Wat gaat uw bedrijf u kosten?

DE VROUW van de president van een Zuidamerikaans land werd ervan beschuldigd dat zij honderdduizenden dollars had gesluisd in contracten met nepbedrijven die door leden van haar familie waren opgezet. Een 38-jarige effectenmakelaar in India werd gearresteerd en weggehaald uit zijn luxe flat met zijn 29 auto’s wegens vermeende betrokkenheid bij een bank- en beursschandaal van 1,6 miljard dollar. Op de Filippijnen voorzien duizenden bewoners van een eiland in hun onderhoud door illegale pistolen te vervaardigen. Om deze lucratieve handel voort te kunnen zetten, zo wordt bericht, kopen zij gewoonlijk de gezagdragers om, zodat zij hun gang kunnen gaan.

Ja, oneerlijkheid en bedrog in zaken komen overal ter wereld voor. En vaak kost het de betrokkenen hun positie en reputatie, alsook geld.

Hoe staat het met u? Doet u zaken? Of denkt u erover een bedrijf te beginnen? Wat gaat het u kosten? Het is onvermijdelijk dat zakendoen iets kost. Dit is niet per se verkeerd. Het is echter verstandig de kosten te berekenen voordat u zich aan een zakelijke onderneming waagt of beslissingen neemt ten aanzien van een bedrijf dat u reeds hebt opgezet (Lukas 14:28). In het kader op bladzijde 31 worden enkele kosten genoemd die u in aanmerking zult willen nemen.

Het is duidelijk dat zakendoen niet eenvoudig is. Voor een christen zijn er geestelijke en morele verplichtingen die in aanmerking genomen moeten worden. Kunt u de kosten opbrengen en geestelijk evenwichtig blijven? Zijn bepaalde kosten hoger dan u moreel gezien kunt aanvaarden? Wat zijn enkele beginselen die u zullen helpen te bepalen welke kosten aanvaardbaar zijn en welke niet?

Houd geld op zijn juiste plaats

Er is geld nodig om een bedrijf te runnen, en men hoopt dat een zaak genoeg geld zal opbrengen zodat men zijn gezin kan onderhouden. Maar doeleinden in verband met geld kunnen gemakkelijk een verkeerde wending nemen. Wellicht komt hebzucht in beeld. In het leven van veel mensen moet alles wijken voor geld. Eén schrijver van het bijbelboek Spreuken, Agur, bracht echter de evenwichtige zienswijze onder woorden toen hij zei: „Geef mij noch armoede noch rijkdom. Laat mij het mij toebedeelde voedsel verorberen” (Spreuken 30:8). Hij besefte hoeveel waarde het heeft tevreden te zijn met een toereikend bedrag voor levensonderhoud — hij wilde geen „fortuin maken”, zoals sommige zakenlui zeggen.

Hebzucht kan iemand er echter toe brengen dit beginsel te vergeten wanneer de zogenaamde gouden kans zich voordoet. Een reizende bedienaar van Jehovah’s Getuigen in een ontwikkelingsland berichtte over zo’n geval. Een bepaald bedrijf dat investeringskapitaal nodig had, wekte de indruk dat investeerders snel hun geld zouden verdubbelen, misschien al binnen een paar maanden. Dit aanbod om gemakkelijk geld te verdienen, bracht velen ertoe te investeren. De reizende bedienaar zegt: „Sommigen popelden om erop in te gaan. Zij stelden niet genoeg vragen, en zij leenden geld [om te investeren].”

Twee personen daarentegen gingen voordat zij investeerden naar het kantoor van dit bedrijf om een onderzoek in te stellen. Hun verzoek om de produktiefaciliteiten te zien, werd afgewezen. Hierdoor gingen zij twijfelen aan de betrouwbaarheid van het bedrijf. Het bleek een bescherming voor hen te zijn, want binnen een paar weken kwam een blijkbaar frauduleus plan aan het licht, en er werden mensen gearresteerd. Bedenk eens wat dit degenen die niet eerst een onderzoek hadden ingesteld, heeft gekost. Zij verloren niet alleen geld maar misschien zelfs vrienden van wie zij geld hadden geleend maar die zij niet konden terugbetalen toen het plan in duigen viel. Wat is het verstandig om in geldzaken het beginsel in Spreuken 22:3 toe te passen: „Schrander is degene die de rampspoed heeft gezien en zich vervolgens verbergt, maar de onervarenen zijn doorgelopen en moeten de straf ondergaan”!

Houd uw woord

Wat te doen als een bedrijf niet opbrengt wat u had verwacht? Psalm 15:4 prijst een persoon die zijn afspraken nakomt, zelfs als dit niet in zijn voordeel is. „Hij heeft gezworen met betrekking tot wat slecht is voor hemzelf, en toch verandert hij het niet.” Iemand kan gemakkelijk zijn woord houden wanneer alles goed gaat. Maar het wordt een beproeving op zijn rechtschapenheid wanneer het financieel nadelig voor hem is.

Denk eens aan een bijbels voorbeeld uit de tijd van Jozua. De Gibeonieten manoeuvreerden het zo dat de oversten van Israël een verbond met hen sloten om hen niet te vernietigen. In werkelijkheid maakten zij deel uit van een natie die als een bedreiging voor Israël werd beschouwd. Toen de list werd ontdekt, ’sloegen de zonen van Israël hen niet, omdat de oversten van de vergadering het hun bij Jehovah bezworen hadden’ (Jozua 9:18). Ook al kwam deze groep uit het vijandelijke gebied, de oversten vonden het belangrijk om hun woord te houden. En uit de daaropvolgende gebeurtenissen blijkt dat dit Jehovah behaagde. — Jozua 10:6-11.

Zult u zich eveneens aan uw zakelijke afspraken en contracten houden, zelfs als de dingen niet zo gaan als u had verwacht?a Door dat te doen, zult u meer op Jehovah lijken, die altijd zijn woord houdt. — Jesaja 55:11.

Wees eerlijk

In de hedendaagse zakenwereld is eerlijkheid zoiets als een bedreigde, zo niet uitgestorven, soort. Anderen die net zo’n bedrijf als het uwe hebben, gebruiken wellicht oneerlijke middelen om hun winst te vergroten. Zij maken misschien oneerlijke reclame. Zij stelen misschien de naam van een ander bedrijf en zetten die op hun produkt. Of het kan zijn dat zij een inferieur produkt als van superieure kwaliteit aanbieden. Dit zijn allemaal vormen van oneerlijkheid. Degenen die dit soort dingen doen, zijn net als „de goddelozen” die volgens Asaf „hun middelen voor levensonderhoud [hebben] vermeerderd”, kennelijk op frauduleuze wijze. — Psalm 73:12.

Zult u als christen ongeoorloofde methoden gebruiken? Of laat u zich liever leiden door bijbelse beginselen, zoals: „Wij hebben niemand onrecht gedaan, wij hebben niemand verdorven, wij hebben van niemand voordeel getrokken”; „wij hebben gebroken met de achterbakse dingen waarover men zich dient te schamen, daar wij niet met listigheid wandelen”; „tweeërlei gewichten zijn iets verfoeilijks voor Jehovah, en een bedrieglijke weegschaal is niet goed”? (2 Korinthiërs 4:2; 7:2; Spreuken 20:23) Bedenk dat degene bij wie oneerlijkheid haar oorsprong vindt, niemand anders is dan Satan de Duivel, „de vader van de leugen”. — Johannes 8:44.

Misschien zullen sommigen tegenwerpen: ’Het is moeilijk om in de zakenwereld overeind te blijven als je niet net als anderen oneerlijke methoden gebruikt.’ Hier kan een christen zijn geloof in Jehovah tonen. Eerlijkheid wordt op de proef gesteld wanneer ze iets kost. Te zeggen dat iemand niet in zijn onderhoud kan voorzien zonder oneerlijk te zijn, zou erop neerkomen te zeggen dat God zich niet bekommert om degenen die hem liefhebben. Iemand die werkelijk geloof in Jehovah bezit, weet dat God voor zijn dienstknechten in elk land en in elke situatie kan zorgen (Hebreeën 13:5). Het is waar dat men zich wellicht met wat minder inkomen dan dat van oneerlijke mensen tevreden moet stellen, maar is het genieten van Gods zegen die prijs niet waard?

Bedenk dat oneerlijkheid net als een boemerang is die, wanneer hij wordt weggeworpen, terugkeert naar de werper. Als een zakenman oneerlijk blijkt te zijn, zullen klanten en leveranciers hem vaak links laten liggen. Hij kan hen misschien één keer voor de gek houden, maar dat is waarschijnlijk ook de laatste keer. Een eerlijke zakenman daarentegen wint gewoonlijk het respect van anderen. Pas ervoor op dat u niet wordt beïnvloed door de onjuiste redenatie: ’Iedereen doet het, dus het is oké.’ Het bijbelse beginsel luidt: „Gij moogt de grote massa niet volgen met kwade oogmerken.” — Exodus 23:2.

Stel dat uw compagnon, met wie u al heel lang samenwerkt, geen medechristen is en zich niet altijd aan bijbelse beginselen houdt. Zou het passend zijn dit als een excuus te gebruiken om u aan uw verantwoordelijkheid te onttrekken wanneer er iets onschriftuurlijks wordt gedaan? Denk aan voorbeelden zoals Adam en Saul. In plaats dat zij zonde uit de weg gingen, zwichtten zij voor de druk die anderen op hen uitoefenden en gaven vervolgens hun metgezellen de schuld. Wat een hoge prijs moesten zij betalen! — Genesis 3:12, 17-19; 1 Samuël 15:20-26.

Doe correct zaken met medegelovigen

Zijn er kosten waarmee u rekening moet houden wanneer u zaken gaat doen met medeaanbidders van Jehovah? Toen de profeet Jeremia in zijn geboorteplaats Anathoth een veld van zijn eigen neef kocht, was het niet zo dat hij hem gewoon het geld gaf en hem de hand schudde. In plaats daarvan zei hij: „Ik [schreef] een akte en drukte het zegel erop en nam getuigen toen ik het geld op de weegschaal ging wegen” (Jeremia 32:10). Door het opstellen van zulke schriftelijke overeenkomsten kunnen misverstanden worden voorkomen die zich later zouden kunnen voordoen wanneer de omstandigheden veranderen.

Maar wat te doen als een christelijke broeder u in zaken onrechtvaardig behandeld schijnt te hebben? Zou u hem voor de rechter moeten dagen? De bijbel is op dit punt heel duidelijk. „Durft iemand van u die een zaak tegen een ander heeft, naar het gerecht te gaan om voor onrechtvaardigen te verschijnen en niet voor de heiligen?”, vroeg Paulus. En als het probleem nu eens niet meteen tot ieders tevredenheid wordt opgelost? Paulus voegde eraan toe: „Het betekent een volkomen nederlaag voor u dat gij rechtsgedingen met elkaar hebt. Waarom laat gij u niet liever onrecht doen? Waarom laat gij u niet liever te kort doen?” Denkt u zich eens in wat een smet het op de christelijke organisatie zou werpen als buitenstaanders zouden vernemen dat ware christenen hun geschillen voor de rechter uitvechten! Zou het kunnen zijn dat in zulke gevallen de liefde voor geld sterker is geworden dan de liefde voor een broeder of zuster? Of zou het kunnen zijn dat iemand in zijn eer is aangetast en dat vergelding het belangrijkste voor hem is? Paulus’ raad laat zien dat het in zulke gevallen beter zou zijn om verlies te lijden dan naar de rechter te stappen. — 1 Korinthiërs 6:1, 7; Romeinen 12:17-21.

Er bestaat natuurlijk een schriftuurlijke manier om zulke geschillen binnen de gemeente op te lossen (Mattheüs 5:37; 18:15-17). Om de betreffende broeders te helpen de aanbevolen stappen te doen, kunnen christelijke opzieners alle betrokkenen wat nuttige raad geven. Het mag gemakkelijk lijken om tijdens zulke besprekingen in te stemmen met bijbelse beginselen, maar zult u daarna werkelijk tonen dat u hebt geluisterd door de gegeven raad toe te passen? Liefde voor God en voor onze medechristenen zet ons daartoe aan.

Ongetwijfeld gaat zakendoen u iets kosten. Hopelijk zal de prijs die u betaalt, redelijk zijn. Wanneer u voor beslissingen of voor een twijfelachtige situatie staat, houd dan in gedachte dat er talrijke dingen in het leven zijn die veel waardevoller zijn dan geld. Door geld op zijn juiste plaats te houden, ons woord te houden, eerlijk te zijn en op christelijke wijze met zakenrelaties om te gaan, kunnen wij erop toezien dat een bedrijf niet meer tijd en geld gaat kosten dan nodig is, en kunnen wij tegelijkertijd vriendschappen, een goed geweten en een voortreffelijke verhouding met Jehovah bewaren.

[Voetnoot]

[Kader op blz. 31]

Wat uw bedrijf u zou kunnen kosten

Tijd: Een eigen zaak runnen kost bijna altijd meer tijd dan in loondienst bij een bedrijf werken. Zal dit van invloed zijn op uw schema, zodat er minder tijd voor belangrijke geestelijke activiteiten overblijft? Zult u in het gunstigste geval uw aangelegenheden zo kunnen regelen dat u meer tijd kunt besteden aan het doen van Gods wil? Zo ja, prima. Maar pas op! Dit is gemakkelijker gezegd dan gedaan.

Geld: Er is geld nodig om geld te maken. Hoeveel moet er in uw bedrijf geïnvesteerd worden? Beschikt u al over het geld? Of moet u geld lenen? Kunt u het u veroorloven wat geld te verliezen? Of zullen de kosten, als het anders uitpakt dan u verwachtte, uw draagkracht te boven gaan?

Vrienden: Tengevolge van problemen die in de dagelijkse activiteiten rijzen, heeft het zakendoen menig ondernemer zijn vrienden gekost. Hoewel de mogelijkheid bestaat om vrienden te maken, is de kans op gespannen verhoudingen heel reëel. En als die vrienden nu eens onze christelijke broeders en zusters zijn?

Een goed geweten: De algemene houding in de hedendaagse zakenwereld is er een van „Moordende concurrentie” of „Hoe word ik er wijzer van?” Meer dan zeventig procent van de studenten in een in Europa gehouden enquête was van mening dat ethiek en zakenleven nauwelijks of niet te combineren zijn. Het behoeft ons niet te verbazen dat fraude, oneerlijkheid en twijfelachtige zakenpraktijken aan de orde van de dag zijn. Zult u in de verleiding komen om dat voorbeeld te volgen?

Uw verhouding met Jehovah: Elke zakelijke activiteit die tegen Gods wetten en beginselen indruist, ook al is die gebruikelijk in de zakenwereld, zou iemands verhouding met zijn Maker verwoesten. Dit zou hem het vooruitzicht op eeuwig leven kunnen kosten. Zou dit, wat het materiële voordeel ook is, niet duidelijk een te hoge prijs voor een loyale christen zijn?

[Illustraties op blz. 31]

Wat zal latere misverstanden helpen voorkomen? Een gentlemen’s agreement (herenakkoord) of een schriftelijke overeenkomst?