PAMFYLIË

(Pamfy̱lië).

Een kleine Romeinse provincie aan de Z-kust van Klein-Azië. Paulus bezocht Pamfylië op zijn eerste zendingsreis. Hoewel de grootte van de provincie in de loop der jaren gewijzigd kan zijn, is men gewoonlijk van mening dat het een kuststrook van ongeveer 120 km lang en bijna 50 km breed was. Pamfylië grensde in het W aan de provincie Lycië, in het N aan de Romeinse provincie Galatië en in het O aan het rijk van Antiochus. Terwijl het klimaat aan de kust van Pamfylië heet en tropisch was, werd het gematigder naarmate men in de hogere streken van het Taurusgebergte kwam.

Men denkt dat de bewoners een mengeling waren van een inheemse stam en Grieken, en sommigen zijn zelfs van mening dat Pamfylië „uit allerlei stammen of rassen bestaand” betekent (Liddell en Scotts Greek-English Lexicon, herzien door H. Jones, Oxford, 1968, blz. 1295). Klaarblijkelijk woonden in deze streek joden of proselieten, want met Pinksteren 33 G.T. bevonden zich personen uit Pamfylië in Jeruzalem en waren verbaasd de discipelen in hun „eigen taal” te horen spreken. — Han 2:6, 10.

Aan de kust of in de buurt van de kust lagen een aantal belangrijke steden, zoals de havenstad Attalia, Perge aan de rivier de Cestrus (Aksu), en Side, waar kustpiraten hun buit verkochten en waar een slavenmarkt was. Vanuit Pafos op Cyprus voeren Paulus, Barnabas en Johannes Markus in noordwestelijke richting over de zee „en kwamen te Perge in Pamfylië aan”. Het is niet precies bekend of zij in Attalia van boord gingen en de enkele kilometers naar Perge over land aflegden, of dat zij rechtstreeks naar Perge voeren; naar verluidt was de Cestrus in de oudheid op zijn minst tot aan Perge bevaarbaar. Daar scheidde Johannes Markus zich van de anderen af en keerde naar Jeruzalem terug, maar Paulus en Barnabas gingen noordwaarts door de bergen naar Antiochië in Pisidië (in de provincie Galatië) (Han 13:13, 14; 15:38; 27:5). Die route was wegens bandieten berucht. (Vgl. 2Kor 11:26.) Op de terugweg reisden de twee christenen door Pamfylië naar Perge en predikten daar. Vervolgens begaven zij zich naar de havenstad Attalia en voeren vandaar naar Antiochië in Syrië. — Han 14:24-26.

Pamfylië kwam in de loop der jaren onder Lydische, Perzische, Macedonische en Romeinse heerschappij te staan. Onder de Romeinen werd het afwisselend met Cilicië (in het O), vervolgens met Galatië en ten slotte met Lycië tot één provincie verenigd. — Han 13:13; 16:6; 27:5.