‘Hoe diep is toch Gods wijsheid!’

1, 2. Wat was Jehovah’s voornemen met de zevende dag, en hoe werd Gods wijsheid aan het begin van die dag op de proef gesteld?

AAN het eind van de zesde scheppingsdag, nadat Jehovah de mens had gemaakt, ‘zag God alles wat hij gemaakt had en hij zag dat het heel goed was’ (Genesis 1:31). Maar aan het begin van de zevende dag kozen Adam en Eva ervoor om naar Satan te luisteren en tegen Jehovah in opstand te komen. Mensen — de kroon op Jehovah’s schepping — zondigden, werden onvolmaakt en zouden uiteindelijk sterven. Wat ongelooflijk triest!

² Het kan erop geleken hebben dat Jehovah’s voornemen met de zevende dag nooit zou uitkomen. Die dag zou net als de voorgaande zes dagen duizenden jaren lang zijn. Jehovah had de zevende dag heilig verklaard, en uiteindelijk zou op die dag de hele aarde een paradijs worden, gevuld met volmaakte mensen (Genesis 1:28; 2:3). Maar hoe zou dat na de opstand van Adam en Eva ooit mogelijk worden? Wat zou Jehovah doen? Zijn wijsheid werd op een unieke manier op de proef gesteld.

3, 4. (a) Wat leert Jehovah’s reactie op de opstand in Eden ons over zijn wijsheid? (b) Wat wordt heel duidelijk als we Jehovah’s wijsheid bestuderen?

³ Jehovah reageerde meteen. Hij sprak het vonnis over de opstandelingen in Eden uit en onthulde tegelijkertijd het geweldige nieuws dat hij alle problemen zou oplossen die ze net hadden veroorzaakt (Genesis 3:15). Het was een oplossing die hij stap voor stap zou uitvoeren in de loop van duizenden jaren, totdat ver in de toekomst alle schade van de opstand volledig ongedaan zou zijn gemaakt. Jehovah’s oplossing is eenvoudig maar tegelijk zo briljant dat je je hele leven eraan kunt besteden om die te bestuderen en erover te mediteren. Bovendien is het absoluut zeker dat Jehovah’s voornemen succes zal hebben. Zijn oplossing zal een eind maken aan alle slechtheid, zonde en dood, en zal de trouwe mensheid tot volmaaktheid brengen. Dat allemaal zal gebeuren voordat de zevende dag eindigt, dus ondanks alles zal Jehovah zijn voornemen met de aarde en de mensheid precies volgens schema vervullen!

⁴ Jehovah’s wijsheid vervult ons met diep ontzag. Paulus werd ertoe bewogen te schrijven: ‘Hoe diep is toch Gods (...) wijsheid!’ (Romeinen 11:33) Als je meer over Jehovah’s wijsheid leert, zal één ding je duidelijk worden en je heel nederig maken: hoeveel we ook leren, we zullen maar een heel klein beetje te weten komen van Jehovah’s enorme wijsheid (Job 26:14). Laten we eerst eens bekijken wat Jehovah’s wijsheid eigenlijk inhoudt.

5, 6. Welk verband bestaat er tussen kennis en wijsheid, en hoeveel kennis heeft Jehovah?

⁵ Wijsheid is niet hetzelfde als kennis. Computers kunnen enorme hoeveelheden kennis opslaan, maar je zou een computer nooit wijs noemen. Toch houden kennis en wijsheid wel verband met elkaar (Spreuken 10:14). Als je bijvoorbeeld een ernstig gezondheidsprobleem hebt en wijze raad nodig hebt over de behandeling ervan, zou je dan iemand raadplegen die weinig of geen kennis van geneeskunde heeft? Natuurlijk niet! Nauwkeurige kennis is dus essentieel voor echte wijsheid.

⁶ Jehovah heeft een grenzeloze hoeveelheid kennis. Als de ‘Koning van de eeuwigheid’ is alleen hij er altijd geweest (Openbaring 15:3). En hij weet alles wat er ooit is gebeurd. De Bijbel zegt: ‘Geen enkele schepping is verborgen voor zijn ogen, maar alles ligt open en bloot voor de ogen van hem aan wie we verantwoording moeten afleggen’ (Hebreeën 4:13; Spreuken 15:3). Als de Schepper weet Jehovah alles van wat hij heeft geschapen, en hij heeft alles gezien wat mensen sinds hun schepping hebben gedaan. Hij onderzoekt het hart van elk mens, en daarbij ontgaat hem niets (1 Kronieken 28:9). Omdat hij ons met een vrije wil heeft geschapen, maakt het hem gelukkig als hij ziet dat we verstandige keuzes maken. Hij is de ‘Hoorder van gebeden’ en kan naar miljoenen gebeden tegelijk luisteren! (Psalm 65:2) En het spreekt vanzelf dat Jehovah een volmaakt geheugen heeft.

7, 8. Hoe toont Jehovah begrip, onderscheidingsvermogen en wijsheid?

⁷ Jehovah heeft niet alleen kennis, hij ziet ook hoe dingen met elkaar verband houden en hoe de vele details samen een totaalbeeld vormen. Hij beoordeelt wat goed en fout is en ook wat belangrijk en onbelangrijk is. Bovendien kijkt hij verder dan het uiterlijk, en hij ziet hoe iemand vanbinnen is (1 Samuël 16:7). Jehovah heeft dus begrip en onderscheidingsvermogen — eigenschappen die superieur zijn aan kennis. Maar wijsheid gaat nog een stap verder.

⁸ Wijsheid brengt kennis, onderscheidingsvermogen en begrip samen en past ze toe. Enkele van de oorspronkelijke Bijbelse woorden die met ‘wijsheid’ zijn vertaald, betekenen letterlijk ‘doeltreffend werken’ of ‘praktische wijsheid’. Jehovah’s wijsheid is dus niet alleen theoretisch. Zijn wijsheid is praktisch en brengt iets tot stand. Jehovah weet alles en begrijpt alles, en daarom neemt hij altijd de allerbeste beslissingen en voert hij ze op de allerbeste manier uit. Dat is ware wijsheid! Jehovah bewijst de waarheid van Jezus’ uitspraak: ‘Wijsheid blijkt uit de resultaten’ (Mattheüs 11:19). Al Jehovah’s scheppingen zijn een duidelijk bewijs van zijn wijsheid.

9, 10. (a) Wat voor wijsheid heeft Jehovah, en hoe toont hij die? (b) Hoe is de cel een bewijs van Jehovah’s wijsheid?

⁹ Ben je weleens onder de indruk geweest van een vakman die prachtige dingen maakt die goed werken? (Exodus 31:1-3) De wijsheid die mensen hebben om dingen te maken komt van Jehovah, en hij heeft in dat opzicht meer wijsheid dan wie maar ook. Koning David zei over Jehovah: ‘Ik loof u omdat ik op een ontzagwekkende en wonderbare manier ben gemaakt. Uw werken zijn wonderbaar, dat weet ik heel goed’ (Psalm 139:14). Hoe meer we over het menselijk lichaam leren, hoe meer we onder de indruk raken van Jehovah’s wijsheid.

¹⁰ Ter illustratie: Je bent begonnen als één enkele cel — een eicel van je moeder, bevrucht door een zaadcel van je vader. Al snel begon die cel zich te delen. Nu bestaat je lichaam uit zo’n 100 biljoen cellen. De meeste van die cellen zijn zo klein dat er ongeveer 10.000 op een speldenknop passen. Toch is elke cel veel ingewikkelder dan alle machines of fabrieken die mensen ooit hebben gemaakt. Geleerden zeggen dat een cel net een stad is met muren en poorten, met bewaakte in- en uitgangen, een vervoerssysteem, een communicatienetwerk, krachtcentrales, fabrieken, voorzieningen voor afvalverwerking en recycling, verdedigingswerken en zelfs een soort centraal bestuur in haar kern. Bovendien kan de cel binnen een paar uur een kant-en-klare kopie van zichzelf maken!

11, 12. (a) Hoe komt het dat de cellen van een embryo verschillende functies gaan vervullen, en hoe komt dat overeen met Psalm 139:16? (b) Hoe blijkt uit het menselijk brein dat we ‘op een wonderbare manier zijn gemaakt’?

¹¹ Natuurlijk zijn niet alle cellen hetzelfde. De cellen van een embryo blijven zich delen en gaan heel verschillende functies vervullen. Sommige worden bijvoorbeeld zenuwcellen en andere worden bot-, spier-, bloed- of oogcellen. Alle informatie om deze verschillende soorten cellen te vormen, is opgeslagen in de ‘bibliotheek’ met genetische blauwdrukken die zich in de cel bevindt, het DNA. Interessant is dat David onder inspiratie tegen Jehovah zei: ‘Uw ogen zagen mij zelfs als embryo. In uw boek waren alle delen ervan beschreven’ (Psalm 139:16).

¹² Sommige lichaamsdelen zijn ongelooflijk complex. Denk bijvoorbeeld aan het menselijk brein. Het is door sommigen het meest complexe object genoemd dat tot nu toe in het universum is ontdekt. Het bevat zo’n 100 miljard zenuwcellen — misschien evenveel als het aantal sterren in ons sterrenstelsel. Elk van die cellen vertakt zich in duizenden verbindingen met andere cellen. Geleerden zeggen dat een menselijk brein alle informatie in alle bibliotheken ter wereld zou kunnen bevatten en dat de opslagcapaciteit ervan misschien wel oneindig is. Hoewel geleerden al tientallen jaren onderzoek doen naar dit orgaan, dat ‘op een wonderbare manier is gemaakt’, geven ze toe dat ze misschien nooit helemaal zullen begrijpen hoe het werkt.

13, 14. (a) Waaruit blijkt dat mieren en andere dieren ‘instinctief wijs’ zijn, en wat leert dat ons over hun Schepper? (b) Waarom kunnen we zeggen dat het spinnenweb ‘met wijsheid’ gemaakt is?

¹³ Toch zijn mensen maar één voorbeeld van de wijsheid in Jehovah’s schepping. Psalm 104:24 zegt: ‘Hoe talrijk zijn uw werken, Jehovah! U hebt ze allemaal met wijsheid gemaakt. De aarde is vol van uw scheppingen.’ Jehovah’s wijsheid is duidelijk zichtbaar in elke schepping om ons heen. De mier bijvoorbeeld is ‘instinctief wijs’ (Spreuken 30:24). Mierenkolonies zijn inderdaad uitstekend georganiseerd. Sommige mierenkolonies houden bladluizen als ‘vee’ door ze te beschermen en ze te ‘melken’. Andere mieren gedragen zich als landbouwers en kweken schimmels als ‘gewas’. Veel andere dieren zijn geprogrammeerd om instinctief opmerkelijke dingen te doen. Een huisvlieg kan in de lucht acrobatische toeren uithalen die het meest geavanceerde vliegtuig hem niet kan nadoen. Trekvogels navigeren door gebruik te maken van de sterren, van het aardmagnetische veld of van een soort inwendige kaart. Biologen bestuderen al vele jaren het complexe gedrag dat in deze dieren is geprogrammeerd. Hoe wijs moet dan degene zijn die deze vermogens aan de dieren heeft gegeven!

¹⁴ Wetenschappers hebben veel geleerd van de wijsheid die in Jehovah’s schepping te zien is. Er bestaat zelfs een wetenschap, biomimetica, waarbij mensen ontwerpen uit de natuur proberen na te bootsen. Misschien heb je weleens naar een spinnenweb gekeken en was je onder de indruk van hoe mooi het eruitziet. Maar als een technicus ernaar kijkt, is hij vooral onder de indruk van het ontwerp. Sommige draden lijken heel fragiel maar zijn naar verhouding sterker dan staal en dan de vezels in een kogelvrij vest. Hoe sterk zijn die draden? Als je een spinnenweb op schaal zou vergroten tot de afmetingen van een groot vissersnet, dan zou zo’n web een passagiersvliegtuig in volle vlucht kunnen vangen! Jehovah heeft al die dingen echt ‘met wijsheid’ gemaakt.

15, 16. (a) Hoe bewijzen de sterren dat Jehovah heel wijs is? (b) Hoe blijkt Jehovah’s wijsheid uit de manier waarop hij enorme aantallen engelen aanstuurt?

¹⁵ Jehovah’s wijsheid is niet alleen zichtbaar op aarde. De sterren, waar we het in hoofdstuk 5 over hebben gehad, zijn niet willekeurig verspreid in de ruimte. Dankzij de wijsheid van Jehovah’s ‘wetten die de hemel besturen’ is het universum goed georganiseerd in gestructureerde sterrenstelsels. Die zijn op hun beurt gegroepeerd in clusters, die samen weer superclusters vormen (Job 38:33). Geen wonder dat Jehovah de hemellichamen vergelijkt met een ‘leger’! (Jesaja 40:26) Maar er is een leger dat nog duidelijker laat zien hoe wijs Jehovah is.

¹⁶ Zoals in hoofdstuk 4 werd gezegd, heeft God de titel ‘Jehovah van de legermachten’ omdat hij de Opperbevelhebber is van een enorm leger van honderden miljoenen engelen. Dat laat zien hoeveel macht Jehovah heeft. Maar wat heeft dat te maken met zijn wijsheid? Bedenk dat Jehovah en Jezus nooit stilzitten (Johannes 5:17). We kunnen er dus zeker van zijn dat ook de engelen die Jehovah dienen altijd druk bezig zijn. Jehovah houdt al die engelen, die veel intelligenter en machtiger zijn dan mensen, al miljarden jaren bezig met werk dat ze voldoening geeft (Hebreeën 1:7; 2:7). Het maakt ze gelukkig om ‘zijn woord uit te voeren’ en ‘zijn wil te doen’ (Psalm 103:20, 21). Dat laat echt zien hoe groot Jehovah’s wijsheid is!

17, 18. Waarom zegt de Bijbel dat Jehovah ‘de alwijze God’ is, en waarom moet zijn wijsheid ons met ontzag vervullen?

¹⁷ We begrijpen heel goed waarom de Bijbel Jehovah looft vanwege zijn grote wijsheid. De Bijbel zegt bijvoorbeeld dat Jehovah ‘de alwijze God’ is (Romeinen 16:27). Alleen Jehovah is wijs in absolute zin. Hij is de Bron van alle ware wijsheid (Spreuken 2:6). Daarom vertrouwde Jezus niet op zijn eigen wijsheid, ook al was hij na Jehovah de persoon met de meeste wijsheid. In plaats daarvan zei hij altijd wat zijn Vader hem had opgedragen (Johannes 12:48-50).

¹⁸ Paulus vertelde hoe hij dacht over Jehovah’s unieke wijsheid: ‘Hoe diep is toch Gods rijkdom en wijsheid en kennis! Hoe ondoorgrondelijk zijn zijn oordelen en hoe onnaspeurlijk zijn wegen!’ (Romeinen 11:33) Uit Paulus’ woorden blijkt dat hij heel erg onder de indruk was. Het Griekse woord voor ‘diep’ dat hij gebruikte, is nauw verwant aan het woord voor ‘afgrond’. Zijn woorden roepen dus een levendig beeld op. Als we over Jehovah’s wijsheid nadenken, is het alsof we in een afgrond kijken die zo diep is dat we de bodem ervan niet kunnen zien. We kunnen de omvang van zijn wijsheid nooit begrijpen, laat staan dat we er een beschrijving van kunnen geven (Psalm 92:5). Dat helpt ons te beseffen hoe weinig we eigenlijk voorstellen!

19, 20. (a) Waarom is de arend een passend symbool van Gods wijsheid? (b) Hoe heeft Jehovah bewezen dat hij in de toekomst kan kijken?

¹⁹ Jehovah is in nog een opzicht ‘de alwijze God’: hij is de enige die in de toekomst kan kijken. Hij gebruikt de scherpziende arend als symbool van zijn wijsheid. Een steenarend weegt misschien nog geen vijf kilo, maar zijn ogen zijn groter dan die van een volwassen man. Het gezichtsvermogen van de arend is ongelooflijk scherp. De vogel kan vanaf een hoogte van honderden meters, misschien zelfs van kilometers, een kleine prooi ontdekken! Jehovah zelf zei over de arend: ‘Zijn ogen turen in de verte’ (Job 39:29). Zo kan Jehovah ‘in de verte’ kijken als het gaat om de tijd — hij kan in de toekomst kijken!

²⁰ De Bijbel staat vol bewijzen daarvan. Er staan honderden profetieën in, oftewel geschiedenis die van tevoren is opgeschreven. De Bijbel voorspelde de afloop van oorlogen, de opkomst en ondergang van wereldmachten en zelfs de specifieke gevechtsstrategie van legerofficieren — in sommige gevallen honderden jaren van tevoren (Jesaja 44:25–45:4; Daniël 8:2-8, 20-22).

21, 22. (a) Heeft Jehovah alle keuzes die je in je leven zult maken voorbestemd? Illustreer dit. (b) Hoe weten we dat Jehovah zijn wijsheid niet op een liefdeloze manier gebruikt?

²¹ Maar betekent dit dat God van tevoren weet welke keuzes je in je leven zult maken? Sommige religies leren dat God alles heeft voorbestemd. Maar eigenlijk ondermijnt die gedachte Jehovah’s wijsheid, want dat zou betekenen dat hij geen controle heeft over zijn vermogen om in de toekomst te kijken. Ter illustratie: Als je een prachtige zangstem had, zou je dan geen andere keus hebben dan altijd maar te zingen? Natuurlijk niet! Zo heeft Jehovah wel het vermogen de toekomst te weten, maar hij maakt daar niet constant gebruik van. Dat zou inbreuk maken op onze vrije wil, een kostbaar geschenk dat Jehovah ons nooit zal afnemen (Deuteronomium 30:19, 20).

²² Erger nog, mensen die in voorbestemming geloven, geven God de schuld van alle slechte dingen die gebeuren en ze denken dat hij zijn wijsheid op een liefdeloze manier gebruikt. Maar niets is minder waar! De Bijbel leert dat Jehovah ‘wijs van hart’ is (Job 9:4). Jehovah heeft geen letterlijk hart, maar de Bijbel gebruikt het hart vaak als een symbool voor de innerlijke persoon — iemands motieven en gevoelens, zoals liefde. Jehovah’s wijsheid wordt dus net als zijn andere eigenschappen beheerst door liefde (1 Johannes 4:8).

23. Hoe kun je laten zien dat je op Jehovah’s wijsheid vertrouwt?

²³ Het is duidelijk dat Jehovah’s wijsheid volledig betrouwbaar is. Jehovah is veel wijzer dan wij. Daarom geeft Gods Woord ons liefdevol de aansporing: ‘Vertrouw op Jehovah met heel je hart en vertrouw niet op je eigen verstand. Houd hem voor ogen in al je wegen en hij zal je paden rechtmaken’ (Spreuken 3:5, 6). We gaan ons nu verder in Jehovah’s wijsheid verdiepen, zodat je een nog betere band kunt krijgen met onze alwijze God.