19, 20. (ੳ) ਯਹੋਵਾਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦਲੀਲ ਨੂੰ ਸਿਖਰ ਤੇ ਕਿਵੇਂ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ? (ਅ) ਯਹੋਵਾਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੰਗੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਿਸ ਨੇ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਨੀਆਂ ਸਨ?

¹⁹ ਯਹੋਵਾਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਦਲੀਲ ਨੂੰ ਸਿਖਰ ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ। ਉਹ ਸੱਚਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਹੋਣ ਦੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਵਿਚ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ-ਸਹੀ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਈਬਲ ਦੇ ਇਕ ਵਿਦਵਾਨ ਨੇ ਯਸਾਯਾਹ ਦੇ 44ਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਦੀਆਂ ਅਗਲੀਆਂ ਪੰਜ ਆਇਤਾਂ ਨੂੰ “ਇਸਰਾਏਲ ਦੇ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਕਵਿਤਾ” ਸੱਦਿਆ। ਯਹੋਵਾਹ ਹੀ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ, ਉਹੀ ਇਕੱਲਾ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਅਤੇ ਇਸਰਾਏਲ ਦੇ ਛੁਟਕਾਰੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਆਇਤਾਂ ਉਸ ਬੰਦੇ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨੇ ਕੌਮ ਨੂੰ ਬਾਬਲ ਤੋਂ ਛੁਡਾਉਣਾ ਸੀ।

²⁰ “ਯਹੋਵਾਹ ਤੇਰਾ ਛੁਡਾਉਣ ਵਾਲਾ, ਤੇਰਾ ਕੁੱਖ ਤੋਂ ਸਾਜਣਹਾਰ ਇਉਂ ਆਖਦਾ ਹੈ, ਮੈਂ ਯਹੋਵਾਹ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਕਰਤਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਇਕੱਲਾ ਅਕਾਸ਼ਾਂ ਦਾ ਤਾਣਨ ਵਾਲਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਆਪ ਹੀ ਤਾਂ ਧਰਤੀ ਦਾ ਵਿਛਾਉਣ ਵਾਲਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਗੱਪੀਆਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਿਅਰਥ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਢਾਲ ਪਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉੱਲੂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸਿਆਣਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਾਉਂਦਾ, ਅਤੇ ਓਹਨਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਬੇਵਕੂਫੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਦਾਸ ਦੇ ਬਚਨ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੂਤਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਪੂਰੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਜੋ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਦੇ ਵਿੱਖੇ ਆਖਦਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਆਬਾਦ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਯਹੂਦਾਹ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਵਿਖੇ, ਓਹ ਉਸਾਰੇ ਜਾਣਗੇ ਅਰ ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੋਲਿਆਂ ਨੂੰ ਖੜਾ ਕਰਾਂਗਾ,—ਮੈਂ ਜੋ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਆਖਦਾ ਹਾਂ, ਸੁੱਕ ਜਾਹ! ਅਤੇ ਮੈਂ ਤੇਰੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਕਾ ਦਿਆਂਗਾ। ਮੈਂ ਜੋ ਖੋਰੁਸ ਵਿਖੇ ਆਖਦਾ ਹਾਂ, ਉਹ ਮੇਰਾ ਅਯਾਲੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਮੇਰੀ ਸਾਰੀ ਇੱਛਿਆ ਪੁਰੀ ਕਰੇਗਾ, ਭਈ ਉਹ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਦੇ ਵਿਖੇ ਆਖੇ, ਉਹ ਉਸਾਰਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਹੈਕਲ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਜਾਵੇਗੀ।”​—ਯਸਾਯਾਹ 44:24-28.

22. ਇਹ ਸਮਝਾਓ ਕਿ ਫਰਾਤ ਦਰਿਆ ਕਿਵੇਂ ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਸੀ।

²² ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਜੋਤਸ਼ੀ ਭਵਿੱਖ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਦੱਸਦੇ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਡਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ਲਤ ਨਾ ਸਾਬਤ ਕਰ ਦੇਣ। ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਉਲਟ ਯਸਾਯਾਹ ਰਾਹੀਂ ਯਹੋਵਾਹ ਨੇ ਉਸ ਬੰਦੇ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਤੋਂ ਛੁਡਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੇਗਾ ਤਾਂਕਿ ਉਹ ਘਰ ਵਾਪਸ ਜਾ ਕੇ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਹੈਕਲ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਉਸਾਰ ਸਕਣ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਖੋਰੁਸ (ਖੋਰਸ) ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਫ਼ਾਰਸ ਦੇ ਖੋਰਸ ਮਹਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਯਹੋਵਾਹ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਬਾਬਲ ਦੀ ਵੱਡੀ ਕਿਲਾਬੰਦੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਖੋਰਸ ਉਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੜ ਸਕੇਗਾ। ਵੱਡੀਆਂ-ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਬਾਬਲ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਕਈ ਨਦੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਚ ਦੀ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਵਹਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਖੋਰਸ ਨੇ ਫਰਾਤ ਦਰਿਆ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਫ਼ਾਇਦੇ ਲਈ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਹੈਰੋਡੋਟਸ ਅਤੇ ਜ਼ੈਨੋਫ਼ਨ ਨਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਖੋਰਸ ਨੇ ਫਰਾਤ ਦਰਿਆ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੁਆਲੇ ਪਾਣੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਫ਼ੌਜੀ ਖਾਈ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕੇ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਸੁੱਕ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਫਰਾਤ ਦਰਿਆ ਬਾਬਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਚਾ ਸਕਿਆ।

23. ਕਿਹੜਾ ਸਰਕਾਰੀ ਐਲਾਨ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖੋਰਸ ਨੇ ਇਸਰਾਏਲ ਨੂੰ ਛੁਡਾਉਣ ਬਾਰੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ?

²³ ਉਸ ਵਾਅਦੇ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਿ ਖੋਰਸ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਛੁਡਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਹੈਕਲ ਦੁਬਾਰਾ ਉਸਾਰੇ ਜਾਣਗੇ? ਬਾਈਬਲ ਵਿਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਇਕ ਸਰਕਾਰੀ ਐਲਾਨ ਵਿਚ ਖੋਰਸ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਕਿਹਾ: “ਫਾਰਸ ਦਾ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਕੋਰਸ਼ [ਖੋਰਸ] ਇਉਂ ਫਰਮਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਕਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਯਹੋਵਾਹ ਨੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਰਬੱਤ ਰਾਜ ਮੈਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪੇ ਮੈਨੂੰ ਹਦੈਤ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਵਿੱਚ ਜੋ ਯਹੂਦਾਹ ਵਿੱਚ ਹੈ ਉਹ ਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਭਵਨ ਬਣਾਵਾਂ। ਉਹ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪਰਜਾ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਤਿਆਰ ਹੈ? ਉਹ ਦਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਉਹ ਦੇ ਅੰਗ ਸੰਗ ਹੋਵੇ! ਉਹ ਯਹੂਦਾਹ ਦੇ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਨੂੰ ਜਾਵੇ ਤੇ ਇਸਰਾਏਲ ਦੇ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਯਹੋਵਾਹ ਦਾ ਭਵਨ ਬਣਾਵੇ ਜੋ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਵਿੱਚ ਹੈ ਓਹੋ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਹੈ।” (ਅਜ਼ਰਾ 1:2, 3) ਯਸਾਯਾਹ ਰਾਹੀਂ ਯਹੋਵਾਹ ਦਾ ਬਚਨ ਐਨ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ!