PIEŚŃ NAD PIEŚNIAMI

Poetycka księga Pism Hebrajskich, opowiadająca o niezłomnej miłości Szulamitki (wiejskiej dziewczyny z Szunem, inaczej Szulem) do młodego pasterza i o nieudanych zalotach króla Salomona. Wstępne słowa tekstu hebrajskiego nazywają ten poemat „pieśnią pieśni”, czyli pieśnią najznakomitszą, najpiękniejszą, najwspanialszą (zob. przyp. do tytułu w NW). Nie jest to zbiór pieśni, lecz jeden utwór.

Jak podaje pierwszy werset, pieśń tę napisał Salomon (PnP 1:1). Jej treść to potwierdza, gdyż pisarz najwyraźniej był znakomicie obeznany z Bożym dziełem stwórczym — co na pewno można powiedzieć o Salomonie (1Kl 4:29-33). Wielokrotnie kreśli barwne obrazy rozmaitych roślin, zwierząt, klejnotów i metali (PnP 1:12-14, 17; 2:1, 3, 7, 9, 12-15; 4:8, 13, 14; 5:11-15; 7:2, 3, 7, 8, 11-13). Wykazuje się też świetną znajomością kraju zamieszkiwanego przez Izraelitów: zna równinę nadbrzeżną i niziny (2:1), góry Liban, Hermon, Antyliban i Karmel (4:8; 7:5), winnice En-Gedi (1:14) oraz „sadzawki w Cheszbonie, koło bramy Bat-Rabbim” (7:4) — a właśnie tego należałoby się spodziewać po królu pokroju Salomona.

Poemat ten powstał, gdy Salomon miał 60 królowych i 80 nałożnic (PnP 6:8). Wskazywałoby to na początkowy okres jego 40-letnich rządów (1037-998 p.n.e.), ponieważ pod koniec miał 700 żon i 300 nałożnic (1Kl 11:3).

Czytelnika należącego do kultury Zachodu może dziwić sposób wyrażania czułych uczuć w Pieśni nad Pieśniami. Trzeba jednak pamiętać, że ułożono ją jakieś 3000 lat temu na Bliskim Wschodzie.

Osoby. Pierwszoplanową postacią tego utworu jest Szulamitka. Poza tym wymieniono jej ukochanego pasterza (PnP 1:7), jej matkę i braci (1:6; 8:2), króla Salomona (3:11), „córki jerozolimskie” (damy dworu Salomona) oraz „córki Syjonu” (mieszkanki Jerozolimy) (3:5, 11). Poszczególne osoby można rozpoznać na podstawie tego, co mówią o sobie albo co ktoś do nich mówi. W języku hebrajskim, podobnie jak w polskim, forma gramatyczna często wskazuje na rodzaj (męski lub żeński) i liczbę (pojedynczą bądź mnogą), co ułatwia identyfikację.

Treść. Szulamitka spotyka pasterza w miejscu jego narodzin (PnP 8:5b). Jej bracia w trosce o czystość moralną siostry starają się chronić ją przed pokusami. Gdy więc na zaproszenie ukochanego chce razem z nim podziwiać uroki wczesnej wiosny (2:8-14), gniewają się na nią i wykorzystując sezonową potrzebę, polecają jej strzec winnic przed szkodami, które mogłyby wyrządzić młode liski (1:6; 2:15). Pod wpływem promieni słonecznych ciemnieje jej cera (1:5, 6).

Kiedy później Szulamitka idzie do sadu orzechowego, niechcący napotyka obóz króla Salomona (PnP 6:11, 12). Dostrzeżona przez niego samego albo przez kogoś innego, kto ją poleca władcy, zostaje sprowadzona przed jego oblicze. Salomon zachwyca się jej urodą, ale ona nic do niego nie czuje i głośno daje wyraz tęsknocie za ukochanym pasterzem (1:2-4, 7). „Córki jerozolimskie” zachęcają więc, aby opuściła obóz i odnalazła swego miłego (1:8). Jednakże król nie chce pozwolić jej odejść; zaczyna sławić jej wdzięki i obiecuje sprawić jej złote kółka ze srebrnymi guzami (1:9-11). Szulamitka mówi mu wtedy, że kocha kogoś innego (1:12-14).

Potem do obozu Salomona przybywa ukochany pasterz Szulamitki i opowiada, jaką darzy ją miłością. Ona także zapewnia go o swym uczuciu (PnP 1:15 do 2:2). Zwracając się do „córek jerozolimskich”, porównuje swego miłego do drzewa owocowego wśród drzew leśnych i zaprzysięga je na to, co piękne i wdzięczne, żeby nie próbowały obudzić w niej niechcianej miłości (2:3-7). Nawet nocami bezustannie tęskni za ukochanym pasterzem, przypomina więc „córkom jerozolimskim”, że poprzysięgły nie rozbudzać w niej miłości, póki sama nie zechce (2:16 do 3:5).

Salomon wraca do Jerozolimy, zabierając ze sobą Szulamitkę. Gdy jego świta zbliża się do miasta, kilka „córek Syjonu” dostrzega ją i opisuje (PnP 3:6-11). W Jerozolimie ukochany pasterz, który podążał za orszakiem, spotyka się z Szulamitką i wysławia jej urodę, upewniając ją tym samym o swej miłości (4:1-5). Dziewczyna wyznaje, że chciałaby opuścić miasto (4:6), a pasterz dalej się nią zachwyca (4:7-16a). „Niech miły mój przyjdzie do swego ogrodu i spożywa jego najwyborniejsze owoce” — mówi Szulamitka (4:16b). „Wszedłem do swego ogrodu, moja siostro, moja oblubienico” — odpowiada pasterz (5:1a). A mieszkanki Jerozolimy zachęcają ich oboje: „Jedzcie! (...) Pijcie i upójcie się przejawami czułości!” (5:1b).

Szulamitka ma w nocy zły sen; wyjawia go „córkom jerozolimskim” i wyznaje, że jest chora z miłości (PnP 5:2-8). Dopytują się więc, co takiego niezwykłego jest w jej miłym. Dziewczyna opisuje go płomiennymi słowami (5:10-16). Na pytanie, gdzie on przebywa, odpowiada, że ‛pasie pośród ogrodów’ (6:1-3). Salomon jeszcze raz spotyka się z Szulamitką i wychwala jej urodę (6:4-10). Kiedy mu mówi, że nie szukała jego towarzystwa (6:11, 12), usilnie ją prosi, by wróciła (6:13a). Wtedy dziewczyna zadaje pytanie: „Co widzicie w Szulamitce?” (6:13b). Salomon wykorzystuje to jako pretekst do ponownego opisania jej wdzięków (7:1-9). Jednakże Szulamitka pozostaje niezłomna i wzywa „córki jerozolimskie”, żeby nie budziły w niej miłości, skoro sama się nie pojawia (7:10 do 8:4).

Wówczas Salomon najwyraźniej pozwala Szulamitce wrócić do domu. Na jej widok bracia pytają: „Kim jest ta, która się wyłania z pustkowia, wspierając się na swym miłym?” (PnP 8:5a). Nie zdawali sobie sprawy, że ich siostra jest tak stała w uczuciach. Przed laty jeden z nich zastanawiał się: „Mamy małą siostrzyczkę, która jeszcze nie ma piersi. Cóż uczynimy dla naszej siostry w dniu, gdy będą się o nią ubiegać?” (8:8). Inny odrzekł: „Jeżeli będzie murem, zbudujemy na niej srebrne blanki, ale gdyby miała być drzwiami, zaprzemy ją cedrową deską” (8:9). Ponieważ jednak Szulamitka skutecznie oparła się wszelkim pokusom — poprzestała na własnej winnicy i lojalnie kochała swego ukochanego (8:6, 7, 11, 12) — ma prawo powiedzieć: „Ja jestem murem, a moje piersi są jak wieże. Tak stałam się w jego oczach jak ta, która znajduje pokój” (8:10).

Na zakończenie pieśni ukochany pasterz oznajmia, że chce usłyszeć głos Szulamitki (PnP 8:13), a ona prosi, by rączo pokonał dzielące ich góry (8:14).

Wartość. Pieśń nad Pieśniami unaocznia, jak piękna jest wytrwała i niezmienna miłość. Właśnie taka niezłomna więź łączy Chrystusa Jezusa i jego oblubienicę (Ef 5:25-32). A zatem osoby uznające się za członków przyszłej małżonki Chrystusa mogą czerpać z tej księgi zachętę do dochowania wierności niebiańskiemu Oblubieńcowi (por. 2Ko 11:2).

[Ramka na stronie 361]

GŁÓWNE MYŚLI PIEŚNI NAD PIEŚNIAMI

Opowiada o niezłomnej miłości Szulamitki do pasterza i nieudanych zabiegach króla Salomona o pozyskanie jej względów

Napisana przez Salomona, najwyraźniej w początkowym okresie jego panowania

Szulamitka w obozie Salomona (1:1 do 3:5)

Dziewczyna tęskni do miłości swego ukochanego pasterza i pragnie, by zabrał ją z orszaku królewskiego

Wyjaśnia damom dworu, że ma śniadą cerę, bo pracuje na słońcu w winnicach swych braci

Salomon obiecuje jej złote i srebrne ozdoby, ale Szulamitka oświadcza, że nie przestanie kochać swego miłego

Pojawia się pasterz i wysławia jej urodę, przyrównując ją do lilii wśród chwastów

Szulamitka opowiada damom dworu, że jej pasterz jest jak jabłoń, której cienia namiętnie pragnie; zaprzysięga je, żeby nie wzniecały w niej miłości do Salomona; wspomina, jak jej miły poprosił, by mu towarzyszyła, ale bracia powiedzieli, że trzeba chronić winnice przed liskami

Nocą śni o tym, że szuka i znajduje swego ukochanego

Wystawiona na próby w Jerozolimie (3:6 do 8:4)

Imponująca świta Salomona sposobi się do powrotu do Jerozolimy

Pasterz ponownie spotyka się z Szulamitką (okrytą zasłoną) i opiewa jej urodę, porównując ją do zaryglowanego ogrodu pełnego wonnych roślin

Dziewczyna zaprasza, by wszedł do tego ogrodu i spożywał jego owoce

Szulamitka opowiada damom dworu zły sen: Kiedy była w łóżku, pojawił się jej miły, ale odszedł, zanim otworzyła drzwi; daremnie szukała go po mieście, gdzie poturbowali ją strażnicy

Córki jerozolimskie dopytują się o jej miłego, więc opisuje go płomiennymi słowami

Salomon mówi Szulamitce o swej miłości, wyznaje, że jest piękniejsza niż jego 60 królowych i 80 nałożnic

Niewzruszona Szulamitka podkreśla, że znalazła się tu tylko dlatego, iż podczas pracy dotarła w pobliże jego obozu

Salomon ujmująco opisuje jej urodę, ale Szulamitka opiera się jego komplementom i powtarza, że należy do swego miłego

Szulamitka wraca, dowiódłszy swej lojalności (8:5-14)

Szulamitka wraca do domu, wspierając się na swym miłym

Wcześniej jej bracia zastanawiali się, czy będzie niezdobyta jak mur, czy też chwiejna jak drzwi, dostępne dla każdego

Szulamitka odrzuciła wszystko, co miał do zaoferowania Salomon, i dowiodła wyłącznego oddania dla swego ukochanego; jej miłość jest potężna jak śmierć, swym żarem przypomina płomień Jah