DZIEJE
Komentarze — rozdział 24
starszymi ludu: W tym wersecie chodzi o przywódców narodu żydowskiego, którzy często są wymieniani razem z naczelnymi kapłanami i uczonymi w piśmie (zob. komentarz do Mt 16:21).
mówcą publicznym: Lub „prawnikiem; adwokatem”. Użyte tu greckie słowo rétor pierwotnie znaczyło „mówca publiczny; orator”, ale z czasem zaczęło odnosić się też do mówcy w sądzie lub adwokata. Tertullus wystąpił w roli adwokata Żydów i wniósł skargę na Pawła do namiestnika Feliksa w Cezarei.
jest jak zaraza: Lub „jest wichrzycielem; jest szkodnikiem”. Dosł. „jest zarazą”. W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo oznaczające „zaraza” występuje jeszcze tylko w Łk 21:11, gdzie zostało użyte w sensie dosłownym — w odniesieniu do szerzących się chorób, epidemii. Tutaj, w Dz 24:5, występuje w znaczeniu przenośnym — określa osobę uważaną za źródło problemów, wichrzyciela, zagrożenie publiczne.
świecie: Lub „zamieszkanej ziemi” (zob. komentarz do Łk 2:1).
sekty: Grecki odpowiednik słowa „sekta” (haíresis, od którego pochodzi pol. słowo „herezja”) pierwotnie najwyraźniej oznaczał „wybór”. W takim sensie użyto go w Septuagincie w Kpł 22:18, gdzie mowa o Izraelitach, którzy składali Jehowie dobrowolne ofiary. W Chrześcijańskich Pismach Greckich odnosi się on do grupy ludzi, która trzyma się własnych, odrębnych poglądów czy nauk. Określenie to występuje w odniesieniu do dwóch głównych odłamów judaizmu: faryzeuszy i saduceuszy (Dz 5:17, przyp.; 15:5, przyp.; zob. komentarz do Dz 26:5). Niechrześcijanie mogli nazywać naśladowców Chrystusa „sektą” albo „sektą nazarejczyków” dlatego, że uważali ich za odłam judaizmu (Dz 24:5, 14; 28:22). Greckiego słowa haíresis używano też na określenie grup, które powstały wewnątrz zboru chrześcijańskiego. Jezus podkreślał wartość jedności i modlił się, by panowała wśród jego naśladowców (Jn 17:21). Również apostołom bardzo zależało na zachowaniu jej w zborze (1Ko 1:10; Judy 17-19). Gdyby chrześcijanie dzielili się na różne grupy i frakcje, zburzyłoby to ich jedność. Brak jedności w kwestii wierzeń mógłby prowadzić do zawziętych sporów, zatargów, a nawet wrogości (por. Dz 23:7-10). Dlatego greckiego słowa haíresis z czasem zaczęto używać w negatywnym sensie w odniesieniu do jakiejś frakcji lub odłamu, do sekty. Tworzenie sekt należy do „uczynków ciała”, więc trzeba się tego wystrzegać (Gal 5:19-21; 1Ko 11:19, przyp.; 2Pt 2:1, przyp.).
nazarejczyków: Zob. komentarz do Mk 10:47.
Niektóre późniejsze greckie manuskrypty i niektóre dawne tłumaczenia na inne języki z drobnymi różnicami w słownictwie zawierają w wersetach 6-8 dodatkowe zdania: „I chcieliśmy go osądzić według naszego Prawa [w. 6]. Lecz nadbiegł dowódca Lizjasz, wyrwał go przemocą z naszych rąk [w. 7] i nakazał jego oskarżycielom udać się do ciebie [w. 8]”. Słowa te nie występują jednak w najstarszych i najbardziej wiarygodnych manuskryptach i najwyraźniej nie wchodziły w skład oryginalnego tekstu Dziejów Apostolskich (zob. Dodatek A3).
świętą służbą, którą pełnię dla Boga: Lub „wielbieniem Boga; oddawaniem czci Bogu”. Występujący tu grecki czasownik latreúo zasadniczo oznacza pełnienie służby. W Biblii odnosi się do służenia Bogu albo do jakiejś formy służby związanej z wielbieniem Go (Mt 4:10; Łk 1:74; 2:37; 4:8; Rz 1:9; Flp 3:3; 2Tm 1:3; Heb 9:14; 12:28; Obj 7:15; 22:3), np. w sanktuarium lub świątyni (Heb 8:5; 9:9, przyp.; 10:2, przyp.; 13:10). Są też fragmenty, gdzie użyto go w kontekście fałszywego kultu — służenia, czyli oddawania czci, stworzeniom (Dz 7:42; Rz 1:25).
zmartwychwstanie: Grecki wyraz anástasis dosłownie znaczy „podniesienie; powstanie”. Pojawia się w Chrześcijańskich Pismach Greckich ok. 40 razy w kontekście zmartwychwstania (np. w Mt 22:31; Dz 2:31; 4:2; 17:18, 32; 23:6; 1Ko 15:12, 13). W Septuagincie w Iz 26:19 użyto czasownikowej formy słowa anástasis w zdaniu: „Twoi umarli ożyją” (zob. Słowniczek pojęć).
setnikowi: Lub „centurionowi”. Chodzi o oficera rzymskiej armii dowodzącego oddziałem 100 żołnierzy.
Druzyllą: Chodzi o trzecią i najmłodszą córkę Heroda wspomnianego w Dz 12:1, czyli Heroda Agryppy I. Urodziła się ok. 38 r. n.e. i była siostrą Agryppy II, Berenike i Mariamne III (zob. komentarz do Dz 25:13 i Słowniczek pojęć, „Herod”). Namiestnik Feliks był jej drugim mężem. Najpierw była żoną Aziza, króla Emesy w Syrii, ale rozwiodła się z nim i ok. 54 r. n.e., czyli kiedy miała jakieś 16 lat, poślubiła Feliksa. Być może i ona słuchała Pawła, gdy mówił Feliksowi „o prawości, panowaniu nad sobą i przyszłym sądzie” (Dz 24:25). Kiedy Feliks przekazywał urząd namiestnika Festusowi, pozostawił Pawła w areszcie, żeby „zyskać przychylność Żydów”. Niektórzy uważają, że chciał zadowolić swoją młodą żonę, która była Żydówką (Dz 24:27).