandelijkheden voorkomen?

¹⁰ Een bijbels voorbeeld dat de waarde van onderscheidingsvermogen aantoont, staat opgetekend in Jozua 22:9-34. De stammen Ruben en Gad en de halve stam Manasse, die land ten oosten van de Jordaan als erfdeel hadden gekregen, bouwden een reusachtig altaar op hun land. De andere stammen, die dit als afvalligheid beschouwden, maakten zich op om te bestraffen wat een moedwillige schending van Gods wet leek (Leviticus 17:8, 9). Voordat zij tot daden overgingen, stuurden zij een gezantschap om met de twee en een halve stam te praten (Spreuken 13:10). Het gesprek bracht aan het licht dat het altaar niet gebouwd was om er slachtoffers te brengen, maar „veeleer uit angstige bezorgdheid”. Door de Jordaan gescheiden van de andere stammen, waren de twee en een halve stam ernstig bezorgd over de mogelijkheid dat hun toekomstige generaties van de aanbidding van Jehovah afgesneden zouden worden. Het altaar zou dienen als een voortdurende herinnering, „een getuige”, dat ook zij Gods volk waren. Wat een ommekeer bracht deze verklaring teweeg! Er werd een ander licht geworpen op wat een drieste zonde scheen. Doordat de andere stammen ’langzaam tot toorn’ waren, werden zij in staat gesteld zich een juist beeld van de situatie te vormen, en dit schiep begrip. — Spreuken 14:29.

11. Hoe legde één ouder onderscheidingsvermogen aan de dag?

¹¹ Wanneer zich met uw kind een probleem voordoet, probeert u dan onderscheidingsvermogen aan de dag te leggen? Een van de zonen van een christelijk echtpaar bijvoorbeeld begon ’razend op de wereld’ uit school thuis te komen. „Hij weigerde te zeggen waarom hij zo kwaad was”, lichtte de vader toe. „Eerst dacht ik dat hij gewoon opstandig was, maar toen merkte ik dat hij heel stil werd als ik hem naar school vroeg. Nu, we hebben een lang gesprek gehad en toen kwam ik erachter dat de jongens op school hem plaagden omdat hij klein was voor zijn leeftijd. Nadat ik hem gerustgesteld had door hem te vertellen dat ik begreep hoe moeilijk het was zo behandeld te worden, gaf ik hem wat praktische suggesties om het hoofd te bieden aan de situatie.” Al snel verbeterde de houding van de jongen.

12. Waarom zijn de tienerjaren voor de meeste jongeren moeilijk, en wat is er van de zijde van de ouders nodig?

¹² Zou u hetzelfde geduld met uw kind aan de dag gelegd hebben? Jongeren, vooral tieners, kunnen sterk beïnvloed worden door zulke zaken als school, uiterlijk, seksuele verlangens en populariteit. „Van alle menselijke ontwikkelingsfasen is de puberteit de moeilijkste”, verklaarde het tijdschrift Adolescence. „De pubers, vol zelfkritiek en onervaren, voelen dat zij te kort schieten in een wereld van wedijver en ongevoeligheid. In plaats van in staat te zijn vernedering en mislukking te aanvaarden, reageren zij met sterke gevoelens van rancune en angst.” Zulke hinderlijke emoties kunnen het gedrag van een kind beïnvloeden. (Vergelijk Prediker 7:7a.) Alleen door een intieme communicatie met uw kind te ontwikkelen, zult u begrijpen wat het werkelijke probleem is en in staat zijn te onderscheiden wat de beste manier is om te helpen.

13. (a) Wat zijn enkele communicatiebarrières? (b) Waarom moeten ouders Spreuken 20:5 met volharding in praktijk brengen? Illustreer dit.

¹³ Veel jongeren hebben er moeite mee hun angsten onder woorden te brengen. Als uw kind zijn hart begint te luchten, vermijd dan ook gedachteloze, stekende commentaren, zoals ’Is dat alles? Ik dacht dat er iets belangrijks was.’ ’De moeilijkheid met jou is . . .’ ’Hoe kon je mij dat aandoen?’ ’Maar wat verwacht je dan? Je bent trouwens nog maar een kind’ (Spreuken 12:18). Soms zult u bij een jongere wat dieper moeten graven, vooral als hij een gevoelig probleem heeft. „De man [of vrouw] van onderscheidingsvermogen” zal met volharding proberen zulke gevoelens ’naar boven te halen’ (Spreuken 20:5). Een christelijk echtpaar merkte dat hun dochter zich aan gezinsactiviteiten begon te onttrekken. De ouders polsten haar, maar tevergeefs. Zij hielden vol. „Ten slotte ging ik op een dag bij haar op bed zitten, sloeg mijn arm om haar heen en vroeg nogmaals wat het probleem was”, berichtte de moeder. „Onder tranen vertelde zij mij dat zij het gevoel had dat wij en anderen gewoon niet op haar gezelschap gesteld waren, en dat zij daarom zoveel mogelijk uit onze buurt bleef. Mijn eerste impuls was te zeggen: ’Dat is volslagen belachelijk’, maar ik hield het binnen en luisterde alleen maar terwijl zij haar hart uitstortte.” De ouders verzekerden haar dat zij heel veel van haar hielden en zorgden er sedertdien voor dat zij zich in de gezinskring thuis voelde. Zij overwon het probleem en besteedt nu blijmoedig een groot deel van haar tijd aan het prediken van het evangelie.

14. Waarom is het niet voldoende een gezin te hebben dat een sterke emotionele band heeft?

¹⁴ Een hecht gezin opbouwen is belangrijk, en zelfs sommige wereldse gezinnen hebben dat gepresteerd. Maar het is nog heel iets anders een geestelijk gezind gezin op te bouwen dat dicht bij Jehovah blijft en zich verenigd laat leiden door zijn Woord. Om dit tot stand te brengen, is er meer nodig dan een hechte emotionele band met uw kinderen te hebben.

Kennis versterken

15. Welke soort van kennis is van het grootste belang, en waarom?

¹⁵ „Door kennis zullen de binnenkamers gevuld worden met allerlei kostbare en aangename dingen van waarde” (Spreuken 24:4). Deze kostbare dingen van waarde zijn geen materiële schatten, maar bestaan onder meer uit geestelijke zekerheid, zelfopofferende liefde, godvruchtige vrees, en geloof dat gebaseerd is op de kennis van God. Hierdoor wordt een rijk gezinsleven geschapen (Spreuken 2:5; 15:16, 17; 1 Petrus 1:7). Deze kennis zal kinderen de innerlijke kracht verlenen om Satans tactieken, zelfs de subtiele, te kunnen weerstaan, want in Spreuken 24:5 staat: „Wie wijs is in sterkte, is een fysiek sterke man, en een man van kennis versterkt kracht.” Maar u moet die kennis in hun hart prenten. — Deuteronomium 6:6, 7; 1 Johannes 2:14.

16. (a) Wat is van essentieel belang als u kennis van God in het hart van uw kind wilt laten doordringen? (b) Wat is er nodig opdat kinderen werkelijk profijt van de gezinsstudie hebben?

¹⁶ Een van de voortreffelijkste hulpmiddelen om uw kinderen het Woord van God in te prenten, is een geregelde gezinsstudie die hen aanmoedigt om zich de waarheid eigen te maken. „De gezinsstudie zorgt voor de juiste stemming, zodat de geest van uw kind ontvankelijk is voor onderwijs”, zet een succesvolle ouder van vier kinderen uiteen. Hij voegde eraan toe: „Wanneer u kinderen gaat corrigeren, hebt u automatisch een ’vijandig gehoor’. Maar als u materiaal kunt bespreken op een tijdstip dat er geen vijandigheid is, zoals tijdens de gezinsstudie, is er meer kans dat de punten die u hun duidelijk wilt maken, tot hen zullen doordringen.” Maar willen de kinderen er werkelijk profijt van hebben, dan dient u de apostel Paulus na te volgen, die schreef: „Ik verlangde ernaar u te zien om u enige geestelijke gave te kunnen meedelen en u daardoor standvastig te maken” (Romeinen 1:11). Een gave of geschenk wordt in het bijzonder gewaardeerd wanneer het iets is wat de ontvanger kan gebruiken en wat werkelijk waarde voor hem heeft. Haal dus uit het materiaal iets wat aanrakingspunten heeft met het leven van het kind.

17. (a) Wat kan ertoe bijdragen dat een gezinsstudie zowel interessant als leerzaam is? (b) Hebt u nog andere suggesties?

¹⁷ Ouders dienen zich er tevens van te vergewissen dat allen in het gezin weten wanneer precies de studie wordt gehouden en ook welke stof er zal worden behandeld. Sommigen maken gebruik van visuele hulpmiddelen zoals kaarten en schema’s om de stof te verlevendigen. Andere ouders zorgen voor verfrissingen ervoor of erna. Na de studie bespreken zij misschien de problemen van de dag of de week. (Zie het hierbij afgedrukte kader voor nog meer suggesties.) Houd bovenal deze bijbelstudie geregeld! Veel ouders moeten zich grote moeite getroosten om in voedsel en onderdak voor hun kinderen te voorzien; maar het is nog belangrijker te voorzien in „de onvervalste melk die tot het woord behoort, opdat [onze kinderen] door middel daarvan tot redding [mogen] groeien”. — 1 Petrus 2:2; Johannes 17:3.

18. Wat zal helpen uw gezin ’op te bouwen’?

¹⁸ Het vereist bekwaamheid en tijd een geestelijk sterk gezin op te bouwen. Wees vastbesloten de communicatievaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn om een hechte emotionele band met uw kinderen te behouden. Laat u er door niets van weerhouden de nodige tijd uit te trekken om uw gezin te versterken door middel van wijsheid, onderscheidingsvermogen en kennis. Bid voor en samen met uw kinderen, wetend dat alleen Jehovah uw pogingen om te ’bouwen’ met succes kan bekronen. — Psalm 127:1.

[Voetnoten]

Kunt u zich dit herinneren?

◻ Hoe wordt een gezin versterkt door wijsheid, en wat kan kinderen helpen wijsheid te ontwikkelen?

◻ Waarom helpt onderscheidingsvermogen goede gezinscommunicatie te scheppen?

◻ Waarom is kennis van God essentieel?

◻ Hoe kan de gezinsstudie interessant en leerzaam worden gemaakt?

[Kader op blz. 24]

EEN DOELTREFFENDE GEZINSSTUDIE

Hoe dient een studie te worden geleid?

Houd de sfeer ontspannen maar respectvol. Vermijd een machinale, al te formele gang van zaken. Stel bijvragen en gebruik illustraties om het denken te stimuleren en om allen bij de studie betrokken te houden. Vereenvoudig de stof zo nodig. Gebruik de studieperiode liever niet om kinderen te berispen. Eventueel noodzakelijke terechtwijzingen kunnen misschien onder vier ogen worden gegeven.

Wat moet er bestudeerd worden?

Bepaal de keuze aan de hand van de behoeften van het gezin. Wees plooibaar. Misschien voorbereiding van de wekelijkse les in De Wachttoren. Misschien moeten specifieke kwesties besproken worden, zoals problemen waar jongeren op school mee te maken hebben, afspraakjes, activiteiten die niet op het lesrooster staan, sport en immorele tendensen. Gebruik artikelen of publikaties die deze onderwerpen behandelen. U zou de studietijd zo kunnen indelen dat er verschillende onderwerpen behandeld kunnen worden.

Wanneer en hoe lang moet de studie gehouden worden?

Dat kan het gezinshoofd bepalen nadat het dagelijkse programma van de gezinsleden besproken is, en rekening houdend met hun beperkingen. Leeftijd en concentratievermogen van kinderen in aanmerking nemen. Misschien korte studieperiodes enige malen per week als kinderen klein zijn. Sommigen hebben aan tafel direct na het eten zulke studies gehouden. Belangrijke factor is niet de duur maar de kwaliteit van de samen doorgebrachte tijd.

Hoe kunt u zich ervan vergewissen dat u het hart van uw kind bereikt?

Moedig kind aan antwoord in eigen woorden te geven. Maak tactvol gebruik van standpuntvragen om te zien hoe kind werkelijk over kwestie denkt. U zou kunnen vragen: „Hoe denken kinderen op school hierover? Vind je dat daar iets voor te zeggen is?” Of: „Hoe zou je een klasgenoot uitleggen waarom wij geen hoererij bedrijven? Denk jij dat dit echt voor je bestwil is? Waarom?” Pas op dat u niet te heftig reageert op antwoorden die op standpuntvragen worden gegeven, zodat kind zich vrij zal voelen om zich eerlijk te uiten. Neem de tijd om elk van hen zich uit te laten spreken, u ervan te vergewissen dat hij of zij de belangrijke punten goed begrijpt.