Pokładełko samicy trzpiennika

● Samica trzpiennika sosnowca składa jaja w drewnie sosny, a sposób, w jaki to robi, podsunął naukowcom myśl o skonstruowaniu bezpieczniejszych i skuteczniejszych sond chirurgicznych.

Pomyśl: Samica wwierca się w drewno za pomocą pokładełka — igłowatej rurki z dwoma przylegającymi do siebie pręcikami, które mają ząbki zwrócone w tył. Gdy zęby jednego pręcika wczepią się w drewno, drugi przesuwa się odrobinę do przodu. Kiedy z kolei jego zęby zakotwiczą się w drewnie, do przodu przesuwa się pierwszy pręcik. Dzięki wprawianiu pokładełka w szybkie drgania — w trakcie których pręciki na zmianę zapewniają sobie oparcie i przesuwają się w przód — trzpiennik drąży w bielu drzewa otwór głęboki nawet na dwa centymetry. Używa do tego minimalnej siły, nie odkształcając ani nie łamiąc pokładełka.

Zainspirowani tym pokładełkiem naukowcy stworzyli prototyp robota do operacji neurochirurgicznych, którego działanie opiera się na podobnej zasadzie. Jego krzemowa igła składa się z dwóch wibrujących pręcików. Mają one mikroskopijne ząbki pozwalające w miarę bezpiecznie penetrować głębiej położone obszary mózgu. Urządzenie to będzie mieć jeszcze jedną zaletę. „W przeciwieństwie do używanych obecnie sztywnych sond ma być na tyle elastyczne, że za jego pomocą będzie można na przykład wybierać najbezpieczniejszą drogę i podczas operacji omijać szczególnie wrażliwe obszary mózgu” — powiedziano w czasopiśmie New Scientist. Ponadto dzięki zastosowaniu tego robota zmniejszy się liczba nacięć, które trzeba wykonać, by dotrzeć do trudno dostępnych miejsc.

Co o tym sądzisz? Czy pokładełko samicy trzpiennika powstało przez przypadek? A może zostało zaprojektowane?

[Ilustracja na stronie 25]

[Patrz publikacja]

Gdy jeden pręcik zagłębia się w drewno, drugi jest nieruchomy i zapewnia mu oparcie

drewno

siły działające naprzemiennie

[Prawa własności do ilustracji, strona 25]

Trzpiennik: David R. Lance, USDA APHIS PPQ, Bugwood.org; schemat: J. F. V. Vincent and M. J. King, (1996). The mechanism of drilling by wood wasp ovipositors. Biomimetics, 3: 187-201