Communicatie — Meer dan alleen praten

STELT u zich eens een grote groep toeristen voor die een schilderachtig landschap bekijken. Hoewel de hele groep naar hetzelfde tafereel kijkt, ziet iedere persoon het anders. Hoe komt dat? Doordat iedere afzonderlijke persoon vanuit een ander punt kijkt. Niemand staat op precies dezelfde plek. Bovendien concentreert niet iedereen zich op hetzelfde gedeelte van het tafereel. Iedereen vindt weer een ander facet het boeiendst.

Hetzelfde geldt binnen het huwelijk. Er zijn geen twee partners die, zelfs wanneer zij heel goed bij elkaar passen, precies dezelfde kijk op zaken hebben. Man en vrouw verschillen van elkaar in aspecten zoals emotionele geaardheid, ervaringen uit de kinderjaren, en invloed van de familie. De verschillende gezichtspunten die daaruit voortvloeien, kunnen een bron van bittere strijd worden. De apostel Paulus zei eerlijk: „Zulke mensen [die trouwen] staat heel wat leed en verdriet te wachten.” — 1 Korinthiërs 7:28, Het Levende Woord.

Communicatie houdt onder andere in dat men probeert deze verschillen in een één-vlees-verhouding tot een harmonieus geheel te maken. Dit vereist dat men tijd vrijmaakt om te praten. (Zie kader op blz. 7.) Maar er is veel meer bij betrokken.

Inzicht tonen

Een bijbelspreuk luidt: „Het hart van de wijze maakt dat zijn mond blijk geeft van inzicht, en aan zijn lippen voegt het overredingskracht toe” (Spreuken 16:23). De grondbetekenis van het Hebreeuwse woord dat hier is vertaald met „maakt dat . . . blijk geeft van inzicht”, is behoedzaam zijn, dingen zorgvuldig in de geest overwegen. Het middelpunt van doeltreffende communicatie is dus het hart, niet de mond. Iemand die goed communiceert, moet meer doen dan praten; hij moet met empathie luisteren (Jakobus 1:19). Hij moet de gevoelens en problemen onderscheiden die verborgen liggen achter het uiterlijke gedrag van zijn partner. — Spreuken 20:5.

Hoe? Soms kan dit worden bereikt door de omstandigheden rond een meningsverschil te bekijken. Staat uw echtgenoot of echtgenote onder zware emotionele of lichamelijke belasting? Draagt een ziekte bij tot de houding van uw partner? „Het juiste woord op het juiste moment is een weldaad”, zegt de bijbel (Spreuken 15:23, Groot Nieuws Bijbel). Door rekening te houden met de omstandigheden zult u dus worden geholpen dienovereenkomstig te reageren. — Spreuken 25:11.

Maar vaak ligt de oorzaak van een meningsverschil in andere dingen dan de omstandigheden op dat moment.

Het verleden begrijpen

Ervaringen in onze kinderjaren spelen een grote rol bij het vormen van onze denkwijze als volwassene. Aangezien huwelijkspartners uit verschillende gezinnen komen, zijn botsende zienswijzen onvermijdelijk.

Een in de bijbel opgetekend voorval is hier een voorbeeld van. Toen de ark van het verbond naar Jeruzalem werd teruggebracht, liet David openlijk zien hoe enthousiast hij was. Maar hoe stond het met zijn vrouw Michal? De bijbel vertelt dat „Michal, Sauls dochter, zelf door het venster naar beneden keek en koning David daar zag springen en ronddansen voor het aangezicht van Jehovah; en zij ging hem in haar hart verachten.” — 2 Samuël 6:14-16.

Michal legde de ongelovige houding van haar onrechtvaardige vader, Saul, aan de dag. De bijbelcommentators C. F. Keil en F. Delitzsch opperen dat Michal daarom in vers 16 „Sauls dochter” wordt genoemd in plaats van Davids vrouw. In elk geval blijkt uit het daaropvolgende twistgesprek tussen David en Michal dat zij niet dezelfde kijk op deze vreugdevolle gebeurtenis hadden. — 2 Samuël 6:20-23.

Dit voorbeeld laat zien dat man en vrouw door subtiele invloeden van hun opvoeding heel anders over bepaalde dingen kunnen denken. Dit is zelfs het geval als beiden verenigd Jehovah dienen. Een vrouw die als kind bijvoorbeeld niet voldoende emotionele steun heeft gekregen, blijkt misschien een uitzonderlijke behoefte aan goedkeuring en geruststelling te hebben. Dit zou haar man kunnen verbijsteren. „Ik zou haar wel honderd keer kunnen zeggen dat ik van haar houd”, roept hij misschien uit, „en nog zou het niet genoeg zijn!”

In dit geval betekent communicatie „niet alleen uit persoonlijke belangstelling het oog [houden] op uw eigen zaken, maar ook uit persoonlijke belangstelling op die van de anderen” (Filippenzen 2:4). Om te communiceren moet een man zijn vrouw bezien in het licht van haar verleden in plaats van dat van hemzelf. En natuurlijk dient een vrouw ertoe bewogen te worden hetzelfde jegens haar man te doen. — 1 Korinthiërs 10:24.

Als er in het verleden sprake is geweest van seksueel misbruik

Persoonlijke belangstelling is vooral heel belangrijk wanneer een partner als kind verkracht of seksueel misbruikt is — droevig genoeg een toenemend probleem in deze tijd. Een vrouw zou bijvoorbeeld kunnen bemerken dat zij tijdens seksuele intimiteiten geen onderscheid kan maken tussen het heden en het verleden, haar partner en de misbruiker, of seksuele betrekkingen en seksuele mishandeling. Dat kan frustrerend zijn, vooral als de man deze gevoelige kwestie niet vanuit het gezichtspunt van zijn vrouw beziet. — 1 Petrus 3:8.

Hoewel u het verleden niet ongedaan kunt maken noch de gevolgen ervan volledig kunt wegnemen, kunt u veel doen om een bedroefde partner te troosten (Spreuken 20:5). Hoe kunt u dat doen? „Mannen, jullie moeten de vrouw met wie jullie leven, proberen te begrijpen”, schreef Petrus (1 Petrus 3:7, Phillips). Het verleden van uw partner begrijpen, is een wezenlijk onderdeel van communicatie. Zonder begripvol medeleven zullen uw woorden geen nut hebben.

Jezus „had medelijden” toen hij personen ontmoette die ziek waren, ook al had hij zelf hun ziekten nooit ervaren (Mattheüs 14:14). Evenzo hebt u misschien niet persoonlijk dezelfde verwaarlozing of hetzelfde misbruik meegemaakt als uw vrouw, maar in plaats van haar leed te bagatelliseren, dient u haar verleden te accepteren en haar te steunen (Spreuken 18:13). Paulus schreef: „Wij evenwel die sterk zijn, behoren de zwakheden te dragen van hen die niet sterk zijn en niet onszelf te behagen.” — Romeinen 15:1.

Verstrikt door wrok

Een huwelijk is als een kostbare vaas. Wanneer het door overspel beschadigd wordt, richt dit onnoemelijk veel leed aan (Spreuken 6:32). Het is waar dat als de onschuldige partner besluit de ander te vergeven, de stukken door een verzoening weer aan elkaar gelijmd kunnen worden. Maar de barsten blijven bestaan, en bij een ruzie zou de neiging aanwezig kunnen zijn naar die barsten te kijken en het verleden als een wapen te gebruiken.

Wrok is een normale reactie op ontrouw van de partner. Maar als u uw partner hebt vergeven, pas er dan voor op dat u het goede dat u hebt bereikt door vergevensgezind te zijn, niet ongedaan laat maken door een steeds weer opkomende verontwaardiging. Aanhoudende wrokgevoelens schaden beide partners, of ze nu onuitgesproken van binnen broeien of meedogenloos de vrije loop worden gelaten. Hoe dat zo? Een doctor voert aan: „Als u zich gekwetst voelt door uw partner, komt dat doordat u nog steeds om hem geeft. Door u terug te trekken of door op vergelding uit te zijn, kwetst u dus niet alleen uw partner maar maakt u ook uzelf kapot. U breekt de verhouding waarvan u wenste dat die ongeschonden was, nog verder af.”

Ja, u kunt meningsverschillen in uw huwelijk gewoon niet bijleggen als u uw woede niet tot bedaren brengt. Bespreek daarom, op een tijdstip waarop de gemoederen niet verhit zijn, uw gevoelens met uw partner. Leg uit waarom u zich gekwetst voelt, wat u nodig hebt om u weer zeker te voelen, en wat u zult doen om de verhouding te beschermen. Gebruik het verleden nooit eenvoudig als een wapen om bij een ruzie een sterkere positie te verkrijgen.

Verslaving schaadt de communicatie

Een huwelijk komt onder zware druk te staan wanneer een van de huwelijkspartners drugs of te veel alcohol gebruikt. De partner die niet verslaafd is, zou zich in een zelfde situatie kunnen bevinden als Abigaïl, zoals die in de bijbel staat opgetekend. Terwijl haar man Nabal „zo dronken [was] als maar mogelijk was”, deed Abigaïl alles wat zij kon om de gevolgen van zijn onverstandige gedrag ongedaan te maken (1 Samuël 25:18-31, 36). Huwelijken waarbij één partner verscheurd wordt door verslaving en de ander volkomen in beslag wordt genomen door pogingen het gedrag van de verslaafde te veranderen, lijken vaak op het huisgezin van Nabal en Abigaïl.a

Het is logisch dat het een hele verademing is wanneer een verslaafde aan zijn genezing begint te werken. Maar dat is pas het begin. Stelt u zich eens een zware orkaan voor die in een stadje enorme verwoestingen aanricht. Huizen storten in, bomen worden ontworteld, telefoonpalen vallen om. Er heerst grote vreugde wanneer de storm voorbij is. Maar nu moeten er uitgebreide reparatiewerkzaamheden worden verricht. Hetzelfde geldt wanneer een huwelijkspartner aan zijn genezing begint te werken. Ineengestorte verhoudingen moeten weer worden opgebouwd. Vertrouwen en integriteit moeten worden hersteld. Communicatielijnen moeten worden vernieuwd. Voor een verslaafde die zich aan het veranderen is, vormt deze geleidelijke wederopbouw een onderdeel van „de nieuwe persoonlijkheid”, die christenen volgens de bijbel moeten aankweken. Deze nieuwe persoonlijkheid moet ook „de kracht die uw denken aandrijft” omvatten. — Efeziërs 4:22-24.

Door middel van een bijbelstudie waren Leonard en Elaine in staat te stoppen met het gebruik van drugs, maar de kracht die het denken aandrijft was er nog niet volledig bij betrokken.b Al gauw gingen andere vormen van verslaving de kop opsteken. „Twintig jaar lang probeerden wij bijbelse beginselen toe te passen en een gelukkig huwelijk te hebben, maar dat lag altijd buiten ons bereik”, zegt Elaine. „Onze verslavingen waren diepgeworteld. Wij konden ze door studie of gebed niet overwinnen.”

Leonard en Elaine zochten professionele hulp om de oorzaak van hun verslavingen te begrijpen. Te rechter tijd verschaft materiaal van „de getrouwe en beleidvolle slaaf” over seksuele kindermishandeling, alcoholisme en respect voor vrouwen was een bijzondere hulp (Mattheüs 24:45-47).c „Wij zijn geholpen de schade te herstellen en weer nader tot elkaar te komen”, zegt Elaine.

Problemen oplossen

Rebekka had ondraaglijk veel verdriet over de vrouwen van haar zoon Esau. Omdat zij vreesde dat haar andere zoon, Jakob, Esaus voorbeeld zou volgen, gaf Rebekka lucht aan haar frustratie door tegen haar man Isaäk te zeggen: „Ik heb een afschuw gekregen van mijn leven wegens de dochters van Heth. Indien Jakob ooit een vrouw neemt uit de dochters van Heth zoals dezen uit de dochters van het land, wat heb ik dan nog aan mijn leven?” — Genesis 27:46.

Merk op dat Rebekka, hoewel zij haar gevoelens krachtig tot uitdrukking bracht, Isaäk niet persoonlijk aanviel. Ze zei niet: „Het is allemaal jouw schuld!”, of „Je zou de situatie beter in de hand moeten houden!” In plaats daarvan gebruikte Rebekka het voornaamwoord „ik” om te beschrijven hoe het probleem op haar van invloed was. Deze benadering wekte bij Isaäk empathie, niet het verlangen zijn gezicht te redden. Omdat hij zich niet persoonlijk aangevallen voelde, reageerde Isaäk blijkbaar meteen op Rebekka’s smeekbede. — Genesis 28:1, 2.

Echtparen kunnen van Rebekka’s voorbeeld iets leren. Wanneer er een meningsverschil ontstaat, val dan het probleem aan in plaats van elkaar. Breng net als Rebekka uw frustraties onder woorden met als invalshoek de manier waarop ze u beïnvloeden. „Ik voel me gefrustreerd omdat . . .”, of: „Ik voel me onbegrepen omdat . . .” is veel doeltreffender dan „Jij bezorgt mij frustraties!”, of: „Je begrijpt me nooit!”

Meer dan in stand blijven

Het huwelijk van het eerste mensenpaar, Adam en Eva, bleef eeuwen in stand, en uit dat huwelijk ontstond een gezin met zonen en dochters (Genesis 5:3-5). Maar dat wil niet zeggen dat hun huwelijk navolgenswaard was. Al in het begin werd hun één-vlees-verbintenis door een geest van onafhankelijkheid en door minachting voor de rechtvaardige wetten van de Schepper ontsierd.

Evenzo zou een huwelijk in deze tijd in stand kunnen blijven, maar toch de essentiële aspecten van communicatie kunnen missen. Sterk verschanste redeneringen en ongepaste persoonlijkheidstrekken moeten wellicht radicaal worden verwijderd. (Vergelijk 2 Korinthiërs 10:4, 5.) Dit is een voortdurend leerproces. Maar de inspanningen zijn de moeite waard. Jehovah God is zeer geïnteresseerd in de huwelijksregeling, aangezien hij de Insteller ervan is (Maleachi 2:14-16; Hebreeën 13:4). Daarom kunnen wij, als wij ons deel doen, het vertrouwen hebben dat hij onze inspanningen zal waarderen en ons de wijsheid en de kracht zal geven die nodig zijn om elke communicatiestoornis binnen het huwelijk te herstellen. — Vergelijk Psalm 25:4, 5; 119:34.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 6]

„Het huisvuil krijgt meer tijd!”

EEN echtpaar dat huwelijksproblemen had, werd gevraagd te schatten hoeveel tijd zij per week bezig waren met het buitenzetten van het huisvuil. Hun antwoord luidde ongeveer 35 minuten per week, of 5 minuten per dag. Toen werd hun gevraagd hoeveel tijd zij besteedden aan gesprekken met elkaar. De man was geschokt. „Het huisvuil krijgt meer tijd!”, riep hij uit, en hij voegde eraan toe: „Wij houden onszelf voor de gek als wij denken dat vijf minuten per dag genoeg is om een huwelijk in stand te houden. En het is zeker niet genoeg om het huwelijk hechter te maken.”

[Kader op blz. 7]

Stel basisregels op

◻ Bespreek één onderwerp tegelijk (1 Korinthiërs 14:33, 40)

◻ Breng gevoelens onder woorden; uit geen beschuldigingen (Genesis 27:46)

◻ Niet slaan (Efeziërs 5:28, 29)

◻ Niet schelden (Spreuken 26:20)

◻ Streef naar een verzoening, niet naar een overwinning (Genesis 13:8, 9)

[Illustratie op blz. 4]

Wanneer er een meningsverschil ontstaat, val dan het probleem aan in plaats van elkaar

[Illustratie op blz. 8]

Breng gevoelens onder woorden; uit geen beschuldigingen