JORDAN

Główna rzeka Ziemi Obiecanej, stanowiąca naturalną granicę między wsch. i zach. Palestyną (Joz 22:25). W starożytności właściwy Jordan wypływał z kotliny Chule, gdzie były rozległe mokradła i jezioro (obecnie wyschnięte). Na pn. od tej kotliny znajdują się liczne strumienie źródłowe Jordanu. Trzy najważniejsze z nich to, począwszy od wsch., Nahr Banijas (Nachal Hermon), Nahr al-Laddan (Nachal Dan) i Nahr al-Hasbani (Nachal Senir). Głównymi wsch. dopływami Jordanu są Jarmuk i Jabbok. Dzisiaj w przeważającej części jest to rzeka bardzo mulista.

Po opuszczeniu kotliny Chule Jordan najpierw płynie spokojnie przez ok. 3 km, następnie przyśpiesza i po przepłynięciu przez bazaltowe wąwozy wpada do Jeziora Galilejskiego. Wypływa z niego od strony pd. i wije się zakolami do Morza Martwego przez jakieś 320 km, choć w linii prostej odległość ta wynosi zaledwie 105 km (ILUSTRACJA, t. 1, s. 334).

Na 16-kilometrowym odcinku dzielącym kotlinę Chule od Jeziora Galilejskiego dno doliny, którą płynie Jordan, opada o jakieś 270 m. Pomiędzy Jeziorem Galilejskim a Morzem Martwym rzeka pokonuje 27 progów skalnych, a poziom jej koryta obniża się o dalsze 180 m.

Poniżej Jeziora Galilejskiego Jordan płynie doliną o szerokości 6—13 km. Na wysokości Jerycha dolina ta rozszerza się do ok. 22 km. W jej dolnej części (zwanej Zor), o szerokości 0,5—3 km, Jordan wije się wśród gąszczy ostów i cierni, pnączy i krzewów, oleandrów, tamaryszków, wierzb i topoli. W czasach starożytnych w „bujnych gęstwinach nad Jordanem” grasowały lwy (Jer 49:19; 50:44; Za 11:3). Do dziś można tam spotkać wilki i szakale. Latem wśród tych bujnych zarośli jest bardzo gorąco i wilgotno, a temperatura często dochodzi do 40°C. Natomiast wiosną, gdy na górze Hermon topnieją śniegi, Jordan występuje z brzegów i zalewa Zor.

Górna część doliny (Al-Ghor) znajduje się jakieś 45 m powyżej bujnych przybrzeżnych zarośli i jest od nich oddzielona jałowymi pagórkami z szarego wapienia, noszącymi ślady erozji. Odcinek Al-Ghor ciągnący się ok. 40 km na pd. od Jeziora Galilejskiego zajmują pola i pastwiska. Na pozostałym odcinku ziemia nie jest uprawiana. Jednakże w czasach Abrahama i Lota, przed zniszczeniem Sodomy i Gomory, najwyraźniej była to znacznie bardziej urodzajna okolica, zwłaszcza w pobliżu Morza Martwego (Rdz 13:10, 11).

Ze względu na niedużą głębokość Jordan nie jest rzeką żeglowną; ponadto występują w nim liczne progi skalne i wiry. Podobno w okresach niższego poziomu wody można go przebyć w bród w przeszło 60 miejscach. W czasach starożytnych brody na rzece miały znaczenie wojskowe, gdyż głównie w takich punktach przekraczano Jordan (Sdz 3:28; 12:5, 6).

W swym biegu poniżej Jeziora Galilejskiego Jordan zazwyczaj ma 1—3 m głębokości i 27—30 m szerokości. Ale wiosną występuje z brzegów i jest wtedy znacznie głębszy i szerszy (Joz 3:15). Przekroczenie go wtedy przez cały naród izraelski, składający się z mężczyzn, kobiet i dzieci, byłoby niebezpieczne, zwłaszcza na wysokości Jerycha. Prąd jest tam tak silny, że może porwać kąpiące się osoby, co we współczesnych czasach nieraz się zdarzało. Ale Jehowa w cudowny sposób zatamował rzekę, dzięki czemu Izraelici mogli przejść po suchym dnie (Joz 3:14-17). Setki lat później podobnego cudu dokonał dla Eliasza i Elizeusza, a potem jeszcze raz dla samego Elizeusza (2Kl 2:7, 8, 13, 14).

Jordan odegrał też ważną rolę w cudownym uzdrowieniu Naamana. Początkowo dostojnik ten uważał, iż rzeki Damaszku są lepsze niż wszystkie wody Izraela, ale skorygowany przez swych sług, posłusznie wykąpał się w Jordanie siedem razy i wtedy został całkowicie wyleczony z trądu (2Kl 5:10-14).

W I w. n.e. Jan Chrzciciel zanurzał w wodach Jordanu wielu Żydów okazujących skruchę. Miał też przywilej ochrzcić tam Jezusa, doskonałego Syna Bożego (Mt 3:1, 5, 6, 13-17; zob. OKRĘG JORDANU).