Moet u echt uw verontschuldigingen aanbieden?

’IK BIED nooit mijn excuses aan’, schreef George Bernard Shaw. ’Wat gebeurd is, is gebeurd’, zullen anderen zeggen.

Misschien geven wij zelf, uit angst voor gezichtsverlies, niet graag een fout toe. Misschien proberen wij ons te rechtvaardigen door te zeggen dat het probleem bij de ander ligt. Of wellicht zijn wij van plan onze verontschuldigingen aan te bieden maar stellen het uit totdat wij denken dat de kwestie wel vergeten zal zijn.

Is het dan belangrijk om verontschuldigingen aan te bieden? Wordt er echt iets mee bereikt?

Liefde verplicht ons ertoe onze verontschuldigingen aan te bieden

Broederlijke liefde is een identificerend kenmerk van de ware volgelingen van Jezus Christus. Hij zei: „Hieraan zullen allen weten dat gij mijn discipelen zijt, indien gij liefde onder elkaar hebt” (Johannes 13:35). De Schrift spoort christenen aan ’elkaar intens lief te hebben vanuit het hart’ (1 Petrus 1:22). Intense liefde verplicht ons ertoe onze verontschuldigingen aan te bieden. Waarom? Omdat menselijke onvolmaaktheid onvermijdelijk gekwetste gevoelens veroorzaakt die, als er niets aan wordt gedaan, een belemmering vormen voor liefde.

Misschien willen wij bijvoorbeeld wegens persoonlijke geschillen met iemand in de christelijke gemeente liever niet met hem spreken. Als wij aanstoot hebben gegeven, hoe kan een liefdevolle band dan worden hersteld? In de meeste gevallen door onze verontschuldigingen aan te bieden en vervolgens moeite te doen om op een hartelijke manier met elkaar te spreken. Wij zijn onze medegelovigen liefde verschuldigd, en wanneer wij zeggen dat het ons spijt aanstoot te hebben gegeven, lossen wij een deel van die schuld in. — Romeinen 13:8.

Ter illustratie: Mari Carmen en Paqui zijn twee christelijke vrouwen die lange tijd vriendinnen waren. Maar omdat Mari Carmen geloof stelde in een schadelijk roddelverhaal, bekoelde haar vriendschap met Paqui. Zonder uitleg meed zij Paqui volledig. Bijna een jaar later kwam Mari Carmen te weten dat het verhaal niet waar was. Wat was haar reactie? Liefde bewoog haar ertoe naar Paqui toe te gaan en nederig te zeggen dat zij heel erg spijt had van haar slechte gedrag. Beiden lieten hun tranen de vrije loop, en zij zijn sindsdien onafscheidelijke vriendinnen.

Hoewel wij misschien niet het gevoel hebben iets verkeerds te hebben gedaan, kan een verontschuldiging een misverstand ophelderen. Manuel vertelt: „Jaren geleden logeerden mijn vrouw en ik in het huis van een van onze geestelijke zusters terwijl zij in het ziekenhuis lag. Wij deden ons uiterste best om haar en haar kinderen tijdens haar ziekte bij te staan. Maar toen zij weer thuis was, klaagde zij tegen een vriend dat wij niet goed met het huishoudgeld waren omgesprongen.

Wij bezochten haar en legden uit dat wij omdat wij nog jong waren en weinig ervaring hadden, de dingen misschien niet hadden geregeld zoals zij het zou hebben gedaan. Zij reageerde onmiddellijk door te zeggen dat zij degene was die bij ons in de schuld stond en dat zij ons heel dankbaar was voor alles wat wij voor haar hadden gedaan. Het probleem was opgelost. Die ervaring heeft mij geleerd hoe belangrijk het is nederig vergeving te vragen wanneer er zich misverstanden voordoen.”

Jehovah zegende dit echtpaar voor het betonen van liefde en het ’nastreven van de dingen die de vrede bevorderen’ (Romeinen 14:19). Liefde houdt ook in dat men zich bewust is van de gevoelens van anderen. Petrus geeft ons de raad „medegevoel” te betonen (1 Petrus 3:8). Als wij medegevoel hebben, zullen wij eerder onderscheiden welke pijn wij hebben veroorzaakt door een onnadenkend woord of een ondoordachte daad en zullen wij ons gedrongen voelen onze verontschuldigingen aan te bieden.

’Omgord u met ootmoedigheid des geestes’

Zelfs getrouwe christelijke ouderlingen kunnen af en toe een heftige woordenwisseling hebben. (Vergelijk Handelingen 15:37-39.) Dit zijn gelegenheden waarbij een verontschuldiging veel goeds zou bewerken. Maar wat zal een ouderling of een andere christen die het moeilijk vindt om zijn verontschuldigingen aan te bieden, helpen?

Nederigheid is de sleutel. De apostel Petrus gaf de raad: „Omgordt u . . . met ootmoedigheid des geestes jegens elkaar” (1 Petrus 5:5). Hoewel het waar is dat in de meeste geschillen beide partijen schuld treft, richt een nederige christen zijn aandacht op zijn eigen tekortkomingen en is hij bereid ze toe te geven. — Spreuken 6:1-5.

Degene aan wie verontschuldigingen worden aangeboden, dient deze nederig te aanvaarden. Laten wij eens bij wijze van illustratie veronderstellen dat twee mannen die met elkaar moeten communiceren op de top van twee verschillende bergen staan. Een gesprek dwars over de kloof die hen scheidt, blijkt onmogelijk te zijn. Maar wanneer een van hen in het dal afdaalt en de ander zijn voorbeeld volgt, kunnen zij gemakkelijk met elkaar spreken. Als twee christenen een onderling geschil moeten bijleggen, laten zij dan evenzo elkaar nederig als het ware in het dal ontmoeten en passende verontschuldigingen aanbieden. — 1 Petrus 5:6.

Verontschuldigingen betekenen heel veel in een huwelijk

Een huwelijk tussen twee onvolmaakte mensen biedt onvermijdelijk gelegenheden om verontschuldigingen aan te bieden. En als de man en de vrouw allebei medegevoel hebben, zal dit hun ertoe aanzetten hun verontschuldigingen aan te bieden als zij eens onnadenkend zouden spreken of handelen. Spreuken 12:18 zegt hierover: „Er bestaat er een die onbezonnen spreekt als met de steken van een zwaard, maar de tong van de wijzen is genezing.” ’Onbezonnen steken’ kunnen niet ongedaan gemaakt worden, maar de wonden kunnen helen door een oprechte verontschuldiging. Natuurlijk is hiervoor nodig dat men voortdurend alert blijft en moeite doet.

Susana zegt over haar huwelijk: „Jackb en ik zijn 24 jaar getrouwd, maar wij leren nog steeds nieuwe dingen over elkaar. Droevig genoeg gingen wij een tijdje geleden uit elkaar en leefden enkele weken gescheiden. Wij hebben echter naar schriftuurlijke raad van de ouderlingen geluisterd en zijn weer bij elkaar gekomen. Wij beseffen nu dat, aangezien wij qua persoonlijkheid sterk verschillen, er zich eerder botsingen kunnen voordoen. Wanneer dit gebeurt, bieden wij snel onze excuses aan en doen heel erg ons best om het standpunt van de ander te begrijpen. Ik ben blij te kunnen zeggen dat ons huwelijk aanmerkelijk is verbeterd.” Jack voegt eraan toe: „Ook hebben wij geleerd die momenten dat wij prikkelbaar zijn te herkennen. Op zulke tijdstippen gaan wij nog fijngevoeliger met elkaar om.” — Spreuken 16:23.

Dient u uw verontschuldigingen aan te bieden als u meent dat u geen schuld treft? Wanneer er sterke gevoelens bij betrokken zijn, is het moeilijk om objectief te bepalen bij wie de schuld ligt. Maar het belangrijkste is vrede in het huwelijk. Denk eens aan Abigaïl, een Israëlitische vrouw. Haar man had David slecht behandeld. Hoewel de dwaasheid van haar man haar niet kon worden verweten, bood zij haar verontschuldigingen aan. „Vergeef alstublieft de overtreding van uw slavin”, smeekte zij. Als reactie daarop behandelde David haar vriendelijk en gaf nederig toe dat als zij er niet was geweest, hij onschuldig bloed zou hebben vergoten. — 1 Samuël 25:24-28, 32-35.

Zo is ook June, een christelijke vrouw die al 45 jaar getrouwd is, van mening dat voor een succesvol huwelijk de bereidheid nodig is om zich als eerste te verontschuldigen. Zij vertelt: „Ik zeg tegen mezelf dat ons huwelijk belangrijker is dan mijn persoonlijke gevoelens. Wanneer ik dus mijn excuses aanbied, heb ik het gevoel dat ik bijdraag tot een goed huwelijk.” Jim, een man op leeftijd, zegt: „Ik bied mijn vrouw zelfs voor onbeduidende dingen mijn verontschuldigingen aan. Sinds zij een zware operatie heeft ondergaan, raakt zij gemakkelijk overstuur. Dus sla ik regelmatig mijn arm om haar heen en zeg: ’Het spijt me, schat. Ik wilde je niet van streek maken.’ Net als een plant die water krijgt, fleurt zij onmiddellijk op.”

Als wij degene van wie wij het meest houden, hebben gekwetst, doet het heel veel als wij onmiddellijk onze verontschuldigingen aanbieden. Milagros is het daar roerend mee eens en zegt: „Ik heb weinig zelfvertrouwen, en een scherpe opmerking van mijn man brengt me van mijn stuk. Maar wanneer hij zijn excuses aanbiedt, voel ik me meteen beter.” Terecht zegt de Schrift ons: „Aangename woorden zijn een honingraat, zoet voor de ziel en genezing voor de beenderen.” — Spreuken 16:24.

Beoefen de kunst van verontschuldigingen aanbieden

Als wij het tot een gewoonte maken onze verontschuldigingen aan te bieden wanneer dat nodig is, zullen wij waarschijnlijk bemerken dat mensen daar gunstig op zullen reageren. En misschien is het zelfs zo dat zij zelf hun excuses zullen aanbieden. Wanneer wij vermoeden dat wij iemand van streek hebben gemaakt, waarom zouden wij het dan niet tot een gewoonte maken onze verontschuldigingen aan te bieden in plaats van ons in allerlei bochten te wringen om een fout maar niet toe te geven? In de wereld denkt men misschien dat een verontschuldiging een teken van zwakte is, maar in werkelijkheid getuigt ze van christelijke rijpheid. Natuurlijk willen wij niet als degenen zijn die een fout toegeven en toch hun schuld bagatelliseren. Zeggen wij bijvoorbeeld wel eens ’het spijt me’ zonder het te menen? Als wij te laat komen en ons uitgebreid verontschuldigen, zijn wij dan vastbesloten beter ons best te doen om op tijd te komen?

Moeten wij dus echt onze verontschuldigingen aanbieden? Jazeker. Wij zijn het aan onszelf en anderen verplicht. Een verontschuldiging kan ertoe bijdragen dat de door onvolmaaktheid veroorzaakte pijn verzacht wordt en kan gespannen verhoudingen herstellen. Telkens als wij onze excuses aanbieden, krijgen wij een les in nederigheid en worden wij geoefend om meer rekening te houden met de gevoelens van anderen. Als gevolg daarvan zullen medegelovigen, onze huwelijkspartner en anderen ons als personen bezien die hun genegenheid en vertrouwen waard zijn. Wij zullen vrede des geestes hebben, en Jehovah God zal ons zegenen.

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 23]

Oprechte verontschuldigingen bevorderen christelijke liefde