Waarom het Avondmaal des Heren vieren?

„Ik heb van de Heer ontvangen, wat ik ook aan u heb doorgegeven.” — 1 KORINTHIËRS 11:23.

1, 2. Wat deed Jezus op de pascha-avond van 33 G.T.?

JEHOVAH’S eniggeboren Zoon was aanwezig en ook elf mannen die ’in zijn beproevingen steeds bij hem waren gebleven’ (Lukas 22:28). Het was donderdagavond 31 maart 33 G.T. en hoogstwaarschijnlijk werd de hemel boven Jeruzalem gesierd door een volle maan. Jezus Christus en zijn apostelen hadden zojuist de paschaviering beëindigd. De verrader Judas Iskariot was weggezonden, maar voor de anderen was het nog niet het moment om te vertrekken. Waarom niet? Omdat Jezus op het punt stond iets zeer belangrijks te doen. Wat dan wel?

² Laat de evangelieschrijver Mattheüs, aangezien hij daar aanwezig was, ons daarover vertellen. Hij schreef: „Jezus [nam] een brood, en na de zegen te hebben uitgesproken, brak hij het en gaf het aan de discipelen en zei: ’Neemt, eet. Dit betekent mijn lichaam.’ Ook nam hij een beker, en na een dankgebed te hebben uitgesproken, gaf hij die aan hen, terwijl hij zei: ’Drinkt allen hieruit; want dit betekent mijn „bloed van het verbond”, dat ten behoeve van velen vergoten zal worden tot vergeving van zonden’” (Mattheüs 26:26-28). Zou dit een eenmalige gebeurtenis zijn? Wat was de draagwijdte ervan? Ligt er enige betekenis voor ons in deze tijd in opgesloten?

’Blijf dit doen’

 3. Waarom was het betekenisvol wat Jezus op de avond van 14 Nisan 33 G.T. deed?

³ Wat Jezus Christus op de avond van 14 Nisan 33 G.T. deed, was veel meer dan iets bijkomstigs in zijn leven. De apostel Paulus besprak deze gebeurtenis in zijn brief aan gezalfde christenen in Korinthe, waar het door Jezus ingestelde patroon meer dan twintig jaar later nog steeds in acht werd genomen. Hoewel Paulus in 33 G.T. niet bij Jezus en de elf apostelen was, heeft hij beslist van sommige apostelen vernomen wat er bij die gelegenheid gebeurde. Blijkbaar kreeg Paulus ook een bevestiging van aspecten van die gebeurtenis door een geïnspireerde openbaring. Paulus zei: „Ik heb van de Heer ontvangen, wat ik ook aan u heb doorgegeven, dat de Heer Jezus in de nacht waarin hij overgeleverd zou worden, een brood nam en, na gedankt te hebben, het brak en zei: ’Dit betekent mijn lichaam, dat ten behoeve van u is. Blijft dit tot mijn gedachtenis doen.’ Evenzo deed hij ook met betrekking tot de beker, nadat hij het avondmaal had gebruikt, en hij zei: ’Deze beker betekent het nieuwe verbond krachtens mijn bloed. Blijft dit, zo dikwijls als gij hem drinkt, tot mijn gedachtenis doen.’” — 1 Korinthiërs 11:23-25.

 4. Waarom dienen christenen het Avondmaal des Heren te vieren?

⁴ De evangelieschrijver Lukas bevestigt dat Jezus gebood: „Blijft dit tot een gedachtenis aan mij doen” (Lukas 22:19). Deze woorden zijn ook vertaald met: „Doe dit om mij te gedenken” (Groot Nieuws Bijbel). Deze herdenking wordt daarom vaak de Gedachtenisviering van Christus’ dood genoemd. Paulus noemt haar ook het Avondmaal des Heren — een passende aanduiding, omdat het ’s avonds werd ingesteld (1 Korinthiërs 11:20). Christenen hebben het gebod ontvangen het Avondmaal des Heren te vieren. Maar waarom werd deze viering ingesteld?

Waarom de Gedachtenisviering werd ingesteld

5, 6. (a) Wat was één reden waarom Jezus de Gedachtenisviering heeft ingesteld? (b) Geef nog een reden waarom het Avondmaal des Heren werd ingesteld.

⁵ Eén reden waarom de Gedachtenisviering werd ingesteld, hield verband met een bepaald doel dat door Jezus’ dood werd gediend. Hij stierf als iemand die de soevereiniteit van zijn hemelse Vader hoog hield. Christus bewees aldus dat Satan de Duivel, die de valse beschuldiging had geuit dat mensen God alleen uit zelfzuchtige motieven dienen, een leugenaar is (Job 2:1-5). Jezus’ dood in getrouwheid bewees dat deze bewering niet waar was en verheugde Jehovah’s hart. — Spreuken 27:11.

⁶ Nog een reden waarom het Avondmaal des Heren werd ingesteld, was om ons eraan te herinneren dat Jezus door middel van zijn dood als een volmaakt, zondeloos mens ’zijn ziel gaf als een losprijs in ruil voor velen’ (Mattheüs 20:28). Toen de eerste mens tegen God zondigde, verspeelde hij volmaakt menselijk leven en alle daarmee verband houdende vooruitzichten. Maar Jezus zei: „God heeft de wereld zozeer liefgehad dat hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat een ieder die geloof oefent in hem, niet vernietigd zou worden, maar eeuwig leven zou hebben” (Johannes 3:16). Ja, „het loon dat de zonde betaalt, is de dood, maar de gave die God schenkt, is eeuwig leven door Christus Jezus, onze Heer” (Romeinen 6:23). De viering van het Avondmaal des Heren herinnert ons aan de grote liefde die zowel Jehovah als zijn Zoon in verband met Jezus’ offerandelijke dood hebben getoond. Wat dienen we dankbaar te zijn voor die liefde!

Wanneer vieren?

 7. Hoe komt het dat gezalfde christenen „vaak” van de Gedachtenissymbolen gebruiken?

⁷ Betreffende het Avondmaal des Heren zei Paulus: „Zo dikwijls als gij dit brood eet en deze beker drinkt, blijft gij de dood des Heren verkondigen, totdat hij gekomen is” (1 Korinthiërs 11:26). Individuele gezalfde christenen zouden tot hun dood van de Gedachtenissymbolen gebruiken. Aldus zouden ze ten overstaan van Jehovah God en de wereld herhaaldelijk hun geloof in Gods voorziening van Jezus’ loskoopoffer verkondigen.

 8. Hoe lang zou het lichaam van gezalfden het Avondmaal des Heren vieren?

⁸ Hoe lang zou het lichaam van gezalfde christenen de Gedachtenisviering van Christus’ dood houden? „Totdat hij gekomen is”, zei Paulus, en kennelijk bedoelde hij dat deze vieringen zouden blijven plaatsvinden totdat Jezus zou komen om zijn gezalfde volgelingen tijdens zijn „tegenwoordigheid” door middel van een opstanding in de hemel te ontvangen (1 Thessalonicenzen 4:14-17). Dit is in overeenstemming met Jezus’ woorden tot de elf loyale apostelen: „Wanneer ik heenga en een plaats voor u bereid, kom ik terug en zal u thuis bij mij ontvangen, opdat ook gij moogt zijn waar ik ben.” — Johannes 14:3.

 9. Wat wordt er bedoeld met Jezus’ in Markus 14:25 opgetekende woorden?

⁹ Toen Jezus de Gedachtenisviering instelde, zei hij in verband met de beker wijn tot zijn getrouwe apostelen: „Ik zal geenszins meer iets van het produkt van de wijnstok drinken tot op die dag waarop ik het nieuw zal drinken in het koninkrijk Gods” (Markus 14:25). Aangezien Jezus in de hemel geen letterlijke wijn zou drinken, is het duidelijk dat hij de vreugde in gedachten had die soms door wijn gesymboliseerd wordt (Psalm 104:15; Prediker 10:19). Verenigd zijn in het Koninkrijk zou een vreugdevolle ervaring zijn waarnaar hij en zijn volgelingen reikhalzend uitzagen. — Romeinen 8:23; 2 Korinthiërs 5:2.

10. Hoe vaak dient de Gedachtenisviering gehouden te worden?

¹⁰ Dient Jezus’ dood maandelijks, wekelijks of zelfs dagelijks herdacht te worden? Nee. Jezus stelde het Avondmaal des Heren in en werd gedood op de dag van het Pascha, dat „ter gedachtenis” aan Israëls bevrijding uit Egyptische slavernij in 1513 v.G.T. gevierd werd (Exodus 12:14). Het Pascha werd slechts eenmaal per jaar gevierd, op de veertiende dag van de joodse maand Nisan (Exodus 12:1-6; Leviticus 23:5). Dit duidt erop dat Jezus’ dood ook, net als het Pascha, slechts eenmaal per jaar herdacht dient te worden, niet maandelijks, wekelijks of dagelijks.

11, 12. Wat onthult de geschiedenis over vroege vieringen van het Avondmaal?

¹¹ Het is dus passend de Gedachtenisviering jaarlijks op 14 Nisan te houden. Een verwijswerk zegt: „De christenen van Klein-Azië werden Quartodecimanen [veertienders] genoemd wegens hun gewoonte om het pascha [het Avondmaal des Heren] steevast op de 14de Nisan te vieren . . . De datum kan op vrijdag of op elke andere dag van de week vallen.” — The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Deel IV, blz. 44.

¹² Over de gewoonte uit de tweede eeuw G.T. zegt de historicus J. L. von Mosheim dat de Quartodecimanen de Gedachtenisviering op 14 Nisan hielden omdat „ze van mening waren dat het voorbeeld van Christus kracht van wet bezat”. Een andere historicus verklaart: „De gewoonte van de Quartodecimaanse kerken in Asia was een voortzetting van die van de kerk in Jeruzalem. In de 2de eeuw herdachten deze kerken met hun Pascha op de 14de Nisan de verlossing die door de dood van Christus tot stand was gebracht.” — Studia Patristica, Deel V, 1962, blz. 8.

Betekenis van het brood

13. Wat voor brood gebruikte Jezus toen hij het Avondmaal des Heren instelde?

¹³ Toen Jezus de Gedachtenisviering instelde, „nam hij een brood, sprak de zegen uit, brak het en gaf het aan [de apostelen]” (Markus 14:22). Het bij die gelegenheid voorhanden zijnde brood was hetzelfde als wat zojuist op het Pascha gebruikt was (Exodus 13:6-10). Aangezien het zonder zuurdeeg was gebakken, was het plat en bros en moest gebroken worden om uitgedeeld te worden. Toen Jezus door een wonder voor duizenden mensen brood had vermenigvuldigd, was het ook dun en krokant, want hij brak het zodat het uitgedeeld kon worden (Mattheüs 14:19; 15:36). Blijkbaar heeft het breken van het Gedachtenisbrood dus geen geestelijke betekenis.

14. (a) Waarom is het passend dat het Gedachtenisbrood ongezuurd is? (b) Wat voor brood kan gekocht of zelf gebakken worden om op het Avondmaal des Heren gebruikt te worden?

¹⁴ Betreffende het brood dat bij de instelling van de Gedachtenisviering werd gebruikt, zei Jezus: „Dit betekent mijn lichaam, dat ten behoeve van u is” (1 Korinthiërs 11:24; Markus 14:22). Het was passend dat het brood ongezuurd was. Waarom? Omdat zuurdeeg op slechtheid, goddeloosheid of zonde kan duiden (1 Korinthiërs 5:6-8). Het brood symboliseerde Jezus’ volmaakte, zondeloze menselijke lichaam, dat terecht als een loskoopoffer was aangeboden (Hebreeën 7:26; 10:5-10). Jehovah’s Getuigen houden dit in gedachte en volgen het door Jezus gegeven voorbeeld door op hun Gedachtenisvieringen ongezuurd brood te gebruiken. In sommige gevallen gebruiken ze ongekruide joodse matses waaraan geen extra ingrediënten, zoals uien of eieren, zijn toegevoegd. Ongezuurd brood kan ook zelf worden bereid uit een kleine hoeveelheid volkorenmeel (waar mogelijk, tarwe) vermengd met wat water. Het deeg dient dun te worden uitgerold en kan op een licht geoliede bakplaat gebakken worden, totdat het brood droog en knapperig is.

Betekenis van de wijn

15. Wat zat er in de beker die gebruikt werd toen Christus de Gedachtenisviering van zijn dood instelde?

¹⁵ Nadat Jezus het ongezuurde brood had laten rondgaan, nam hij een beker, „sprak een dankgebed uit en gaf die aan [de apostelen], en zij dronken er allen uit”. Jezus legde uit: „Dit betekent mijn ’bloed van het verbond’, dat ten behoeve van velen vergoten zal worden” (Markus 14:23, 24). Wat zat er in de beker? Door gisting ontstane wijn, geen ongegist druivensap. Wanneer er in de Schrift over wijn wordt gesproken, wordt daarmee geen ongegist druivensap bedoeld. Door gisting ontstane wijn, en niet druivensap, zou bijvoorbeeld „oude wijnzakken” doen barsten, zoals Jezus zei. En Christus’ vijanden beschuldigden hem ervan „verslaafd aan het drinken van wijn” te zijn. Dat zou een zinloze beschuldiging zijn geweest als er in plaats van wijn slechts sprake was geweest van druivensap (Mattheüs 9:17; 11:19). Tijdens de paschaviering werd wijn gedronken, en Christus maakte er gebruik van toen hij de Gedachtenisviering van zijn dood instelde.

16, 17. Wat voor wijn is geschikt voor Avondmaalsvieringen, en waarom?

¹⁶ Alleen rode wijn is een passend symbool van wat door de inhoud van de beker wordt afgebeeld, dat wil zeggen, van Jezus’ vergoten bloed. Hij zei zelf: „Dit betekent mijn ’bloed van het verbond’, dat ten behoeve van velen vergoten zal worden.” En de apostel Petrus schreef: „Gij [gezalfde christenen] weet dat gij niet met vergankelijke dingen, met zilver of goud, werdt bevrijd van uw vruchteloze vorm van gedrag, die gij door overlevering van uw voorvaders hebt ontvangen. Maar het was met kostbaar bloed, gelijk dat van een onbesmet en onbevlekt lam, ja, van Christus.” — 1 Petrus 1:18, 19.

¹⁷ Ongetwijfeld gebruikte Jezus rode druivenwijn toen hij de Gedachtenisviering instelde. Sommige hedendaagse rode wijnen zijn echter onaanvaardbaar, omdat ze met wijnalcohol of brandewijn zijn versterkt of toevoegingen van specerijen of kruiden bevatten. Jezus’ bloed was toereikend en er hoefde niet iets aan toegevoegd te worden. Bijgevolg zouden wijnen als port, sherry en vermout niet geschikt zijn. De Avondmaalsbeker dient ongezoete en niet met alcohol versterkte rode wijn te bevatten. Zelfgemaakte, ongezoete rode druivenwijn kan gebruikt worden en ook wijnen als rode bourgogne en bordeaux.

18. Waarom verrichtte Jezus geen wonder in verband met het brood en de wijn van de Gedachtenisviering?

¹⁸ Toen Jezus deze maaltijd instelde, verrichtte hij geen wonder door de symbolen in zijn letterlijke vlees en bloed te veranderen. Het eten van menselijk vlees en het drinken van bloed zou kannibalisme zijn, een overtreding van Gods wet (Genesis 9:3, 4; Leviticus 17:10). Jezus was nog steeds in het bezit van zijn hele menselijke lichaam en al zijn bloed. De volgende middag van dezelfde joodse dag, 14 Nisan, werd zijn lichaam als een volmaakt slachtoffer geofferd en werd zijn bloed uitgestort. Derhalve hebben het brood en de wijn van de Gedachtenisviering een symbolische betekenis en zijn een afbeelding van Christus’ vlees en bloed.a

De Gedachtenisviering — Een gemeenschapsmaal

19. Waarom kan er meer dan één bord en één beker bij de viering van het Avondmaal des Heren worden gebruikt?

¹⁹ Toen Jezus de Gedachtenisviering instelde, verzocht hij zijn getrouwe apostelen om uit een gemeenschappelijke beker te drinken. Het evangelieverslag van Mattheüs zegt: „[Jezus nam] een beker, en na een dankgebed te hebben uitgesproken, gaf hij die aan hen, terwijl hij zei: ’Drinkt allen hieruit’” (Mattheüs 26:27). Het vormde geen probleem dat er slechts één beker werd gebruikt, niet verschillende bekers, aangezien er bij die gelegenheid slechts elf deelnemers aan één tafel zaten en ze de beker gemakkelijk aan elkaar konden doorgeven. Dit jaar zullen wereldwijd miljoenen personen in meer dan 94.000 gemeenten van Jehovah’s Getuigen bijeenkomen voor het Avondmaal des Heren. Met zo velen die op dezelfde avond voor deze viering bijeenkomen, kan slechts één beker onmogelijk voor allen gebruikt worden. Maar in grote gemeenten houdt men vast aan hetzelfde beginsel door verschillende bekers te gebruiken zodat ze binnen een redelijke tijd onder de aanwezigen rond kunnen gaan. Insgelijks kan er meer dan één bord voor het brood worden gebruikt. Niets in de Schrift wijst erop dat de beker of het glas zelf een specifieke vorm dient te hebben. Maar de beker en het bord dienen de waardigheid van de gebeurtenis te weerspiegelen. Het is verstandig een beker niet zó vol te schenken dat het gevaar bestaat dat er bij het doorgeven wijn wordt gemorst.

20, 21. Waarom kunnen we zeggen dat de Gedachtenisviering een gemeenschapsmaal is?

²⁰ Hoewel er meer dan één bord met brood en één beker wijn gebruikt kunnen worden, is de Gedachtenisviering een gemeenschapsmaal. In het oude Israël kon iemand een gemeenschapsmaal verschaffen door een dier naar Gods heiligdom te brengen waar het geslacht werd. Een deel van het dier werd op het altaar verbrand, een deel ging naar de dienstdoende priester en een ander deel was voor Aärons priesterlijke zonen, terwijl de offeraar en zijn huisgezin deel hadden aan de maaltijd (Leviticus 3:1-16; 7:28-36). De Gedachtenisviering is ook een gemeenschapsmaal omdat er een gezamenlijk delen bij betrokken is.

²¹ Jehovah heeft er deel aan als de Insteller van de regeling. Jezus is het slachtoffer en gezalfde christenen gebruiken van de symbolen als mededeelhebbers. Dat ze aan Jehovah’s tafel eten, betekent dat de deelnemers vrede met hem hebben. Bijgevolg schreef Paulus: „Is niet de beker der zegening die wij zegenen, een deelhebben aan het bloed van de Christus? Is niet het brood dat wij breken, een deelhebben aan het lichaam van de Christus? Omdat er één brood is, zijn wij, hoewel velen, één lichaam, want wij hebben allen deel aan dat ene brood.” — 1 Korinthiërs 10:16, 17.

22. Welke vragen over de Gedachtenisviering moeten er verder nog beschouwd worden?

²² Het Avondmaal des Heren is de enige jaarlijkse religieuze viering die Jehovah’s Getuigen in acht nemen. Dit is passend omdat Jezus zijn volgelingen gebood: „Blijft dit tot een gedachtenis aan mij doen.” Op de Gedachtenisviering herdenken we Jezus’ dood, een dood die Jehovah’s soevereiniteit hoog hield. Zoals we hebben opgemerkt, betekent het brood bij dit gemeenschapsmaal Christus’ geofferde menselijke lichaam en de wijn zijn vergoten bloed. Toch gebruiken slechts zeer weinigen van de symbolen, het brood en de wijn. Waarom is dat zo? Heeft de Gedachtenisviering werkelijk betekenis voor de miljoenen personen die er niet van gebruiken? Ja, wat dient het Avondmaal des Heren voor u te betekenen?

[Voetnoot]

Wat zou u antwoorden?

• Waarom stelde Jezus het Avondmaal des Heren in?

• Hoe vaak dient de Gedachtenisviering gehouden te worden?

• Wat is de betekenis van het ongezuurde brood op de Gedachtenisviering?

• Wat wordt op de Gedachtenisviering door de wijn afgebeeld?

[Illustratie op blz. 15]

Jezus stelde het Avondmaal des Heren in