KRÓL

Monarcha sprawujący władzę w królestwie. Najwyższym Królem, posiadającym nieograniczoną moc i władzę, jest Jehowa. Na ziemi Jego zwierzchnictwo reprezentowali podlegli Mu królowie Judy. Królem podległym Jehowie jest również Jezus Chrystus, który jednak nieporównanie góruje nad tamtymi ziemskimi królami, gdyż Bóg powierzył mu panowanie nad wszechświatem (Flp 2:9-11) i w ten sposób ustanowił go „Królem królów i Panem panów” (Obj 19:16; zob. JEZUS CHRYSTUS; KRÓLESTWO).

Pierwsi królowie. W najdawniejszych czasach królem był mężczyzna, któremu powierzono najwyższą władzę nad miastem, plemieniem, narodem czy imperium, sprawowaną na ogół dożywotnio. Pierwszym człowieczym królem wymienionym w Biblii był Nimrod, potomek Chama. Ten buntownik sprzeciwiający się zwierzchnictwu Jehowy panował nad królestwem obejmującym kilka miast w Mezopotamii (Rdz 10:6, 8-10).

Kananejczycy i ich sąsiedzi mieli królów już za dni Abrahama, czyli znacznie wcześniej niż Izraelici (Rdz 14:1-9). Od najdawniejszych czasów mieli ich też Filistyni, Edomici, Moabici, Midianici, Ammonici, Syryjczycy, Hetyci, Egipcjanie, Asyryjczycy, Babilończycy, Persowie, Grecy i Rzymianie. Wielu z tych królów panowało tylko nad jednym miastem-państwem. Adoni-Bezek chełpił się, że pokonał 70 takich królów (Sdz 1:7).

Pierwszym człowieczym królem uznanym w Biblii za prawego był Melchizedek, król i kapłan Salem (Rdz 14:18). Oprócz Jezusa Chrystusa, będącego zarazem Królem i Arcykapłanem, był jedynym władcą, który z Bożą aprobatą piastował oba te urzędy. Apostoł Paweł wykazał, że Bóg posłużył się Melchizedekiem jako symbolicznym wyobrażeniem Chrystusa (Heb 7:1-3; 8:1, 6). Żaden z wiernych sług Bożych, nawet Noe, nie próbował zostać królem i do czasów Saula Bóg żadnemu z nich nie powierzył tej godności.

Królowie izraelscy. Początkowo Jehowa sprawował władzę nad Izraelem jako niewidzialny Król, posługując się widzialnymi pośrednikami: najpierw Mojżeszem, a potem sędziami — od Otniela do Samsona (Sdz 8:23; 1Sm 12:12). Później jednak Izraelici z chęci upodobnienia się do okolicznych narodów zaczęli się domagać człowieczego króla (1Sm 8:5-8, 19). Sytuacja taka została przewidziana w przymierzu Prawa, toteż Jehowa za pośrednictwem proroka Samuela wybrał na ten urząd Saula z plemienia Beniamina (Pwt 17:14-20; 1Sm 9:15, 16; 10:21, 24). Wskutek nieposłuszeństwa i zuchwalstwa Saul stracił łaskę Jehowy i sposobność zapoczątkowania dynastii królewskiej (1Sm 13:1-14; 15:22-28). Jehowa zwrócił się wtedy ku plemieniu Judy i na kolejnego króla w Izraelu wybrał Dawida, syna Jessego (1Sm 16:13; 17:12). Dawid wiernie obstawał przy wielbieniu i prawach Jehowy, dlatego miał zaszczyt stać się założycielem dynastii (2Sm 7:15, 16). Największy dobrobyt Izrael osiągnął pod rządami Salomona, syna Dawida (1Kl 4:25; 2Kn 1:15).

Za czasów Rechoboama, syna Salomona, państwo zostało podzielone na dwie części. Pierwszym królem północnego, dziesięcioplemiennego królestwa, zwanego Izraelem, był Jeroboam, syn Nebata z plemienia Efraima (1Kl 11:26; 12:20). Wbrew prawu Bożemu nakłonił swych poddanych do kultu złotych cielców. Za ten grzech popadł w niełaskę u Jehowy (1Kl 14:10, 16). Od roku 997 do 740 p.n.e. królestwem północnym rządziło w sumie 20 królów — pierwszym był Jeroboam, a ostatnim Hoszea, syn Eli. W królestwie południowym, czyli Judzie, w latach 997-607 p.n.e. panowało 19 królów (nie licząc uzurpatorki Atalii) — pierwszym był Rechoboam, a ostatnim Sedekiasz (zob. CHRONOLOGIA; ZWYCZAJE POGRZEBOWE).

Przedstawiciele wyznaczeni przez Boga. Królowie ludu Bożego byli wyznaczani przez Jehowę i mieli działać jako Jego przedstawiciele. Zasiadali nie na własnych tronach, ale „na tronie władzy królewskiej Jehowy”, a więc reprezentowali Jego teokratyczne panowanie (1Kn 28:5; 29:23). W przeciwieństwie do niektórych ościennych narodów Izraelici nie ubóstwiali swych władców. Wszystkich królów Judy uznawano za pomazańców Jehowy, chociaż Biblia nie mówi, czy z okazji objęcia tronu każdego z nich literalnie namaszczano olejkiem. Takie namaszczanie odbyło się, gdy ustanawiano nową dynastię, gdy u schyłku życia Dawida o tron rywalizowało dwóch jego synów, gdy władzę obejmował Jehoasz, a także wtedy, gdy na króla wybrano nie starszego brata, lecz młodszego, Jehoachaza (1Sm 10:1; 16:13; 1Kl 1:39; 2Kl 11:12; 23:30, 31, 34, 36). Całkiem prawdopodobne jednak, że namaszczanie nowego króla było obowiązującym zwyczajem.

Król Judy kierował sprawami narodu jako jego pasterz (Ps 78:70-72). Na ogół przewodził w bitwie (1Sm 8:20; 2Sm 21:17; 1Kl 22:29-33). Był też sędzią wyższej instancji. Jednakże w pewnych sprawach wagi państwowej lub bardzo trudnych do rozstrzygnięcia (np. ze względu na niewystarczające zeznania świadków) arcykapłan zasięgał rady Jehowy (1Kl 3:16-28).

Ograniczenia władzy króla. Władzę króla ograniczały: jego bojaźń przed Jehową, prawo Boże, którego musiał przestrzegać, oraz wpływ proroków i kapłanów, jak również doradzających mu starszych. Król miał obowiązek sporządzić sobie odpis Prawa i czytać go przez wszystkie dni swego życia (Pwt 17:18, 19). Ponieważ był szczególnym sługą i przedstawicielem Jehowy, ponosił przed Nim osobistą odpowiedzialność. Niestety, wielu królów judzkich łamało te zasady i sprawowało despotyczne, niegodziwe rządy (1Sm 22:12, 13, 17-19; 1Kl 12:12-16; 2Kn 33:9).

Przewodzenie pod względem religijnym. Chociaż prawo nie pozwalało królowi pełnić funkcji kapłańskich, miał on być najważniejszym z niekapłańskich rzeczników wielbienia Jehowy. Czasami król błogosławił poddanych w imię Jehowy lub reprezentował ich w modlitwie do Niego (2Sm 6:18; 1Kl 8:14, 22, 54, 55). Miał dbać o to, by życie religijne ludu było wolne od bałwochwalczych wpływów, a prócz tego mógł odprawić niewiernego arcykapłana, jak to uczynił król Salomon, gdy arcykapłan Abiatar poparł zbuntowanego Adoniasza, który próbował przejąć tron (1Kl 1:7; 2:27).

Żony i majątek. Królowie Judy zwyczajowo posiadali dużo żon i nałożnic, chociaż w myśl Prawa Mojżeszowego władca nie miał poślubiać wielu kobiet (Pwt 17:17). Nałożnice uważano za własność korony i przekazywano je następcy tronu razem z prawami i majątkiem króla. Poślubienie nałożnicy zmarłego króla lub wzięcie jej w posiadanie było równoznaczne z wysunięciem roszczeń do tronu. Taki właśnie sens miało współżycie Absaloma z nałożnicami jego ojca, króla Dawida, oraz prośba Adoniasza, by dać mu za żonę Abiszag, która pielęgnowała sędziwego Dawida (2Sm 16:21, 22; 1Kl 2:15-17, 22). Były to akty zdrady stanu.

Oprócz osobistych posiadłości, łupów wojennych i darów (1Kn 18:10) król miał też inne źródła dochodów, takie jak: specjalny podatek w formie produktów rolnych dostarczanych na potrzeby stołu królewskiego, danina od podbitych królestw, opłaty od kupców podróżujących przez Izrael oraz zyski z różnych przedsięwzięć (np. flota handlowa Salomona) (1Kl 4:7, 27, 28; 9:26-28; 10:14, 15).

Niestabilność północnego królestwa. Co prawda w północnym królestwie izraelskim uznawano zasadę dziedziczności tronu, ale nieraz ją łamano przez bunt lub skrytobójstwo. Zdarzało się to dość często, gdyż wskutek praktykowania religii fałszywej królestwem tym stale targały niepokoje. Tylko dwie dynastie — Omriego i Jehu — utrzymały się przy władzy dłużej niż dwa pokolenia. Ponieważ władcy państwa północnego nie byli objęci przymierzem co do Królestwa (zawartym z Dawidem), żaden z nich nie zasiadał „na tronie władzy królewskiej Jehowy” jako Jego pomazaniec (1Kn 28:5).

Królowie pogańscy i ich lennicy. W Babilonie obrzęd wprowadzenia na tron nowego króla polegał na ujęciu za rękę złotego posągu Marduka. Uczynił to także Cyrus Wielki, by przejąć władzę nad całym imperium babilońskim bez konieczności dokonywania zbrojnego podboju.

Innych królów osadzali na tronach wyżsi władcy, np. zdobywcy danej krainy, którzy często sprawowali nad nią władzę za pośrednictwem miejscowych monarchów, będących ich lennikami. Na przykład Herod Wielki panował nad Judeą jako wasal Rzymu (Mt 2:1), a Aretas był zależnym od Rzymu królem Nabatejczyków (2Ko 11:32).

W przeciwieństwie do królów izraelskich, którzy najwyraźniej dość chętnie przebywali wśród swego ludu, pogańscy władcy na ogół byli dla swych poddanych bardzo nieprzystępni. Wejście bez pozwolenia na wewnętrzny dziedziniec pałacu króla Persji karano śmiercią, chyba że monarcha wyraźnie zezwolił danej osobie przystąpić do siebie, wyciągając do niej swe berło, jak to się stało w wypadku Estery (Est 4:11, 16). Obywatel rzymski mógł się odwołać od decyzji sędziego niższej instancji do samego cesarza, wcześniej jednak musiał stanąć przed wieloma urzędnikami średniego szczebla (Dz 25:11, 12).