CHAZAEL

(„zobaczył Bóg”).

Znany król syryjski, który objął władzę najprawdopodobniej za panowania izraelskiego króla Jehorama (ok. 917-905 p.n.e.) (2Kl 8:7-16), a umarł za rządów Jehoasza (ok. 859-845 p.n.e.) (2Kl 13:24, 25). Chazael nie pochodził z królewskiego rodu, lecz był jedynie wysokim urzędnikiem w służbie swego poprzednika, króla Syrii Ben-Hadada II (2Kl 8:7-9).

Szereg lat wcześniej Jehowa polecił Eliaszowi, żeby ‛namaścił Chazaela na króla Syrii’. Miał on objąć tron po to, by wykonać karę na Izraelu, który zgrzeszył przeciwko Bogu (1Kl 19:15-18).

Chazaela co prawda nie namaszczono literalnym olejkiem, niemniej zadanie zlecone Eliaszowi zostało wykonane przez jego następcę, proroka Elizeusza. Stało się to wtedy, gdy syryjski król Ben-Hadad II zachorował i wysłał Chazaela do Damaszku, głównego miasta Syrii. Ten miał wziąć ze sobą dar i zapytać Elizeusza, czy król odzyska zdrowie. Prorok oznajmił Chazaelowi: „Idź, powiedz mu [Ben-Hadadowi]: ‚Na pewno wyzdrowiejesz’”, lecz dodał: „Jehowa pokazał mi, że on na pewno umrze”. Potem powiedział do Chazaela: „Jehowa ukazał mi ciebie jako króla Syrii”. Po powrocie Chazael, zapytany przez Ben-Hadada o słowa Elizeusza, odrzekł: „Powiedział mi: ‚Na pewno wyzdrowiejesz’”. Jednakże następnego dnia udusił króla mokrą narzutą i zaczął panować w jego miejsce (2Kl 8:7-15).

Nie do końca jest jasne, co Chazael usłyszał od Elizeusza. Według tekstu masoreckiego prorok oznajmił: „Powiedz mu: ‚Na pewno nie wyzdrowiejesz’”, ale w uwadze marginesowej podano brzmienie: „Powiedz mu: ‚Na pewno wyzdrowiejesz’”; tak samo oddaje ten fragment Septuaginta, Wulgata i Peszitta oraz 18 rękopisów hebrajskich.

Jeżeli przyjąć, że Chazael miał oznajmić Ben-Hadadowi: „Na pewno wyzdrowiejesz”, wypowiedź Elizeusza mogła być swoistą zagadką, która oznaczała, że król nie umrze wskutek choroby, lecz w inny sposób (i tak się stało, bo zginął z ręki Chazaela). W każdym razie Chazael przekazał mu tylko pierwszą część odpowiedzi proroka: „Na pewno wyzdrowiejesz”, a sam przemocą wprowadził w czyn to, co przemilczał (2Kl 8:10).

Ciemięży Izraela. Wkrótce po objęciu tronu Chazael stoczył walkę z królami Izraela i Judy pod Ramot-Gilead (Rama). Sprawozdanie biblijne nie podaje wyniku tej bitwy, choć informuje, że został wtedy ranny król izraelski Jehoram (2Kl 8:25-29; 2Kn 22:1-6). Za dni jego następcy, króla Jehu, Chazael zaczął okrawać terytorium Izraela kawałek po kawałku i zdobył Gilead oraz Baszan, leżące na wsch. od Jordanu (2Kl 10:32, 33). W ten sposób najwyraźniej utorował sobie drogę do późniejszego najazdu na królestwo Judy. Zdobył miasto Gat w Filistei, a potem wyruszył przeciwko Jerozolimie. Odstąpił jednak od niej, gdy król judzki Jehoasz wykupił się drogocennymi przedmiotami ze świątyni i pałacu (2Kl 12:17, 18).

Zwłaszcza za panowania Jehoachaza, syna Jehu, Chazael mocno dał się we znaki Izraelowi, spełniając przepowiednię Elizeusza, że wyda warownie na pastwę ognia, najlepszych z ludzi wybije mieczem, roztrzaska dzieci i porozpruwa kobiety brzemienne (2Kl 13:3, 22; 8:12). Jednakże Bóg nie pozwolił, by Syria całkowicie rozgromiła Izraela (2Kl 13:4, 5). Po śmierci Chazaela król izraelski Jehoasz trzykrotnie pokonał jego syna Ben-Hadada III i odzyskał miasta, które Chazael odebrał Jehoachazowi, ojcu Jehoasza (2Kl 13:23-25). Później izraelski władca Jeroboam II „przywrócił Judzie Damaszek i Chamat” (2Kl 14:28).

W starożytnych inskrypcjach. Imię Chazael występuje w starożytnej inskrypcji odnalezionej w dzisiejszym Afis, ok. 40 km na pd. zach. od Aleppo. W zgodzie z Biblią informuje ona, że następcą Chazaela na tronie syryjskim był jego syn Ben-Hadad III, którego nazywa „Bar Hadadem”.

W kronikach Salmanasara III opisano jego wyprawy przeciwko Syrii i zwycięstwa nad Chazaelem. Nazwano go „człowiekiem z ludu” (dosł. „synem niczyim”), zapewne dlatego, że nie pochodził z królewskiego rodu, lecz objął tron w Damaszku po zamordowaniu króla Ben-Hadada II. Jedna z tych inskrypcji głosi: „W osiemnastym roku mego panowania po raz szesnasty przekroczyłem Eufrat. Chazael z Damaszku (Imerisu) zaufał swej licznej armii i zwołał swe wojska w wielkiej liczbie, zamieniając górę Senir (Sa-ni-ru), górę naprzeciw Libanu, w swoją twierdzę. Stoczyłem z nim bój i zadałem mu klęskę, zabijając mieczem 16 000 jego doświadczonych żołnierzy. Zabrałem mu 1121 rydwanów, 470 wierzchowców oraz jego obóz. Uratował życie ucieczką, (lecz) podążyłem za nim i obległem go w Damaszku (Di-mas-ki), jego królewskiej siedzibie. (Tam) wyciąłem jego ogrody (pod miastem i odszedłem). Pomaszerowałem aż do gór Hauran (sade^{e mat}Ha-u-ra-ni), zniszczyłem, zburzyłem i spaliłem niezliczone miasta i zabrałem z nich nieprzebrane łupy” (Ancient Near Eastern Texts, red. J. B. Pritchard, 1974, s. 280).

Salmanasar III nie zdołał chyba jednak zdobyć samego Damaszku. Dokonał tego dopiero Tiglat-Pileser III za panowania syryjskiego króla Recina. W ten sposób spełniło się proroctwo Jehowy wypowiedziane poprzez Amosa: „I na dom Chazaela ześlę ogień, który strawi wieże mieszkalne Ben-Hadada. I połamię zasuwę Damaszku” (Am 1:4, 5; 2Kl 16:9).