MANDRAGORA

(hebr. dudaʼjím [lm.]).

Wieloletnia bylina z rodziny psiankowatych o dużych, podłużnych, ciemnozielonych liściach. Liście mandragory lekarskiej (Mandragora officinarum) wydają się wyrastać wprost z korzenia, tworzą rozetkę i są ułożone blisko ziemi. Ze środka tej rozetki wyrastają szypułki kwiatowe, a na każdej znajduje się tylko jeden kwiat barwy białej, niebieskawej lub fioletowej. Żółte lub pomarańczowe owoce mają wielkość śliwki i dojrzewają mniej więcej w okresie żniw pszenicy w Palestynie (Rdz 30:14). Ich słodki, świeży zapach przypomina woń jabłka (zob. PnP 7:13). Gruby, rozwidlony korzeń mandragory przypomina nieco sylwetkę człowieka. Z tego powodu z rośliną tą łączono liczne przesądy i przypisywano jej właściwości magiczne (ILUSTRACJA, t. 1, s. 544).

W starożytności owoce mandragory stosowano do celów medycznych jako środek odurzający i przeciwskurczowy. W niektórych rejonach Bliskiego Wschodu były i dalej są uważane za afrodyzjak, środek zwiększający płodność, ułatwiający zajście w ciążę. Z Księgi Rodzaju wynika, że Rachela w zamian za mandragory zgodziła się odstąpić Lei prawo do spędzenia nocy z Jakubem (Rdz 30:14, 15). Biblia nie wyjaśnia, dlaczego tak zrobiła, ale być może miała nadzieję, że dzięki tej roślinie łatwiej zajdzie w ciążę, co zdjęłoby z niej hańbę bezpłodności. Jednak stała się brzemienna dopiero kilka lat po tym zdarzeniu (Rdz 30:22-24).