KSIĘGA POWTÓRZONEGO PRAWA

1 Mojżesz przemówił do całego Izraela. Było to w regionie nadjordańskim, na pustkowiu, na pustynnych równinach naprzeciw Suf, między Paranem, Tofelem, Labanem, Chacerot i Di-Zahab. 2 (Od Horebu do Kadesz-Barnei+ przez góry Seir jest 11 dni drogi). 3 W 40 roku+, w pierwszym dniu miesiąca jedenastego, Mojżesz powiedział Izraelitom* wszystko, co mu polecił Jehowa. 4 Było to po tym, jak rozgromił pod Edrei+ amoryckiego króla Sychona+, który mieszkał w Cheszbonie, i Oga+, króla Baszanu, który mieszkał w Asztarot. 5 W regionie nadjordańskim, w ziemi moabskiej, Mojżesz tak zaczął objaśniać Prawo+:

6 „Jehowa, nasz Bóg, powiedział do nas przy Horebie: ‚Wystarczająco długo mieszkaliście w tym górzystym regionie+. 7 Wyruszcie i idźcie w górzysty region Amorytów+ i do wszystkich ich sąsiadów — w Arabie+, w górach, w Szefeli, Negebie i na wybrzeżu morskim+ — do ziemi Kananejczyków. Idźcie aż do Libanu*+ i aż po wielką rzekę Eufrat+. 8 Ja daję wam tę ziemię. Wejdźcie do niej i weźcie ją na własność, bo Jehowa przysiągł waszym ojcom: Abrahamowi, Izaakowi+ i Jakubowi+, że da ją im oraz ich potomstwu’+.

9 „W tym czasie tak wam powiedziałem: ‚Nie jestem już w stanie sam wam przewodzić*+. 10 Jehowa, wasz Bóg, tak was pomnożył, że jesteście dziś liczni jak gwiazdy na niebie+. 11 Niech Jehowa, Bóg waszych praojców, pomnoży was+ tysiąckrotnie i niech wam błogosławi, tak jak wam obiecał+. 12 Ale jak mogę sam dźwigać to brzemię — ciężar waszych problemów i waszą kłótliwość?+ 13 Wybierzcie spośród swoich plemion mężczyzn mądrych, roztropnych i doświadczonych, a ja ustanowię ich zwierzchnikami nad wami’+. 14 Wtedy mi odrzekliście: ‚To, co chcesz zrobić, jest dobre’. 15 Wziąłem więc zwierzchników waszych plemion — mężczyzn mądrych i doświadczonych — i ustanowiłem ich nad wami jako przełożonych nad tysiącami, przełożonych nad setkami, przełożonych nad pięćdziesiątkami i przełożonych nad dziesiątkami oraz jako innych przełożonych wśród waszych plemion+.

16 „W tym czasie pouczyłem waszych sędziów: ‚Kiedy rozpatrujecie sprawy swoich braci, rozsądzajcie je sprawiedliwie+ — czy chodzi o sprawy między nimi samymi, czy między nimi i cudzoziemcami, którzy wśród was mieszkają+. 17 Podczas sądzenia nie bądźcie stronniczy+. Macie wysłuchać zarówno małego, jak i wielkiego+. Nie dajcie się zastraszyć ludziom+, bo sąd należy do Boga+. A jeśli jakaś sprawa jest dla was za trudna, to macie ją przedłożyć mnie i ja ją rozpatrzę’+. 18 W tym czasie pouczyłem was o wszystkim, co macie robić.

19 „Potem wyruszyliśmy spod Horebu, tak jak nam nakazał Jehowa, nasz Bóg, i maszerowaliśmy przez całe to wielkie i przerażające pustkowie+, które widzieliście, idąc w stronę górzystego regionu Amorytów+. W końcu przybyliśmy do Kadesz-Barnei+. 20 Wtedy wam powiedziałem: ‚Przybyliście w górzysty region Amorytów, który nam daje Jehowa, nasz Bóg. 21 Zobaczcie! Jehowa, wasz Bóg, przeznacza tę ziemię dla was. Wyruszcie i weźcie ją na własność, tak jak Jehowa, Bóg waszych praojców, wam powiedział+. Nie bójcie się ani się nie przerażajcie’.

22 „Ale wy wszyscy podeszliście do mnie i rzekliście: ‚Pozwól nam najpierw wysłać ludzi, żeby zbadali tę ziemię i nam powiedzieli, którą drogą mamy iść i na jakie miasta się natkniemy’+. 23 Pomysł ten wydał mi się dobry. Wybrałem więc spośród was 12 mężczyzn, po jednym z każdego plemienia+, 24 a oni wyruszyli w drogę. Poszli w górskie okolice+, dotarli do Doliny Eszkolu* i przeszpiegowali tę ziemię. 25 Wzięli stamtąd trochę owoców, przynieśli je nam i powiedzieli: ‚Ziemia, którą nam daje Jehowa, nasz Bóg, jest dobra’+. 26 Ale wy nie zgodziliście się tam iść, zbuntowaliście się przeciw rozkazowi Jehowy, swojego Boga+. 27 I narzekaliście w swoich namiotach: ‚Jehowa nas znienawidził. Wyprowadził nas z Egiptu, żeby nas wydać w ręce Amorytów i unicestwić. 28 Gdzie my idziemy? Nasi bracia sprawili, że nasze serce struchlało*+, bo powiedzieli: „Ten lud jest większy i roślejszy od nas, a miasta wielkie i obwarowane aż do nieba*+. Poza tym widzieliśmy tam synów Anaka”’+.

29 „Rzekłem więc do was: ‚Nie bójcie się ich ani się nie przerażajcie+. 30 Jehowa, wasz Bóg, idzie przed wami i będzie za was walczył+, tak jak to zrobił na waszych oczach w Egipcie+. 31 A na pustkowiu — wszędzie, gdzie szliście aż do przybycia na to miejsce — widzieliście, jak Jehowa, wasz Bóg, niósł was niczym ojciec swojego syna’. 32 Ale mimo tego wszystkiego nie wierzyliście Jehowie, swojemu Bogu+, 33 który szedł przed wami, żeby znaleźć wam miejsce na obóz — który nocą pojawiał się w ogniu, a za dnia w obłoku, żeby wam pokazać, którędy macie iść+.

34 „Przez cały ten czas Jehowa słyszał, co mówiliście, i oburzony przysiągł+: 35 ‚Nikt z tego niegodziwego pokolenia nie zobaczy tej wspaniałej ziemi, którą przysiągłem dać waszym ojcom+ — 36 z wyjątkiem Kaleba, syna Jefunnego. On ją zobaczy. Ziemię, po której chodził, dam jemu i jego synom, bo całym sercem* podążał za Jehową+. 37 (Z waszego powodu Jehowa rozgniewał się nawet na mnie. I rzekł: „Ty też tam nie wejdziesz+. 38 To Jozue, syn Nuna, twój pomocnik+, wejdzie do tej ziemi+. Umocnij go*+, bo on sprawi, że Izrael ją odziedziczy”). 39 Wejdą tam również wasze dzieci, o których powiedzieliście, że staną się łupem+, wasi synowie, którzy dzisiaj nie wiedzą, co jest dobre, a co złe. To im dam tę ziemię na własność+. 40 Zawróćcie więc i wyruszcie na pustkowie Drogą Morza Czerwonego’+.

41 „Wtedy powiedzieliście do mnie: ‚Zgrzeszyliśmy przeciwko Jehowie. Ale teraz wyruszymy i będziemy walczyć, tak jak Jehowa, nasz Bóg, nam nakazał!’. I każdy z was się uzbroił. Myśleliście, że z łatwością wejdziecie na te góry+. 42 Lecz Jehowa rzekł do mnie: ‚Powiedz im: „Nie wolno wam wyruszyć i walczyć, bo nie będzie mnie z wami+. Jeśli to zrobicie, wrogowie was pokonają”’. 43 Mówiłem więc do was, ale nie słuchaliście. Zbuntowaliście się przeciw rozkazowi Jehowy i zuchwale ruszyliście w te góry. 44 Wtedy Amoryci, którzy w nich mieszkali, wyszli wam naprzeciw i ścigali was, jak to robią pszczoły. I rozproszyliście się w Seirze, i uciekaliście aż do Chormy. 45 Wróciliście więc i zaczęliście płakać przed Jehową, ale Jehowa was nie słuchał ani nie zwracał na was uwagi. 46 To dlatego tak długo mieszkaliście w Kadeszu.

2 „Potem zawróciliśmy i ruszyliśmy na pustkowie Drogą Morza Czerwonego, tak jak mi powiedział Jehowa+. Przez długi czas krążyliśmy w pobliżu gór Seir. 2 W końcu Jehowa rzekł do mnie: 3 ‚Wystarczająco długo tu krążyliście. Teraz skierujcie się na północ. 4 Daj ludowi taki nakaz: „Będziecie szli wzdłuż granicy Seiru+ — terytorium swoich braci, potomków Ezawa+. Oni będą się was bać+, ale musicie być bardzo ostrożni. 5 Nie wszczynajcie z nimi walki*, bo nie dam wam ich ziemi — nawet tyle, ile trzeba, by postawić stopę. Góry Seir dałem na własność Ezawowi+. 6 Żywność, którą będziecie jeść, i wodę, którą będziecie pić, kupicie od nich za pieniądze+. 7 Bo Jehowa, wasz Bóg, błogosławił wam we wszystkim, co robiliście. Dobrze wie, jak wyglądała wasza wędrówka przez to wielkie pustkowie. Przez te 40 lat Jehowa, wasz Bóg, był z wami i niczego wam nie brakowało”’+. 8 Przeszliśmy więc obok swoich braci, potomków Ezawa+, mieszkających w Seirze, z dala od Drogi Araby, od Elatu i od Ecjon-Geber+.

„Następnie skręciliśmy i ruszyliśmy drogą prowadzącą na pustkowie moabskie+. 9 Wtedy Jehowa powiedział do mnie: ‚Nie atakujcie Moabitów i nie wdawajcie się z nimi w wojnę, bo nic z ich ziemi nie dam wam na własność. Ar dałem na własność potomkom Lota+. 10 (Dawniej mieszkali w nim Emici+, lud potężny, liczny i rosły jak Anakici. 11 Również Refaitów+ uważano za podobnych do Anakitów+, a Moabici nazywali ich Emitami. 12 A w Seirze mieszkali wcześniej Choryci+, ale potomkowie Ezawa odebrali im ziemię, wytracili ich i sami tam zamieszkali+ — tak jak Izraelici postąpią w ziemi, którą Jehowa z całą pewnością da im na własność). 13 Wyruszcie i przeprawcie się przez Dolinę Zeredu*’. Przeprawiliśmy się więc przez Dolinę Zeredu*+. 14 Od wyjścia z Kadesz-Barnei do czasu, gdy przeszliśmy przez Dolinę Zeredu*, minęło 38 lat. W tym czasie w obozie wymarło całe to pokolenie wojowników*, tak jak im przysiągł Jehowa+. 15 Ręka Jehowy była zwrócona przeciw nim, żeby żaden z nich nie pozostał w obozie, żeby wszyscy umarli+.

16 „Gdy już wszyscy ci wojownicy poumierali spośród ludu+, 17 Jehowa znowu rzekł do mnie: 18 ‚Przekraczacie dzisiaj granicę Moabu, czyli Ar. 19 Kiedy zbliżycie się do terytorium Ammonitów, nie nękajcie ich ani nie prowokujcie, bo nic z ich ziemi nie dam wam na własność. Dałem ją na własność potomkom Lota+. 20 Uważano ją także za ziemię Refaitów+. (Refaici, których Ammonici nazywali Zamzummitami, dawniej mieszkali w tej ziemi. 21 Byli oni ludem potężnym, licznym i rosłym jak Anakici+, ale Jehowa pomógł Ammonitom ich wytracić, tak iż zajęli ich ziemię i sami się w niej osiedlili. 22 To samo zrobił On dla potomków Ezawa, którzy teraz mieszkają w Seirze+ — pomógł im wytracić Chorytów+, tak iż zajęli ich ziemię i mieszkają w niej aż do dziś. 23 A Awwijczycy mieszkali wcześniej w osadach aż do Gazy+, dopóki Kaftoryci+, którzy przybyli z Kaftoru*, nie wytracili ich i nie zamieszkali na ich terytorium).

24 „‚Wyruszcie i przeprawcie się przez Dolinę Arnonu*+. Ja wydaję w wasze ręce Amorytę Sychona+, króla Cheszbonu. Zacznijcie więc zajmować jego ziemię, prowadźcie z nim wojnę. 25 Dzisiaj zacznę wzbudzać przed wami strach u wszystkich ludów pod niebem. Gdy o was usłyszą, będą się bać i z waszego powodu będą drżeć*’+.

26 „Potem z pustkowia Kedemot+ wysłałem do Sychona, króla Cheszbonu, posłańców z takimi pokojowymi słowami+: 27 ‚Pozwól nam przejść przez swój kraj. Będziemy trzymać się drogi. Nie zboczymy na prawo ani na lewo+. 28 Za jedzenie i za wodę ci zapłacimy. Pozwól nam tylko przejść. 29 Zrób dla nas to, co zrobili potomkowie Ezawa mieszkający w Seirze i Moabici mieszkający w Ar, aż przeprawimy się przez Jordan do ziemi, którą nam daje Jehowa, nasz Bóg’. 30 Ale Sychon, król Cheszbonu, nie pozwolił nam przejść przez swój kraj, bo Jehowa, wasz Bóg, dopuścił, żeby jego duch zaciął się w uporze+, a jego serce stało się nieczułe — tak by wydać go w wasze ręce. I tak właśnie się stało+.

31 „Jehowa powiedział wtedy do mnie: ‚Wydaję wam Sychona i jego kraj. Zacznijcie zajmować jego ziemię’+. 32 Kiedy Sychon nadszedł ze swoimi ludźmi, żeby zmierzyć się z nami w bitwie pod Jahacem+, 33 Jehowa, nasz Bóg, wydał go w nasze ręce, tak iż pokonaliśmy jego, jego synów i wszystkich jego ludzi. 34 W tym czasie zajęliśmy wszystkie jego miasta i każde z nich przeznaczyliśmy na zagładę*, w tym mężczyzn, kobiety i dzieci. Nikogo nie pozostawiliśmy przy życiu+. 35 Wzięliśmy dla siebie tylko żywy inwentarz, a także łupy z miast, które zajęliśmy. 36 Od Aroeru+, położonego na skraju Doliny Arnonu* (łącznie z miastem w tej dolinie*), aż po Gilead nie było miejscowości, do której byśmy nie dotarli. Jehowa, nasz Bóg, wydał je wszystkie w nasze ręce+. 37 Nie zbliżyliście się tylko do ziemi Ammonitów+, do Doliny Jabboku*+, do miast w górach ani do żadnego innego miejsca, do którego Jehowa, nasz Bóg, zakazał nam się zbliżać.

3 „Potem skręciliśmy i ruszyliśmy Drogą Baszanu. Wtedy nadszedł Og, król Baszanu, ze wszystkimi swoimi ludźmi, żeby zmierzyć się z nami w bitwie pod Edrei+. 2 Jehowa rzekł więc do mnie: ‚Nie bój się go, bo zarówno jego, jak i wszystkich jego ludzi i jego ziemię wydam w twoje ręce. Postąpisz z nim tak jak z amoryckim królem Sychonem, który mieszkał w Cheszbonie’. 3 Jehowa, nasz Bóg, wydał więc w nasze ręce także Oga, króla Baszanu, i wszystkich jego ludzi. I walczyliśmy z nimi, aż wszyscy oni zginęli. 4 Zdobyliśmy wtedy wszystkie jego miasta. Nie było miejscowości, której byśmy nie zajęli — 60 miast, cały region Argobu, królestwo Oga w Baszanie+. 5 Wszystkie te miasta były obwarowane wysokimi murami i miały bramy z zasuwą. Oprócz tego było tam bardzo dużo osad wiejskich. 6 Postąpiliśmy z nimi tak jak z miastami Sychona, króla Cheszbonu — każde miasto oraz jego mieszkańców, mężczyzn, kobiety i dzieci, przeznaczyliśmy na zagładę*+. 7 A cały żywy inwentarz i łupy z tych miast wzięliśmy dla siebie.

8 „W tym czasie zajęliśmy więc ziemię dwóch amoryckich królów+ z regionu nadjordańskiego, od Doliny Arnonu* aż po górę Hermon+ 9 (górę, którą Sydończycy nazywali Sirionem, a Amoryci Senirem), 10 wszystkie miasta na płaskowyżu, cały Gilead, cały Baszan aż po Salchę i Edrei+ — miasta w Baszanie należące do królestwa Oga. 11 Og, król Baszanu, był ostatnim z Refaitów. Nosze*, na których go złożono, były z żelaza*. Nadal znajdują się one w ammonickiej Rabbie. Ich długość wynosi 9 łokci*, a szerokość 4 łokcie według standardowego łokcia. 12 W tym czasie wzięliśmy tę ziemię na własność. Rubenitom i Gadytom dałem ziemię od Aroeru+, który leży blisko Doliny Arnonu*, oraz połowę górzystego regionu Gilead razem z jego miastami+. 13 A pozostałą część Gileadu i cały Baszan, królestwo Oga, dałem połowie plemienia Manassesa+. Cały region Argobu, który należy do Baszanu, był nazywany ziemią Refaitów.

14 „Jair+, syn Manassesa, wziął cały region Argobu+ aż po granicę z Geszurytami i Maakatytami+ i nazwał wioski Baszanu od swojego imienia — Chawwot-Jair*+. Tak nazywają się po dziś dzień. 15 Machirowi dałem Gilead+. 16 A Rubenitom i Gadytom+ dałem ziemię od Gileadu po Dolinę Arnonu* (środek tej doliny stanowił granicę) i aż po Dolinę Jabboku*, która stanowi granicę z Ammonitami, 17 a także Arabę i Jordan jako granicę — od Kinneret po Morze Araby, czyli Morze Słone*, u podnóża góry Pisga na wschodzie+.

18 „Wtedy im poleciłem: ‚Jehowa, wasz Bóg, dał wam tę ziemię na własność. Niech wszyscy wasi dzielni wojownicy przeprawią się uzbrojeni przed swoimi braćmi, Izraelitami+. 19 Tylko wasze żony, dzieci i wasze stada (dobrze wiem, że macie liczne stada) pozostaną w miastach, które wam dałem, 20 dopóki Jehowa nie zapewni wytchnienia waszym braciom, jak zapewnił je wam, dopóki nie wezmą na własność ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje im po drugiej stronie Jordanu. Dopiero wtedy każdy z was wróci do swojego domu w ziemi, którą dałem wam na własność’+.

21 „W tym czasie poleciłem Jozuemu+: ‚Widziałeś na własne oczy, jak Jehowa, wasz Bóg, postąpił z tymi dwoma królami. Tak samo Jehowa postąpi ze wszystkimi królestwami, do których się przeprawisz+. 22 Nie bójcie się ich, bo to Jehowa, wasz Bóg, walczy za was’+.

23 „Błagałem wtedy Jehowę: 24 ‚Wszechwładny Panie, Jehowo, zacząłeś pokazywać swemu słudze swoją wielkość i silne ramię+. Czy jest w niebie lub na ziemi bóg, który dokonuje tak potężnych czynów jak Ty?+ 25 Pozwól mi, proszę, przekroczyć Jordan i zobaczyć tę wspaniałą ziemię, ten wspaniały górzysty region i Liban’+. 26 Ale Jehowa z waszego powodu dalej był na mnie bardzo rozgniewany+ i nie chciał mnie wysłuchać. Przeciwnie, Jehowa rzekł do mnie: ‚Dosyć tego! Nigdy więcej mi o tym nie mów. 27 Wejdź na górę Pisga+ i spójrz na zachód, na północ, na południe i na wschód, i obejrzyj tę ziemię, bo nie przekroczysz Jordanu+. 28 Ustanów wodzem Jozuego+ i zachęć go oraz wzmocnij, bo to on przeprawi się+ na czele ludu i to za jego sprawą lud odziedziczy ziemię, którą zobaczysz’. 29 Wszystko to działo się wtedy, gdy mieszkaliśmy w dolinie naprzeciw Bet-Peor+.

4 „A teraz, Izraelu, słuchaj przepisów i rozporządzeń. Uczę was ich przestrzegać, żebyście mogli żyć+ i wejść do ziemi, którą Jehowa, Bóg waszych praojców, daje wam na własność. 2 Nie wolno wam nic dodać do tego, co wam nakazuję, ani nic z tego ująć+. Przestrzegajcie przykazań Jehowy, swojego Boga, które nakazuję wam spełniać.

3 „Na własne oczy widzieliście, jak Jehowa postąpił z tymi, którzy poszli za Baalem z Peoru. Każdego z nich Jehowa, wasz Bóg, wytracił+. 4 Ale wy wszyscy dzisiaj żyjecie, bo mocno przylgnęliście do Jehowy, swojego Boga. 5 Uczyłem was przepisów i rozporządzeń+, tak jak Jehowa, mój Bóg, mi nakazał, żebyście ich przestrzegali w ziemi, którą weźmiecie na własność. 6 Ściśle trzymajcie się wszystkich tych przepisów+, bo wtedy inne narody — które o nich usłyszą i zobaczą waszą mądrość+ i zrozumienie+ — powiedzą: ‚Ten wielki naród naprawdę jest mądry i odznacza się zrozumieniem’+. 7 Bo czy jest jakiś inny wielki naród, którego bogowie byliby tak blisko niego, jak blisko nas jest nasz Bóg, Jehowa, ilekroć Go wzywamy?+ 8 I czy jakiś inny wielki naród ma takie sprawiedliwe przepisy i rozporządzenia, jak całe to Prawo, które ja dzisiaj wam daję?+

9 „Tylko bądźcie ostrożni i bardzo się pilnujcie*, żeby nie zapomnieć o rzeczach, które widzieliście na własne oczy, żeby pozostawały one w waszym sercu przez całe wasze życie. Macie też o nich opowiadać swoim synom i wnukom+. 10 W dniu, w którym stanęliście przed Jehową, swoim Bogiem, przy Horebie, Jehowa rzekł do mnie: ‚Zgromadź lud, żeby wszyscy usłyszeli moje słowa+, żeby nauczyli się odczuwać bojaźń przede mną+ przez całe swoje życie w tej ziemi i żeby uczyli tego swoich synów’+.

11 „Podeszliście więc do góry i stanęliście u jej podnóża. Góra płonęła, a ogień unosił się aż do samego nieba*. Pojawił się ciemny obłok i nastał gęsty mrok+. 12 Wtedy Jehowa przemówił do was spośród ognia+. Słyszeliście słowa, ale nie widzieliście żadnej postaci+. Słyszeliście tylko głos+. 13 I obwieścił On swoje przymierze z wami+, które nakazał wam zachowywać — Dziesięć Przykazań*+. Potem wypisał je na dwóch kamiennych tablicach+. 14 W tym czasie Jehowa nakazał mi uczyć was przepisów i rozporządzeń, żebyście ich przestrzegali w ziemi, do której wejdziecie, by wziąć ją na własność.

15 „Ponieważ w dniu, gdy Jehowa mówił do was na Horebie spośród ognia, nie widzieliście żadnej postaci, bardzo się pilnujcie*, 16 żeby nie postąpić niegodziwie i nie zrobić sobie żadnego rzeźbionego wizerunku przedstawiającego jakąś postać — podobizny mężczyzny lub kobiety+, 17 podobizny jakiegokolwiek zwierzęcia żyjącego na ziemi, podobizny jakiegokolwiek ptaka latającego po niebie+, 18 podobizny czegokolwiek, co pełza po ziemi, ani podobizny jakiejkolwiek ryby, która żyje w wodzie+. 19 A kiedy spojrzycie w niebo i zobaczycie słońce, księżyc i gwiazdy — całe wojsko nieba — nie dajcie się zwieść i nie zacznijcie się im kłaniać ani im służyć+. Jehowa, wasz Bóg, dał je wszystkim ludom pod niebem. 20 Jehowa wyprowadził was z rozżarzonego pieca*, z Egiptu, żebyście stali się ludem będącym Jego osobistą własnością*+, jaką jesteście dzisiaj.

21 „Jehowa rozgniewał się na mnie z waszego powodu+ i przysiągł, że nie przejdę przez Jordan i nie wejdę do wspaniałej ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam jako dziedzictwo+. 22 Umrę tutaj. Nie przejdę przez Jordan+, ale wy przejdziecie i weźmiecie na własność tę wspaniałą ziemię. 23 Uważajcie, żeby nie zapomnieć o przymierzu Jehowy, swojego Boga, które On z wami zawarł+, i nie zrobić sobie rzeźbionego wizerunku, postaci czegokolwiek, co Jehowa, wasz Bóg, zakazał wam robić+. 24 Bo Jehowa, wasz Bóg, jest jak niszczycielski ogień+. To Bóg, który wymaga wyłącznego oddania+.

25 „Gdy będziecie długo żyć w tej ziemi i doczekacie się dzieci i wnuków, a postąpicie niegodziwie, robiąc sobie jakikolwiek rzeźbiony wizerunek+ i dopuszczając się zła w oczach Jehowy, swojego Boga, tak iż Go obrazicie+, 26 to biorę dziś za świadków przeciwko wam niebo i ziemię, że z całą pewnością szybko wyginiecie z ziemi, do której przeprawiacie się przez Jordan, żeby wziąć ją na własność. Nie pobędziecie w niej długo. Zostaniecie doszczętnie zniszczeni+. 27 Jehowa rozproszy was między narodami+ i tylko nieliczni z was pozostaną przy życiu+ wśród narodów, do których Jehowa was wypędzi. 28 Będziecie tam służyć bogom z drewna i kamienia, zrobionym rękami ludzkimi+, bogom, którzy nie widzą, nie słyszą, nie jedzą ani nie czują zapachu.

29 „Jeśli będziecie tam szukać Jehowy, swojego Boga, jeśli będziecie pytać o Niego całym sercem i całą duszą*+, to na pewno Go znajdziecie+. 30 Kiedy w późniejszych czasach spotka was to wszystko i będziecie w wielkiej udręce, wtedy wrócicie do Jehowy, swojego Boga, i będziecie Go słuchać+. 31 Bo Jehowa, wasz Bóg, jest Bogiem miłosiernym+. Nie odrzuci was, nie pozwoli wam wyginąć ani nie zapomni o przymierzu, które pod przysięgą zawarł z waszymi praojcami+.

32 „A teraz pytajcie o dawniejsze czasy, kiedy was jeszcze nie było, począwszy od dnia, gdy Bóg stworzył na ziemi człowieka. Szukajcie od jednego krańca ziemi aż po drugi kraniec: Czy kiedykolwiek zdarzyło się coś tak wielkiego lub czy kiedykolwiek słyszano coś takiego jak to?+ 33 Czy jest oprócz was jakiś inny lud, który słyszał głos Boga mówiącego spośród ognia i pozostał przy życiu?+ 34 Albo czy Bóg kiedykolwiek próbował wziąć sobie jakiś naród spośród innego narodu za pomocą sądów*, znaków, cudów+, wojny+, silnej ręki+, potężnego* ramienia i budzących grozę czynów+ — jak Jehowa, wasz Bóg, zrobił to dla was w Egipcie na waszych oczach? 35 To wam pokazano te rzeczy, byście poznali, że Jehowa jest prawdziwym Bogiem+, że oprócz Niego nie ma innego+. 36 On dał wam słyszeć z nieba swój głos, żeby was korygować, dał wam zobaczyć na ziemi wielki ogień, spośród którego do was mówił+.

37 „Ponieważ pokochał waszych praojców i wybrał ich potomstwo+, to sam wyprowadził was z Egiptu swoją wielką mocą. 38 Wypędził przed wami narody większe i potężniejsze od was, żeby wprowadzić was do ich ziemi i dać ją wam jako dziedzictwo, jak to już się dzieje+. 39 Wiedzcie więc dzisiaj i weźcie to sobie do serca, że Jehowa to prawdziwy Bóg w niebie i na ziemi+. Nie ma innego+. 40 Macie trzymać się Jego przepisów i Jego przykazań, które wam dziś daję, a wtedy będzie się dobrze wiodło wam i waszym synom i będziecie długo żyć w tej ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg”+.

41 W tym czasie Mojżesz wydzielił trzy miasta po wschodniej stronie Jordanu+, 42 żeby ktoś, kto nieumyślnie zabije swojego bliźniego, do którego wcześniej nie żywił nienawiści+, mógł uciec do jednego z nich i pozostać przy życiu+. 43 Tymi miastami były: dla Rubenitów Becer+ na pustkowiu, na płaskowyżu, dla Gadytów Ramot+ w Gileadzie, a dla Manassesytów Golan+ w Baszanie+.

44 Takie oto Prawo+ Mojżesz przekazał ludowi Izraela. 45 Są to przypomnienia, przepisy i rozporządzenia, które dał Izraelitom, gdy wyszli z Egiptu+, 46 w regionie nadjordańskim, w dolinie naprzeciw Bet-Peor+, w ziemi amoryckiego króla Sychona, który mieszkał w Cheszbonie+, a którego Mojżesz i Izraelici rozgromili po wyjściu z Egiptu+. 47 I wzięli na własność jego ziemię oraz ziemię Oga+, króla Baszanu — ziemię dwóch amoryckich królów panujących na wschód od Jordanu, 48 od Aroeru+, położonego na skraju Doliny Arnonu*, aż po górę Sijon, to znaczy Hermon+, 49 całą Arabę na wschód od Jordanu aż po Morze Araby* u podnóża góry Pisga+.

5 Mojżesz zwołał całego Izraela i rzekł: „Słuchaj, Izraelu, przepisów i rozporządzeń, które ci dzisiaj ogłaszam. Uczcie się ich i ściśle się ich trzymajcie. 2 Jehowa, nasz Bóg, zawarł z nami przymierze przy Horebie+. 3 Nie z naszymi przodkami zawarł Jehowa to przymierze, lecz z nami, z nami wszystkimi, którzy dziś żyjemy i tu jesteśmy. 4 Jehowa rozmawiał z wami na tej górze spośród ognia twarzą w twarz+. 5 W tym czasie stałem między Jehową a wami+, żeby przekazać wam słowa Jehowy, bo wy baliście się tego ognia i nie weszliście na górę+. Oto co On powiedział:

6 „‚Ja jestem Jehowa, twój Bóg, który cię wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli+. 7 Nie wolno ci mieć żadnych innych bogów oprócz mnie*+.

8 „‚Nie wolno ci robić sobie rzeźbionego wizerunku+ ani żadnej podobizny* czegokolwiek, co jest w niebie, na ziemi albo w wodzie. 9 Nie wolno ci się im kłaniać ani im służyć*+, bo ja, Jehowa, twój Bóg, jestem Bogiem, który wymaga wyłącznego oddania+. Za grzech ojców zsyłam karę na synów, do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą+, 10 lecz tym, którzy mnie kochają i przestrzegają moich przykazań, okazuję lojalną miłość* aż do tysiącznego pokolenia.

11 „‚Nie wolno ci używać imienia Jehowy, swojego Boga, w sposób niegodny+, bo Jehowa nie pozostawi bez kary tego, kto używa Jego imienia w sposób niegodny+.

12 „‚Przestrzegaj szabatu, uważając ten dzień za święty, tak jak ci nakazał Jehowa, twój Bóg+. 13 Przez sześć dni masz wykonywać wszelką swoją pracę+, 14 ale siódmy dzień jest szabatem ku czci Jehowy, twojego Boga+. Nie wolno ci wtedy wykonywać żadnej pracy+ — tobie, twojemu synowi ani twojej córce, twojemu niewolnikowi ani twojej niewolnicy, twojemu bykowi, osłu ani żadnemu innemu z twoich zwierząt, ani cudzoziemcowi, który mieszka w twoim mieście*+. Twój niewolnik i twoja niewolnica mają odpoczywać tak samo jak ty+. 15 Pamiętaj, że wy też byliście niewolnikami w ziemi egipskiej i że Jehowa, wasz Bóg, wyprowadził was stamtąd silną ręką i potężnym ramieniem+. To dlatego Jehowa, wasz Bóg, nakazał ci obchodzić dzień szabatu.

16 „‚Szanuj ojca i matkę+ — tak jak ci nakazał Jehowa, twój Bóg — żeby móc długo żyć i żeby ci się dobrze wiodło w ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg+.

17 „‚Nie wolno ci mordować+.

18 „‚Nie wolno ci cudzołożyć+.

19 „‚Nie wolno ci kraść+.

20 „‚Nie wolno ci składać fałszywego świadectwa przeciwko swojemu bliźniemu+.

21 „‚Nie wolno ci pożądać żony swojego bliźniego+. Nie wolno ci samolubnie pożądać jego domu ani pola, jego niewolnika ani niewolnicy, jego byka ani osła, ani żadnej rzeczy, która należy do twojego bliźniego’+.

22 „Te przykazania* Jehowa wyrzekł na górze donośnym głosem — spośród ognia, obłoku i gęstego mroku+ — do całego waszego zboru i nic więcej nie dodał. Potem wypisał je na dwóch kamiennych tablicach, które dał mnie+.

23 „A gdy tylko spośród ciemności — kiedy góra płonęła — usłyszeliście głos+, podeszli do mnie wszyscy zwierzchnicy waszych plemion i wasi starsi. 24 I powiedzieliście: ‚Jehowa, nasz Bóg, ukazał nam swoją chwałę i wielkość i spośród ognia usłyszeliśmy Jego głos+. Dzisiaj zobaczyliśmy, że Bóg może rozmawiać z człowiekiem i ten może pozostać przy życiu+. 25 Ale czy teraz nie umrzemy? Przecież ten wielki ogień może nas pochłonąć. Jeśli dalej będziemy słyszeć głos Jehowy, swojego Boga, to na pewno umrzemy. 26 Bo czy pośród całej ludzkości* jest ktoś, kto by tak jak my słyszał głos żywego Boga mówiącego z ognia, a mimo to dalej żył? 27 Ty sam podejdź i wysłuchaj wszystkiego, co powie Jehowa, nasz Bóg, i przekaż nam wszystko, co ci powie Jehowa, nasz Bóg, a my będziemy słuchać i tak robić’+.

28 „Jehowa słyszał, co do mnie mówiliście. I Jehowa rzekł do mnie: ‚Usłyszałem słowa tego ludu. Wszystko, co ci powiedzieli, jest słuszne+. 29 Gdyby tylko stale mieli w swym sercu bojaźń przede mną+ i przestrzegali wszystkich moich przykazań!+ Wtedy już zawsze dobrze wiodłoby się im oraz ich synom+. 30 Idź im powiedzieć: „Wróćcie do swoich namiotów”. 31 Ty zostań tu obok mnie, a oznajmię ci wszystkie przykazania, przepisy i rozporządzenia, żebyś uczył ich tego wszystkiego i żeby tego przestrzegali w ziemi, którą im daję na własność’. 32 Dokładajcie więc starań, by robić to, co wam nakazał Jehowa, wasz Bóg+. Nie wolno wam zbaczać ani na prawo, ani na lewo+. 33 Macie iść dokładnie tą drogą, którą nakazał wam iść Jehowa, wasz Bóg+ — a wtedy pozostaniecie przy życiu, będzie się wam dobrze wiodło i będziecie długo żyć w tej ziemi, którą weźmiecie na własność+.

6 „Oto przykazania, przepisy i rozporządzenia, których Jehowa, wasz Bóg, kazał was nauczać, żebyście ich przestrzegali, gdy przeprawicie się do ziemi, którą macie wziąć na własność, 2 żebyście wy, wasi synowie i wasze wnuki+ przez całe swoje życie bali się Jehowy, swojego Boga, i trzymali się wszystkich Jego ustaw i przykazań, które wam daję. Dzięki temu będziecie mogli długo żyć+. 3 Słuchaj ich, Izraelu, i ściśle przestrzegaj, a wtedy będzie ci się dobrze wiodło i w tej ziemi mlekiem i miodem płynącej staniesz się bardzo liczny, tak jak ci obiecał Jehowa, Bóg twoich praojców.

4 „Słuchaj, Izraelu: Jehowa, nasz Bóg, to jeden Jehowa+. 5 Masz kochać Jehowę, swojego Boga, całym sercem, całą duszą*+ i całą siłą*+. 6 Słowa, które ci dzisiaj przekazuję, mają być w twoim sercu 7 i masz je wpajać* swoim dzieciom*+, rozmawiać o nich, gdy siedzisz w domu, gdy idziesz drogą, gdy się kładziesz i gdy wstajesz+. 8 Zawiąż je sobie na ręce jako przypomnienie i niech będą dla ciebie jak opaska na czoło*+. 9 Wypisz je na odrzwiach swojego domu i na swoich bramach.

10 „Kiedy Jehowa, wasz Bóg, wprowadzi was do ziemi, którą obiecał wam dać zgodnie z przysięgą złożoną waszym praojcom: Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi+ — do ziemi z wielkimi i pięknymi miastami, których nie budowaliście+, 11 z domami pełnymi wszelkiego rodzaju dobrych rzeczy, których nie gromadziliście, z cysternami, których nie drążyliście, z winnicami i drzewami oliwnymi, których nie sadziliście — i będziecie jeść do syta+, 12 uważajcie, żeby nie zapomnieć o Jehowie+, który was wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli. 13 Jehowy, swojego Boga, macie się bać+, Jemu macie służyć+ i na Jego imię przysięgać+. 14 Nie chodźcie za innymi bogami, za żadnymi bogami okolicznych ludów+, 15 bo Jehowa, wasz Bóg, przebywający pośród was, jest Bogiem, który wymaga wyłącznego oddania+. W przeciwnym razie Jehowa, wasz Bóg, zapłonie na was gniewem+ i wytraci was z powierzchni ziemi+.

16 „Jehowy, swojego Boga, nie wolno wam wystawiać na próbę+, jak to zrobiliście w Massie+. 17 Macie sumiennie trzymać się przykazań Jehowy, swojego Boga, oraz Jego przypomnień i przepisów, których nakazał wam się trzymać. 18 Róbcie to, co słuszne, co właściwe w oczach Jehowy, a wtedy będzie się wam dobrze wiodło i wejdziecie do tej wspaniałej ziemi — tak jak Jehowa przysiągł waszym praojcom+ — i weźmiecie ją na własność, 19 wypędzając wszystkich swoich nieprzyjaciół, tak jak Jehowa obiecał+.

20 „Jeśli w przyszłości wasi synowie zapytają: ‚Co oznaczają przypomnienia, przepisy i rozporządzenia, których Jehowa, nasz Bóg, nakazał wam się trzymać?’, 21 to powiecie swoim synom: ‚Byliśmy w Egipcie niewolnikami faraona, ale Jehowa silną ręką nas stamtąd wyprowadził. 22 Na naszych oczach Jehowa dokonywał wielkich znaków i cudów, które ściągnęły klęskę na Egipt+, na faraona i na cały jego dom+. 23 I wyprowadził nas stamtąd, żeby przyprowadzić nas tutaj i dać nam tę ziemię, tak jak przysiągł naszym praojcom+. 24 Wtedy to Jehowa nakazał nam stosować się do wszystkich tych przepisów i zawsze bać się Jehowy, naszego Boga, dla naszego trwałego dobra+, żebyśmy mogli pozostać przy życiu+, tak jak żyjemy dzisiaj. 25 Jeśli będziemy ściśle się trzymać wszystkich tych przykazań, okazując Jehowie, swojemu Bogu, posłuszeństwo, tak jak nam nakazał, zostaniemy uznani za prawych’+.

7 „Gdy Jehowa, wasz Bóg, wprowadzi was do tej ziemi, którą macie wziąć na własność+, wypędzi przed wami liczne narody+: Hetytów, Girgaszytów, Amorytów+, Kananejczyków, Peryzzytów, Chiwwitów i Jebusytów+ — siedem narodów liczniejszych i potężniejszych od was+. 2 Jehowa, wasz Bóg, wyda je w wasze ręce i je pokonacie+. Macie je bezwarunkowo przeznaczyć na zagładę*+. Nie wolno wam zawrzeć z nimi żadnego przymierza ani okazać im łaski+. 3 I nie wolno wam się z nimi spowinowacać. Swoich córek nie wolno wam wydawać za ich synów, a ich córek nie wolno wam brać dla waszych synów+. 4 Bo sprawią, że wasze dzieci zaczną służyć innym bogom+, a wtedy Jehowa zapłonie na was gniewem i szybko was wytraci+.

5 „Macie zrobić tak: Ich ołtarze macie zburzyć, święte słupy* roztrzaskać+, święte pale* pościnać+, a rzeźbione wizerunki spalić+. 6 Bo jesteście ludem świętym dla Jehowy, swojego Boga. Jehowa, wasz Bóg, wybrał was spośród wszystkich ludów na ziemi, żebyście byli Jego ludem, Jego szczególną* własnością+.

7 „Jehowa upodobał was sobie i wybrał+ nie dlatego, że byliście najliczniejszym ze wszystkich ludów, bo przecież byliście najmniejszym ze wszystkich ludów+. 8 Jehowa postąpił tak dlatego, że was kocha i chce dotrzymać przysięgi, którą złożył waszym praojcom+. Właśnie dlatego Jehowa wyprowadził was silną ręką, wykupił z domu niewoli+, z rąk faraona, króla Egiptu. 9 Dobrze wiecie, że Jehowa, wasz Bóg, jest Bogiem prawdziwym, Bogiem wiernym, który dochowuje przymierza i na tysiąc pokoleń okazuje lojalną miłość tym, którzy Go kochają i przestrzegają Jego przykazań+. 10 Ale tym, którzy Go nienawidzą, odpłaci zagładą+. Nie będzie się ociągał, żeby się z nimi rozprawić — bezpośrednio* odpłaci każdemu. 11 Dbajcie więc o to, by trzymać się przykazań, przepisów i rozporządzeń, które wam dzisiaj daję.

12 „Jeżeli będziecie słuchać tych rozporządzeń i ich przestrzegać, to Jehowa, wasz Bóg, dochowa swojego przymierza i okaże wam lojalną miłość, jak przysiągł waszym praojcom. 13 Będzie was kochał i wam błogosławił, i sprawi, że staniecie się liczni+. Pobłogosławi wam w ziemi, którą obiecał wam dać zgodnie z przysięgą złożoną waszym praojcom+, i obdarzy was licznym potomstwem* oraz zapewni wam obfitość zboża, młodego wina i oliwy+, a także mnóstwo cieląt i jagniąt. 14 Staniecie się najbardziej błogosławieni ze wszystkich ludów+. Nie będzie wśród was bezdzietnego mężczyzny i bezdzietnej kobiety, nie będzie też zwierzęcia, które by nie miało młodych+. 15 Jehowa usunie spośród was wszelkie choroby, nie dotknie was żadną straszną chorobą znaną wam z Egiptu+. Sprowadzi je natomiast na wszystkich, którzy was nienawidzą. 16 Wytracicie* wszystkie ludy, które Jehowa, wasz Bóg, wydaje w wasze ręce+. Nie wolno wam* się nad nimi użalić+. Nie wolno wam służyć ich bogom+, bo byłoby to dla was sidłem+.

17 „Może pomyślicie w swym sercu: ‚Te narody są liczniejsze od nas. Jak zdołamy je wypędzić?’+. 18 Mimo to nie bójcie się ich+. Przypomnijcie sobie, jak Jehowa, wasz Bóg, postąpił z faraonem i całym Egiptem+, 19 jakie surowe wyroki* widzieliście na własne oczy, jakie znaki i cuda+, silną rękę i potężne ramię, którymi Jehowa, wasz Bóg, was wyprowadził+. Tak samo Jehowa, wasz Bóg, postąpi ze wszystkimi ludami, których się boicie+. 20 Jehowa, wasz Bóg, sprawi, że ogarnie je bezsilność*, i będzie tak, dopóki ci, którzy się ostali+ i ukryli przed wami, nie zginą. 21 Nie wolno wam z ich powodu wpadać w przerażenie, bo z wami jest Jehowa, wasz Bóg+, Bóg wielki, wzbudzający lęk i podziw+.

22 „Jehowa, wasz Bóg, stopniowo wypędzi przed wami te narody+. Nie wolno wam wytępić ich szybko, żeby nie namnożyło się tam dzikich zwierząt, które by wam zagrażały. 23 Jehowa, wasz Bóg, wyda te narody w wasze ręce i będzie im zadawał jedną klęskę za drugą, dopóki nie zostaną wytracone+. 24 I wyda w wasze ręce ich królów+, a wy wymażecie z ziemi* ich imiona+. Nikt nie zdoła się wam przeciwstawić+, wytracicie wszystkich+. 25 Rzeźbione wizerunki ich bogów macie spalić+. Nie wolno wam pożądać i zabierać dla siebie srebra ani złota będącego na nich+, żeby nie stało się to dla was sidłem, bo takie rzeczy są obrzydliwością dla Jehowy, waszego Boga+. 26 Nie przynoście żadnej obrzydliwej rzeczy do swojego domu, żeby nie zostać przeznaczonym na zagładę tak jak ona. Macie się nią bezwzględnie brzydzić i bezwarunkowo czuć do niej wstręt, bo jest przeznaczona na zagładę.

8 „Macie starannie przestrzegać każdego przykazania, które wam dzisiaj daję, bo dzięki temu będziecie dalej żyć+, staniecie się liczni i wejdziecie do tej ziemi, żeby wziąć ją na własność, jak Jehowa przysiągł waszym praojcom+. 2 Zachowujcie w pamięci całą drogę, którą Jehowa, wasz Bóg, prowadził was na pustkowiu przez te 40 lat+, żeby nauczyć was pokory i poddać próbie+, żeby poznać, co jest w waszym sercu+ — czy będziecie przestrzegać Jego przykazań, czy nie. 3 Uczył was więc pokory, pozwolił wam cierpieć głód+ i żywił was manną+ — której wcześniej nie znaliście ani wy, ani wasi ojcowie — żeby dać wam poznać, że człowiek żyje nie samym chlebem, ale każdym słowem wychodzącym z ust Jehowy+. 4 Przez te 40 lat wasze ubrania się nie niszczyły, a wasze nogi nie puchły+. 5 Dobrze wiecie w swoim sercu, że Jehowa, wasz Bóg, korygował was tak, jak ojciec koryguje swojego syna+.

6 „Przestrzegajcie więc przykazań Jehowy, swojego Boga, chodząc Jego drogami i się Go bojąc. 7 Bo Jehowa, wasz Bóg, wprowadza was do wspaniałej ziemi+, ziemi pełnej potoków*, strumieni i źródeł* na nizinach* i w górach, 8 ziemi obfitującej w pszenicę, jęczmień, winorośl, figowce i granatowce+, ziemi pełnej oliwy i miodu+, 9 ziemi, w której nie zabraknie wam jedzenia ani niczego innego, ziemi, w której kamienie zawierają żelazo i z której gór będziecie wydobywać miedź.

10 „Kiedy najecie się do syta, macie wysławiać Jehowę, swojego Boga, za wspaniałą ziemię, którą wam dał+. 11 Uważajcie, żeby nie zapomnieć o Jehowie, swoim Bogu, i nie przestać przestrzegać Jego przykazań, rozporządzeń i ustaw, które wam dzisiaj daję. 12 Gdy będziecie jeść do syta, gdy będziecie budować piękne domy i w nich mieszkać+, 13 gdy wasze stada się rozrosną, gdy przybędzie wam srebra i złota i będziecie mieć wszystkiego pod dostatkiem, 14 nie pozwólcie, żeby wasze serca stały się wyniosłe+, tak byście zapomnieli o Jehowie, swoim Bogu, który was wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli+. 15 On sprawił, że szliście przez to wielkie i przerażające pustkowie+, gdzie były jadowite węże i skorpiony, a ziemia bezwodna i spieczona. On dał wam wodę z twardej* skały+ 16 i żywił was na pustkowiu manną+ — nieznaną waszym ojcom — żeby nauczyć was pokory+ i poddać próbie, tak by w przyszłości wyszło wam to na dobre+. 17 Gdybyście pomyśleli w swym sercu: ‚Zdobyłem to bogactwo własnymi rękami, dzięki swojej własnej sile’+, 18 to przypomnijcie sobie, że to Jehowa, wasz Bóg, dał wam siłę potrzebną do zdobycia bogactwa+ — tak jak to robi dzisiaj — żeby dochować przymierza, które pod przysięgą zawarł z waszymi praojcami+.

19 „Jeśli kiedykolwiek zapomnicie o Jehowie, swoim Bogu, i pójdziecie za innymi bogami, żeby im służyć i się im kłaniać, to zaświadczam wam dzisiaj, że na pewno zginiecie+. 20 Jeśli nie będziecie słuchać Jehowy, swojego Boga, to wyginiecie tak, jak narody, które Jehowa niszczy przed wami+.

9 „Słuchaj, Izraelu. Przeprawiacie się dzisiaj przez Jordan+, żeby wejść do tej ziemi i wywłaszczyć stamtąd narody większe i potężniejsze od siebie+, miasta wielkie i obwarowane aż do nieba*+, 2 lud wielki i rosły, synów Anaka+, o których słyszeliście, a o których się mówi: ‚Kto przeciwstawi się synom Anaka?’. 3 Dlatego musicie dziś wiedzieć, że Jehowa, wasz Bóg, przeprawia się przed wami+. Jest On jak niszczycielski ogień+ i wytraci te narody. Podporządkuje je sobie na waszych oczach, byście mogli je szybko wypędzić* i zniszczyć, tak jak Jehowa wam obiecał+.

4 „Gdy Jehowa, wasz Bóg, wypędzi je przed wami, nie myślcie w swoim sercu: ‚To ze względu na naszą prawość Jehowa wprowadził nas do tej ziemi, żebyśmy wzięli ją na własność’+. Bo to z powodu niegodziwości tych narodów+ Jehowa wypędza je przed wami. 5 Nie ze względu na swoją prawość czy na prostolinijność swojego serca wchodzicie do tej ziemi, żeby ją wziąć na własność. To z powodu niegodziwości tych narodów Jehowa, wasz Bóg, wypędza je przed wami+. Jehowa robi to także po to, żeby spełnić przysięgę, którą złożył waszym praojcom: Abrahamowi+, Izaakowi+ i Jakubowi+. 6 Wiedzcie więc, że nie ze względu na waszą prawość Jehowa, wasz Bóg, daje wam tę wspaniałą ziemię, żebyście wzięli ją na własność. Jesteście przecież ludem upartym*+.

7 „Pamiętajcie, nigdy nie zapomnijcie, jak na pustkowiu drażniliście Jehowę, swojego Boga+. Od dnia, gdy wyszliście z Egiptu, aż do przyjścia na to miejsce buntujecie się przeciw Jehowie+. 8 Nawet przy Horebie rozdrażniliście Jehowę — Jehowa tak się na was rozgniewał, że chciał was wytracić+. 9 Kiedy wszedłem na górę po kamienne tablice+, tablice przymierza, które Jehowa z wami zawarł+, i przebywałem tam 40 dni i 40 nocy+, nie jedząc chleba ani nie pijąc wody, 10 Jehowa dał mi dwie kamienne tablice zapisane palcem Bożym. Znajdowały się na nich wszystkie słowa, które Jehowa wypowiedział do was na górze spośród ognia w dniu, kiedy się zgromadziliście*+. 11 Jehowa dał mi te dwie kamienne tablice, tablice przymierza, z końcem 40 dni i 40 nocy. 12 I Jehowa powiedział do mnie: ‚Zejdź stąd szybko, bo twój lud, który wyprowadziłeś z Egiptu, postąpił niegodziwie+. Prędko zboczyli z drogi, którą nakazałem im iść. Zrobili sobie posąg z metalu’+. 13 Następnie Jehowa rzekł do mnie: ‚Widzę, że ten lud jest ludem upartym*+. 14 Nie powstrzymuj mnie. Wytracę ich i wymażę z ziemi* ich imię, a ciebie uczynię narodem potężniejszym i liczniejszym od nich’+.

15 „Potem zszedłem z góry, mając w rękach dwie tablice przymierza+. Góra płonęła+. 16 I zobaczyłem, że zgrzeszyliście przeciw Jehowie, swojemu Bogu. Zrobiliście sobie cielca z metalu. Szybko zboczyliście z drogi, którą Jehowa nakazał wam iść+. 17 Chwyciłem więc te dwie tablice, rzuciłem nimi o ziemię i roztrzaskałem na waszych oczach+. 18 Następnie — tak jak wcześniej — padłem na twarz i leżałem przed Jehową 40 dni i 40 nocy. Nie jadłem chleba ani nie piłem wody+ z powodu całego grzechu, który popełniliście, dopuszczając się niegodziwości w oczach Jehowy i obrażając Go. 19 Byłem przerażony, bo Jehowa zapłonął na was wielkim gniewem+ i chciał was wytracić. Ale i tym razem Jehowa mnie wysłuchał+.

20 „Również na Aarona Jehowa tak się rozgniewał, że chciał go zgładzić+, ale w tym czasie błagałem też za nim. 21 A cielca, którego zrobiliście+ — dowód waszego grzechu — spaliłem, rozkruszyłem i roztarłem na proch, który wsypałem do potoku spływającego z góry+.

22 „W Taberze+, w Massie+ i w Kibrot-Hattaawie+ też pobudzaliście Jehowę do gniewu. 23 Kiedy Jehowa wysłał was z Kadesz-Barnei+, mówiąc: ‚Wyruszcie i weźcie na własność ziemię, którą z całą pewnością wam dam!’, znów zbuntowaliście się przeciw rozkazowi Jehowy, swojego Boga+, nie uwierzyliście Mu+ i Go nie posłuchaliście. 24 Buntujecie się przeciw Jehowie, odkąd was poznałem.

25 „Leżałem więc przed Jehową 40 dni i 40 nocy+, bo Jehowa powiedział, że was wytraci. 26 Zacząłem błagać Jehowę: ‚Wszechwładny Panie, Jehowo, nie niszcz swojego ludu — swojej osobistej własności*+. Ty wyzwoliłeś go swoją mocą*, silną ręką wyprowadziłeś go z Egiptu+. 27 Pamiętaj o swoich sługach: Abrahamie, Izaaku i Jakubie+. Nie patrz na upór tego ludu, na jego niegodziwość i grzech+. 28 W przeciwnym razie mieszkańcy kraju, z którego nas wyprowadziłeś, mogliby powiedzieć: „Jehowa nie był w stanie wprowadzić ich do ziemi, którą im obiecał. Wyprowadził ich na to pustkowie, żeby ich uśmiercić, bo ich znienawidził”+. 29 A przecież są oni Twoim ludem, Twoją osobistą własnością*+. Ty wyprowadziłeś ich swoją wielką mocą, swym potężnym ramieniem’+.

10 „W tym czasie Jehowa rzekł do mnie: ‚Wyciosaj dwie kamienne tablice, podobne do pierwszych+, i wejdź do mnie na górę. Wykonaj też drewnianą Arkę*. 2 A ja wypiszę na tych tablicach słowa, jakie znajdowały się na tablicach, które roztrzaskałeś. Potem włożysz tablice do Arki’. 3 Wykonałem więc Arkę z drewna akacjowego, wyciosałem dwie kamienne tablice, takie jak pierwsze, i poszedłem z nimi na górę+. 4 A Jehowa wypisał na tych tablicach takie same słowa jak wcześniej+ — Dziesięć Przykazań*+, które wypowiedział do was na górze spośród ognia+ w dniu, kiedy się zgromadziliście*+. Następnie Jehowa mi je dał. 5 Wtedy zszedłem z góry+ i tak jak mi nakazał Jehowa, włożyłem te tablice do Arki, którą zrobiłem. I tam pozostają.

6 „Potem Izraelici wyruszyli z Beerot Bene-Jaakan do Mosery. Tam umarł Aaron i tam go pochowano+, a obowiązki kapłańskie przejął po nim jego syn Eleazar+. 7 Stamtąd wyruszyli do Gudgody, a z Gudgody do Jotbaty+, okolicy pełnej potoków*.

8 „W tym czasie Jehowa wybrał Lewitów+, żeby nosili Arkę Przymierza Jehowy+, żeby pełnili służbę przed Jehową i w Jego imieniu błogosławili lud+, jak to czynią do dzisiaj. 9 Dlatego Lewi nie otrzymał dziedzictwa pośród swoich braci. Jego dziedzictwem jest Jehowa, tak jak Jehowa, wasz Bóg, mu powiedział+. 10 A ja pozostałem na górze 40 dni i 40 nocy+, tak samo jak za pierwszym razem, i Jehowa wysłuchał mnie również wtedy+. Jehowa nie chciał was zniszczyć. 11 Potem Jehowa rzekł do mnie: ‚Przygotuj lud do wymarszu i wyrusz na jego czele. Niech idą i wezmą na własność ziemię, którą obiecałem im dać zgodnie z przysięgą złożoną ich praojcom’+.

12 „A teraz, Izraelu, o co cię prosi Jehowa, twój Bóg?+ Tylko o to, żebyś bał się Jehowy, swojego Boga+, chodził wszystkimi Jego drogami+ i Go kochał, żebyś służył Jehowie, swojemu Bogu, całym sercem i całą duszą*+ 13 i żebyś przestrzegał przykazań Jehowy i Jego ustaw, które daję ci dzisiaj dla twojego dobra+. 14 Do Jehowy, waszego Boga, należy niebo, nawet niebo niebios*, ziemia i wszystko, co na niej+. 15 Ale bliską więź Jehowa nawiązał tylko z waszymi praojcami. Okazał im miłość i spośród wszystkich ludów wybrał was, ich potomków+, jak to widać dzisiaj. 16 Teraz więc oczyśćcie swoje serca*+ i przestańcie być tacy uparci*+. 17 Bo Jehowa, wasz Bóg, to Bóg bogów+ i Pan panów, Bóg wielki, potężny, wzbudzający lęk i podziw, Bóg, który nikogo nie traktuje stronniczo+ ani nie przyjmuje łapówki. 18 On oddaje sprawiedliwość sierocie* i wdowie+. On kocha cudzoziemców+, którzy wśród was mieszkają, i zapewnia im żywność i odzież. 19 Wy też kochajcie cudzoziemców, którzy wśród was mieszkają, bo sami byliście cudzoziemcami w ziemi egipskiej+.

20 „Jehowy, swojego Boga, macie się bać, Jemu macie służyć+, do Niego lgnąć i na Jego imię przysięgać. 21 To Jego macie wysławiać+. Jest to wasz Bóg, który na waszych oczach dokonał dla was rzeczy wielkich, budzących lęk i podziw+. 22 Gdy wasi przodkowie przyszli do Egiptu, było ich 70*+, a teraz Jehowa, wasz Bóg, sprawił, że jesteście liczni jak gwiazdy na niebie+.

11 „Kochajcie Jehowę, swojego Boga+, zawsze wywiązujcie się z obowiązków wobec Niego i przestrzegajcie Jego ustaw, rozporządzeń i przykazań. 2 Wiedzcie, że dzisiaj zwracam się do was, nie do waszych synów, którzy nie doświadczyli ani nie widzieli skarcenia od Jehowy, waszego Boga+, Jego wielkości+, silnej ręki+ i potężnego ramienia. 3 Nie widzieli Jego znaków i czynów, których dokonał w Egipcie w związku z faraonem, królem egipskim, i całą jego ziemią+, 4 tego, jak postąpił z wojskami Egiptu, z końmi faraona i rydwanami wojennymi — jak sprawił, że podczas pościgu za wami pogrążyły się w wodach Morza Czerwonego. Jehowa zniszczył ich raz na zawsze+. 5 Nie widzieli też, co zrobił dla was* na pustkowiu, zanim przyszliście na to miejsce, 6 ani jak postąpił z Datanem i Abiramem, synami Eliaba, syna Rubena, gdy na oczach całego Izraela otworzyła się ziemia i ich pochłonęła razem z ich domownikami, namiotami, ze wszystkimi ich ludźmi i całym żywym inwentarzem+. 7 To wy na własne oczy widzieliście wszystkie te potężne czyny Jehowy.

8 „Przestrzegajcie wszystkich przykazań, które wam dzisiaj daję — a wtedy urośniecie w siłę i weźmiecie na własność ziemię, do której się przeprawiacie, 9 i będziecie długo żyć+ w tej ziemi mlekiem i miodem płynącej+, którą Jehowa przysiągł dać waszym praojcom i ich potomkom+.

10 „Ziemia, do której idziecie, żeby ją wziąć na własność, nie jest jak ziemia egipska, z której wyszliście — gdzie wysiewaliście ziarno i nawadnialiście pola za pomocą nóg* jak ogród warzywny. 11 Ziemia, do której się przeprawiacie, by wziąć ją na własność, ziemia gór i nizin*+, pije wodę, która spada z nieba+. 12 To ziemia, o którą troszczy się Jehowa, wasz Bóg. Oczy Jehowy, waszego Boga, stale są na nią zwrócone, od początku do końca roku.

13 „Jeśli naprawdę będziecie posłuszni przykazaniom, które wam dzisiaj daję, i będziecie kochać Jehowę, swojego Boga, oraz służyć Mu całym sercem i całą duszą*+, 14 to On* zapewni waszej ziemi deszcz w wyznaczonym czasie, deszcz jesienny i wiosenny, i będziecie mieli zboże, młode wino i oliwę+. 15 Sprawi też, że na polach nie zabraknie roślinności dla waszych zwierząt. Wy również będziecie jeść do syta+. 16 Ale miejcie się na baczności. Nie pozwólcie, żeby wasze serca dały się zwieść na manowce, wskutek czego zaczęlibyście oddawać cześć innym bogom i się im kłaniać+. 17 W przeciwnym razie Jehowa rozgniewa się na was i zamknie niebo, tak iż nie będzie deszczu+ i ziemia nie wyda plonu. A wtedy szybko wyginiecie z tej wspaniałej ziemi, którą Jehowa wam daje+.

18 „Niech te słowa przylgną do waszego serca i waszej duszy*. Zawiążcie je sobie na ręce jako przypomnienie i niech będą dla was jak opaska na czoło*+. 19 Pouczajcie też o nich swoje dzieci, rozmawiajcie o nich, gdy siedzicie w domu, gdy idziecie drogą, gdy się kładziecie i gdy wstajecie+. 20 Wypiszcie je na odrzwiach swoich domów i na swoich bramach, 21 a wtedy wy i wasi potomkowie będziecie długo żyć+ w tej ziemi, którą Jehowa przysiągł dać waszym praojcom+ — tak długo, jak długo nad ziemią będzie niebo.

22 „Jeśli będziecie ściśle przestrzegać przykazań, które wam daję, jeśli będziecie kochać Jehowę, swojego Boga+, chodzić wszystkimi Jego drogami i do Niego lgnąć+, 23 to Jehowa wypędzi przed wami wszystkie te narody+, narody większe i liczniejsze od was, i zajmiecie ich ziemię+. 24 Każde miejsce, na którym postawicie swoją stopę, będzie wasze+. Wasza granica będzie biegła od pustkowia aż po Liban i od rzeki Eufrat do zachodniego morza*+. 25 Nikt nie zdoła się wam przeciwstawić+. Jehowa, wasz Bóg, wzbudzi przed wami strach w całej tej ziemi, do której idziecie+ — tak jak wam obiecał.

26 „Daję wam dzisiaj do wyboru: błogosławieństwo i przekleństwo+. 27 Jeśli będziecie posłuszni przykazaniom Jehowy, swojego Boga, które wam daję, czeka was błogosławieństwo+. 28 Jeśli nie będziecie posłuszni przykazaniom Jehowy, swojego Boga+, jeśli zboczycie z drogi, którą dzisiaj nakazuję wam iść, i pójdziecie za bogami, których nie znacie, czeka was przekleństwo.

29 „Gdy Jehowa, wasz Bóg, wprowadzi was do tej ziemi, żebyście wzięli ją na własność, to błogosławieństwa ogłosicie* przy górze Garizim, a przekleństwa przy górze Ebal+. 30 Góry te znajdują się po zachodniej stronie Jordanu, w ziemi Kananejczyków mieszkających w Arabie, naprzeciw Gilgal, blisko wielkich drzew More+. 31 Przeprawiacie się przecież przez Jordan, żeby wejść do tej ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg, i wziąć ją na własność+. Kiedy weźmiecie ją na własność i będziecie w niej mieszkać, 32 starannie wprowadzajcie w czyn wszystkie przepisy i rozporządzenia, które wam dzisiaj daję+.

12 „Oto przepisy i rozporządzenia, jakie macie starannie wprowadzać w czyn przez całe swoje życie w ziemi, którą Jehowa, Bóg waszych praojców, da wam na własność. 2 Macie doszczętnie zniszczyć wszystkie miejsca, gdzie narody, które wywłaszczycie, służyły swoim bogom+ — czy to na wysokich górach, czy wzgórzach, czy pod bujnymi drzewami. 3 Ich ołtarze macie zburzyć, święte słupy* roztrzaskać+, święte pale* spalić, a rzeźbione wizerunki ich bogów porozbijać+. Macie sprawić, by nie pozostał po nich nawet ślad*+.

4 „Jehowy, swojego Boga, nie wolno wam czcić w taki sposób, jak te narody oddają cześć swoim bogom+. 5 Idźcie raczej do miejsca, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze dla swojego imienia w obrębie waszych plemion i w którym będzie przebywał, i tam oddawajcie Mu cześć+. 6 To tam macie przynosić swoje całopalenia+, ofiary ze zwierząt, dziesięciny+, dary+, ofiary związane ze ślubami i inne dobrowolne ofiary+ oraz pierworodne sztuki bydła, owiec i kóz+. 7 Razem ze swoimi domownikami macie tam jeść przed Jehową, swoim Bogiem+, i cieszyć się owocami swojej pracy+, bo Jehowa, wasz Bóg, wam pobłogosławił.

8 „Nie będziecie już mogli postępować tak, jak postępujemy dzisiaj — gdy każdy robi to, co sam uważa za słuszne, 9 bo jeszcze nie otrzymaliście swojego dziedzictwa i nie zaznaliście wytchnienia+ w ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg. 10 Kiedy przeprawicie się przez Jordan+ i zamieszkacie w ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność, On z całą pewnością zapewni wam wytchnienie od wszystkich okolicznych wrogów i będziecie mieszkać bezpiecznie+. 11 Na miejsce, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze, żeby tam przebywało Jego imię+, będziecie przynosić wszystko, co wam nakazuję: swoje całopalenia, ofiary ze zwierząt, dziesięciny+, dary i wszelkie ofiary związane ze ślubami, które złożycie Jehowie. 12 I będziecie radować się przed Jehową, swoim Bogiem+ — wy, wasi synowie, wasze córki, wasi niewolnicy, wasze niewolnice oraz Lewici przebywający w waszych miastach*, bo oni nie otrzymali wśród was dziedzictwa+. 13 Uważajcie, żeby nie składać całopaleń w żadnym innym miejscu, które zobaczycie+. 14 Macie składać całopalenia tylko w miejscu, które Jehowa wybierze na terenie jednego z waszych plemion, i tam macie robić wszystko, co wam nakazuję+.

15 „Ale kiedy tylko tego zapragniecie*, możecie we wszystkich swoich miastach zarzynać zwierzęta i jeść mięso+ — stosownie do błogosławieństwa Jehowy, waszego Boga, jakiego wam udzieli. Może jeść je czysty i nieczysty, tak jak jecie gazelę i jelenia. 16 Ale krwi nie wolno wam jeść+. Macie ją wylać na ziemię jak wodę+. 17 Nie będziecie jeść w swoich miastach dziesięciny ze swojego zboża, z młodego wina i oliwy, pierworodnych sztuk bydła, owiec i kóz+, żadnej ofiary związanej z jakimś ślubem ani innych dobrowolnych ofiar czy darów. 18 Będziecie to jeść przed Jehową, swoim Bogiem, w miejscu, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze+ — wy, wasi synowie, wasze córki, wasi niewolnicy, wasze niewolnice oraz Lewici przebywający w waszych miastach. I będziecie cieszyć się przed Jehową, swoim Bogiem, owocami swej pracy. 19 Uważajcie, żeby nie zaniedbywać Lewitów+ — tak długo, jak długo będziecie mieszkać w swojej ziemi.

20 „Gdy Jehowa, wasz Bóg, powiększy wasze terytorium+, tak jak wam obiecał+, i powiecie sobie: ‚Mam ochotę na mięso’, to kiedy tylko tego zapragniecie*, możecie jeść mięso+. 21 Jeżeli miejsce, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze, żeby tam przebywało Jego imię+, będzie się znajdować daleko, to tak jak wam nakazałem, zarżniecie sztuki bydła, owce lub kozy, które wam dał Jehowa, i będziecie jeść w swoich miastach, kiedy tylko tego zapragniecie*. 22 Możecie jeść je tak, jak jecie gazelę i jelenia+. Może je jeść zarówno czysty, jak i nieczysty. 23 Tylko bądźcie zdecydowani wystrzegać się jedzenia krwi+, bo krew to życie*+ i nie wolno wam jeść życia* wraz z mięsem. 24 Nie wolno wam jeść krwi. Macie ją wylać na ziemię jak wodę+. 25 Nie jedzcie jej, bo gdy będziecie czynić to, co podoba się Jehowie, będzie się dobrze wiodło wam oraz waszym dzieciom. 26 Na miejsce wybrane przez Jehowę macie przynosić tylko rzeczy święte, które chcecie ofiarować, oraz ofiary związane ze ślubami. 27 Swoje całopalenia — mięso i krew+ — będziecie tam składać na ołtarzu Jehowy, swojego Boga. Krew innych swoich ofiar macie wylewać przed ołtarzem+ Jehowy, swojego Boga, ale mięso możecie jeść.

28 „Dokładajcie starań, by posłusznie trzymać się wszystkich nakazów, które wam daję, bo gdy będziecie czynić to, co podoba się Jehowie, waszemu Bogu, to zawsze będzie się dobrze wiodło wam oraz waszym dzieciom.

29 „Kiedy Jehowa, wasz Bóg, wytraci narody, które wywłaszczacie+, i będziecie mieszkać w ich ziemi, 30 uważajcie, żeby — gdy już zostaną zniszczone — nie wpaść w sidło. Nie pytajcie o ich bogów: ‚Jak te narody służyły swoim bogom? My będziemy robić to samo’+. 31 Nie wolno wam w taki sposób oddawać czci swojemu Bogu, Jehowie, bo te narody robiły dla swoich bogów wszystko, czym Jehowa się brzydzi i czego nienawidzi. Paliły nawet dla nich swoich synów i córki+. 32 Każdy nakaz, który wam daję, macie pilnie wprowadzić w czyn+. Nie wolno wam nic do niego dodać ani nic z niego ująć+.

13 „Jeśli pojawi się wśród was prorok lub ktoś, kto przepowiada przyszłość za pomocą snów, i pokaże wam jakiś znak lub proroczy cud, 2 i ten znak lub proroczy cud się spełni, a on powie: ‚Chodźmy za innymi bogami’ — bogami, których nie znacie — ‚i służmy im’, 3 to nie wolno wam posłuchać tego proroka albo człowieka, który przepowiada przyszłość za pomocą snów+, bo Jehowa, wasz Bóg, poddaje was próbie+, żeby się przekonać, czy kochacie Jehowę, swojego Boga, całym sercem i całą duszą*+. 4 To za Jehową, swoim Bogiem, macie chodzić, Jego macie się bać, Jego przykazań przestrzegać i Jego słuchać, to Jemu macie służyć i do Niego lgnąć+. 5 A tamten prorok lub człowiek, który przepowiada przyszłość za pomocą snów, ma zostać uśmiercony+, bo zachęcał was do buntu przeciw Jehowie, waszemu Bogu, który was wyprowadził z ziemi egipskiej, wykupił z domu niewoli. Ktoś taki chciał was sprowadzić z drogi, którą Jehowa, wasz Bóg, nakazał wam iść. Macie usunąć spośród siebie zło+.

6 „Jeśli to twój brat — syn twojej matki — albo twój syn, twoja córka, twoja ukochana żona lub twój bliski przyjaciel* będzie próbować potajemnie cię kusić: ‚Chodźmy i służmy innym bogom’+, bogom, których nie znasz i których nie znali twoi przodkowie, 7 bogom, którym służą narody żyjące dookoła was, czy to blisko, czy daleko, od jednego krańca ziemi do drugiego, 8 nie wolno ci ulec komuś takiemu i go usłuchać+, nie wolno ci* użalić się nad nim, okazać mu współczucia ani go chronić. 9 Masz go bezwarunkowo zabić+. Ty pierwszy masz podnieść na niego rękę, żeby go uśmiercić, a dopiero potem cały lud+. 10 Ukamienujesz go+, bo próbował odciągnąć cię od Jehowy, waszego Boga, który was wyprowadził z ziemi egipskiej, z domu niewoli. 11 Wtedy cały Izrael usłyszy o tym i zacznie się bać. I nikt z ludu już nigdy nie dopuści się wśród was takiego zła jak to+.

12 „Jeśli usłyszycie w jednym z miast, które Jehowa, wasz Bóg, pozwala wam zająć: 13 ‚Pojawili się wśród was niegodziwi ludzie i próbują zwieść mieszkańców swojego miasta, mówiąc: „Chodźmy i służmy innym bogom”, bogom, których nie znaliście’, 14 to macie wniknąć w tę sprawę — dokładnie ją zbadać i wypytać o nią innych+. Jeśli potwierdzi się, że jest to prawda, że dopuszczono się wśród was tej obrzydliwej rzeczy, 15 to mieszkańców tego miasta macie bezwarunkowo wybić mieczem+. Macie przeznaczyć na zagładę*+ zarówno miasto, jak i wszystko, co w nim jest, w tym również zwierzęta. 16 Cały łup z niego złożycie na środku placu i spalicie miasto, a cały ten łup będzie niczym całopalenie dla Jehowy, waszego Boga. Miasto to na zawsze pozostanie w ruinie. Nigdy nie zostanie odbudowane. 17 Nic oddzielonego na zagładę* nie wolno wam wziąć dla siebie+ — żeby Jehowa przestał płonąć gniewem i okazał wam miłosierdzie i współczucie, i sprawił, że staniecie się liczni, tak jak przysiągł waszym praojcom+. 18 Macie być posłuszni* Jehowie, swojemu Bogu, i przestrzegać wszystkich Jego przykazań, które wam dzisiaj daję. W ten sposób będziecie czynić to, co podoba się Jehowie, waszemu Bogu+.

14 „Jesteście synami Jehowy, swojego Boga. Nie wolno wam robić sobie nacięć na ciele+ ani golić przodu głowy* z powodu jakiejś zmarłej osoby+. 2 Bo jesteście ludem świętym+ dla Jehowy, swojego Boga. Jehowa wybrał was spośród wszystkich ludów na ziemi, żebyście byli Jego ludem, Jego szczególną* własnością+.

3 „Nie wolno wam jeść nic obrzydliwego+. 4 Oto zwierzęta, które możecie jeść+: byk, owca, koza, 5 jeleń, gazela, sarna, koziorożec, antylopa, dzika owca i górska owca. 6 Możecie jeść każde zwierzę, które ma rozdzielone kopyto i które przeżuwa pokarm. 7 Ale zwierząt, które tylko przeżuwają pokarm albo tylko mają rozdzielone kopyto, nie wolno wam jeść. Są to: wielbłąd, zając i góralek — ponieważ przeżuwają pokarm, lecz nie mają rozdzielonego kopyta. Są dla was nieczyste+. 8 Również świnia — ponieważ ma rozdzielone kopyto, lecz nie przeżuwa pokarmu. Jest dla was nieczysta. Nie wolno wam jeść ich mięsa ani dotykać ich padliny.

9 „Oto co możecie jeść ze wszystkiego, co żyje w wodach: wszystko, co ma płetwy i łuski, możecie jeść+. 10 Ale tego, co nie ma płetw i łusek, nie wolno wam jeść. Jest to dla was nieczyste.

11 „Każdego czystego ptaka możecie jeść. 12 A oto te, których nie wolno wam jeść: orzeł, rybołów, sęp kasztanowaty+, 13 kania ruda, kania czarna i wszelkie inne gatunki kań, 14 wszelkie gatunki kruków, 15 struś, sowa, mewa, wszelkie gatunki sokołów, 16 pójdźka, sowa uszata, łabędź, 17 pelikan, sęp, kormoran, 18 bocian, wszelkie gatunki czapli, dudek i nietoperz. 19 Wszelkie skrzydlate małe stworzenia*, od których roi się na ziemi, również są dla was nieczyste. Nie należy ich jeść. 20 Każde czyste stworzenie latające możecie jeść.

21 „Nie wolno wam jeść mięsa żadnego padłego zwierzęcia+. Możecie je dać cudzoziemcom, którzy mieszkają w waszych miastach*. Oni mogą je jeść. Albo możecie je sprzedać cudzoziemcom. Bo jesteście ludem świętym dla Jehowy, swojego Boga.

„Nie wolno wam gotować koźlęcia w mleku jego matki+.

22 „Macie bezwarunkowo składać dziesięcinę ze wszystkiego, co siejecie i co każdego roku zbieracie na swoim polu+. 23 Dziesięcinę ze swojego zboża, młodego wina i oliwy oraz pierworodne z bydła, owiec i kóz będziecie jeść przed Jehową, swoim Bogiem, w miejscu, które On wybierze, żeby tam przebywało Jego imię+ — tak byście się nauczyli zawsze odczuwać bojaźń przed Jehową, swoim Bogiem+.

24 „Ale gdyby miejsce, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze, żeby tam przebywało Jego imię+, było dla was zbyt daleko i nie moglibyście odbyć tak długiej podróży, żeby tam zanieść dary (bo przecież Jehowa, wasz Bóg, będzie wam błogosławił), 25 to możecie je spieniężyć i na miejsce, które wybierze Jehowa, wasz Bóg, udać się z pieniędzmi. 26 Następnie możecie wydać te pieniądze, na co tylko będziecie chcieli* — na bydło, owce, kozy, wino i inne napoje alkoholowe — na wszystko, czego zapragniecie*. I razem ze swoimi domownikami będziecie jeść tam przed Jehową, swoim Bogiem, i się radować+. 27 Nie wolno wam zaniedbywać Lewitów przebywających w waszych miastach+, bo nie otrzymali oni wśród was dziedzictwa+.

28 „Co trzeci rok macie wynieść dziesięciny ze wszystkiego, co w tym roku zebraliście, i złożyć je w bramach swoich miast+. 29 Wtedy przyjdą Lewici, którzy nie otrzymali wśród was dziedzictwa, cudzoziemcy, którzy wśród was mieszkają, sieroty* i wdowy z waszych miast i będą jeść do syta+. A dzięki temu Jehowa, wasz Bóg, pobłogosławi wam we wszystkim, co będziecie robić+.

15 „Co siedem lat macie ogłosić uwolnienie od długów+. 2 Każdy wierzyciel uwolni wtedy bliźniego od zaciągniętego długu. Nie będzie się domagać spłaty od swojego bliźniego, swojego brata, bo zostanie ogłoszone uwolnienie od długów ku czci Jehowy+. 3 Od cudzoziemca możecie się domagać spłaty+, ale od swojego brata nie możecie żądać tego, co jest wam winien. 4 Nikt wśród was nie powinien jednak popaść w ubóstwo, bo Jehowa na pewno będzie wam błogosławił+ w ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność jako dziedzictwo — 5 jeśli tylko będziecie pilnie słuchać Jehowy, swojego Boga, i starannie przestrzegać wszystkich przykazań, które wam dzisiaj daję+. 6 Jehowa, wasz Bóg, będzie wam błogosławił, tak jak obiecał, i będziecie pożyczać* wielu narodom, ale sami nie będziecie musieli się zapożyczać+. Będziecie panować nad wieloma narodami, ale one nie będą panować nad wami+.

7 „Gdyby jednak w ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg, w jednym z miast ktoś z waszych braci zubożał, nie możecie znieczulić swojego serca i zamknąć przed nim swojej ręki+. 8 Szeroko otwórzcie przed nim rękę+ i koniecznie pożyczcie* mu to, czego nie ma, tyle, ile potrzebuje. 9 Uważajcie, żeby w waszym sercu nie zrodziła się nikczemna myśl: ‚Przecież zbliża się siódmy rok, rok uwolnienia od długów’+. Jeśli okażecie się skąpi i nie dacie nic ubogiemu bratu, a on poskarży się na was Jehowie, staniecie się winni grzechu+. 10 Macie dać mu szczodrze+, nie z niechęcią*, bo wtedy Jehowa, wasz Bóg, pobłogosławi wam we wszystkim, co będziecie robić+. 11 Ubodzy zawsze będą w tej ziemi+. Dlatego wam nakazuję: ‚Macie otwierać rękę przed potrzebującym, ubogim bratem w waszej ziemi’+.

12 „Jeśli kupisz kogoś ze swoich braci, Hebrajczyków — mężczyznę lub kobietę — i ktoś taki będzie ci służyć sześć lat, to w siódmym roku go uwolnisz+. 13 Gdy będziesz go uwalniać, nie możesz go odprawić z pustymi rękami. 14 Hojnie go obdarujesz czymś ze swojej trzody, ze swojego klepiska i z tłoczni oliwnej i winnej. Zrobisz to stosownie do błogosławieństwa, jakiego ci udzieli Jehowa, twój Bóg. 15 Pamiętaj, że wy też byliście niewolnikami w ziemi egipskiej i że Jehowa, wasz Bóg, was wykupił. Właśnie dlatego ci to dziś nakazuję.

16 „Ale gdyby twój niewolnik czuł się u ciebie bardzo dobrze, gdyby pokochał ciebie oraz twoich domowników i powiedział: ‚Nie chcę od ciebie odchodzić!’+, 17 to postawisz go przy drzwiach, weźmiesz szydło i przekłujesz nim jego ucho. I będzie twoim niewolnikiem do końca życia. Tak samo postąpisz ze swoją niewolnicą. 18 Gdy będziesz uwalniać swojego niewolnika, gdy będzie od ciebie odchodził, nie uważaj, że spotyka cię krzywda, bo przecież jego sześcioletnia służba była warta dwa razy tyle, co służba wynajętego pracownika, a Jehowa, twój Bóg, błogosławił ci we wszystkim, co robiłeś.

19 „Każdego pierworodnego samca z bydła, owiec i kóz poświęcicie dla Jehowy, swojego Boga+. Pierworodnego z bydła* nie wolno wam używać do żadnej pracy, a pierworodnego z owiec i kóz nie wolno wam strzyc. 20 Co roku wy i wasi domownicy będziecie je jeść przed Jehową, swoim Bogiem, w miejscu, które Jehowa wybierze+. 21 Ale jeśli zwierzę ma jakąś wadę — jest kulawe, ślepe lub ma inną poważną skazę — nie wolno wam ofiarować go Jehowie, swojemu Bogu+. 22 Będziecie je jeść w swoich miastach*. Może je jeść czysty i nieczysty, tak jak się je gazelę i jelenia+. 23 Ale jego krwi nie wolno wam jeść+. Macie ją wylać na ziemię jak wodę+.

16 „Pamiętajcie o miesiącu abib* i obchodźcie w nim Paschę ku czci Jehowy, swojego Boga+, bo w miesiącu abib Jehowa, wasz Bóg, wyprowadził was w nocy z Egiptu+. 2 W miejscu, które Jehowa wybierze, żeby tam przebywało Jego imię+, złożycie Jehowie, swojemu Bogu, ofiarę paschalną+ z bydła, owiec lub kóz+. 3 Nie wolno wam jeść z nią niczego, co jest na zakwasie+. Przez siedem dni macie jeść przaśniki, chleb udręki, bo w pośpiechu wyszliście z ziemi egipskiej+. Róbcie tak, żeby przez całe życie pamiętać dzień wyjścia z Egiptu+. 4 Przez siedem dni na całym waszym terytorium nie może być żadnego zaczynu+. Nie możecie też zostawić do rana nic z mięsa zwierzęcia, które będziecie składać w ofierze wieczorem pierwszego dnia+. 5 Nie możecie składać ofiary paschalnej w dowolnym z miast, które wam daje Jehowa, wasz Bóg. 6 Macie to robić w miejscu, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze, żeby tam przebywało Jego imię. Będziecie składać ofiarę paschalną wieczorem, gdy tylko zajdzie słońce+ — bo w tym czasie wychodziliście z Egiptu. 7 Przygotujecie ją i zjecie+ w miejscu, które wybierze Jehowa, wasz Bóg+, a rano będziecie mogli wrócić do swoich namiotów. 8 Sześć dni macie jeść przaśniki, a siódmego dnia będzie uroczyste zgromadzenie ku czci Jehowy, waszego Boga. Nie wolno wam wtedy wykonywać żadnej pracy+.

9 „Od dnia, gdy po raz pierwszy zapuścicie sierp w dojrzałe zboże, odliczycie sobie siedem tygodni+. 10 Potem będziecie obchodzić Święto Tygodni ku czci Jehowy, swojego Boga+, składając dobrowolne ofiary stosownie do błogosławieństwa, jakiego wam udzieli Jehowa, wasz Bóg+. 11 I w miejscu, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze, żeby tam przebywało Jego imię, będziecie radować się przed Jehową, swoim Bogiem — wy, wasi synowie, wasze córki, wasi niewolnicy, wasze niewolnice, Lewici przebywający w waszych miastach*, cudzoziemcy, sieroty* oraz wdowy+. 12 Pamiętajcie, że byliście niewolnikami w Egipcie+. Przestrzegajcie więc tych przepisów.

13 „Gdy zbierzecie ziarno ze swoich klepisk oraz oliwę i wino ze swoich tłoczni, przez siedem dni będziecie obchodzić Święto Szałasów+. 14 Radujcie się podczas tego święta+ razem ze swoimi synami, córkami, niewolnikami, niewolnicami, Lewitami, cudzoziemcami, sierotami oraz wdowami znajdującymi się w waszych miastach. 15 Siedem dni będziecie obchodzić święto+ ku czci Jehowy, swojego Boga, w miejscu, które Jehowa wybierze, bo Jehowa, wasz Bóg, pobłogosławi wam we wszystkich waszych zbiorach i we wszystkim, co będziecie robić+. I będziecie się radować+.

16 „Trzy razy w roku wszyscy mężczyźni mają stanąć przed Jehową, swoim Bogiem, w miejscu, które On wybierze: podczas Święta Przaśników+, podczas Święta Tygodni+ i podczas Święta Szałasów+. Niech żaden z nich nie staje przed Jehową z pustymi rękami. 17 Dar każdego ma być proporcjonalny do błogosławieństwa, jakiego wam udzieli Jehowa, wasz Bóg+.

18 „W każdym plemieniu — we wszystkich miastach*, które wam daje Jehowa, wasz Bóg — macie wyznaczyć sobie sędziów+ i innych zwierzchników, którzy będą sądzić lud w sposób prawy. 19 Nie wolno wam wypaczać sprawiedliwości+. Nie bądźcie stronniczy+ ani nie przyjmujcie łapówki, bo łapówka zaślepia mędrców+ i wypacza słowa prawych. 20 O sprawiedliwość macie zabiegać, tylko o sprawiedliwość+ — żeby móc pozostać przy życiu i wziąć na własność ziemię, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg.

21 „W pobliżu ołtarza, który zbudujecie dla Jehowy, swojego Boga, nie będziecie sadzić żadnych drzew mających służyć za święte pale*+.

22 „Nie wolno wam stawiać świętych słupów*+, bo Jehowa, wasz Bóg, tego nienawidzi.

17 „Nie wolno wam składać Jehowie, swojemu Bogu, ofiary z byka czy owcy, które mają jakąkolwiek wadę, bo byłoby to obrzydliwością dla Jehowy, waszego Boga+.

2 „Jeżeli w jednym z miast, które wam daje Jehowa, wasz Bóg, znajdzie się wśród was ktoś — mężczyzna lub kobieta — kto dopuszcza się czegoś złego w oczach Jehowy, waszego Boga, i narusza Jego przymierze+, 3 kto zaczyna oddawać cześć innym bogom, kto kłania się słońcu, księżycowi, całemu wojsku nieba+ — wbrew mojemu zakazowi+ — 4 i jeżeli zostanie wam to zgłoszone albo się o tym dowiecie, to macie dokładnie zbadać tę sprawę. Gdy się potwierdzi+, że jest to prawda, że ktoś dopuszcza się w Izraelu tej obrzydliwości, 5 to takiego mężczyznę lub kobietę zaprowadzicie do bram miasta, a potem ukamienujecie+. 6 Ten, kto zasługuje na śmierć, ma zostać uśmiercony na podstawie zeznań* dwóch lub trzech świadków+. Nie wolno go uśmiercić na podstawie zeznania jednego świadka+. 7 Najpierw to właśnie świadkowie podniosą na niego rękę, żeby go uśmiercić, a dopiero potem cały lud. Macie usunąć spośród siebie zło+.

8 „Jeżeli w jednym z waszych miast wyniknie jakaś trudna sprawa, której sami nie będziecie mogli rozstrzygnąć, na przykład związana z przelewem krwi+, wysunięciem jakiegoś roszczenia czy dopuszczeniem się przemocy albo jakaś inna sprawa będąca przedmiotem sporu, to macie udać się na miejsce, które wybierze Jehowa, wasz Bóg+. 9 Tam zwrócicie się z tą sprawą do kapłanów lewickich i do sędziego+, który będzie wtedy urzędował, a oni przekażą wam rozstrzygnięcie+. 10 Potem postąpicie zgodnie z decyzją, jaką ogłoszą wam w miejscu, które wybierze Jehowa. Macie starannie zastosować się do wszystkiego, co powiedzą. 11 Postąpicie zgodnie z tym rozstrzygnięciem i zgodnie z prawem, na które wam wskażą+. Nie wolno wam odstąpić od tego ani na prawo, ani na lewo+. 12 Człowiek, który zachowa się zuchwale i nie posłucha kapłana pełniącego służbę dla Jehowy, waszego Boga, ani sędziego, musi umrzeć+. Macie usunąć z Izraela zło+. 13 Cały lud o tym usłyszy i się zlęknie, i już nie będzie postępować zuchwale+.

14 „Gdy wejdziecie do ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność, gdy już w niej zamieszkacie i powiecie: ‚Ustanówmy nad sobą króla, jak wszystkie okoliczne narody’+, 15 to ma to być tylko taki król, którego wybierze Jehowa, wasz Bóg+. Ma to być król spośród waszych braci. Nie wolno wam ustanowić nad sobą cudzoziemca, który nie jest waszym bratem. 16 Nie powinien on sobie nabywać wielu koni+ ani wysyłać ludzi do Egiptu, żeby je stamtąd sprowadzali+, bo Jehowa wam powiedział: ‚Nigdy nie wracajcie do Egiptu’. 17 Niech też nie bierze sobie wielu żon, żeby jego serce nie zwiodło go na manowce+. I niech nie gromadzi wielkiej ilości srebra ani złota+. 18 A gdy zasiądzie na królewskim tronie, ma sobie sporządzić na zwoju odpis Prawa, które jest pod opieką kapłanów lewickich+.

19 „Ma go mieć stale u siebie i czytać go przez wszystkie dni swojego życia+, żeby się nauczyć bać Jehowy, swojego Boga, i stosować się do wszystkich słów tego Prawa, przestrzegać wszystkich tych przepisów+. 20 Dzięki temu jego serce nie będzie się wynosiło nad jego braci, a on sam nie odstąpi od tych przykazań ani na prawo, ani na lewo. Wtedy on i jego synowie będą długo panować w królestwie Izraela.

18 „Kapłani lewiccy, podobnie jak całe plemię Lewiego, nie otrzymają wśród Izraela żadnego działu, żadnego dziedzictwa. Będą jeść ofiary dla Jehowy spalane w ogniu, Jego dział+. 2 Nie otrzymają żadnego dziedzictwa pośród swoich braci, bo to Jehowa jest ich dziedzictwem, tak jak im powiedział.

3 „Oto do czego będą mieć prawo z ofiar składanych przez lud: Gdy ktoś złoży w ofierze byka czy owcę, ma dać kapłanowi łopatkę, szczęki i żołądek. 4 Będziecie im przekazywać zboże, oliwę i młode wino z pierwszych zbiorów* oraz wełnę z pierwszego strzyżenia owiec+. 5 Jehowa, wasz Bóg, wybrał ich i ich synów spośród wszystkich waszych plemion, żeby zawsze pełnili służbę w imieniu Jehowy+.

6 „Jeżeli Lewita opuści jedno z miast izraelskich, w którym dotąd mieszkał+, i zapragnie* przyjść na miejsce, które Jehowa wybierze*+, 7 to może tam pełnić służbę w imieniu Jehowy, swojego Boga, tak samo jak wszyscy jego bracia, Lewici, którzy usługują tam przed Jehową+. 8 Będzie otrzymywał taką samą część jedzenia jak oni+, bez względu na to, ile uzyska ze sprzedaży rodzinnej własności.

9 „Gdy wejdziecie do ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg, nie wolno wam naśladować obrzydliwych zwyczajów tych narodów+. 10 Nie może być wśród was nikogo, kto swojego syna lub córkę oddaje na spalenie w ogniu*+, kto zajmuje się wróżbiarstwem+ lub magią+, kto wypatruje znaków wróżebnych+, uprawia czary+, 11 rzuca na innych zaklęcia, zasięga rady u medium spirytystycznego+ albo u wróżbity+ ani nikogo, kto wypytuje się umarłych+. 12 Bo każdy, kto tak robi, budzi w Jehowie obrzydzenie. To właśnie z powodu tych obrzydliwych zwyczajów Jehowa, wasz Bóg, wypędza te narody przed wami. 13 Macie okazać się nienaganni wobec Jehowy, swojego Boga+.

14 „Narody, które wywłaszczacie, słuchały uprawiających magię+ i wróżbiarstwo+, ale Jehowa, wasz Bóg, nie pozwala wam tego robić. 15 Jehowa, wasz Bóg, powoła spośród waszych braci proroka takiego jak ja. Jego macie słuchać+. 16 Będzie to odpowiedź na prośbę, którą skierowaliście do Jehowy, swojego Boga, przy Horebie w dniu, kiedy się zgromadziliście*+. Powiedzieliście wtedy: ‚Niech już nie słyszymy głosu Jehowy, naszego Boga, ani nie widzimy tego wielkiego ognia, bo umrzemy’+. 17 Wówczas Jehowa rzekł do mnie: ‚To, co powiedzieli, jest słuszne. 18 Powołam spośród ich braci proroka takiego jak ty+ i włożę swoje słowa w jego usta+. Będzie mówił im wszystko, co mu nakażę+. 19 Tego, kto nie posłucha słów, które będzie on wypowiadał w moim imieniu, pociągnę do odpowiedzialności+.

20 „‚Jeżeli jednak jakiś prorok zuchwale wypowie w moim imieniu słowa, których nie nakazałem mu wypowiadać, lub będzie przemawiał w imieniu innych bogów, to taki prorok umrze+. 21 Ale może sobie pomyślicie: „Skąd mamy wiedzieć, że te słowa nie pochodzą od Jehowy?”. 22 Jeśli prorok powie coś w imieniu Jehowy, a to się nie spełni, to znaczy, że Jehowa tego nie mówił. Prorok postąpił zuchwale. Nie bójcie się go’.

19 „Gdy Jehowa, wasz Bóg, wytraci narody, których ziemię Jehowa, wasz Bóg, wam daje, gdy je wywłaszczycie i zamieszkacie w ich miastach i w ich domach+, 2 wtedy w tej ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność, wyznaczycie sobie trzy miasta+ 3 i ziemię, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność, podzielicie na trzy części. Macie zadbać o drogi prowadzące do tych miast, żeby do jednego z nich mógł uciec człowiek, który kogoś zabije.

4 „Zabójca może uciec do takiego miasta i pozostać przy życiu, gdy zabije swojego bliźniego nieumyślnie, a wcześniej nie żywił do niego nienawiści+, 5 na przykład gdy pójdzie z kimś do lasu po drewno i zamachnie się siekierą, żeby ściąć drzewo, a ostrze* siekiery spadnie z trzonka i uderzy tego kogoś, tak iż on umrze. Wtedy żeby pozostać przy życiu, zabójca powinien uciec do jednego z tych miast+. 6 Gdyby droga do miasta była zbyt daleka, mściciel krwi+, pałając gniewem*, mógłby ruszyć za nim w pościg, dogonić go i zabić, chociaż nie zasługiwał on na śmierć, bo wcześniej nie żywił do bliźniego nienawiści+. 7 Dlatego nakazuję wam: ‚Wyznaczcie sobie trzy miasta’.

8 „Kiedy Jehowa, wasz Bóg, powiększy wasze terytorium, jak przysiągł waszym praojcom+, i da wam całą tę ziemię, którą obiecał dać waszym praojcom+ — 9 a zrobi to, jeśli będziecie wiernie przestrzegać wszystkich przykazań, które wam dzisiaj daję, kochać Jehowę, swojego Boga, i zawsze chodzić Jego drogami+ — to do tych trzech miast dodacie sobie trzy inne+. 10 Dzięki temu w ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam jako dziedzictwo, nie zostanie przelana żadna niewinna krew+ i nie obciążycie się winą krwi+.

11 „Ale gdyby ktoś nienawidził swojego bliźniego+ i czyhał na niego, żeby go zaatakować, i śmiertelnie go* ranił, a potem uciekł do jednego z tych miast, 12 to starsi z jego miasta sprowadzą go stamtąd, wydadzą w ręce mściciela krwi i będzie musiał umrzeć+. 13 Nie wolno wam* się nad nim użalić. Macie usunąć z Izraela winę za przelanie niewinnej krwi+, żeby wam się dobrze wiodło.

14 „Kiedy otrzymacie swoje dziedzictwo w ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność, nie wolno wam przesuwać znaków granicznych swojego bliźniego+, które wyznaczą wasi przodkowie.

15 „Jeden świadek nie wystarczy, żeby obciążyć kogoś winą za jakieś wykroczenie lub grzech+. Każda taka sprawa ma być potwierdzona zeznaniami* dwóch lub trzech świadków+. 16 Jeżeli jakiś świadek ma złe zamiary i zezna przeciw komuś, oskarżając go o jakieś wykroczenie+, 17 to obie te osoby, między którymi toczy się spór, staną przed Jehową, przed kapłanami i sędziami pełniącymi wtedy służbę+. 18 Sędziowie dokładnie zbadają sprawę+ i jeśli człowiek, który złożył zeznanie, okazał się fałszywym świadkiem, jeśli fałszywie oskarżył swojego brata, 19 to macie postąpić z nim tak, jak on zamierzał postąpić ze swoim bratem+. Macie usunąć spośród siebie zło+. 20 Gdy inni to usłyszą, będą się bać i już nigdy nikt wśród was nie dopuści się takiego zła+. 21 Nie wolno wam* się użalić+: życie* należy dać za życie*, oko za oko, ząb za ząb, rękę za rękę, nogę za nogę+.

20 „Kiedy pójdziecie na wojnę ze swoimi wrogami i zobaczycie ich konie, rydwany wojenne i wojska liczniejsze niż wasze, nie bójcie się ich, bo z wami jest Jehowa, wasz Bóg, który was wyprowadził z ziemi egipskiej+. 2 Zanim wyruszycie do walki, kapłan wyjdzie do ludu i przemówi do niego+. 3 Powie: ‚Słuchaj, Izraelu. Wyruszacie do walki ze swoimi wrogami. Nie upadajcie na duchu. Nie bójcie się ich, nie przerażajcie się ani nie drżyjcie z ich powodu, 4 bo z wami idzie Jehowa, wasz Bóg, by walczyć za was z waszymi wrogami i was wybawić’+.

5 „A zwierzchnicy powiedzą do ludu: ‚Czy ktoś zbudował nowy dom i nie zdążył w nim zamieszkać? Niech do niego wróci, bo mógłby zginąć w walce i ktoś inny by w nim zamieszkał. 6 Czy ktoś zasadził winnicę, a nie zaczął zbierać z niej owoców? Niech wróci do swojego domu, bo mógłby zginąć w walce i ktoś inny zacząłby zbierać z niej owoce. 7 Czy ktoś zaręczył się z kobietą, ale nie zdążył się z nią ożenić? Niech wróci do swojego domu+, bo mógłby zginąć w walce i z tą kobietą ożeniłby się ktoś inny’. 8 Zwierzchnicy powiedzą jeszcze do ludu: ‚Czy ktoś się boi? Czy ktoś upadł na duchu?+ Niech wróci do swojego domu, bo mógłby sprawić, że serca jego braci struchleją* jak jego własne serce’+. 9 Gdy zwierzchnicy przestaną mówić do ludu, wyznaczą dowódców, żeby poprowadzili wojska.

10 „Kiedy zbliżycie się do jakiegoś miasta, żeby z nim walczyć, najpierw ogłosicie mu warunki pokoju+. 11 Jeśli jego mieszkańcy zaakceptują wasze warunki pokoju i otworzą przed wami bramy, to odtąd wszyscy oni będą wykonywać dla was pracę przymusową i wam służyć+. 12 Ale jeśli nie będą chcieli zawrzeć z wami pokoju, lecz wypowiedzą wam wojnę, to macie oblegać to miasto, 13 a Jehowa, wasz Bóg, z całą pewnością wyda je w wasze ręce i wszystkich mężczyzn z niego zabijecie mieczem. 14 A kobiety, dzieci, żywy inwentarz i wszystko, co jest w mieście — cały łup — weźmiecie dla siebie+. I będziecie jeść z łupu zdobytego na swoich wrogach, których wam wydał Jehowa, wasz Bóg+.

15 „Tak postąpicie ze wszystkimi miastami bardzo odległymi od was, które nie należą do miast okolicznych narodów. 16 Ale w miastach ludów, które Jehowa, wasz Bóg, daje wam jako dziedzictwo, nie wolno wam nikogo* zachować przy życiu+. 17 Hetytów, Amorytów, Kananejczyków, Peryzzytów, Chiwwitów i Jebusytów macie doszczętnie zniszczyć*+ — tak jak wam nakazał Jehowa, wasz Bóg — 18 żeby was nie uczyli wszystkich tych obrzydliwych rzeczy, które robią dla swoich bogów, i nie sprawili, że będziecie grzeszyć przeciw Jehowie, swojemu Bogu+.

19 „Gdy będziecie oblegać jakieś miasto, żeby je zdobyć, i przez długi czas będziecie z nim walczyć, nie wolno wam niszczyć jego drzew, podnosząc na nie siekierę. Możecie jeść ich owoce, ale nie wolno wam ich ścinać+. Bo czy mielibyście walczyć z drzewami, jak gdyby były ludźmi? 20 Możecie niszczyć tylko te drzewa, o których wiecie, że nie rodzą jadalnych owoców. Możecie je ścinać i budować z nich umocnienia oblężnicze przeciwko miastu, które toczy z wami wojnę, dopóki ono nie upadnie.

21 „Gdyby w ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność, znaleziono na polu kogoś zabitego i nie byłoby wiadomo, kto go zabił, 2 to wasi starsi i sędziowie+ pójdą tam i zmierzą odległość, jaka dzieli ciało zabitego od okolicznych miast, 3 i ustalą, które miasto jest najbliżej. Następnie starsi z tego miasta wezmą ze stada jałówkę, której jeszcze nigdy nie używano do pracy, której nigdy nie zaprzęgano w jarzmo, 4 zaprowadzą ją do doliny*, w której płynie woda — tam, gdzie nie uprawiano ani nie obsiewano ziemi — i złamią jej kark+.

5 „Przyjdą też kapłani, Lewici, bo Jehowa, wasz Bóg, wybrał ich, żeby pełnili dla Niego służbę+, żeby w imieniu Jehowy błogosławili lud+ i oznajmiali, jak należy rozstrzygnąć każdą sporną sprawę związaną z użyciem przemocy+. 6 Potem wszyscy starsi z miasta, najbliżej którego leży zabity, umyją ręce+ nad jałówką, której złamano kark w dolinie, 7 i oświadczą: ‚Nasze ręce nie przelały tej krwi ani nasze oczy nie widziały, jak została przelana. 8 Jehowo, nie obciążaj odpowiedzialnością za to swojego ludu, Izraela, który wykupiłeś+. Nie pozwól, żeby na Twój lud, Izraela, spadła wina za przelanie niewinnej krwi’+. I wina krwi przestanie na nich ciążyć. 9 W ten oto sposób — gdy uczynicie to, co słuszne w oczach Jehowy — uwolnicie się od winy za przelanie niewinnej krwi.

10 „Gdy wyruszycie na wojnę ze swoimi wrogami i Jehowa, wasz Bóg, da wam zwycięstwo, i uprowadzicie ich do niewoli+, 11 a ktoś z was zobaczy wśród jeńców piękną kobietę, która mu się spodoba i z którą zechce się ożenić, 12 to może ją przyprowadzić do swojego domu. A ona ogoli sobie głowę, przytnie paznokcie, 13 zdejmie ubranie, w którym wzięto ją do niewoli, i zamieszka w jego domu. Przez cały miesiąc będzie opłakiwać swojego ojca i matkę+, po czym on będzie mógł z nią współżyć — stanie się jej mężem, a ona jego żoną. 14 Gdyby jednak nie był z niej zadowolony, to pozwoli jej odejść tam+, dokąd będzie chciała*. Ale nie wolno mu jej sprzedać ani potraktować surowo, bo ją upokorzył.

15 „Jeśli jakiś mężczyzna ma dwie żony i jedną kocha bardziej niż drugą*, a one obie urodzą mu synów, przy czym pierworodny będzie synem tej niekochanej+, 16 to w dniu, w którym ten człowiek będzie przekazywał synom swoje dziedzictwo, nie może kosztem pierworodnego syna niekochanej żony potraktować jak pierworodnego syna tej, którą kocha. 17 Ma uznać za pierworodnego syna niekochanej żony i dać mu podwójną część ze wszystkiego, co ma, bo to on jest jego pierwszym dzieckiem* i to jemu przysługuje prawo pierworodnego+.

18 „Jeśli jakiś człowiek ma syna upartego i buntowniczego, który nie jest posłuszny ojcu ani matce+ — choć próbują go korygować, on nie chce ich słuchać+ — 19 to ojciec i matka zaprowadzą go do starszych w bramie jego miasta 20 i powiedzą do nich: ‚Nasz syn jest uparty, buntowniczy i nie chce nas słuchać. To żarłok+ i pijak’+. 21 Wtedy wszyscy mieszkańcy tego miasta go ukamienują. W ten sposób usuniecie spośród siebie zło, a cały Izrael usłyszy o tym i będzie się bał+.

22 „Jeśli ktoś popełni grzech zasługujący na wyrok śmierci i zostanie uśmiercony+, i zawieszony na palu+, 23 to jego zwłoki nie mogą pozostać na palu przez całą noc+. Koniecznie pochowajcie go w tym samym dniu, bo ten, kto zawisł na palu, jest przeklęty przez Boga+. Nie wolno wam kalać ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam jako dziedzictwo+.

22 „Jeśli zobaczysz, że byk lub owca twojego brata się zgubiły, nie możesz przejść obok tego obojętnie+. Masz koniecznie odprowadzić takie zwierzę do swojego brata. 2 A jeśli twój brat nie mieszka w pobliżu albo jeśli go nie znasz, to zaprowadzisz zwierzę do swojego domu i pozostanie u ciebie, dopóki twój brat nie przyjdzie go szukać. Wtedy mu je zwrócisz+. 3 Tak samo postąpisz z jego osłem, jego ubraniem — z czymkolwiek, co on zgubił, a ty znalazłeś. Nie możesz przejść obok tego obojętnie.

4 „Jeśli zobaczysz, że osioł lub byk twojego brata upadł na drodze, nie możesz przejść obok tego obojętnie. Masz koniecznie pomóc bratu podnieść zwierzę+.

5 „Kobiecie nie wolno nosić ubrań męskich, a mężczyźnie damskich. Bo każdy, kto tak robi, budzi obrzydzenie w Jehowie, swoim Bogu.

6 „Jeśli idąc drogą, zobaczysz na drzewie albo na ziemi ptasie gniazdo, w którym matka siedzi z pisklętami lub w którym wysiaduje jajka, to nie wolno ci zabrać matki razem z młodymi+. 7 Młode możesz sobie wziąć, ale matkę masz koniecznie wypuścić. Rób tak, a będzie ci się dobrze wiodło i będziesz długo żyć.

8 „Jeśli zbudujesz dom, zrób na dachu balustradę+, żeby — gdyby ktoś z niego spadł — nie obciążyć swojego domu winą krwi.

9 „Nie wolno ci obsiewać winnicy dwoma rodzajami ziarna+. W przeciwnym razie to, co zbierzesz z winorośli, jak również wszystko, co wyrośnie z tego drugiego ziarna, trzeba będzie oddać na rzecz sanktuarium.

10 „Gdy idziesz orać, nie wolno ci zaprzęgać byka razem z osłem+.

11 „Nie wolno ci nosić ubrania utkanego z wełny połączonej z lnem+.

12 „Masz sobie zrobić frędzle na czterech rogach szaty, którą nosisz+.

13 „Jeśli mężczyzna ożeni się z jakąś kobietą i będzie z nią współżył, ale potem ją znienawidzi*, 14 jeśli zarzuci jej złe prowadzenie się i ją zniesławi, mówiąc: ‚Ożeniłem się z tą kobietą, ale kiedy z nią współżyłem, okazało się, że nie jest dziewicą*’, 15 to ojciec i matka tej dziewczyny przyniosą do starszych w bramie miasta dowód jej dziewictwa. 16 Ojciec dziewczyny powie do starszych: ‚Dałem temu mężczyźnie córkę za żonę, a on jej nienawidzi* 17 i zarzuca jej złe prowadzenie się, mówiąc: „Twoja córka nie była dziewicą*”. Zobaczcie więc dowód dziewictwa mojej córki’. I rozciągną przed starszymi miasta prześcieradło. 18 Wtedy starsi miasta+ wezmą tego człowieka i wymierzą mu karę+. 19 Nałożą na niego grzywnę w wysokości 100 syklów* srebra, które dadzą ojcu dziewczyny — bo człowiek ten zniesławił dziewicę izraelską+. I ona dalej będzie jego żoną. Do końca życia nie będzie mu wolno się z nią rozwieść.

20 „Jeśli jednak zarzut okaże się prawdziwy, jeśli nie ma dowodu, że ta dziewczyna była dziewicą, 21 to przyprowadzą ją przed wejście domu jej ojca, a mieszkańcy jej miasta ją ukamienują, bo postąpiła w Izraelu haniebnie+, dopuszczając się niemoralności* w domu swojego ojca+. W ten sposób usuniecie spośród siebie zło+.

22 „Jeśli jakiś mężczyzna zostanie przyłapany na tym, że współżyje z żoną innego mężczyzny, to oboje poniosą śmierć — zarówno mężczyzna, jak i kobieta+. W ten sposób usuniecie z Izraela zło.

23 „Jeśli jakiś mężczyzna spotka w mieście zaręczoną dziewicę i będzie z nią współżył, 24 to przyprowadzicie ich oboje do bramy tego miasta i ukamienujecie — dziewczynę dlatego, że nie krzyczała w mieście, a mężczyznę dlatego, że upokorzył żonę swojego bliźniego+. W ten sposób usuniecie spośród siebie zło.

25 „Jeśli jednak mężczyzna spotkał zaręczoną dziewczynę poza miastem i siłą zmusił ją do współżycia, to ktoś taki sam poniesie śmierć, 26 a dziewczynie nic za to nie zrobicie, bo nie popełniła grzechu zasługującego na śmierć. W tej sytuacji należy postąpić tak samo jak wtedy, gdy ktoś zaatakuje swojego bliźniego i go zamorduje*+. 27 Bo zdarzyło się to poza miastem. Zaręczona dziewczyna krzyczała, ale nie było nikogo, kto by jej pośpieszył na ratunek.

28 „Jeśli mężczyzna spotka dziewczynę, dziewicę, która nie jest zaręczona, jeśli zmusi ją do współżycia* i wyjdzie to na jaw+, 29 to da jej ojcu 50 syklów srebra i weźmie ją sobie za żonę+. Ponieważ ją upokorzył, do końca życia nie będzie mu wolno się z nią rozwieść.

30 „Żaden mężczyzna nie może poślubić żony swojego ojca — żeby nie ściągnąć na ojca hańby*+.

23 „Żaden wykastrowany mężczyzna — ze zmiażdżonymi jądrami lub odciętym członkiem — nie może wejść do zboru Jehowy+.

2 „Żaden nieślubny syn nie może wejść do zboru Jehowy+. Nikt z jego potomków — aż do dziesiątego pokolenia — nie może wejść do zboru Jehowy.

3 „Żaden Ammonita ani Moabita nie może wejść do zboru Jehowy+. Nigdy — aż do dziesiątego pokolenia — nikt z ich potomków nie może wejść do zboru Jehowy, 4 bo podczas waszej wędrówki po wyjściu z Egiptu nie przyszli wam na pomoc z chlebem i wodą+, a w dodatku najęli przeciw wam Balaama, syna Beora z Petoru w Mezopotamii, żeby was przeklął*+. 5 Ale Jehowa, wasz Bóg, nie chciał wysłuchać Balaama+. Przeciwnie, Jehowa, wasz Bóg, dla waszego dobra zmienił przekleństwo w błogosławieństwo+, bo Jehowa, wasz Bóg, was pokochał+. 6 Nigdy — przez całe swoje życie — nie wolno wam działać na ich rzecz i przyczyniać się do ich dobrobytu+.

7 „Nie wolno wam nienawidzić Edomitów, bo są to wasi bracia+.

„Nie wolno wam nienawidzić Egipcjan, bo byliście cudzoziemcami w ich kraju+. 8 Trzecie pokolenie ich dzieci może wejść do zboru Jehowy.

9 „Kiedy rozbijecie obóz, żeby walczyć ze swoimi wrogami, macie się wystrzegać wszystkiego, co mogłoby was skalać*+. 10 Jeśli mężczyzna stanie się nieczysty z powodu nocnego wypływu nasienia+, to ma wyjść poza obóz i tam pozostać. 11 Pod wieczór ma się umyć, a po zachodzie słońca może wrócić do obozu+. 12 Poza obozem macie wyznaczyć sobie ustronne miejsce, do którego będziecie wychodzić za potrzebą. 13 Każdy z was ma mieć wśród swoich przyborów łopatkę. Kiedy wyjdziecie poza obóz, żeby przykucnąć i załatwić swoją potrzebę, wykopiecie sobie dołek, a potem przykryjecie swoje odchody. 14 Bo Jehowa, wasz Bóg, przechadza się po waszym obozie+, żeby was wyzwolić i wydać wrogów w wasze ręce. Dlatego wasz obóz ma być święty+, żeby nie zobaczył On u was nic nieprzyzwoitego i nie przestał wam towarzyszyć.

15 „Jeśli jakiś niewolnik ucieknie od swojego pana i przyjdzie do kogoś z was, nie wolno wam go wydać w ręce jego pana. 16 Może zamieszkać wśród was, w jednym z waszych miast, które sobie wybierze — gdziekolwiek mu się spodoba. Nie wolno wam go gnębić+.

17 „Żadna z córek Izraela nie może zostać prostytutką świątynną+, również żaden z synów Izraela nie może uprawiać prostytucji świątynnej+. 18 Nie wolno wam w celu spełnienia jakiegoś ślubu przynosić do domu Jehowy, swojego Boga, pieniędzy uzyskanych z prostytucji — czy to zapłaconych kobiecie będącej prostytutką, czy mężczyźnie uprawiającemu prostytucję*, bo i jedno, i drugie jest obrzydliwością dla Jehowy, waszego Boga.

19 „Nie pożyczaj bratu niczego na procent+ — czy chodzi o pieniądze, jedzenie, czy o cokolwiek innego, od czego można by zażądać procentu. 20 Od cudzoziemca możesz żądać procentu+, ale na swoim bracie nie wolno ci tego wymuszać+, żeby Jehowa, twój Bóg, błogosławił ci we wszystkim, co będziesz robić w ziemi, do której idziesz, by wziąć ją na własność+.

21 „Jeśli złożysz Jehowie, swojemu Bogu, jakiś ślub+, nie ociągaj się ze spełnieniem go+, bo Jehowa, twój Bóg, z pewnością zażąda tego od ciebie. Gdy tego nie zrobisz, obciążysz się grzechem+. 22 Ale jeśli nie złożysz ślubu, nie będziesz winny grzechu+. 23 Gdy z twoich ust wyjdą jakieś słowa, masz ich dotrzymać+. Wypełnij ślub, który złożyłeś Jehowie, swojemu Bogu, jako dobrowolną ofiarę+.

24 „Kiedy pójdziesz do winnicy swojego bliźniego, możesz jeść winogrona do syta*, ale nie wolno ci nic wkładać do pojemnika+.

25 „Kiedy wejdziesz w zboże na polu swojego bliźniego, możesz zrywać dojrzałe kłosy ręką, ale nie wolno ci zapuszczać w zboże sierpa+.

24 „Jeśli mężczyzna ożeni się z jakąś kobietą, ale nie będzie z niej zadowolony, bo zobaczy w jej postępowaniu coś nieprzyzwoitego, to sporządzi dokument rozwodowy+, wręczy go jej i odprawi ją ze swojego domu+. 2 Gdy opuści ona jego dom, może zostać żoną innego mężczyzny+. 3 Gdyby ten drugi mężczyzna ją znienawidził* i sporządził dokument rozwodowy, wręczył go jej i odprawił ją ze swojego domu albo gdyby umarł, 4 to jej pierwszy mąż, który ją odprawił, nie może się z nią ponownie ożenić, bo stała się nieczysta, i coś takiego byłoby dla Jehowy obrzydliwością. Nie wolno wam ściągać grzechu na ziemię, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam jako dziedzictwo.

5 „Jeśli mężczyzna niedawno się ożenił, nie może pójść do wojska ani nie można go obciążać innymi obowiązkami. Przez rok ma pozostawać w domu i sprawiać radość swojej żonie+.

6 „Nikt nie może brać w zastaw* żaren czy choćby ich górnego kamienia+, bo w ten sposób brałby w zastaw czyjeś środki do życia*.

7 „Jeśli wyjdzie na jaw, że jakiś człowiek porwał kogoś* ze swych izraelskich braci, znęcał się nad nim i go sprzedał+, to ktoś taki poniesie śmierć+. Macie usunąć spośród siebie zło+.

8 „Kiedy gdzieś pojawi się trąd*, uważajcie, by pilnie stosować się do wszystkich instrukcji podawanych przez kapłanów lewickich+. Róbcie dokładnie to, co im nakazałem. 9 Pamiętajcie o tym, jak Jehowa, wasz Bóg, postąpił z Miriam podczas waszej wędrówki po wyjściu z Egiptu+.

10 „Jeśli udzielisz swojemu bliźniemu jakiejś pożyczki+, nie wolno ci wejść do jego domu, żeby wziąć w zastaw to, co ci zaproponował. 11 Poczekasz na zewnątrz, a on ci ten zastaw wyniesie. 12 Ale jeśli ten człowiek jest w potrzebie, nie możesz położyć się spać, mając u siebie jego zastaw+. 13 Powinieneś mu go zwrócić do zachodu słońca, żeby gdy pójdzie spać, miał swoją szatę+. Wtedy będzie cię błogosławił, a Jehowa, twój Bóg, uzna twój czyn za prawy.

14 „Nie wolno ci oszukiwać wynajętego pracownika, który jest w potrzebie, jest biedny — czy chodzi o jednego z twoich braci, czy o jednego z cudzoziemców, którzy osiedlili się w waszej ziemi, w waszych miastach*+. 15 Masz mu zapłacić tego samego dnia+, przed zachodem słońca, bo jest w potrzebie i od tej zapłaty zależy jego życie*. W przeciwnym razie pożali się na ciebie Jehowie i staniesz się winny grzechu+.

16 „Ojcowie nie poniosą śmierci za to, co robią ich dzieci, a dzieci za to, co robią ich ojcowie+. Każdy poniesie śmierć tylko za swój własny grzech+.

17 „Nie wypaczaj sprawiedliwości, gdy jest rozstrzygana sprawa osiadłego wśród was cudzoziemca lub sieroty*+. I nie bierz w zastaw szaty wdowy+. 18 Pamiętaj, że byliście niewolnikami w Egipcie, a Jehowa, wasz Bóg, wykupił was stamtąd+. Właśnie dlatego nakazuję ci tak robić.

19 „Gdy w czasie żniw będziesz zbierać zboże ze swojego pola i zapomnisz jakiegoś snopka, to nie wolno ci się po niego wrócić. Ma on pozostać dla cudzoziemca, który wśród was mieszka, dla sieroty i wdowy+ — żeby Jehowa, wasz Bóg, błogosławił ci we wszystkim, co będziesz robić+.

20 „Gdy będziesz otrząsać oliwki z gałęzi swojego drzewa oliwnego, nie rób tego dwa razy. To, co pozostanie, ma być dla cudzoziemca, który wśród was mieszka, dla sieroty i wdowy+.

21 „Gdy będziesz zbierać winogrona ze swojej winnicy, nie wracaj się, żeby pozbierać resztki. Mają one pozostać dla cudzoziemca, który wśród was mieszka, dla sieroty i wdowy. 22 Pamiętaj, że byliście niewolnikami w ziemi egipskiej. Właśnie dlatego nakazuję ci tak robić.

25 „Jeśli między mężczyznami powstanie spór, to stawią się oni przed sędziami+, którzy ich osądzą. Prawego uniewinnią, a winnego skażą+. 2 Gdy winny zasłuży na chłostę+, sędzia każe położyć go twarzą do ziemi i w swojej obecności wymierzyć mu uderzenia. Liczba uderzeń ma być odpowiednia do wagi jego złego czynu. 3 Można mu wymierzyć 40 uderzeń+, ale nie więcej. W przeciwnym razie wasz brat zostałby na waszych oczach zhańbiony.

4 „Nie nakładaj bykowi kagańca, gdy młóci ziarno+.

5 „Jeśli bracia mieszkają razem i jeden z nich umrze, a nie będzie miał syna, to żona zmarłego nie może wyjść za mąż za mężczyznę spoza rodziny. Ma się z nią ożenić jej szwagier, ma z nią zawrzeć małżeństwo lewirackie+. 6 Pierworodny, którego ona urodzi, ma nosić imię zmarłego+, żeby nie zostało ono wymazane z Izraela+.

7 „Jeśli ten mężczyzna nie zechce ożenić się z wdową po swoim bracie, to przyjdzie ona do starszych w bramie miasta i powie: ‚Mój szwagier nie chce zachować imienia swojego brata w Izraelu. Nie zgodził się zawrzeć ze mną małżeństwa lewirackiego’. 8 Starsi z jego miasta przywołają go więc, żeby z nim porozmawiać. Gdy będzie obstawał przy swoim i powie: ‚Nie chcę się z nią ożenić’, 9 wtedy wdowa po jego bracie podejdzie do niego na oczach starszych, zdejmie mu ze stopy sandał+, plunie mu w twarz i powie: ‚Tak należy potraktować człowieka, który nie chce odbudować domu swojego brata’. 10 I jego rodzina będzie nazywana w Izraelu: ‚Dom tego, któremu zdjęto sandał’.

11 „Jeśli dwóch mężczyzn wda się w bójkę i żona jednego z nich, chcąc obronić męża przed tym, który go bije, wyciągnie rękę i chwyci go za narządy płciowe, 12 to odetniecie jej rękę. Nie wolno wam* się nad nią użalić.

13 „Nie wolno ci mieć w worku dwóch rodzajów kamiennych odważników+, ciężkiego i lekkiego. 14 Nie wolno ci mieć w domu dwóch rodzajów miar*+, dużej i małej. 15 Masz mieć dokładne, niesfałszowane odważniki i dokładne, niesfałszowane miary, a będziesz mógł długo żyć w ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg+. 16 Bo każdy, kto postępuje nieuczciwie, budzi obrzydzenie w Jehowie, waszym Bogu+.

17 „Pamiętajcie o tym, co zrobili wam Amalekici podczas waszej wędrówki po wyjściu z Egiptu+ — 18 jak natknęli się na was w drodze, gdy byliście wyczerpani i słabi, i zaatakowali wszystkich ciągnących się z tyłu. Nie bali się Boga. 19 Kiedy Jehowa, wasz Bóg, zapewni wam wytchnienie od wszystkich waszych wrogów w ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam na własność jako dziedzictwo+, macie zetrzeć Amalekitów z powierzchni ziemi* — żeby nie zostało po nich nawet wspomnienie+. Nie wolno wam o tym zapomnieć.

26 „Kiedy w końcu wejdziecie do ziemi, którą Jehowa, wasz Bóg, daje wam jako dziedzictwo, gdy weźmiecie ją na własność i w niej zamieszkacie, 2 wtedy włożysz do kosza trochę z pierwszych plonów* zebranych w ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg, i udasz się na miejsce, które Jehowa, wasz Bóg, wybierze, żeby tam przebywało Jego imię+. 3 Przyjdziesz do kapłana, który będzie w tym czasie pełnił służbę, i mu powiesz: ‚Oświadczam dzisiaj przed Jehową, twoim Bogiem, że wszedłem do ziemi, którą Jehowa obiecał nam dać zgodnie z przysięgą złożoną naszym praojcom’+.

4 „Kapłan weźmie kosz z twoich rąk i położy go przed ołtarzem Jehowy, twojego Boga. 5 A wtedy powiesz Jehowie, swojemu Bogu: ‚Mój praojciec był wędrującym z miejsca na miejsce Aramejczykiem*+. Przybył do Egiptu+ i zamieszkał tam jako cudzoziemiec z niewielką liczbą swoich domowników+, ale stał się tam wielkim narodem, potężnym i licznym+. 6 Egipcjanie znęcali się nad nami i nas gnębili, zmuszali do niewolniczej pracy+. 7 Zaczęliśmy więc wołać do Ciebie, Jehowo, Boże naszych praojców, a Ty, Jehowo, nas usłyszałeś i zwróciłeś uwagę na nasze cierpienie, naszą niedolę i naszą udrękę+. 8 W końcu, Jehowo, wyprowadziłeś nas z Egiptu silną ręką i potężnym ramieniem+, za pomocą budzących grozę czynów, znaków i cudów+. 9 Potem przyprowadziłeś nas tutaj i dałeś nam tę ziemię, ziemię mlekiem i miodem płynącą+. 10 A teraz przyniosłem pierwsze plony* zebrane w ziemi, którą nam dałeś, Jehowo’+.

„I złożysz te plony przed Jehową, swoim Bogiem, i pokłonisz się Jehowie, swojemu Bogu. 11 A potem wraz z Lewitami i osiadłymi wśród was cudzoziemcami będziesz się radować ze wszystkich dóbr, które Jehowa, twój Bóg, dał tobie i twoim domownikom+.

12 „Gdy w trzecim roku, roku dziesięciny, zbierzesz dziesięciny+ ze wszystkich swoich plonów, przekażesz je dla Lewity, osiadłego wśród was cudzoziemca, sieroty* i wdowy. Niech jedzą w waszych miastach* do syta+. 13 Następnie powiesz Jehowie, swojemu Bogu: ‚Wziąłem z domu świętą część i przekazałem dla Lewity, osiadłego wśród nas cudzoziemca, sieroty i wdowy+ — tak jak mi nakazałeś. Nie złamałem Twoich przykazań ani ich nie zaniedbałem. 14 Nie jadłem z tej świętej części w czasie żałoby, nie brałem jej do rąk, gdy byłem nieczysty, ani nic z niej nie dałem umarłemu. Byłem Ci posłuszny, Jehowo, mój Boże, i zrobiłem wszystko, co mi nakazałeś. 15 Racz teraz spojrzeć w dół ze swojego świętego mieszkania, z nieba, i pobłogosław swój lud, Izraela, oraz ziemię, którą nam dałeś+ zgodnie z przysięgą złożoną naszym praojcom+ — ziemię mlekiem i miodem płynącą’+.

16 „Dzisiaj Jehowa, wasz Bóg, nakazuje wam wprowadzać w czyn te przepisy i rozporządzenia. Macie ich przestrzegać z całego serca+ i z całej duszy*. 17 Jehowa oświadcza wam dzisiaj, że jeśli będziecie chodzić Jego drogami, przestrzegać Jego przepisów+, przykazań+ i rozporządzeń+ oraz słuchać Jego głosu, to On będzie waszym Bogiem. 18 A wy oświadczacie dzisiaj Jehowie, że będziecie przestrzegać wszystkich Jego przykazań i że będziecie Jego ludem, Jego szczególną* własnością+ — tak jak wam obiecał. 19 Gdy okażecie się ludem świętym dla Jehowy, swojego Boga+, On wyniesie was ponad wszystkie inne narody, które stworzył+. I będziecie się cieszyć chwałą, sławą i wspaniałością — tak jak obiecał”.

27 Potem Mojżesz wraz ze starszymi Izraela nakazał ludowi: „Przestrzegajcie każdego przykazania, które wam dzisiaj daję. 2 Gdy przeprawicie się przez Jordan do ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg, postawicie wielkie kamienie i pokryjecie je tynkiem*+. 3 Następnie — kiedy już wejdziecie do ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg, do ziemi mlekiem i miodem płynącej, tak jak Jehowa, Bóg waszych praojców, wam obiecał+ — wypiszecie na tych kamieniach wszystkie słowa tego Prawa. 4 Gdy więc przekroczycie Jordan, postawicie te kamienie na górze Ebal+ i pokryjecie je tynkiem*, jak to wam dziś nakazuję. 5 Zbudujecie tam również ołtarz dla Jehowy, swojego Boga, ołtarz z kamieni. Nie wolno wam ich obrabiać żelaznymi narzędziami+. 6 Ten ołtarz dla Jehowy, swojego Boga, macie zbudować z całych kamieni i składać na nim całopalenia dla Jehowy, swojego Boga. 7 Będziecie też na nim składać ofiary współuczestnictwa*+ i tam je jeść+, i radować się przed Jehową, swoim Bogiem+. 8 I wyraźnie wypiszecie na kamieniach wszystkie słowa tego Prawa”+.

9 Następnie Mojżesz i kapłani lewiccy powiedzieli do całego Izraela: „Zamilknij, Izraelu, i posłuchaj. Tego dnia staliście się ludem Jehowy, swojego Boga+. 10 Macie słuchać głosu Jehowy, swojego Boga, i wprowadzać w czyn Jego przykazania+ i Jego przepisy, które wam dzisiaj daję”.

11 W tym dniu Mojżesz nakazał ludowi: 12 „Gdy przekroczycie Jordan, niech następujące plemiona staną przy górze Garizim+, żeby błogosławić lud: plemię Symeona, Lewiego, Judy, Issachara, Józefa i Beniamina. 13 A przy górze Ebal+ niech staną ci, którzy mają wypowiadać przekleństwa: plemię Rubena, Gada, Aszera, Zebulona, Dana i Naftalego. 14 Wtedy Lewici przemówią donośnym głosem do całego narodu izraelskiego+:

15 „‚Przeklęty ten, kto wykonuje rzeźbiony wizerunek+ lub posąg z metalu+ — rzecz obrzydliwą dla Jehowy+, dzieło rąk rzemieślnika* — i trzyma go w ukryciu’. (A cały lud powie: ‚Amen!*’).

16 „‚Przeklęty ten, kto gardzi ojcem lub matką’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

17 „‚Przeklęty ten, kto przesuwa znaki graniczne swojego bliźniego’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

18 „‚Przeklęty ten, kto sprawia, że niewidomy gubi się na drodze’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

19 „‚Przeklęty ten, kto wypacza sprawiedliwość+, gdy jest rozstrzygana sprawa cudzoziemca, sieroty* lub wdowy’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

20 „‚Przeklęty ten, kto współżyje z żoną swojego ojca, bo ściąga na ojca hańbę*’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

21 „‚Przeklęty ten, kto współżyje ze zwierzęciem’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

22 „‚Przeklęty ten, kto współżyje ze swoją siostrą — czy jest córką jego ojca, czy córką jego matki’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

23 „‚Przeklęty ten, kto współżyje ze swoją teściową’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

24 „‚Przeklęty ten, kto urządza zasadzkę na swojego bliźniego i go zabija’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

25 „‚Przeklęty ten, kto za łapówkę skazuje na śmierć niewinnego człowieka*’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

26 „‚Przeklęty ten, kto nie będzie się trzymać słów tego Prawa i ich wypełniać’+. (A cały lud powie: ‚Amen!’).

28 „Jeśli będziecie bezwarunkowo słuchać głosu Jehowy, swojego Boga, starannie przestrzegając wszystkich Jego przykazań, które wam dzisiaj daję, to Jehowa, wasz Bóg, z całą pewnością wywyższy was ponad wszystkie inne narody ziemi+. 2 Jeśli będziecie słuchać głosu Jehowy, swojego Boga, to spłyną na was, staną się waszym udziałem* wszystkie te błogosławieństwa+:

3 „Błogosławieni będziecie w mieście i na polu+.

4 „Błogosławione będą wasze dzieci*+, plony waszej ziemi i potomstwo waszych zwierząt, młode z waszego bydła, owiec i kóz+.

5 „Błogosławiony będzie wasz kosz+ i wasza dzieża*+.

6 „Błogosławieni będziecie we wszystkich swoich przedsięwzięciach*.

7 „Jehowa sprawi, że pokonacie swoich wrogów, którzy przeciw wam wyruszą+. Nadciągną przeciw wam z jednej strony, ale uciekać będą przed wami w siedmiu kierunkach+. 8 Jehowa pobłogosławi wasze spichlerze+ i wszystko, co będziecie robić. W ziemi, którą wam daje Jehowa, wasz Bóg, z całą pewnością zaznacie błogosławieństwa. 9 Jehowa uczyni was swoim świętym ludem+, tak jak wam przysiągł+, jeśli tylko stale będziecie przestrzegać przykazań Jehowy, swojego Boga, i chodzić Jego drogami. 10 A wszystkie ludy na ziemi zobaczą, że nosicie na sobie imię Jehowy+, i będą się was bać+.

11 „Jehowa obdarzy was wieloma dziećmi, mnóstwem zwierząt i obfitymi plonami w ziemi+, którą Jehowa obiecał wam dać zgodnie z przysięgą złożoną waszym praojcom+. 12 Jehowa otworzy wam niebo, swój bogaty skarbiec, i w odpowiednim czasie spuści na waszą ziemię deszcz+, i pobłogosławi wszystko, co będziecie robić. Będziecie pożyczać wielu narodom, ale sami nie będziecie musieli się zapożyczać+. 13 Jehowa uczyni was głową, a nie ogonem, zawsze będziecie na szczycie+, a nie na dole, jeśli tylko będziecie posłuszni przykazaniom Jehowy, swojego Boga, które wam dzisiaj daję, żebyście ich przestrzegali. 14 Nie wolno wam odstąpić od żadnego z nakazów, które wam dzisiaj daję. Nie wolno wam zboczyć ani na prawo, ani na lewo+, żeby chodzić za innymi bogami i im służyć+.

15 „Ale jeśli nie będziecie słuchać głosu Jehowy, swojego Boga, jeśli nie będziecie starannie przestrzegać wszystkich przykazań i ustaw, które wam dzisiaj daję, to spadną na was, dosięgną was wszystkie te przekleństwa+:

16 „Przeklęci będziecie w mieście i na polu+.

17 „Przeklęty będzie wasz kosz+ i wasza dzieża*+.

18 „Przeklęte będą wasze dzieci*+, plony waszej ziemi i młode z waszego bydła, owiec i kóz+.

19 „Przeklęci będziecie we wszystkich swoich przedsięwzięciach*.

20 „Jehowa ześle na was przekleństwo, sprowadzi zamęt i karę — bez względu na to, czego się podejmiecie — aż zostaniecie wytraceni, aż szybko wyginiecie z powodu swoich złych postępków i dlatego, że Go* opuściliście+. 21 Jehowa sprawi, że będą was nękać* choroby, aż was wytępi z ziemi, do której idziecie, by wziąć ją na własność+. 22 Jehowa porazi was gruźlicą, wycieńczającą gorączką+, zapaleniem, skwarem, mieczem+ i wyniszczającą spiekotą, a wasze uprawy dotknie rdzą+. Plagi te będą was nękać, aż wyginiecie. 23 Niebo nad waszą głową będzie jak miedź, a ziemia pod waszymi nogami — jak żelazo+. 24 Zamiast deszczu Jehowa spuści na waszą ziemię piasek i pył, które będą spadać na was z nieba, aż zostaniecie wytraceni. 25 Jehowa sprawi, że wasi wrogowie was pokonają+. Nadciągniecie przeciw nim z jednej strony, ale uciekać będziecie przed nimi w siedmiu kierunkach. I wszystkie królestwa ziemi ogarnie trwoga, gdy zobaczą, co was spotkało+. 26 A wasze zwłoki staną się żerem dla wszelkich ptaków latających pod niebem i dla zwierząt żyjących na ziemi, których nikt nie przepłoszy+.

27 „Jehowa dotknie was wrzodami egipskimi, guzkami krwawniczymi*, egzemą i wysypką, z których nie zdołacie się wyleczyć. 28 Jehowa porazi was obłędem i ślepotą+ i sprawi, że wpadniecie w popłoch*. 29 W południe będziecie chodzić po omacku, tak jak niewidomy pogrążony w mroku+, i w niczym nie będziecie mieć powodzenia. Będą was stale oszukiwać i obrabowywać i nikt nie przyjdzie wam na ratunek+. 30 Ktoś z was zaręczy się z kobietą, ale zostanie ona zgwałcona. Ktoś zbuduje dom, ale w nim nie zamieszka+. Ktoś zasadzi winnicę, ale nie będzie zbierać z niej owoców+. 31 Wasze byki zostaną zarżnięte na waszych oczach, ale w ogóle nie zjecie ich mięsa. Wasze osły na waszych oczach zostaną skradzione i już do was nie wrócą. Wasze owce zabiorą wrogowie i nikt nie przyjdzie wam z pomocą. 32 Waszych synów i wasze córki na waszych oczach zabierze inny lud+. I będziecie stale za nimi tęsknić, ale nie będziecie w stanie nic zrobić. 33 Plon waszej ziemi i cały owoc waszego trudu będzie jeść lud, którego nie znacie+. Będziecie stale oszukiwani i uciskani. 34 To, co zobaczycie, doprowadzi was do szaleństwa.

35 „Jehowa dotknie was bolesnymi wrzodami na kolanach i udach. I nie zdołacie się z nich wyleczyć. Pokryją was od spodu stóp aż po czubek głowy. 36 Jehowa zaprowadzi was oraz króla, którego nad sobą ustanowicie, do narodu nieznanego wam ani waszym przodkom+. I będziecie tam służyć innym bogom, bogom z drewna i z kamienia+. 37 A wszystkie ludy, do których Jehowa was zaprowadzi, ogarnie trwoga, gdy zobaczą, co was spotkało. I staniecie się dla nich przedmiotem pogardy* i pośmiewiskiem+.

38 „Wysiejecie na polu dużo ziarna, ale zbierzecie mało+, bo pożre je szarańcza. 39 Będziecie sadzić i uprawiać winnice, ale nie będziecie pić wina ani niczego nie zbierzecie+, bo pożrą to robaki. 40 Na całym waszym terytorium będą drzewa oliwne, ale nie będziecie nacierać się oliwą, bo oliwki opadną. 41 Urodzą się wam synowie i córki, ale z wami nie pozostaną, bo pójdą do niewoli+. 42 Wszystkie wasze drzewa i plon waszej ziemi pochłoną roje owadów*. 43 Cudzoziemcy, którzy osiedlą się wśród was, będą się coraz bardziej piąć w górę, a wy będziecie coraz bardziej podupadać. 44 Będą wam pożyczać, ale wy nie będziecie im pożyczać+. Oni staną się głową, a wy ogonem+.

45 „Wszystkie te przekleństwa+ z całą pewnością na was spadną, będą was ścigać i was dosięgną, aż zostaniecie wytraceni+, bo nie słuchaliście głosu Jehowy, swojego Boga, i nie przestrzegaliście Jego przykazań oraz Jego ustaw, które nakazał wam wypełniać+. 46 Będą ciążyć na was i na waszych potomkach i już stale będą stanowić znak i ostrzegawczy przykład*+, 47 bo gdy mieliście obfitość wszystkiego, nie służyliście Jehowie, swojemu Bogu, radosnym sercem+. 48 Jehowa wyśle przeciw wam wrogów i będziecie im służyć+ w głodzie+, pragnieniu i nagości. Wszystkiego będzie wam brakować. On włoży wam na kark żelazne jarzmo, aż was wytraci.

49 „Jehowa pośle przeciwko wam naród z daleka+, z krańca ziemi. Spadnie on na was jak orzeł na swoją ofiarę+. Będzie to naród, którego języka nie będziecie rozumieć+, 50 naród srogi, który nie będzie miał względu na starca ani nie okaże litości osobie młodej+. 51 Będzie jadł młode spośród waszych zwierząt i plon waszej ziemi, aż wyginiecie. Będzie zabierał wam całe zboże, młode wino, oliwę i każdą młodą sztukę z waszego bydła, owiec i kóz, dopóki was nie zniszczy+. 52 Będzie oblegał wszystkie wasze miasta* — w całej waszej ziemi — a wy będziecie w nich zamknięci, aż wasze wysokie warowne mury, na których polegacie, upadną. Z całą pewnością będzie oblegał wszystkie wasze miasta — w całej waszej ziemi, którą wam da Jehowa, wasz Bóg+. 53 A wtedy — z powodu strasznych warunków i ucisku, jaki wrogowie na was sprowadzą — będziecie jeść swoje dzieci*, ciała swoich synów i córek+, które wam da Jehowa, wasz Bóg.

54 „Nawet najdelikatniejszy i najwrażliwszy mężczyzna wśród was nie będzie miał litości dla swojego brata, ukochanej żony i synów, którzy mu jeszcze zostali, 55 i nie podzieli się z nimi ciałem swoich synów, które będzie jadł, bo z powodu strasznych warunków i ucisku, jaki wrogowie sprowadzą na was w waszych miastach, nie będzie miał do jedzenia nic innego+. 56 A delikatna i wrażliwa kobieta wśród was, która żyła w luksusie — tak delikatna, że nigdy nawet nie postawiła swej stopy na ziemi+ — nie okaże litości swojemu mężowi, synowi czy córce 57 i nie będzie chciała podzielić się z nimi ciałem swoich synów, których urodzi, ani nawet tym, co po porodzie wyjdzie z jej wnętrza. Sama po kryjomu będzie to jeść — z powodu strasznych warunków i ucisku, jaki wrogowie sprowadzą na was w waszych miastach.

58 „Jeśli nie będziecie starannie stosować się do wszystkich słów tego Prawa, zapisanych w tej księdze+, i nie będziecie się bać wspaniałego i budzącego lęk i szacunek imienia+ Jehowy+, swojego Boga, 59 to Jehowa ześle na was i waszych potomków dotkliwe, wielkie i długotrwałe plagi+ oraz ciężkie, uporczywe choroby. 60 Sprowadzi na was wszystkie choroby znane wam z Egiptu, których się baliście, i z całą pewnością się od nich nie uwolnicie. 61 Mało tego, Jehowa sprowadzi na was każdą chorobę i plagę, które nie są zapisane w tej księdze Prawa, aż zostaniecie wytraceni. 62 I chociaż staliście się liczni jak gwiazdy na niebie+, to zostanie was bardzo mało+, bo nie słuchaliście Jehowy, swojego Boga.

63 „Jak Jehowa z radością dbał o waszą pomyślność i sprawiał, że staliście się liczni, tak samo Jehowa z radością was zniszczy. Zostaniecie wykorzenieni z ziemi, do której idziecie, żeby ją wziąć na własność.

64 „Jehowa rozproszy was między wszystkimi narodami, od jednego krańca ziemi po drugi kraniec ziemi+, i będziecie tam służyć bogom z drewna i kamienia, nieznanym wam ani waszym przodkom+. 65 Wśród tych narodów nie zaznacie spokoju+ i nie znajdziecie miejsca odpoczynku dla swoich stóp. Jehowa sprawi, że wasze serca napełnią się trwogą+, że wasz wzrok osłabnie i że ogarnie was* rozpacz+. 66 Wasze życie znajdzie się w wielkim niebezpieczeństwie. Będziecie się bać w nocy i za dnia i nie będziecie pewni, czy przeżyjecie. 67 Rano będziecie mówić: ‚Żeby już był wieczór!’, a wieczorem: ‚Żeby już było rano!’ — z powodu strachu, który będziecie odczuwać w sercu, i z powodu tego, co będziecie widzieć. 68 I Jehowa znów zabierze was do Egiptu. Pośle was tam statkami — w podróż, o której wam powiedziałem, że już nigdy więcej się nie powtórzy. Będziecie się tam sprzedawać swoim wrogom jako niewolnicy i niewolnice, ale nie będzie nikogo, kto by chciał was kupić”.

29 Takie są słowa przymierza, które Jehowa kazał Mojżeszowi zawrzeć z ludem Izraela w ziemi moabskiej oprócz przymierza, które zawarł z nimi przy Horebie+.

2 Mojżesz zwołał wtedy całego Izraela i powiedział: „Widzieliście na własne oczy, jak Jehowa postąpił w Egipcie z faraonem i wszystkimi jego sługami oraz całą jego ziemią+, 3 widzieliście surowe wyroki*, wielkie znaki i cuda+. 4 Ale po dziś dzień Jehowa nie dał wam serca, które by rozumiało, oczu, które by widziały, ani uszu, które by słyszały+. 5 ‚Gdy przez 40 lat prowadziłem was po pustkowiu+, wasze ubrania się nie niszczyły, również sandały na waszych nogach się nie zużywały+. 6 Nie jedliście chleba i nie piliście wina ani innego alkoholu — żebyście wiedzieli, że ja jestem Jehowa, wasz Bóg’. 7 W końcu przybyliście na to miejsce, a wtedy nadszedł Sychon, król Cheszbonu+, i Og, król Baszanu+, żeby zmierzyć się z nami w bitwie, ale pokonaliśmy ich+. 8 Potem zabraliśmy ich ziemię i daliśmy ją jako dziedzictwo Rubenitom, Gadytom i połowie plemienia Manassesytów+. 9 Stosujcie się więc do słów tego przymierza, bądźcie im posłuszni, a wtedy będzie się wam dobrze wiodło we wszystkim, co będziecie robić+.

10 „Dzisiaj wy wszyscy stoicie przed Jehową, swoim Bogiem: naczelnicy waszych plemion, wasi starsi, zwierzchnicy, wszyscy izraelscy mężczyźni, 11 wasze dzieci, żony+ i cudzoziemcy+, którzy mieszkają w waszym obozie — czy to zbierający dla was drewno, czy czerpiący dla was wodę. 12 Jesteście tu po to, by zawrzeć z Jehową, swoim Bogiem, przymierze potwierdzone przysięgą. To dzisiaj Jehowa, wasz Bóg, zawiera z wami to przymierze+, 13 żeby ustanowić was swoim ludem+ i żeby móc się okazać waszym Bogiem+, tak jak wam obiecał i jak przysiągł waszym praojcom: Abrahamowi+, Izaakowi+ i Jakubowi+.

14 „To przymierze potwierdzone przysięgą zawieram nie tylko z wami, 15 ale też z tymi, którzy tu dziś stoją z nami przed Jehową, naszym Bogiem, i z tymi, których tu z nami nie ma. 16 (Bo sami dobrze wiecie, jak nam się żyło w Egipcie i jak wyglądała nasza wędrówka przez terytoria różnych narodów+. 17 Widzieliście wśród nich obrzydliwe rzeczy oraz odrażające bożki*+ — z drewna, kamienia, srebra i złota). 18 Uważajcie, żeby serce nikogo z was — mężczyzny, kobiety, rodziny czy plemienia — nie odwróciło się dzisiaj od Jehowy, naszego Boga, tak byście zaczęli służyć bogom tych narodów+. Nie może być wśród was korzenia, z którego wyrasta piołun i roślina rodząca trujące owoce+.

19 „Gdy ktoś usłyszy słowa tej przysięgi, ale zacznie chełpić się w sercu, mówiąc: ‚Będzie mi się dobrze wiodło, chociaż będę szedł za głosem swojego serca’, i w rezultacie niszcząc wszystko na swojej drodze*, 20 to Jehowa nie zechce mu przebaczyć+. Przeciwnie, Jehowa zapłonie na niego wielkim gniewem i spadną na niego wszystkie przekleństwa zapisane w tej księdze+. Jehowa wymaże z ziemi* jego imię. 21 Jehowa oddzieli go od wszystkich plemion Izraela i sprowadzi na niego nieszczęście — wszystkie przekleństwa wynikające z przymierza, zapisane w tej księdze Prawa.

22 „Kiedy przyszłe pokolenia waszych synów i cudzoziemcy z dalekich krajów zobaczą plagi, jakie spadną na wasz kraj, klęski, jakimi Jehowa go dotknie — 23 siarkę, sól, wypaloną ziemię, której w ogóle nie będzie się obsiewać i na której nie wzejdzie i nie wyrośnie żadna roślinność, jak to było po zniszczeniu Sodomy, Gomory+, Admy i Ceboim+, które Jehowa zgładził w swoim gniewie — 24 wtedy i oni, i wszystkie narody zapytają: ‚Dlaczego Jehowa tak postąpił z tym krajem?+ Czemu zapłonął tak wielkim gniewem?’. 25 Potem odpowiedzą: ‚Dlatego, że zerwali przymierze, które Jehowa+, Bóg ich praojców, zawarł z nimi, gdy ich wyprowadził z Egiptu+. 26 Poszli służyć innym bogom i się im kłaniać — bogom, których nie znali i którym On nie pozwolił oddawać czci*+. 27 Wtedy Jehowa zapłonął gniewem na tę ziemię i sprowadził na nią wszystkie przekleństwa zapisane w tej księdze+. 28 W gniewie, w wielkiej złości, w wielkim oburzeniu Jehowa wykorzenił ich z tej ziemi+ i wypędził do innego kraju, gdzie są do dziś’+.

29 „Jehowa, nasz Bóg, zna wszystkie tajemnice+, ale są rzeczy, które zechciał nam objawić — na zawsze powierzył je nam i naszym potomkom, żebyśmy wprowadzali w czyn wszystkie słowa tego Prawa+.

30 „Kiedy wszystkie te słowa spełnią się na was — błogosławieństwa i przekleństwa, które dałem wam do wyboru+ — a potem przypomnicie je sobie*+ wśród wszystkich narodów, między którymi Jehowa, wasz Bóg, was rozproszy+, 2 i wrócicie do Jehowy, swojego Boga+, i razem ze swoimi synami będziecie całym sercem i całą duszą* słuchać Jego głosu+, stosując się do wszystkiego, co wam dziś nakazuję, 3 to Jehowa, wasz Bóg, sprowadzi was z niewoli+ — okaże wam miłosierdzie+ i znów zbierze was ze wszystkich ludów, między którymi Jehowa, wasz Bóg, was rozproszy+. 4 Choćby wasz lud był rozproszony aż po kraniec ziemi, Jehowa, wasz Bóg, zbierze was stamtąd i sprowadzi z powrotem+. 5 Jehowa, wasz Bóg, zaprowadzi was do ziemi, którą wzięli na własność wasi ojcowie, i stanie się ona waszą własnością. A Bóg będzie dbał o waszą pomyślność i sprawi, że będziecie liczniejsi niż wasi ojcowie+. 6 Jehowa, wasz Bóg, oczyści* wasze serca i serca waszych potomków+, żebyście kochali Jehowę, swojego Boga, całym sercem i całą duszą* i żebyście mogli żyć+. 7 A na waszych wrogów, na tych, którzy was nienawidzili i prześladowali, Jehowa, wasz Bóg, sprowadzi wszystkie przekleństwa+.

8 „Wtedy znowu zaczniecie słuchać głosu Jehowy i wprowadzać w czyn wszystkie Jego przykazania, które wam dzisiaj daję. 9 Jehowa, wasz Bóg, pobłogosławi pracy waszych rąk+ i sprawi, że będziecie mieć wszystkiego pod dostatkiem. Obdarzy was wieloma dziećmi i zwierzętami oraz obfitymi plonami. Jehowa znów będzie z radością dbał o waszą pomyślność, tak jak z radością dbał o waszych praojców+. 10 Bo będziecie słuchać głosu Jehowy, swojego Boga, i przestrzegać Jego przykazań i ustaw zapisanych w tej księdze Prawa — wrócicie do Jehowy, swojego Boga, całym sercem i całą duszą*+.

11 „Spełnianie przykazań, które wam dzisiaj daję, nie jest dla was zbyt trudne ani nieosiągalne*+. 12 Nie są one w niebie, tak by trzeba było mówić: ‚Kto wstąpi do nieba i weźmie je dla nas, żebyśmy mogli ich słuchać i przestrzegać?’+. 13 Nie są też za morzem, by trzeba było mówić: ‚Kto się przeprawi za morze i weźmie je dla nas, żebyśmy mogli ich słuchać i przestrzegać?’. 14 Te słowa są bardzo blisko was, w waszych ustach i w waszym sercu+, żebyście mogli je spełniać+.

15 „Daję wam dzisiaj do wyboru: życie i szczęście albo śmierć i nieszczęście+. 16 Jeśli będziecie słuchać przykazań Jehowy, swojego Boga, które wam dzisiaj daję, i kochać Jehowę, swojego Boga+, chodzić Jego drogami i przestrzegać Jego przykazań, ustaw i rozporządzeń, to będziecie żyć+ i staniecie się liczni. Jehowa, wasz Bóg, będzie wam błogosławił w ziemi, do której idziecie, żeby ją wziąć na własność+.

17 „Ale jeśli wasze serca odwrócą się+ od Boga i nie będziecie Go słuchać, lecz dacie się zwieść i będziecie się kłaniać innym bogom i im służyć+, 18 to mówię wam dzisiaj, że z całą pewnością wyginiecie+. Nie będziecie długo żyć w ziemi, do której przeprawiacie się przez Jordan, żeby ją wziąć na własność. 19 Powołuję dzisiaj niebo i ziemię na świadków przeciwko wam, że dałem wam do wyboru życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo+. Wybierzcie więc życie, a będziecie mogli żyć+ — wy i wasi potomkowie+. 20 Kochajcie Jehowę, swojego Boga+, słuchajcie Jego głosu i lgnijcie do Niego+, bo to od Jehowy zależy wasze życie. To dzięki Niemu będziecie długo żyć w ziemi, którą obiecał wam dać zgodnie z przysięgą złożoną waszym praojcom: Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi”+.

31 Potem Mojżesz stanął przed całym Izraelem i przemówił do niego takimi słowami: 2 „Mam już 120 lat+. Nie mogę wam dłużej przewodzić*, bo Jehowa mi powiedział: ‚Nie przekroczysz Jordanu’+. 3 Przed wami przeprawi się Jehowa, wasz Bóg. On sam na waszych oczach wytraci te narody, a wy zajmiecie ich ziemię+. Poprowadzi was Jozue+, tak jak Jehowa powiedział. 4 Jehowa zniszczy ich tak, jak amoryckich królów Sychona+ i Oga+. Również z ich ziemią uczyni to, co z ziemią tych królów+. 5 Jehowa zapewni wam zwycięstwo i postąpicie z nimi zgodnie ze wszystkimi nakazami, które wam dałem+. 6 Bądźcie odważni i silni+. Nie bójcie się ich ani się nie przerażajcie+, bo z wami idzie Jehowa, wasz Bóg. Nie opuści was ani nie porzuci”+.

7 Następnie Mojżesz wezwał Jozuego i rzekł do niego na oczach całego Izraela: „Bądź odważny i silny+, bo to ty wprowadzisz ten lud do tej ziemi, którą Jehowa mu obiecał zgodnie z przysięgą złożoną praojcom, i dasz mu ją jako dziedzictwo+. 8 Jehowa idzie przed tobą i stale będzie z tobą+. Nie opuści cię ani nie porzuci. Nie bój się ani się nie przerażaj”+.

9 Potem Mojżesz spisał to Prawo+ i dał je kapłanom lewickim, noszącym Arkę Przymierza Jehowy, oraz wszystkim starszym Izraela. 10 Nakazał im: „Co siódmy rok — będący rokiem uwolnienia od długów+ — w wyznaczonym czasie tego roku, z okazji Święta Szałasów+, 11 gdy cały Izrael stawi się przed Jehową+, swoim Bogiem, w miejscu, które On wybierze, będziecie czytać to Prawo, tak żeby cały lud je słyszał+. 12 Zbierzcie lud+ — mężczyzn, kobiety, dzieci* i cudzoziemców, którzy osiedlili się w waszych miastach*. Niech słuchają i uczą się o Jehowie, swoim Bogu, niech się Go boją i wprowadzają w czyn wszystkie słowa tego Prawa. 13 Ich synowie, którzy nie znają tego Prawa, mają słuchać+ i uczyć się bać Jehowy, waszego Boga, przez całe swoje życie w ziemi, do której przeprawiacie się przez Jordan, żeby wziąć ją na własność”+.

14 Potem Jehowa rzekł do Mojżesza: „Zbliża się czas twojej śmierci+. Wezwij Jozuego i stawcie się przy namiocie spotkania, żebym mógł mu powierzyć obowiązki”+. Mojżesz i Jozue stawili się więc przy namiocie spotkania. 15 Wtedy Jehowa ukazał się tam w słupie obłoku, który się zatrzymał przed wejściem do namiotu+.

16 I Jehowa rzekł do Mojżesza: „Ty wkrótce umrzesz*, a ten lud zacznie oddawać cześć* cudzoziemskim bogom w ziemi, do której idzie+. Opuszczą mnie+ i złamią przymierze, które z nimi zawarłem+. 17 Wtedy zapłonę na nich gniewem+ i też ich opuszczę+. Zakryję przed nimi swoją twarz+, aż zaczną ginąć*. Gdy spadnie na nich wiele nieszczęść i udręk+, powiedzą: ‚Czy nie dlatego spadły na nas te nieszczęścia, że nie ma wśród nas naszego Boga?’+. 18 Ale ja dalej będę zakrywał przed nimi swoją twarz z powodu całej niegodziwości, której będą się dopuszczać, oddając cześć innym bogom+.

19 „A teraz zapisz sobie pieśń+ i naucz jej Izraelitów. Niech się jej nauczą*+, żeby służyła za świadka przeciwko nim+. 20 Gdy zaprowadzę ich do ziemi, którą przysiągłem ich praojcom+ — ziemi mlekiem i miodem płynącej+ — gdy będą jeść do syta i żyć w dostatku*+, wtedy zaczną służyć innym bogom, a mną wzgardzą i złamią moje przymierze+. 21 Kiedy spadną na nich liczne nieszczęścia i udręki+, ta pieśń będzie świadczyć przeciwko nim (ich potomkowie nie mogą jej zapomnieć), bo ja wiem, jakie już teraz mają skłonności+ — choć jeszcze nie wprowadziłem ich do ziemi, którą im przysiągłem”.

22 Tego dnia Mojżesz zapisał więc tę pieśń i nauczył jej Izraelitów.

23 Następnie Bóg ustanowił wodzem Jozuego+, syna Nuna, i rzekł: „Bądź odważny i silny+, bo to ty wprowadzisz Izraelitów do ziemi, którą im przysiągłem+, a ja będę z tobą”.

24 Gdy tylko Mojżesz skończył spisywać w księdze wszystkie słowa Prawa+, 25 nakazał Lewitom noszącym Arkę Przymierza Jehowy: 26 „Weźcie tę księgę Prawa+ i połóżcie ją obok Arki+ Przymierza Jehowy, swojego Boga. Będzie tam służyć za świadka przeciwko wam. 27 Bo ja dobrze znam waszą buntowniczość+ i wasz upór*+. Skoro tak buntujecie się przeciw Jehowie, gdy ja jeszcze jestem wśród was, to co dopiero będzie po mojej śmierci! 28 Zwołajcie do mnie wszystkich starszych ze swoich plemion i wszystkich zwierzchników, a ja przekażę im te słowa i powołam niebo i ziemię na świadków przeciwko nim+. 29 Bo dobrze wiem, że po mojej śmierci będziecie postępować niegodziwie+, że zejdziecie z drogi, którą nakazałem wam iść. I pod koniec dni z całą pewnością spadnie na was nieszczęście+, bo będziecie robić to, co złe w oczach Jehowy, obrażając Go tym*”.

30 Potem w obecności całego zboru Izraela Mojżesz wyrecytował wszystkie słowa tej pieśni, od początku do końca+:

 3 Będę opowiadał o imieniu Jehowy+.

Opowiadajcie i wy o wielkości naszego Boga!+

 5 To oni postąpili niegodziwie+.

Nie są Jego dziećmi — wina leży po ich stronie+.

Pokolenie zepsute i zdeprawowane!+

15 Gdy Jeszurun* obrósł w tłuszcz, zaczął wierzgać.

Utył, stał się gruby, opasły+.

Mogliby powiedzieć: „To nie Jehowa dokonał tego wszystkiego.

To nasza siła zatryumfowała”+.

29 Gdyby tylko byli mądrzy!+ Wtedy by się nad tym zastanowili+.

Pomyśleliby, co ich czeka+.

35 Zemsta należy do mnie, ja odpłacę+.

W wyznaczonym czasie ich stopy się poślizgną+.

Niech wam przyjdą z pomocą.

Niech staną się dla was kryjówką.

Ja uśmiercam i ja daję życie+.

Ja zadaję rany+ i ja uleczę+.

I nikt nie może uwolnić drugiego z moich rąk+.

44 Tak oto Mojżesz — razem z Hoszeą*+, synem Nuna — wyrecytował w obecności ludu wszystkie słowa tej pieśni+. 45 Gdy skończył mówić to wszystko całemu Izraelowi, 46 rzekł jeszcze: „Weźcie sobie do serca wszystkie przestrogi, które dziś do was kieruję+, i nakażcie swym synom starannie wypełniać wszystkie słowa tego Prawa+. 47 Bo nie są to tylko puste słowa — od nich zależy wasze życie+. Trzymając się ich, będziecie mogli długo żyć w ziemi, do której przeprawiacie się przez Jordan, żeby ją wziąć na własność”.

48 W tym samym dniu Jehowa przemówił do Mojżesza: 49 „Wejdź na tę górę Abarim+, górę Nebo+ — w ziemi moabskiej, naprzeciw Jerycha — i zobacz ziemię Kanaan, którą daję Izraelitom na własność+. 50 Potem umrzesz na górze, na którą wejdziesz, i dołączysz do swojego ludu*, tak jak na górze Hor+ umarł twój brat, Aaron, i dołączył do swojego ludu — 51 ponieważ przy wodach w Meribie+ w pobliżu Kadeszu na pustkowiu Cin obaj okazaliście się niewierni wobec mnie na oczach ludu izraelskiego, nie uświęciliście mnie przed Izraelitami+. 52 Nie wejdziesz więc do ziemi, którą im daję, zobaczysz ją tylko z daleka”+.

33 Oto słowa, którymi Mojżesz, sługa prawdziwego Boga, pobłogosławił Izraelitów przed swoją śmiercią+. 2 Przemówił:

 3 Okazywał czułość swojemu ludowi+.

Cały ten święty lud jest w Jego ręce+.

7 A Judę pobłogosławił takimi słowami+:

Swoim ramieniem bronił* tego, co do niego należy.

Pomóż mu w walce z wrogami”+.

8 O Lewim rzekł+:

„To człowiek lojalny wobec Ciebie+, do którego należą Twoje tummim i urim+.

 9 To człowiek, który powiedział o swoim ojcu i matce: ‚Nie okazałem im względów’.

12 O Beniaminie rzekł+:

Będzie mieszkał między jego* ramionami”.

13 O Józefie rzekł+:

Niech cieszy się uznaniem Tego, który przebywał w ciernistym krzewie+.

17 Jest wspaniały jak pierworodny byk.

18 O Zebulonie rzekł+:

19 Będą zwoływać ludy na górę.

Tam będą składać godne przyjęcia ofiary*.

20 O Gadzie rzekł+:

„Błogosławiony ten, kto poszerza granice Gada+.

Zwierzchnicy ludu zgromadzą się razem.

22 O Danie rzekł+:

23 O Naftalim rzekł+:

Weź na własność zachód i południe”.

24 O Aszerze rzekł+:

„Aszer został pobłogosławiony synami.

26 Następnie powiedział: „Nie ma nikogo takiego jak prawdziwy Bóg+ Jeszuruna+.

29 Szczęśliwy jesteś, Izraelu!+

Który lud jest taki jak ty?+

34 Wtedy Mojżesz wyruszył z pustynnych równin moabskich na górę Nebo+, górę Pisga+, która wznosi się naprzeciw Jerycha+. Jehowa pokazał mu stamtąd całą tę ziemię, od Gileadu po Dan+, 2 całą ziemię Naftalego, Efraima i Manassesa, całą ziemię Judy aż do zachodniego morza*+, 3 Negeb+ oraz Okręg Jordanu*+, od doliny Jerycha — miasta palm — aż do Coaru+.

4 Jehowa rzekł wtedy do niego: „To jest ziemia, w związku z którą złożyłem przysięgę Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, mówiąc: ‚Dam ją twojemu potomstwu’+. Pozwoliłem ci ją zobaczyć na własne oczy, ale do niej nie wejdziesz”+.

5 Potem Mojżesz, sługa Jehowy, umarł w ziemi moabskiej — dokładnie tak, jak Jehowa powiedział+. 6 A On pogrzebał go tam w dolinie naprzeciw Bet-Peor i nikt aż do dziś nie wie, gdzie znajduje się jego grób+. 7 W chwili śmierci Mojżesz miał 120 lat+. Do końca nie osłabł mu wzrok ani nie opuściły go siły. 8 Lud Izraela opłakiwał go na pustynnych równinach moabskich przez 30 dni+, aż okres żałoby po nim się skończył.

9 Jozue, syn Nuna, był pełen ducha mądrości, bo Mojżesz włożył na niego ręce+. Izraelici zaczęli go słuchać i robili wszystko, co Jehowa nakazał Mojżeszowi+. 10 Ale już nigdy nie było w Izraelu proroka podobnego do Mojżesza+, którego by Jehowa znał twarzą w twarz+. 11 Dokonał on na faraonie, na wszystkich jego sługach i w całej ziemi egipskiej wszystkich znaków i cudów, w związku z którymi Jehowa go tam posłał+. 12 Na oczach całego Izraela ukazał silną rękę, zdumiewającą moc Boga+.