BABILON WIELKI

Wizje, które apostoł Jan zapisał w Księdze Objawienia, przedstawiają m.in. obwieszczenie wyroków przeciw „Babilonowi Wielkiemu”, jak również jego cechy charakterystyczne i jego upadek (Obj 14:8; 16:19; rozdz. 17, 18; 19:1-3).

W Objawieniu 17:3-5 Babilon Wielki ukazano jako kobietę przyobleczoną w purpurę i szkarłat oraz ozdobioną drogocennymi klejnotami. Siedzi ona na szkarłatnej bestii o siedmiu głowach i dziesięciu rogach, a na czole ma wypisane imię, „tajemnicę: ‚Babilon Wielki, matka nierządnic i obrzydliwości ziemi’”. Powiedziano o niej także, iż zasiada „nad wieloma wodami”, wyobrażającymi „ludy i rzesze, i narody, i języki” (Obj 17:1-15).

Skoro Babilon Wielki dysponuje tak ogromnym bogactwem i władzą, nie może chodzić po prostu o miasto Babilon nad Eufratem w Mezopotamii. Kiedy starożytny Babilon w 539 r. p.n.e. uległ Cyrusowi Persowi, utracił pozycję mocarstwa światowego, a trzymani tam jeńcy, m.in. Żydzi, odzyskali wolność. Chociaż samo miasto istniało jeszcze w czasach Jana, a nawet później, nie odgrywało już na świecie większej roli. W końcu obróciło się w całkowitą ruinę. Babilon Wielki musi więc mieć znaczenie symboliczne. Ponieważ jednak literalny Babilon był jego pierwowzorem, m.in. dał mu nazwę, warto pokrótce zapoznać się z cechami tamtego starożytnego miasta. Dzięki temu łatwiej będzie ustalić, kogo lub co wyobraża symboliczna metropolia z wizji apostoła Jana.

Starożytny Babilon. Miasto Babilon na równinie Szinear zaczęto wznosić w tym samym czasie, co wieżę Babel (Rdz 11:2-9). Żadne z tych przedsięwzięć nie miało wywyższyć imienia Bożego — budowniczowie chcieli zapewnić „sławne imię” samym sobie. W ruinach starożytnego Babilonu i w innych miejscach Mezopotamii odkryto wieże zwane zigguratami, które zdają się potwierdzać, że wieża Babel — bez względu na to, jaki miała kształt czy styl — była budowlą sakralną, związaną z fałszywym kultem. Przemawia za tym również fakt, że Jehowa Bóg podjął stanowcze działania, by nie dopuścić do jej ukończenia. Nadana miastu hebrajska nazwa Babel oznacza „zamieszanie”, natomiast nazwa sumeryjska (Ka-dingir-ra) i akadyjska (Bab-ilu) znaczą „brama boga”. A zatem mieszkańcy, którzy tam pozostali, zmienili nazwę tego miejsca, by nie kojarzyło się z potępieniem Bożym, ale nowa nazwa dalej łączyła to miasto z religią.

Biblijny opis ‛początku królestwa Nimroda’ wymienia Babel w pierwszej kolejności (Rdz 10:8-10). Pisma Hebrajskie przedstawiają starożytny Babilon jako szczególnego, odwiecznego przeciwnika Jehowy Boga i Jego ludu.

W VII i VI w. p.n.e. Babilon stał się stolicą potężnego mocarstwa, jednak w całych swych dziejach słynął przede wszystkim jako ośrodek religijny, z którego wierzenia i praktyki rozprzestrzeniały się w wielu kierunkach.

Profesor M. Jastrow w książce The Religion of Babylonia and Assyria (1898, ss. 699-701) napisał na ten temat: „Przed powstaniem chrześcijaństwa starożytne kraje: Egipt, Persja i Grecja odczuwały wpływ religii babilońskiej. (...) Wpływ koncepcji babilońskich wyraźnie zaznacza się w perskim kulcie Mitry, a zważywszy na to, że misteria związane z tym kultem odgrywały wielką rolę u Rzymian, widać jeszcze jedno ogniwo łączące kulturę antyczną z cywilizacją doliny Eufratu”. W podsumowaniu prof. Jastrow podkreślił, że „szczególne przejawy babilońskiej myśli religijnej i powszechne w tamtym regionie zwyczaje religijne odcisnęły głębokie piętno na świecie starożytnym”.

W książce New Light on the Most Ancient East (1957, s. 185) archeolog V. Childe zwrócił uwagę na przenikanie religii babilońskiej daleko na wschód, aż do Indii. Napisał m.in.: „Swastyka i krzyż, powszechnie występujące na pieczęciach i tabliczkach, we wczesnym okresie prehistorycznym były symbolami religijnymi lub magicznymi na przykład Babilonii i Elamu, a we współczesnych Indiach — i nie tylko tam — zachowały taki charakter do dziś”. Zatem religijne wpływy starożytnego Babilonu objęły wiele krajów i ludów i okazały się szersze, silniejsze oraz trwalsze niż jego wpływy polityczne.

O starożytnym Babilonie, podobnie jak o tym symbolicznym, można powiedzieć, że rozsiadł się nad wodami. Rozciągał się po obu stronach Eufratu, miał wiele kanałów i ogromną fosę (Jer 51:1, 13; Obj 17:1, 15). Wody te stanowiły element systemu obronnego miasta, a poza tym dzięki nim z różnych stron mogły przybywać statki z cennym ładunkiem. Co ciekawe, Biblia zapowiada, że przed wykonaniem Bożych wyroków na Babilonie Wielkim wyschnie woda w Eufracie (Obj 16:12, 19).

Charakterystyczne cechy symbolicznego Babilonu. Symboliczna kobieta o imieniu Babilon Wielki to „wielka metropolia mająca królestwo nad królami ziemi”. Dzięki temu „królestwu” zasiada nad „ludami i rzeszami, i narodami, i językami” (Obj 17:1, 15, 18). Podporządkowywanie sobie innych królestw i narodów jest cechą imperiów. Babilon Wielki dominuje nad ziemskimi królami, rozciągając nad nimi swoje wpływy. Dosiada symbolicznej siedmiogłowej bestii, a bestie wyobrażają w Biblii mocarstwa polityczne (zob. ZWIERZĘTA SYMBOLICZNE).

Niektórzy bibliści uważają, że Babilon Wielki to jakieś imperium polityczne, np. Babilon albo Rzym. Ale jak wykazano wcześniej, Babilon w czasach Jana od dawna nie był już mocarstwem. Jeśli zaś chodzi o Rzym, to styl jego rządów nie pasuje do opisu postępowania i polityki Babilonu Wielkiego, który jak nierządnica uprawia rozpustę z królami ziemi, ‛upija ich winem swej rozpusty’ i wprowadza narody w błąd przez „praktyki spirytystyczne” (Obj 17:1, 2; 18:3, 23). Rzym zdobył i utrzymywał swe panowanie nad prowincjami i koloniami dzięki sile militarnej i zdecydowanemu stosowaniu prawa rzymskiego. Dlatego w dziele The Interpreter’s Dictionary of the Bible (red. G. A. Buttrick, 1962, t. 1, s. 338) podano: „Nie ma wystarczająco mocnych podstaw, by utożsamiać Babilon z Rzymem. Babilon to coś więcej niż jedno imperium czy jedna kultura. Określają go nie granice geograficzne czy czasowe, ale raczej dominujące w nim bałwochwalstwo. Babilon współistnieje z królestwem bestii, która zdeprawowała i zniewoliła ludzkość i którą Baranek musi pokonać (Obj. 17:14), żeby ludzkość uwolnić”.

W Pismach Hebrajskich często pojawia się symbol nierządnicy. Izraelitów ostrzeżono przed sprzymierzaniem się z mieszkańcami Kanaanu, ponieważ prowadziłoby to do ‛uprawiania nierządu z ich bogami’ (Wj 34:12-16). Gdy Izrael i Juda odstąpiły od czystego wielbienia Jehowy Boga, zostały przez Niego potępione za ‛uprawianie nierządu’ z innymi narodami oraz ich bogami (Iz 1:21; Jer 3:6-10, 13; Eze 16:15-17, 28, 29, 38; Oz 6:10; 7:11; 8:9, 10). Warto zauważyć, że Bóg nie oceniał tu Izraela i Judy jako zwykłych państw nawiązujących stosunki polityczne z innymi państwami. Napiętnował je, bo ze względu na zawarte z Nim przymierze miały być świętym ludem oddanym tylko Jemu i religii prawdziwej (Jer 2:1-3, 17-21).

W podobnym znaczeniu symbol ten występuje w Chrześcijańskich Pismach Greckich. Zbór chrześcijański przyrównano tam do dziewiczej oblubienicy Chrystusa, który jest jej Głową i Królem (2Ko 11:2; Ef 5:22-27). Uczeń Jakub ostrzegł chrześcijan przed duchowym cudzołóstwem, jakim byłoby utrzymywanie przyjacielskich stosunków ze światem (Jak 4:4; por. Jn 15:19). Podobny charakter ma rozpusta Babilonu Wielkiego, a także „córek” tej symbolicznej nierządnicy. (W Biblii określenie „córki” niekiedy odnosi się do przedmieść lub okolicznych miejscowości jakiegoś miasta czy metropolii, np. do „zależnych miejscowości” [po hebr. dosł. „córek”] Samarii i Sodomy; zob. Eze 16:46-48).

Na uwagę zasługuje także okoliczność, że klęskę Babilonu Wielkiego — zaatakowanego i zniszczonego przez dziesięć rogów symbolicznej bestii — opłakują ziemscy królowie, którzy dopuszczali się z tą nierządnicą rozpusty, oraz kupcy i dostawcy, którzy z nią handlowali i zaopatrywali ją w zbytkowne towary i piękne ozdoby. A zatem przedstawiciele świata polityki i handlu przetrwają jej zagładę, ale, rzecz znamienna, wśród bolejących nad jej upadkiem nie będzie żadnych przedstawicieli religii (Obj 17:16, 17; 18:9-19). Biblia wskazuje, że wyrok na królach ziemi zostanie wykonany dopiero jakiś czas po unicestwieniu Babilonu, i to nie przez „dziesięć rogów”, lecz przez miecz Króla królów, nazwanego Słowem Boga (Obj 19:1, 2, 11-18).

Kolejna cecha charakterystyczna Babilonu Wielkiego to pijaństwo. Ta symboliczna kobieta jest „pijana krwią świętych i krwią świadków Jezusa” (Obj 17:4, 6; 18:24; 19:1, 2). Żywi więc podobną wrogość do prawdziwego ludu Bożego, co starożytny Babilon, którego jest duchowym odpowiednikiem. Warto zauważyć, że odpowiedzialnością za „wszelką krew prawych przelaną na ziemi, od krwi prawego Abla do krwi Zachariasza”, Jezus obciążył przywódców religijnych. Chociaż zwracał się wtedy do żydowskich przywódców religijnych, będących jego rodakami, i przez jakiś czas to właśnie oni szczególnie ciemiężyli jego naśladowców, historia dowodzi, że później prawdziwi chrześcijanie znosili ucisk także z innych stron (a prześladowania dosięgły również samych Żydów) (Mt 23:29-35).

Wszystkie wymienione czynniki odgrywają istotną rolę i wszystkie je trzeba uwzględnić, żeby otrzymać rzeczywisty obraz symbolicznego Babilonu Wielkiego i tego, co on wyobraża.