‘Wijs van hart’ en toch nederig

1-3. Waarom kunnen we er zeker van zijn dat Jehovah nederig is?

STEL dat een vader zijn kind een belangrijke les wil leren. Hij wil heel graag zijn hart bereiken. Hoe moet hij dan tegen het kind praten? Moet hij rechtop gaan staan, op het kind neerkijken en heel streng praten? Of moet hij op zijn knieën gaan zitten zodat hij op gelijk niveau is en op een lieve, vriendelijke manier met het kind kan praten? Als de vader verstandig en nederig is, zal hij zeker voor de laatste aanpak kiezen.

² Wat voor Vader is Jehovah? Is hij trots en hard, of juist nederig en zachtaardig? Jehovah is heel wijs en weet alles. Maar misschien is het je weleens opgevallen dat mensen met veel kennis en intelligentie niet altijd nederig zijn. Het is zoals de Bijbel zegt: ‘Kennis blaast op’ (1 Korinthiërs 3:19; 8:1). Toch is Jehovah, die ‘wijs van hart’ is, ook nederig (Job 9:4). Dat betekent niet dat hij inferieur aan iemand is of dat hij geen indrukwekkende God is. Het betekent dat hij totaal niet arrogant is. Hoe komt dat?

³ Jehovah is heilig. Hij heeft dus geen eigenschappen die hem onrein zouden kunnen maken, zoals trots (Markus 7:20-22). Sta ook eens stil bij wat de profeet Jeremia tegen Jehovah zei: ‘U zult beslist aan me denken en zich over mij heen buigen’ (Klaagliederen 3:20).a Stel je dat eens voor! Jehovah, de Soevereine Heer van het universum, was bereid zich te ‘buigen’, of naar Jeremia’s niveau af te dalen, om die onvolmaakte man aan te moedigen (Psalm 113:7). Jehovah is dus echt nederig. Maar wat houdt Gods nederigheid in? Hoe blijkt daaruit zijn wijsheid? En welk voordeel hebben wij van zijn nederigheid?

4, 5. (a) Wat is nederigheid, hoe toont Jehovah nederigheid, en wat betekent het niet? (b) Hoe toonde Jehovah nederigheid in de manier waarop hij met David omging, en hoe belangrijk is Jehovah’s nederigheid voor ons?

⁴ Iemand die nederig is denkt niet te veel van zichzelf en is niet arrogant of trots. Zo iemand is ook zachtaardig, geduldig en redelijk (Galaten 5:22, 23). Maar die eigenschappen mogen niet verward worden met zwakheid of een gebrek aan zelfvertrouwen. Dat Jehovah nederig is, betekent niet dat hij niet boos kan worden vanwege onrecht of dat hij zijn kracht niet zal gebruiken om te vernietigen. Door zijn nederigheid en zachtaardigheid bewijst Jehovah juist dat hij zich volmaakt kan beheersen en zijn macht altijd op een goede manier gebruikt (Jesaja 42:14). Wat is het verband tussen nederigheid en wijsheid? Een Bijbelgeleerde zei dat iemand totaal onzelfzuchtig moet zijn om nederig te kunnen zijn en dat alleen zo iemand echt wijs kan zijn. Ware wijsheid gaat dus altijd samen met nederigheid. Welke voordelen hebben wij van Jehovah’s nederigheid?

⁵ Koning David zong voor Jehovah: ‘U geeft me uw schild van redding, uw rechterhand ondersteunt mij en uw nederigheid maakt mij groot’ (Psalm 18:35). Eigenlijk vernederde Jehovah zich om David als onvolmaakte man te beschermen en te steunen. David besefte dat hij alleen van zijn vijanden gered kon worden en een groot koning kon worden omdat Jehovah nederig was en hem hielp. Ook wij kunnen alleen gered worden omdat Jehovah nederig is en ons als een zachtaardige en liefdevolle Vader helpt.

6, 7. (a) Waarom zegt de Bijbel nooit over Jehovah dat hij bescheiden is? (b) Welk verband is er tussen zachtaardigheid en wijsheid, en wie geeft in dit opzicht het allerbeste voorbeeld?

⁶ Het is goed om te weten dat er verschil is tussen nederigheid en bescheidenheid. Bescheidenheid is voor trouwe mensen een mooie eigenschap om te ontwikkelen. Net als nederigheid houdt bescheidenheid verband met wijsheid. Spreuken 11:2 zegt bijvoorbeeld: ‘Wijsheid is bij de bescheidenen.’ Maar de Bijbel zegt nooit dat Jehovah bescheiden is. Waarom niet? Bescheidenheid, zoals het woord in de Bijbel wordt gebruikt, houdt in dat iemand zich bewust is van zijn beperkingen. De Almachtige heeft geen beperkingen, behalve de beperkingen die hij zichzelf oplegt vanwege zijn rechtvaardige normen (Markus 10:27; Titus 1:2). Bovendien is hij als de Allerhoogste aan niemand onderworpen. Het begrip bescheidenheid is dus niet op Jehovah van toepassing.

⁷ Maar Jehovah is wel nederig en zachtaardig. Hij leert zijn aanbidders dat zachtaardigheid essentieel is voor ware wijsheid. De Bijbel heeft het over ‘een zachtaardigheid die uit wijsheid voortkomt’ (Jakobus 3:13).b Sta eens stil bij Jehovah’s voorbeeld in dit opzicht.

8-10. (a) Waarom is het zo bijzonder dat Jehovah bereid is om te delegeren en te luisteren? (b) Hoe liet Jehovah zien dat hij nederig is tegenover zijn engelen?

⁸ Een hartverwarmend bewijs van Jehovah’s nederigheid is dat hij bereid is om verantwoordelijkheid te delegeren en naar anderen te luisteren. Het is heel bijzonder dat Jehovah dat doet, want hij heeft geen hulp of raad nodig (Jesaja 40:13, 14; Romeinen 11:34, 35). Toch staan er veel voorbeelden in de Bijbel dat Jehovah zich op die manier vernedert.

⁹ Neem bijvoorbeeld iets wat Abraham meemaakte. Er kwamen drie bezoekers bij hem, van wie hij er een met ‘Jehovah’ aansprak. De bezoekers waren eigenlijk engelen, maar een van hen kwam in Jehovah’s naam en trad op in Zijn naam. Als die engel iets zei of deed, was het in feite Jehovah die iets zei of deed. Via die engel vertelde Jehovah Abraham dat hij had gehoord dat ‘er luid over Sodom en Gomorra werd geklaagd’. Jehovah zei: ‘Ik zal afdalen om te zien of het geklaag dat me bereikt heeft over hun slechte daden terecht is. En als dat niet zo is, zal ik het te weten komen’ (Genesis 18:3, 20, 21). Natuurlijk bedoelde Jehovah daarmee niet dat hij persoonlijk zou ‘afdalen’. In plaats daarvan stuurde hij opnieuw engelen om een onderzoek in te stellen (Genesis 19:1). Jehovah kan alles zien, dus waarom zou hij engelen sturen? Hij had geen hulp nodig om ‘te weten te komen’ wat er echt in Sodom en Gomorra gebeurde. Maar omdat Jehovah nederig is, gaf hij engelen de taak om te kijken wat er aan de hand was en om Lot en zijn gezin in Sodom te bezoeken.

¹⁰ Bovendien luistert Jehovah. Op een keer vroeg hij zijn engelen met ideeën te komen om de slechte koning Achab ten val te brengen. Jehovah had hun hulp niet nodig. Maar toen een engel met een goed idee kwam, luisterde Jehovah en gaf hij hem de opdracht dat idee uit te voeren (1 Koningen 22:19-22). Wat een nederige houding!

11, 12. Hoe leerde Abraham Jehovah’s nederigheid kennen?

¹¹ Jehovah is zelfs bereid om te luisteren naar onvolmaakte mensen die hem willen vertellen over hun zorgen. Toen Jehovah bijvoorbeeld tegen Abraham zei dat hij van plan was om Sodom en Gomorra te vernietigen, kon die trouwe man dat niet geloven. ‘Het is ondenkbaar’, zei Abraham, en hij voegde eraan toe: ‘Zal de Rechter van de hele aarde niet doen wat rechtvaardig is?’ Hij vroeg of Jehovah de steden zou sparen als er 50 rechtvaardigen te vinden waren. Jehovah verzekerde hem dat hij dat zou doen. Maar Abraham stelde de vraag opnieuw en verlaagde het aantal naar 45, toen 40, enzovoort. Jehovah verzekerde hem er steeds van dat hij zou doen wat rechtvaardig was, maar Abraham bleef dezelfde vraag stellen tot hij bij 10 was. Misschien begreep Abraham nog niet helemaal hoe barmhartig Jehovah is. Maar Jehovah gaf zijn vriend Abraham geduldig en nederig de kans om op deze manier zijn zorgen te uiten (Genesis 18:23-33).

¹² Hoeveel briljante, geleerde mensen zouden zo geduldig luisteren naar iemand met een veel lagere intelligentie?c Zo nederig is onze God. Tijdens hetzelfde gesprek ging Abraham ook begrijpen dat Jehovah ‘niet snel kwaad wordt’ (Exodus 34:6). Abraham besefte misschien wel dat hij niet het recht had om vraagtekens te zetten bij wat de Allerhoogste doet. Daarom smeekte hij twee keer: ‘Jehovah, word alstublieft niet kwaad’ (Genesis 18:30, 32). Natuurlijk werd Jehovah niet boos. Hij heeft echt de ‘zachtaardigheid die uit wijsheid voortkomt’.

13. Wat is de betekenis van het woord redelijk zoals het in de Bijbel wordt gebruikt, en waarom is dat een passende beschrijving van Jehovah?

¹³ Jehovah’s nederigheid is te zien in nog een mooie eigenschap: redelijkheid. Jammer genoeg zijn onvolmaakte mensen vaak niet redelijk. Zoals we al hebben gezien, is Jehovah bereid om naar mensen en engelen te luisteren. Maar hij is ook bereid om te doen wat ze vragen als dat niet tegen zijn rechtvaardige normen ingaat. Het woord redelijk zoals het in de Bijbel wordt gebruikt, betekent letterlijk ‘inschikkelijk, plooibaar’. Ook deze eigenschap is een bewijs van Gods wijsheid. Jakobus 3:17 zegt: ‘De wijsheid van boven is (...) redelijk.’ In welk opzicht is de alwijze Jehovah redelijk? Hij is bijvoorbeeld bereid zich aan te passen. Zijn naam alleen al leert ons dat Jehovah wordt wat er maar nodig is om zijn doel te realiseren (Exodus 3:14). Dat laat zien dat hij flexibel en redelijk is.

14, 15. Wat leert Ezechiëls visioen van Jehovah’s hemelse wagen ons over het hemelse deel van Jehovah’s organisatie, en hoe verschilt dat van menselijke organisaties?

¹⁴ In de Bijbel staat een bijzonder gedeelte dat ons een idee geeft van Jehovah’s aanpassingsvermogen. De profeet Ezechiël kreeg een visioen van het hemelse deel van Jehovah’s organisatie, dat bestaat uit engelen. Hij zag een enorme wagen, Jehovah’s eigen ‘voertuig’ dat hij bestuurt. Heel interessant was de manier waarop de wagen zich voortbewoog. De reusachtige wielen hadden vier zijden en zaten rondom vol ogen zodat ze naar alle kanten konden kijken en onmiddellijk van richting konden veranderen, zonder te stoppen of zich te draaien. En deze gigantische wagen was niet zo log als een kolossaal voertuig dat door mensen gemaakt is. De wagen kon zich met de snelheid van de bliksem voortbewegen en zelfs haakse bochten maken! (Ezechiël 1:1, 14-28) Jehovah’s organisatie is, net als de almachtige Soeverein die er de leiding over heeft, heel flexibel. Ze reageert snel op situaties en behoeften die veranderen.

¹⁵ Mensen proberen misschien wel flexibel te zijn, maar vaak reageren mensen en menselijke organisaties heel traag op veranderingen. Ter illustratie: Supertankers en goederentreinen zijn heel indrukwekkend vanwege hun grootte en motorvermogen. Maar kunnen ze snel reageren als er plotseling iets verandert? Als er vóór een goederentrein iets op de rails valt, kan die niet keren. En een plotselinge stop maken is onmogelijk. Een zware goederentrein heeft een remweg van misschien wel twee kilometer! En een supertanker vaart misschien nog wel acht kilometer door nadat de motoren zijn uitgezet. Zelfs als de motoren in hun achteruit worden gezet, vaart het schip misschien nog wel drie kilometer door! Hetzelfde geldt voor menselijke organisaties, die vaak star en onredelijk zijn. Uit trots weigeren mensen vaak zich aan veranderende behoeften en omstandigheden aan te passen. Door starheid zijn bedrijven failliet gegaan en zelfs regeringen gevallen (Spreuken 16:18). Wat kunnen we blij zijn dat Jehovah en zijn organisatie anders zijn!

16. Hoe toonde Jehovah vóór de vernietiging van Sodom en Gomorra redelijkheid in de manier waarop hij Lot behandelde?

¹⁶ Denk nog eens aan de vernietiging van Sodom en Gomorra. Jehovah’s engel gaf een duidelijke instructie aan Lot en zijn gezin: ‘Vlucht naar de bergen.’ Maar Lot zag dat niet zitten. ‘Alstublieft Jehovah, niet daarheen!’, smeekte hij. Lot was ervan overtuigd dat hij zou sterven als hij naar de bergen moest vluchten. Daarom smeekte hij of hij en zijn gezin mochten vluchten naar Zoar, een stad daar vlakbij. Maar Jehovah had zich voorgenomen om die stad te vernietigen. En er was eigenlijk geen reden voor Lot om bang te zijn, want Jehovah kon hem in de bergen zeker in leven houden! Toch was Jehovah bereid te doen wat Lot hem vroeg. ‘Goed, ook hierin zal ik je tegemoetkomen’, zei de engel tegen Lot (Genesis 19:17-22). Dat was heel redelijk van Jehovah!

17, 18. Hoe toonde Jehovah redelijkheid in het geval van de Ninevieten?

¹⁷ Jehovah doet altijd wat barmhartig en rechtvaardig is. Dus als mensen oprecht berouw hebben, is hij bereid hen anders te behandelen. Denk eens aan wat er gebeurde toen de profeet Jona naar de slechte, gewelddadige stad Ninevé werd gestuurd. Jona liep door de straten van Ninevé met een duidelijke boodschap van Jehovah: de grote stad zou over 40 dagen vernietigd worden. Maar de situatie veranderde compleet. De Ninevieten hadden berouw! (Jona hoofdstuk 3)

¹⁸ Het is leerzaam om te vergelijken hoe Jehovah en Jona op deze verandering reageerden. Jehovah was bereid zich aan de nieuwe situatie aan te passen en de Ninevieten te vergeven in plaats van ‘een machtige strijder’ te worden en hen te vernietigen (Exodus 15:3).d Maar Jona was onbuigzaam en veel minder barmhartig. In plaats van Jehovah na te volgen, reageerde hij meer als de eerder genoemde goederentrein of supertanker. Hij had gezegd dat ze vernietigd zouden worden, dus hij wilde dat dat gebeurde! Maar geduldig leerde Jehovah zijn ongeduldige profeet een bijzondere les in redelijkheid en barmhartigheid (Jona hoofdstuk 4).

19. (a) Waarom kunnen we er zeker van zijn dat Jehovah redelijk is in wat hij van ons verwacht? (b) Hoe blijkt uit Spreuken 19:17 dat Jehovah een ‘goede en redelijke’ Meester is en ook heel nederig?

¹⁹ Tot slot is Jehovah redelijk in wat hij van ons verwacht. Koning David zei: ‘Hij weet heel goed hoe we zijn gevormd, hij vergeet niet dat we stof zijn’ (Psalm 103:14). Jehovah begrijpt onze beperkingen en onvolmaaktheden beter dan wijzelf. Hij verwacht nooit meer van ons dan we kunnen. De Bijbel zegt dat sommige menselijke meesters ‘goed en redelijk’ zijn terwijl andere ‘veeleisend’ zijn (1 Petrus 2:18). Wat voor Meester is Jehovah? Spreuken 19:17 zegt: ‘Wie goed is voor een arme leent aan Jehovah.’ Dat betekent dat Jehovah aandacht heeft voor elke vriendelijke daad die we doen. Het is duidelijk dat hij goed en redelijk is. Het betekent zelfs dat Jehovah als de Schepper van het universum zich verplicht voelt om ons als onvolmaakte mensen terug te betalen voor de goede dingen die we voor anderen doen! Dat is het toppunt van nederigheid.

20. Waarom kunnen we er zeker van zijn dat Jehovah onze gebeden hoort en erop reageert?

²⁰ Jehovah is in deze tijd net zo zachtaardig en redelijk voor zijn aanbidders. Als we in geloof bidden, luistert hij. Hij stuurt nu geen engelen om met ons te spreken, maar dat betekent niet dat hij onze gebeden niet verhoort. Toen Paulus zijn geloofsgenoten vroeg om te ‘blijven bidden’ voor zijn vrijlating uit de gevangenis, voegde hij eraan toe: ‘Zodat ik des te eerder bij jullie word teruggebracht’ (Hebreeën 13:18, 19). Onze gebeden kunnen Jehovah er dus toe bewegen iets te doen wat hij anders misschien niet had gedaan! (Jakobus 5:16)

21. Wat betekent Jehovah’s nederigheid niet, en wat vind je van zijn nederigheid?

²¹ Hoewel Jehovah nederigheid toont door zijn zachtaardigheid, zijn bereidheid om te luisteren, zijn geduld en zijn redelijkheid, houdt hij toch vast aan zijn rechtvaardige normen. De geestelijken van de christenheid denken misschien dat ze redelijk zijn wanneer ze mensen vertellen wat ze graag willen horen en Jehovah’s morele normen afzwakken (2 Timotheüs 4:3). Maar die neiging van mensen om normen los te laten als dat ze beter uitkomt, is totaal anders dan Jehovah’s redelijkheid. Jehovah is heilig. Hij zal zijn rechtvaardige normen nooit overtreden (Leviticus 11:44). Jehovah’s redelijkheid is dus eigenlijk een bewijs van zijn nederigheid. Daarom houden we nog meer van hem. Vind je het niet geweldig dat Jehovah, de meest wijze Persoon die er is, ook de meest nederige Persoon is? We willen heel graag naderen tot deze ontzagwekkende maar toch zachtaardige, geduldige en redelijke God!