KALEB

(„pies”).

1. Syn Checrona, brat Jerachmeela, prawnuk Judy i Tamar (1Kn 2:3-5, 18); nazywany też imieniem Kelubaj (1Kn 2:9). Od niego wywodził się Becalel, wykwalifikowany rzemieślnik powołany do nadzorowania budowy przybytku (Wj 35:30; 1Kn 2:19, 20). Jak się wydaje, jego potomkiem był również Kaleb omówiony w poz. 2.

2. Syn Jefunnego Kenizzyty z plemienia Judy, stryj Otniela, prawdopodobnie potomek Kaleba wymienionego w poz. 1 (Lb 32:12; Joz 15:17; 1Kn 4:13, 15; zob. OTNIEL). Kiedy miał 40 lat, znalazł się wśród 12 mężczyzn wysłanych przez Mojżesza na 40-dniowe zwiady do ziemi Kanaan. Po powrocie Kaleb razem z Jozuem w przeciwieństwie do pozostałych zwiadowców złożył pozytywne sprawozdanie i powiedział: „Wyruszmy zaraz, a weźmiemy ją w posiadanie” (Lb 13:6, 30; 14:6-9). Ponieważ ‛całkowicie podążał za Jehową, swoim Bogiem’, tylko on spośród żyjących wtedy dorosłych, a także Jozue i niektórzy Lewici weszli do Ziemi Obiecanej w 1473 r. p.n.e. Sześć lat później, w wieku 85 lat, Kaleb oświadczył: „Oto Jehowa zachował mnie przy życiu, tak jak obiecał, tych czterdzieści pięć lat, odkąd Jehowa złożył tę obietnicę Mojżeszowi, gdy Izrael chodził po pustkowiu, a oto mam dzisiaj osiemdziesiąt pięć lat. A jednak jestem dzisiaj tak silny, jak w dniu, w którym wysłał mnie Mojżesz. Jaka wtedy była moja moc, taka jest teraz moja moc do wojny, zarówno by wychodzić, jak i przychodzić” (Joz 14:6-11).

Jako dziedziczną posiadłość Kaleb otrzymał Hebron (twierdzę nazywaną Kiriat-Arba, w której mieszkali nadzwyczaj rośli Anakici) oraz przyległe terytorium, m.in. pobliski Debir. Gdy w 1 Samuela 30:13, 14 wspomniano, że Amalekici napadli „na południe Kaleba”, najwyraźniej nie chodziło o miasto o takiej nazwie, ale raczej o terytorium przydzielone Kalebowi i nazwane od jego imienia; a zatem była to napaść na ‛południową część terytorium Kaleba’.

Po otrzymaniu swego dziedzictwa Kaleb zadeklarował: „Kto uderzy na Kiriat-Sefer [znane też jako Debir] i je zdobędzie, temu dam za żonę Achsę, moją córkę”. Miasto zdobył jego bratanek Otniel (pierwszy sędzia Izraela po śmierci Jozuego) i otrzymał nagrodę. W prezencie ślubnym Kaleb dał swej córce, na jej prośbę, Gullot Górne i Dolne, oprócz „połaci ziemi na południu” (Joz 15:13-19; Sdz 1:11-15; 3:9-11).

Achsa została wymieniona jako córka „Kaleba, brata Jerachmeela” (poz. 1), który żył ok. 150 lat przed Kalebem, synem Jefunnego (1Kn 2:42, 49). Niektórzy komentatorzy twierdzą, że był tylko jeden Kaleb. Ale długi odcinek czasu dzielący wnuka Judy Checrona od osiedlania się Izraelitów w Kanaanie wyklucza taką możliwość. Zdaniem innych obaj Kalebowie musieli mieć córki o takim samym imieniu. Jednakże kobiety są wspominane w rodowodach tylko wtedy, gdy odegrały znaczącą rolę w dziejach ludu Bożego. A ponieważ była tylko jedna znana Achsa, musi chodzić o córkę drugiego Kaleba, syna Jefunnego. Jeszcze inni bibliści opuszczają zdanie dotyczące Achsy w tym wersecie (1Kn 2:49), uznając je za wstawkę kopisty, chociaż nie wynika to z tekstu. Niemniej bardziej rozsądny wydaje się wniosek, że pisarz włączył to niespodziewane zdanie do wersetu 49 w specjalnym celu: używając słowa „córka” w szerszym znaczeniu jako „potomek żeński”, chciał pokazać, że Achsa nie tylko była córką Kaleba, syna Jefunnego, ale też w linii prostej wywodziła się od Kaleba, syna Checrona.