Hoofdstuk 2
Kunnen mensen blijvende vrede en zekerheid brengen?
1. Wat dienen wij ons af te vragen, en waarom?
WIL HOOP enige zin hebben, dan moet ze op de realiteit, op waarheid zijn gebaseerd. Een valse hoop verblindt mensen slechts voor de realiteit. Daarom dienen wij ons af te vragen: Beseffen wij wel hoe groot de problemen zijn die opgelost moeten worden, wil er echte vrede en zekerheid kunnen komen? Beseffen wij wel hoe dringend de situatie is geworden? Wijst ook maar iets erop dat door mensen verschafte oplossingen berekend zijn voor deze immense taak?
2, 3. (a) Waarom is het streven naar vrede en zekerheid thans nog dringender? (b) Waardoor nog meer wordt het leven op aarde bedreigd?
2 Al duizenden jaren hebben mensen vruchteloos naar duurzame vrede en zekerheid gestreefd. De dreiging van een kernoorlog maakt de situatie nu echter wel bijzonder dringend. In een Canadees rapport werd gewaarschuwd: „Zo iets als het winnen van een kernoorlog bestaat niet, want de nasleep zou zo afschuwelijk zijn dat de overlevenden de doden zouden benijden.”3 Hoe dat komt, verklaarde de astronoom Carl Sagan: „Er zijn nu meer dan 50.000 kernwapens, . . . voldoende om een miljoen Hirosjima’s weg te vagen.” Hij voegde eraan toe: „Het lijdt weinig twijfel dat onze hele wereldbeschaving vernietigd zou worden.”4
3 Bovendien wordt het leven op aarde door nog andere gevaren bedreigd. Een ervan is de wereldomvattende verontreiniging van land, lucht en water. Een ander is de bevolkingsexplosie, met in haar kielzog honger, ziekte en onrust.
4. Hoe is de situatie waarin de mensheid thans verkeert, beschreven?
4 Over de verschillende bedreigingen waarvoor de mensheid zich nu gesteld ziet, zei een vredesinstituut in Noorwegen: „De huidige internationale situatie wordt gekenmerkt door een diepgaande crisis op vrijwel elk terrein van menselijke activiteit: economisch en sociaal, politiek en militair, geestelijk en moreel.” Het voegde eraan toe: „Het geweld neemt toe en het gebruik van militaire middelen als politiek en diplomatiek instrument is wijdverbreid. . . . Het evenwicht tussen vrede en oorlog wordt steeds wankeler.”5 Waartoe leidt dit? De secretaris-generaal van de VN waarschuwde: „Wij staan gevaarlijk dicht voor een nieuwe internationale anarchie.”6
Zullen mensen oorlog uitbannen?
5. Wat laat de geschiedenis zien in verband met het vermogen van de mens om een eind te maken aan de oorlog?
5 Is er enige reden om te geloven dat mensen een eind kunnen maken aan de oorlog? Er is in de geschiedenis slechts af en toe eens een jaar geweest waarin de aarde totaal vrij van oorlog was. In deze twintigste eeuw alleen al zijn zo’n 100 miljoen mensen in oorlogen omgekomen! Noch de vroegere Volkenbond noch de huidige Verenigde Naties hebben deze slachtpartij kunnen tegenhouden.
6. Is de vrees voor een kernoorlog een deugdelijke basis voor vrede?
6 Zal daarin echter geen verandering komen door de vrees voor vernietiging door kernwapens? Werd er destijds in 1945, toen atoombommen twee Japanse steden van de kaart veegden, niet voldoende vrees voor kernwapens gewekt? Welnu, sindsdien zijn de voorraden kernwapens — kernwapens met een oneindig veel grotere vernietigingskracht — duizendvoudig vergroot. En alleen al sinds 1945 zijn naar schatting 35.000.000 mensen omgekomen in oorlogen en opstanden waarbij meer dan honderd landen betrokken waren. In één recent jaar waren 45 naties in conflicten verwikkeld!7 Nee, de vrees voor kernwapens heeft geen eind gemaakt aan de oorlogvoering.
7. Vormt het tekenen van ontwapeningspacten of vredesverdragen een waarborg voor duurzame vrede?
7 Toegegeven, de natiën tekenen inderdaad ontwapeningspacten of vredesverdragen, en zullen dat waarschijnlijk wel blijven doen. In de loop van de eeuwen zijn er letterlijk duizenden van zulke verdragen getekend, die echter steeds als de oorlogsstemming krachtig genoeg werd, waardeloze vodjes papier zijn geworden. Ook de Verenigde Naties hebben de oorlog geen halt kunnen toeroepen, want hoewel bijna alle landen thans lid van de VN zijn, negeren ze deze organisatie naar believen. Is het dus realistisch te hopen dat toekomstige wereldleiders zich beter aan hun woord zullen houden dan die uit het verleden?
8. Wat heeft de bijbel naar waarheid verteld over het onvermogen van de mens om blijvende vrede te bewerkstelligen?
8 Het standpunt van de bijbel daarentegen is in overeenstemming met de lessen van de geschiedenis. De bijbel raadt ons niet aan onze hoop te stellen in menselijke krachtsinspanningen om vrede te brengen. Integendeel, al lang geleden werd erin voorzegd dat menselijke krachtsinspanningen nooit blijvende vrede zouden brengen. Er werd in gewaarschuwd dat vlak voor het einde van dit samenstel van dingen oorlogen en ongeregeldheden overal ter wereld zouden escaleren, dat ’natie tegen natie zou opstaan en koninkrijk tegen koninkrijk’ (Lukas 21:9, 10, 31; Openbaring 6:1-4). De wereldgebeurtenissen sedert 1914 hebben die profetieën in vervulling doen gaan. Dus in plaats van valse hoop te wekken, verklaart de bijbel naar waarheid: „Het [is] niet aan de aardse mens . . . zijn weg te bepalen. Het staat niet aan een man die wandelt, zelfs maar zijn schrede te richten.” — Jeremia 10:23.
Weten mensen raad met de bevolkingsbom?
9-11. (a) Hoe snel neemt de wereldbevolking toe? (b) In welke rampzalige toestand verkeren grote aantallen mensen?
9 In de negentiende eeuw bereikte de wereldbevolking de één miljard. Nu bedraagt ze ongeveer vijf miljard,8 terwijl elk nieuw miljard steeds sneller vol is. Ieder jaar komen er zo’n 90 miljoen mensen bij! En het grootste deel van deze toename brengt alleen maar meer lijden in streken waar toch al armoede, honger en ziekte heersen. Deze bevolkingsgroei is met reden de bevolkingsbom genoemd. The New York Times merkte op: „De mogelijkheid dat grote delen van de aarde door de druk van armoede en een onbestuurbaar geworden bevolking in woestijnen zullen veranderen, is even groot als de kans dat dit door een nucleaire holocaust gebeurt.”9
10 Over de omvang van de honger in de wereld zei het tijdschrift Time: „Het hongervraagstuk in deze tijd verschilt aanzienlijk van dat in het verleden . . . Er is thans jaar in jaar uit zo weinig voedsel in zo veel delen van de wereld, dat ruim 25% van de wereldbevolking honger lijdt of ondervoed is.”10 Eén bron schat dat er elk jaar 11 miljoen baby’s vóór hun eerste verjaardag sterven aan de gevolgen van ondervoeding en ziekte.
11 In hetzelfde rapport wordt gezegd: „Minstens één op de vijf personen verkeert in onontkoombare absolute armoede, in een staat van zo volledige ontbering dat het neerkomt op stille genocide.”11 En dit, zo merkte The Toronto Star op, was nadat er meer dan tien jaar geleden op een wereldvoedselconferentie in Rome „plechtig was beloofd dat er binnen tien jaar geen kind meer hongerig naar bed zou gaan, geen gezin bezorgd zou zijn voor het brood van de volgende dag, en de toekomstmogelijkheden van geen enkel menselijk schepsel beknot zouden worden door ondervoeding”.12 Wat zijn die beloften voos gebleken! De realiteit is zoals in de Engelse Guardian werd opgemerkt: „De wereld staat op de rand van een menselijke catastrofe. . . . Hele werelddelen hebben hun hoop voor de toekomst in rook zien opgaan.”13
12. Zou het probleem werkelijk opgelost zijn als er op de militaire uitgaven werd besnoeid?
12 Een groot deel van het probleem ligt niet bij de aarde, maar bij de regeerders, de bevolking en hun geesteshouding. Zo besteden de natiën nu jaarlijks ongeveer een biljoen dollar aan bewapening, terwijl miljoenen mensen van honger omkomen. Maar zelfs al zou men deze enorme legers afschaffen, dan nog zouden de verdeelde economische stelsels van de wereld elke werkelijke oplossing in de weg staan. Zelfs wanneer er voedsel voorhanden is, wordt nog de distributie ervan onder degenen die het hard nodig hebben, vaak belet door het verlangen naar reusachtige winsten. In sommige gebieden hebben regeringen de boeren ervoor betaald als zij bepaalde gewassen niet verbouwden, omdat de prijzen door overproduktie te sterk zouden dalen. Er zijn zelfs enorme hoeveelheden voedsel vernietigd vanwege de overschotten.
13. Was de bijbel nauwkeurig in zijn voorspelling van de toestanden die er ten tijde van het einde der wereld zouden heersen?
13 De hedendaagse maatschappij is dus ondanks alle wetenschappelijke vooruitgang niet in staat geweest de toestanden te voorkomen die in de bijbel werden voorzegd. De profetie dat er in dit „besluit van het samenstel van dingen” ernstige „voedseltekorten” zouden komen, is nauwkeurig in vervulling gegaan. — Matthéüs 24:3, 7; Openbaring 6:5-8.
Kunnen mensen vrede sluiten met de aarde?
14-16. Hoe ernstig is het probleem van de vervuiling?
14 Al tientallen jaren staat de mens op voet van oorlog met de aarde waarop hij leeft. Hij is er de oorzaak van dat zich in het water, de lucht en de bodem giftige afvalstoffen ophopen. Een kop in The Toronto Star luidde: „Vervuiling brengt aarde in gevaar”. In het artikel stond: „De planeet Aarde wordt aangevallen en is in levensgevaar. En de agressor is de mens.” Er werd op gewezen dat „de gifstoffen van zijn vooruitgang” nu niets minder dan zijn bestaan bedreigen, en tevens werd opgemerkt dat „geleerden de ontaarding van het milieu zeker zo ernstig achten als de dreiging van een kernoorlog”.14
15 Het tijdschrift Discover zegt bijvoorbeeld over de Verenigde Staten: „Gevaarlijke chemicaliën en metalen die in de aarde sijpelen, bedreigen de ondergrondse waterreserves van de natie. Sommige hydrologen vrezen dat het misschien al te laat is om er nog een vierde van te redden.”15 In Engeland schreef The Observer dat de chemische vervuiling „het grootste deel van Engelands drinkwater” had bedorven.16 En in New Scientist werd bericht: „Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie sterven er dagelijks 50.000 mensen aan ziekten die verband houden met vuil water.”17
16 In de Verenigde Staten kwam bij een door het Congres ingesteld onderzoek aan het licht dat het gehalte aan giftige stoffen in de lucht hoog was. The New York Times berichtte: „Duizenden tonnen kankerverwekkende substanties en andere zeer gevaarlijke stoffen worden door honderden fabrieken in de atmosfeer uitgestoten.”18 Hierbij komen nog de gevaarlijke chemicaliën die bijvoorbeeld als pesticiden in de grond terechtkomen, en via het veevoer in de voedselketen belanden.
17. Is het waarschijnlijk dat de technologie dit probleem kan oplossen?
17 Kan de technologie redding brengen? Is dat waarschijnlijk, als juist de technologie veel van de problemen heeft veroorzaakt? Het boek Environmental Ethics merkt op: „De technologie is een dienares van slechts beperkte bruikbaarheid, en hoogst onbetrouwbaar. Als ze een probleem oplost, schept ze vaak twee nieuwe — en de bijwerkingen daarvan zijn gewoonlijk moeilijk te voorzien.”19
18. Aan welke uitermate belangrijke kennis voor de bestrijding van de vervuiling ontbreekt het de mens, maar wie bezit die kennis wel?
18 Ook nu weer heeft de bijbel voorzegd dat het de mens aan wijsheid ontbreekt bij zijn gebruik van alles wat de aarde zo overvloedig voortbrengt. Een profetie in Openbaring 11:18 sprak over de tijd dat God tot actie zou moeten overgaan „om te verderven die de aarde verderven”. Mensen geven toe dat zij de ingewikkelde ecologie van de aarde niet volledig doorgronden. Maar God wel, want het is zijn schepping. Is het dan niet verstandig om voor een oplossing van de problemen naar deze Bron op te zien?
Zekerheid door het uitbannen van misdaad
19. In welke angst leven veel mensen thans, en waarom?
19 Door de vervuiling worden de essentiële elementen voor het menselijk bestaan in gevaar gebracht. Maar het is de toename van de criminaliteit die het grootste aantal mensen in angst doet leven. De misdaad berooft steeds meer mensen van hun persoonlijke zekerheid, niet alleen in de grote steden, maar ook in kleinere plaatsen en op het platteland. Vaak lopen niet alleen bezittingen, maar ook iemands lichaam en leven gevaar.
20, 21. (a) Waarom zou de misdaad niet uitgebannen worden door het invoeren van nieuwe wetten? (b) Zou het probleem opgelost worden door grotere welvaart of nieuwe methoden ter bestrijding van de misdaad?
20 Kunnen mensen ware zekerheid brengen door deze gevaren uit te bannen, misschien door nieuwe wetten? Er staan reeds duizenden wetten in de wetboeken van de wereld. Toch hebben die de misdaad niet kunnen tegenhouden. Daarbij komt nog dat zich binnen de instanties die de wet moeten handhaven, vaak een diepgewortelde corruptie ontwikkelt. Door oneerlijkheid op hoge posten kunnen de krachtsinspanningen om eerlijk de hand te houden aan de wet, volkomen teniet worden gedaan.
21 Is het antwoord gelegen in nieuwe methoden voor het opsporen en verijdelen van misdaden? Tegenover elke nieuwe methode die wordt uitgedacht, bedenken ook de misdadigers iets nieuws. Zal grotere welvaart dan misschien de oplossing zijn? Het zou een fout zijn te concluderen dat misdadigheid alleen kenmerkend is voor de lagere-inkomensgroepen. Ook de witte-boordencriminaliteit neemt schrikbarend toe. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld verdwijnt jaarlijks minstens 80 miljard dollar door zulke misdaden. Bij ongeveer 30 procent van alle bedrijven die failliet gaan, is dat de oorzaak. Volgens een bericht uit Zuid-Afrika zijn daar in één jaar ongeveer 1500 bedrijven failliet gegaan vanwege diefstallen door het personeel.20
22. Waaruit blijkt dat de misdaad niet door louter menselijke inspanningen op te lossen is?
22 De toenemende misdadigheid is niet tot slechts enkele natiën beperkt, maar komt overal voor. Hier volgen enkele krantekoppen uit allerlei delen van de wereld. Brazilië: „Misdaadcijfer vliegt omhoog”. Canada: „Misdaadcijfer onder vrouwen met sprongen omhoog”. Engeland: „Jeugdcriminaliteit neemt voortdurend toe”. India: „Georganiseerde misdaad een groei-industrie”. Sovjet-Unie: „Russische bezorgdheid over toenemende misdaad”.21 Het tijdschrift Maclean’s berichtte: „Geweldmisdaden komen in Detroit zo vaak voor dat zelfs moorden soms slechts een korte vermelding op een van de laatste pagina’s van de kranten krijgen.”22 De toenemende misdaad is dus een internationaal probleem dat niet door louter menselijke inspanningen op te lossen valt. Was een menselijke oplossing mogelijk geweest, dan zou de misdaad na al die tijd en moeite geen probleem meer mogen zijn.
23. Is dat wat de bijbel over de toestanden in onze tijd heeft voorzegd, in vervulling gegaan?
23 Wat er nu gebeurt, is precies wat lang geleden in de bijbel werd voorzegd: „In de laatste dagen [zullen er] kritieke tijden . . . aanbreken, die moeilijk zijn door te komen. Want de mensen zullen zichzelf liefhebben, . . . zonder zelfbeheersing [zijn], heftig, zonder liefde voor het goede, . . . met meer liefde voor genoegens dan liefde voor God” (2 Timótheüs 3:1-4). Jezus voorzei ook dat een „toenemen der wetteloosheid” kenmerkend zou zijn voor de periode vlak voordat Gods koninkrijk de aarde tot een plaats zou maken waar alleen ’zachtaardige mensen’ zouden wonen. Dat „toenemen der wetteloosheid” is in onze tijd een feit geworden. — Matthéüs 24:12; 5:5; Psalm 37:29.
De grootste problemen van allemaal
24. Zelfs indien mensen alle tot dusver besproken problemen konden oplossen, welke grotere vijanden zouden er dan nog bestaan?
24 Stel nu dat de mensen de problemen van oorlog, armoede, honger, vervuiling en misdaad konden oplossen. Zou dit u dan volledige vrede en zekerheid brengen? Neen, er zou nog iets aan ontbreken. Ziekte en dood zouden nog steeds onoverwonnen vijanden zijn. Ja, wat betekent verlichting van andere problemen als u moet toezien hoe iemand van wie u houdt ziek wordt en sterft, of als u ontdekt dat uw eigen lichaam door een dodelijke ziekte wordt geteisterd?
25, 26. Welke vooruitzichten voor het overwinnen van ziekten zien onderzoekers op medisch gebied?
25 Zijn wij, hoewel de medische wetenschap grote vorderingen heeft gemaakt, bevrijd van ziekte en dood? Een autoriteit op medisch gebied antwoordt: „Wij hebben de besmettelijke ziekten nog niet onder de knie. Ze vormen nog steeds de voornaamste doodsoorzaak ter wereld en hier [in de Verenigde Staten] de voornaamste ziekteoorzaak.”23 Een rapport uit Afrika vermeldt dat men er dermate met ziekten te kampen heeft, „dat van de 1000 kinderen die geboren worden, er zo’n 500 zullen sterven voordat zij vijf jaar zijn”.24 Overal ter wereld worden honderden miljoenen mensen getroffen door malaria, slaapziekte, cholera, lepra en andere kwalen. In sommige ontwikkelde landen is ongeveer de helft van alle sterfgevallen aan hartkwalen toe te schrijven en één sterfgeval op de vijf aan kanker. En The Lancet, een Engels medisch tijdschrift, zegt: „Wereldwijd zijn er jaarlijks zo om en nabij de 250 miljoen nieuwe gevallen van gonorroe en 50 miljoen nieuwe gevallen van syfilis. Andere seksueel overdraagbare aandoeningen komen misschien nog veelvuldiger voor.”25
26 Een geleerde verklaarde dat indien er een geneesmiddel wordt gevonden voor kanker, hartkwalen en nieraandoeningen, andere ziekten meer slachtoffers zouden eisen. Hij merkte op: „Er is weinig kans op dat wij in de nabije toekomst de levensverwachting aanzienlijk zullen verlengen of het verouderingsproces zullen vertragen.”26 En artsen in de Sovjet-Unie zeggen: „Ondanks alle successen van de geneeskunde is de biologische duur van het menselijk leven in de loop van de opgetekende geschiedenis onveranderd gebleven.”27
27. (a) Welke opmerking in de bijbel over de levensduur van de mens is thans nog even waar? (b) Waar kunnen wij te weten komen waarom het menselijk leven zo kort en vol problemen is?
27 Hoe waar zijn de bijbelse woorden uit Job 14:1, 2 ook thans nog: „De mens, uit een vrouw geboren, leeft korte tijd en is verzadigd van beroering. Als een bloesem is hij te voorschijn gekomen en hij wordt afgesneden, en hij vliedt heen als de schaduw en blijft niet bestaan.” De bijbel geeft hier ook de reden voor aan en identificeert de oorzaak van alle problemen van de mens, zoals wij later zullen zien.
Waarop is uw hoop gevestigd?
28-30. Waarom is het veel reëler de oplossing van de problemen waarvoor de mensheid staat, bij God te zoeken dan bij mensen?
28 Zegt u eens eerlijk: Is het reëel op mensen te vertrouwen voor het oplossen van de problemen waarvoor de mensheid staat? Of is het reëler uw vertrouwen te stellen in de oplossing die de bijbel aangeeft, namelijk dat God zelf door middel van een rechtvaardige, hemelse regering zal ingrijpen?
29 Lang geleden schreef de geïnspireerde psalmist het volgende: „Stelt uw vertrouwen niet op edelen, noch op de zoon van de aardse mens, aan wie geen redding toebehoort. Zijn geest gaat uit, hij keert terug naar zijn grond; waarlijk, op die dag vergaan zijn gedachten. Gelukkig is hij die de God van Jakob tot zijn hulp heeft, wiens hoop is op Jehovah, zijn God, de Maker van hemel en aarde.” — Psalm 146:3-6.
30 Vergeet nooit dat ongeacht hoe oprecht mensen kunnen zijn of hoe invloedrijk of machtig wereldleiders zijn, zij allemaal sterfelijke schepselen zijn. Hoe kunnen zij anderen redden als zij niet eens in staat zijn zichzelf te redden? Dat kunnen zij niet. Dat kan alleen God, door middel van zijn Koninkrijksregering.
[Illustratie op blz. 13]
De hele geschiedenis door zijn mensen als blinden van de ene ramp naar de andere gestrompeld — oorlogen, toenemende misdaad, vervuiling, armoede en nog veel meer. De bijbel verklaart naar waarheid: „Het staat niet aan een man die wandelt, zelfs maar zijn schrede te richten”
[Illustratie op blz. 21]
„Stelt uw vertrouwen niet . . . op de zoon van de aardse mens, aan wie geen redding toebehoort”