PIĘCIOKSIĄG

Pięć pierwszych ksiąg biblijnych — Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb i Powtórzonego Prawa — znanych też jako Pentateuch (z gr. „pięć zwojów”).

Treść. Pięcioksiąg to bardzo ważna część spisanego Słowa Bożego — mocny fundament, na którym opierają się pozostałe księgi biblijne. Otwiera go Księga Rodzaju (1 Mojżeszowa), będąca natchnioną relacją o stwarzaniu i opisująca dzieje człowieka od Edenu po epokę patriarchów, aż do śmierci Józefa („na początku” do 1657 p.n.e.). Kontynuująca ją Księga Wyjścia (2 Mojżeszowa) rozpoczyna się śmiercią Józefa i opowiada o narodzinach Mojżesza w niewoli, o wyzwoleniu ludu Bożego z egipskiego jarzma i o ustanowieniu pod górą Synaj przymierza Prawa; opisuje szczegóły budowy przybytku, który na pustkowiu był ośrodkiem prawdziwego wielbienia (wydarzenia historyczne od 1657 do 1512 p.n.e.). Księga Kapłańska (3 Mojżeszowa) obejmuje tylko mniej więcej miesiąc (1512 p.n.e.), lecz podaje nieocenione informacje o kapłaństwie lewickim, m.in. o wprowadzaniu kapłanów na urząd i ich obowiązkach, oraz prawa i przepisy regulujące powinności zboru wobec Jehowy. Księga Liczb (4 Mojżeszowa), jak wskazuje sam tytuł, relacjonuje spisy ludności przeprowadzone na początku i pod koniec pobytu Izraela na pustkowiu. Przybliża też wiele szczegółów z 40-letniej wędrówki tego narodu (do 1473 p.n.e.) i przytacza szereg praw wynikających z zawartego z nim przymierza. Pięcioksiąg zamyka Księga Powtórzonego Prawa (5 Mojżeszowa), która opisuje wydarzenia z okresu ok. dwóch miesięcy (1473 p.n.e.), objaśnia fragmenty przymierza Prawa i podaje liczne rozporządzenia potrzebne nowemu pokoleniu Izraelitów, zgromadzonemu na równinach moabskich tuż przed wkroczeniem do Ziemi Obiecanej i objęciem jej w posiadanie. Końcowe rozdziały opowiadają o wyznaczeniu Jozuego na przywódcę i o śmierci Mojżesza.

Pisarz. Wprawdzie ani jeden werset Pięcioksięgu nie donosi, że całą tę relację spisał Mojżesz, lecz w jej treści można znaleźć mnóstwo informacji, które wyraźnie za tym przemawiają (Wj 17:14; 24:4; 34:27; Lb 33:2; Pwt 31:9, 19, 22, 24-26). Ponadto wiele jej fragmentów przypisuje określone słowa bezpośrednio Mojżeszowi — począwszy od jego pierwszej zanotowanej rozmowy (Wj 2:13, 14) po ostatnie błogosławieństwo udzielone ludowi (Pwt 33:1-29); w niektórych miejscach przytoczono też jego długie przemówienia (Pwt 1:1; 5:1; 27:1; 29:2; 31:1) i doniosłe pieśni (Wj 15:1-19; Pwt 31:30 do 32:43). Na 27 rozdziałów Księgi Kapłańskiej aż 20 rozpoczyna się od wyjaśnienia, że poniższe słowa wypowiedział Jehowa do Mojżesza, aby ten przekazał je ludowi. Podobne sformułowania występują przeszło 50 razy w Księdze Liczb. A zatem jak dowodzi wewnętrzne świadectwo, za pisarza Pięcioksięgu (poza ostatnimi wersetami Księgi Powtórzonego Prawa) słusznie można uznać Mojżesza.

Również wiele innych fragmentów Pisma Świętego poświadcza, że Pięcioksiąg został spisany przez Mojżesza (Joz 1:7; Sdz 3:4; 2Kl 18:6; Mal 4:4). Za jego dzieło uważali tę część Biblii m.in. Dawid (1Kl 2:1-3), Daniel (Dn 9:11), Ezdrasz (Ezd 6:18), Nehemiasz (Neh 8:1), Jezus (Mk 12:26; Łk 16:29; Jn 7:19), Łukasz (Łk 24:27) oraz Jan (Jn 1:17). Jezus wprost oznajmił, że Mojżesz był pisarzem (Mk 10:3-5; Jn 5:46, 47), z czym zgadzali się też saduceusze (Mk 12:18, 19).