De zienswijze van de bijbel

Waarom is het goed uw woede te beteugelen?

HET was een begin dat weinig goeds voorspelde. „Nu ik hier de baas in huis ben, ga je me niet voor schut zetten door te laat te komen”, schreeuwde John tegen Ginger, met wie hij pas getrouwd was.a Ruim 45 minuten ging hij tegen haar tekeer terwijl hij van haar eiste dat zij op de bank bleef zitten. Schelden werd regel in hun huwelijk. Droevig genoeg escaleerden Johns woedeuitbarstingen. Hij gooide met de deuren, sloeg met zijn vuist op de keukentafel en reed als een wildeman, onderwijl op het stuur bonkend, zodat hij het leven van anderen in gevaar bracht.

Het zal u ongetwijfeld bekend zijn dat zulke taferelen zich helaas maar al te vaak afspelen. Was de woede van deze man gerechtvaardigd, of verloor hij zijn zelfbeheersing? Is woede altijd verkeerd? Wanneer loopt woede uit de hand? Wanneer is woede de perken te buiten gegaan?

Beheerste woede kan gerechtvaardigd zijn. Zo laaide Gods toorn op tegen de immorele steden Sodom en Gomorra uit de oudheid (Genesis 19:24). Waarom? Omdat de inwoners van die steden zich bezighielden met gewelddadige en ontaarde seksuele praktijken, iets wat in de hele omgeving bekend was. Toen bijvoorbeeld engelenboodschappers de rechtvaardige man Lot bezochten, probeerde een bandeloze menigte van zowel jonge als oude mannen Lots gasten te verkrachten. Jehovah God was met recht vertoornd om hun grove immoraliteit. — Genesis 18:20; 19:4, 5, 9.

Evenals zijn Vader had de volmaakte mens Jezus Christus soms reden tot toorn. De tempel in Jeruzalem werd geacht het centrum van aanbidding te zijn voor Gods uitverkoren volk. Het moest „een huis van gebed” zijn, waar men persoonlijke slachtoffers en offergaven aan God kon aanbieden en waar men in zijn wegen onderwezen kon worden en vergeving van zonden kon ontvangen. In de tempel zou men als het ware contact kunnen hebben met Jehovah. In plaats daarvan maakten de religieuze leiders in Jezus’ dagen de tempel tot „een huis van koopwaar” en „een rovershol” (Mattheüs 21:12, 13; Johannes 2:14-17). Zij profiteerden persoonlijk van de verkoop van te offeren dieren. Zij haalden de kudde bij wijze van spreken het vel over de oren. De Zoon van God stond dus volkomen in zijn recht toen hij die oplichters uit het huis van zijn Vader dreef. Het was begrijpelijk dat Jezus kwaad was!

Wanneer onvolmaakte mensen kwaad worden

Onvolmaakte mensen kunnen soms ook met recht woedend zijn. Sta eens stil bij wat Mozes overkwam. De natie Israël was zojuist op een wonderbare manier uit Egypte bevrijd. Jehovah had zich spectaculair de meerdere van de valse goden van Egypte betoond door de Egyptenaren met tien plagen te slaan. Vervolgens had hij de Israëlieten een weg ter ontkoming verschaft door de wateren van de Rode Zee te scheiden. Daarna werden zij naar de voet van de berg Sinaï geleid, waar zij tot een natie werden georganiseerd. Mozes trad op als middelaar en ging de berg op om Gods wetten in ontvangst te nemen. Samen met alle andere wetten gaf Jehovah Mozes de Tien Geboden, door „Gods vinger” geschreven op stenen tafelen die God zelf uit de berg had gehouwen. Maar wat trof Mozes aan toen hij de berg afdaalde? Het volk was het beeld van een gouden kalf gaan aanbidden! Wat waren zij kort van memorie! Er waren slechts enkele weken verstreken. Terecht ’ontbrandde Mozes’ toorn’. Hij verbrijzelde de stenen tafelen en vernietigde vervolgens het beeld van het kalf. — Exodus 31:18; 32:16, 19, 20.

Bij een latere gelegenheid verloor Mozes zijn zelfbeheersing toen het volk klaagde over het tekort aan water. Geïrriteerd verloor hij even zijn vermaarde zachtmoedigheid of zachtaardigheid. Een ernstige fout was het gevolg. In plaats van Jehovah als Israëls Verzorger te verheerlijken, richtte Mozes harde woorden tot het volk en vestigde hij de aandacht op zijn broer Aäron en zichzelf. Daarom achtte God het juist om Mozes te straffen. Hij zou het land der belofte niet mogen binnengaan. Na dit incident bij Meriba lezen wij nergens meer in het verslag dat Mozes zijn zelfbeheersing verloor. Blijkbaar had hij zijn les geleerd. — Numeri 20:1-12; Deuteronomium 34:4; Psalm 106:32, 33.

Er is dus verschil tussen God en mensen. Jehovah kan ’zijn toorn inhouden’ en wordt terecht beschreven als „langzaam tot toorn”, omdat liefde, niet toorn, zijn overheersende eigenschap is. Zijn toorn is altijd rechtvaardig, altijd terecht, altijd beheerst (Exodus 34:6; Jesaja 48:9; 1 Johannes 4:8). De volmaakte mens Jezus Christus was altijd in staat zich te beheersen als hij zijn woede liet merken; hij werd beschreven als „zachtaardig” (Mattheüs 11:29). Onvolmaakte mensen daarentegen, zelfs mannen des geloofs als Mozes, hebben er moeite mee gehad hun woede te beheersen.

Over het algemeen staan mensen ook niet voldoende stil bij de gevolgen. Als iemand zijn woede niet kan beteugelen, kan dat onaangename consequenties hebben. Wat zijn bijvoorbeeld de voor de hand liggende gevolgen als een man dermate kwaad wordt op zijn vrouw dat hij met zijn vuist een gat in de wand slaat? Materiële schade. Letsel aan zijn hand misschien. Maar belangrijker nog, wat voor uitwerking zal zijn woedeuitbarsting hebben op de liefde en het respect van zijn vrouw voor hem? De wand kan binnen enkele dagen gerepareerd zijn en zijn hand kan binnen enkele weken genezen zijn; maar hoe lang zal het duren voordat hij het vertrouwen en het respect van zijn vrouw teruggewonnen heeft?

Eigenlijk staat de bijbel vol voorbeelden van mannen die hun woede niet beteugelden en de gevolgen daarvan ondervonden. Om er slechts enkele te noemen: Kaïn werd verbannen nadat hij zijn broer Abel had vermoord. Simeon en Levi werden door hun vader vervloekt omdat zij de mannen van Sichem hadden gedood. Jehovah sloeg Uzzia met melaatsheid nadat Uzzia woedend was geworden op de priesters die probeerden hem te corrigeren. Toen Jona ’in toorn ontbrandde’, wees Jehovah hem terecht. Zij werden allemaal ter verantwoording geroepen voor hun woede. — Genesis 4:5, 8-16; 34:25-30; 49:5-7; 2 Kronieken 26:19; Jona 4:1-11.

Christenen zijn rekenschap verschuldigd

Evenzo zijn christenen thans verantwoording voor hun daden verschuldigd aan God en, tot op zekere hoogte, aan hun medegelovigen. Dat valt duidelijk op te maken uit de manier waarop de bijbel de Griekse termen voor woede gebruikt. Een van de twee woorden die het vaakst worden gebruikt, is orʹge. Het wordt meestal vertaald met „gramschap” en bevat een element van bewustheid en zelfs opzet, vaak met de bedoeling wraak te nemen. Zo gaf Paulus Romeinse christenen de dringende raad: „Wreekt uzelf niet, geliefden, maar geeft plaats aan de gramschap [orʹge]; want er staat geschreven: ’Aan mij is de wraak; ik wil vergelden, zegt Jehovah.’” Zij kregen de aanmoediging geen wrok te koesteren tegen hun broeders maar juist „het kwade [te] overwinnen met het goede”. — Romeinen 12:19, 21.

De andere vaak gebruikte term is thuʹmos. Het grondwoord „duidt oorspronkelijk op een heftige beweging van lucht, water, de grond, dieren of mensen”. Daarom wordt het woord afwisselend gekarakteriseerd als een „hartstochtelijke uitbarsting van vijandige gevoelens”, „aanvallen van woede” of „felle hartstochten, die de harmonie van de geest verstoren en leiden tot huiselijke en burgerlijke ruzies en onrust”. Als een vulkaan die zonder waarschuwing kan uitbarsten en hete as, brokken steen en lava kan uitspuwen, die letsel, verminking en de dood kunnen veroorzaken, zo is een man of een vrouw die zijn of haar woede niet kan beteugelen. Het meervoud van thuʹmos wordt gebruikt in Galaten 5:20, waar Paulus „vlagen van toorn” in één adem noemt met andere „werken van het vlees” (vers 19), zoals hoererij, losbandig gedrag en drinkgelagen. Het gedrag van John — beschreven in het begin van dit artikel — is beslist een duidelijk voorbeeld van „vlagen van toorn”.

Hoe moet de christelijke gemeente derhalve personen bezien die met de gemeente verbonden zijn maar zich herhaaldelijk aan geweld tegen de persoon of eigendommen van iemand anders schuldig maken? Onbeteugelde woede is destructief en leidt gemakkelijk tot geweld. Jezus verklaarde dan ook met reden: „Ik zeg u . . . dat een ieder die toornig blijft op zijn broeder, rekenschap zal moeten afleggen voor het gerecht” (Mattheüs 5:21, 22). Mannen krijgen de raad: „Blijft uw vrouw liefhebben en weest niet bitter toornig op haar.” Iemand die „tot gramschap geneigd” is, voldoet niet aan de vereisten voor een opzienersambt in de gemeente. Daarom dienen personen die hun woede niet kunnen beteugelen, niet als een voorbeeld voor de gemeente beschouwd te worden (Kolossenzen 3:19; Titus 1:7; 1 Timotheüs 2:8). In feite zou iemand die toegeeft aan onbeteugelde vlagen van toorn, na een beschouwing van zijn instelling en gedragspatroon en de ernst van de schade die het leven van anderen is toegebracht, uit de gemeente gesloten kunnen worden — een bittere consequentie, dat is zeker.

Heeft de eerder ter sprake gekomen John ooit zijn emoties leren beheersen? Heeft hij ooit zijn snelle, rampzalige neergang een halt kunnen toeroepen? Helaas kwam het bij hem van schreeuwen tot duwen. Het bleef niet bij wijzen met zijn vinger maar het kwam tot letterlijk, pijnlijk porren, zodat er bloeduitstortingen ontstonden. John paste wel op dat er geen bloeduitstortingen ontstonden op plekken die goed zichtbaar waren en probeerde zijn gedrag te verbergen. Uiteindelijk ging hij echter over tot trappen en stompen, trok hij zijn vrouw aan de haren en erger nog. Ginger is nu bij John weg.

Dit had niet hoeven gebeuren. Velen in dergelijke omstandigheden hebben hun woede leren beteugelen. Wat uiterst belangrijk is het daarom, het volmaakte voorbeeld van Jezus Christus na te volgen. Hij heeft nooit ook maar één vlaag van onbeheerste woede gehad. Zijn toorn was altijd rechtvaardig; nooit verloor hij zijn zelfbeheersing. Paulus gaf ons allemaal de wijze raad: „Weest toornig en zondigt toch niet; laat de zon niet ondergaan terwijl gij in een geërgerde stemming verkeert” (Efeziërs 4:26). Laten wij bescheiden onze beperkingen als mens erkennen en beseffen dat wij zullen oogsten wat wij zaaien; dan hebben wij alle reden om onze woede te beteugelen.

[Voetnoten]

[Illustratieverantwoording op blz. 18]

Saul probeert David te doden/The Doré Bible Illustrations/Dover Publications, Inc.