Wat is een barmhartige Samaritaan?
Het antwoord uit de Bijbel
De uitdrukking ‘barmhartige Samaritaan’ wordt meestal gebruikt voor iemand die zich ontfermt over een medemens in nood. De term komt van een parabel uit de Bijbel, een verhaal dat Jezus vertelde om duidelijk te maken dat een goede naaste mensen ongeacht hun nationaliteit of achtergrond barmhartig helpt.
Inhoud
Hoe gaat de parabel van de barmhartige Samaritaan?
Het verhaal dat Jezus vertelde gaat als volgt. Een Jood is vanuit Jeruzalem op weg naar Jericho. Onderweg wordt hij door rovers overvallen. Ze slaan hem halfdood en laten hem langs de weg liggen.
Even later komt er een Joodse priester langs die de gewonde man gewoon voorbijgaat. Een andere religieuze leider doet hetzelfde. Beide mannen hebben dezelfde nationaliteit als de reiziger, maar geen van beiden stopt om te helpen.
Later komt er een man uit een ander volk langs, een Samaritaan (Lukas 10:33; 17:16-18). Hij heeft medelijden met de gewonde man en verzorgt zijn wonden. Vervolgens neemt hij hem mee naar een herberg, waar hij hem verder verzorgt. De volgende dag geeft hij de herbergier geld om voor de man te zorgen. Hij biedt ook aan om extra kosten later te vergoeden (Lukas 10:30-35).
Waarom vertelde Jezus het verhaal?
Jezus vertelde het verhaal aan een man die dacht dat alleen mensen van zijn eigen volk en zijn eigen geloof zijn naasten waren. Jezus wilde hem leren dat hij zijn blik moest verruimen. Hij moest begrijpen dat niet alleen de Joden zijn naasten waren (Lukas 10:36, 37). Het verhaal staat in de Bijbel om iedereen die Gods goedkeuring wil krijgen een belangrijke les te leren (2 Timotheüs 3:16, 17).
Wat is de les van de parabel?
Het verhaal brengt een mooie les over: een goede naaste is iemand die medeleven toont door wat hij doet. Als hij iemand ziet die in nood is, doet hij iets om hem te helpen, wat zijn achtergrond, ras of nationaliteit ook is. Een echte naaste behandelt anderen zoals hij zelf behandeld wil worden (Mattheüs 7:12).
Wie waren de Samaritanen?
De Samaritanen woonden in het gebied ten noorden van Judea. Onder hen waren ook de afstammelingen van gemengde huwelijken tussen Joden en niet-Joden.
Tegen de eerste eeuw hadden de Samaritanen hun eigen religie ontwikkeld. Ze accepteerden de eerste vijf boeken van de Hebreeuwse Geschriften maar wezen de rest meestal af.
De Samaritanen werden in de tijd van Jezus door veel Joden geminacht en gemeden (Johannes 4:9). Sommige Joden gebruikten het woord Samaritaan als een belediging (Johannes 8:48).
Is het verhaal van de barmhartige Samaritaan echt gebeurd?
Uit de Bijbel valt niet op te maken of de parabel over de Samaritaan gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. Wel gebruikte Jezus in zijn onderwijs vaak bekende gebruiken en plaatsen zodat mensen makkelijk konden begrijpen wat hij bedoelde.
Veel details in de setting van het verhaal zijn historisch correct. Bijvoorbeeld:
Van Jeruzalem naar Jericho, dat 1000 meter lager lag, liep een weg van ruim 20 kilometer lang die steil naar beneden ging. Het verslag vermeldt correct dat iemand ‘afdaalde’ als hij van Jeruzalem naar Jericho ging (Lukas 10:30).
Priesters en levieten die in Jericho woonden gebruikten deze weg vaak om naar Jeruzalem te gaan.
Het kwam vaak voor dat rovers zich langs de afgelegen weg verscholen om nietsvermoedende reizigers te overvallen, het liefst degenen die alleen reisden.