LANE MORZE, MIEDZIANE MORZE

Gdy za panowania Salomona wybudowano świątynię, przenośny miedziany basen używany w przybytku zastąpiono „lanym morzem” — również miedzianym (Wj 30:17-21; 1Kl 7:23, 40, 44). Zbiornik ten wykonał Chiram, rzemieślnik pochodzenia hebrajsko-fenickiego, a nazwano go morzem najwyraźniej ze względu na to, że mógł pomieścić wielką ilość wody. Miał on ‛dziesięć łokci [4,5 m] od jednej krawędzi do drugiej krawędzi, był okrągły dookoła; a jego wysokość wynosiła pięć łokci [ok. 2,2 m] i trzeba było sznura długości trzydziestu łokci [13,4 m], żeby go opasać dookoła’ (1Kl 7:23).

Obwód. Podany obwód 30 łokci najwidoczniej jest liczbą zaokrągloną, gdyż dokładnie wynosiłby 31,4 łokcia. Omawiając tę sprawę, Christopher Wordsworth przytoczył w swym komentarzu do Biblii króla Jakuba wypowiedź niejakiego Renniego: „Do czasów Archimedesa [III w. p.n.e.] obwód koła zawsze mierzono prostymi odcinkami, biorąc za podstawę długość promienia; nic więc dziwnego, że Chiram oszacował obwód morza na trzydzieści łokci, gdyż obliczył go zgodnie z powszechnie przyjętą wówczas praktyką: promień (połowa średnicy) o długości pięciu łokci sześciokrotnie odłożony wzdłuż obwodu, czyli ‚krawędzi’, dawał wspomnianą liczbę trzydziestu łokci. We fragmencie tym najwyraźniej chodziło tylko o podanie wymiarów morza w sposób zrozumiały dla każdego, a jego obwód zmierzono tak, jak to czynili wszyscy wykwalifikowani rzemieślnicy w tamtych czasach, a więc także Chiram. On sam oczywiście musiał doskonale zdawać sobie sprawę z tego, że choć obwód sześciokąta wpisanego promieniem w koło ma trzydzieści łokci, to rzeczywisty obwód tego koła wynosi nieco więcej” (The Holy Bible with Notes and Introductions, Londyn 1887, t. III, ss. 26, 27). Wydaje się więc, że użycie stosunku trzy do jednego (tzn. obwód koła równy trzem średnicom) było przyjętym wtedy sposobem podawania wymiarów, z założenia przybliżonym.

Z miedzi. Miedziane morze było udekorowane „dyniowatymi ozdobami” i stało na 12 posągach byków, ustawionych trójkami i zwróconych na pn., pd., wsch. i zach. Jego krawędź przypominała kwiat lilii. Ponieważ zbiornik ten był gruby „na szerokość dłoni [7,4 cm]”, mógł ważyć ok. 30 t (1Kl 7:24-26). Ta ogromna ilość miedzi pochodziła z łupów zdobytych przez króla Dawida podczas wojen z Syrią (1Kn 18:6-8). Morze odlano w glinianej formie w Okręgu Jordanu, a wykonanie tak ogromnego zbiornika było niewątpliwie wielkim osiągnięciem (1Kl 7:44-46).

Pojemność. Według 1 Królów 7:26 morze ‛mieściło dwa tysiące bat’, a 2 Kronik 4:5 mówi: „Zbiornik ten mógł pomieścić trzy tysiące bat”. Część komentatorów uważa, że różnica ta wynika z błędu przepisywaczy Księgi 2 Kronik. Ale chociaż w obu wypadkach użyto tego samego hebrajskiego czasownika „pomieścić”, przy tłumaczeniu możliwa jest pewna dowolność. Dlatego w niektórych przekładach w 1 Królów 7:26 powiedziano, że zbiornik „mieścił” 2000 bat, a w 2 Kronik 4:5, że „jego pojemność wynosiła” lub że „mógł pomieścić” 3000 bat (BT, NŚ). Niewykluczone więc, iż w Księdze Królów podano ilość wody, jaką zazwyczaj trzymano w zbiorniku, podczas gdy Księga Kronik określa jego rzeczywistą pojemność, gdyby napełniono go po brzegi.

W starożytności jednostka bat najprawdopodobniej wynosiła ok. 22 l, jeśli więc morze było napełnione w dwóch trzecich, to mieściło ok. 44 000 l wody. Przyjęcie takiej pojemności oznacza, że jego ściany nie mogły być proste, lecz musiały być zaokrąglone poniżej krawędzi, a co za tym idzie, morze miało dyniowaty kształt. Zbiornik o takim kształcie i podanych wyżej wymiarach mógłby pomieścić do 66 000 l. Józef Flawiusz, żydowski historyk z I w. n.e., pisze, że morze to było „w kształcie półkuli”. Donosi też, że stało między ołtarzem całopalnym a świątynią, nieco ku południowemu wschodowi (Dawne dzieje Izraela, VIII, III, 5, 6).

Oprócz miedzianego morza wykonano też dziesięć mniejszych miedzianych basenów umieszczonych na wózkach i najwidoczniej napełnianych wodą z miedzianego morza (1Kl 7:38, 39). Według tradycji rabinicznej morze było wyposażone w krany. Dziesięciu mniejszych basenów używano do obmywania ofiar i być może do innych celów związanych z czystością, natomiast „morze było przeznaczone dla kapłanów, by się w nim obmywali” (2Kn 4:6). Zdaniem niektórych rabinów kapłani całkowicie się w nim zanurzali, ale Józef Flawiusz pisze, że „obmywali w nim ręce i nogi” (Dawne dzieje Izraela, VIII, III, 6). Tak czy inaczej, umożliwiało ono kapłanom dbanie o czystość.

W proroctwach. Powyższe informacje pomagają zrozumieć zamieszczone w Księdze Objawienia wzmianki o „morzu szklanym”, które apostoł Jan ujrzał w wizji przed tronem Bożym (Obj 4:6; 15:2). Było ono „podobne do kryształu”, mogło więc mieć przezroczyste ściany (por. Obj 21:18, 21), tak iż dało się zobaczyć jego zawartość. Stali przy nim ci, którzy odnoszą zwycięstwo nad „bestią i nad jej wizerunkiem” i których nazwano „powołanymi i wybranymi, i wiernymi” (Obj 17:14; 20:4-6). Usługują oni jako „kapłani Boga i Chrystusa” i będą królować z Chrystusem przez tysiąc lat (por. 1Pt 2:9). Okoliczność, iż stoją przed tronem Bożym przy „morzu szklanym”, przywodzi na myśl wypowiedź apostoła Pawła, że zbór chrześcijański został ‛oczyszczony kąpielą wodną przez słowo’ (Ef 5:25-27). Również Jezus mówił, że głoszone przez niego słowo ma moc oczyszczania (Jn 15:3). Przemieszanie zawartości morza z ogniem (Obj 15:2) niewątpliwie ma związek z Boskimi wyrokami, gdyż ogień często je symbolizuje, a o samym Bogu powiedziano, że jest „ogniem trawiącym” dla tych, którzy sprzeciwiają się Jego woli (Heb 12:25, 29).

Symboliczne znaczenie „morza szklanego” z wizji Jana harmonizuje z natchnionym wyjaśnieniem Pawła, iż ziemski przybytek, jego wyposażenie i służba kapłanów stanowiły wzór rzeczy niebiańskich (por. Heb 8:4, 5; 9:9, 11, 23, 24; 10:1). Znaczenie byków, na których stało miedziane morze przed świątynią Salomona, omówiono w haśle BYK.