Młodzi ludzie pytają:

Co się dzieje z moim ciałem?

W TWOIM organizmie zaczęły zachodzić fascynujące zmiany.

Ale być może wcale tego tak nie odczuwasz. Może z ich powodu czujesz się zażenowany, skrępowany, a nawet przestraszony. „Nie byłam na to przygotowana”, oświadczyła jedna dziewczyna. „Och nie, pomyślałam sobie, nie chcę, żeby się to już zaczęło”. Pewien chłopiec powiedział: „Nie wiem, czy to normalne, czy nie. Mam 13 lat i moje ciało się zmienia (...) Czasem naprawdę czuję się inny i samotny, boję się też, że ktoś będzie sobie ze mnie żartować”.

Nic dziwnego, że możesz mieć takie odczucia. Wchodzisz w okres życia, w którym — zdaniem pewnej nastolatki — „ciało zaczyna wariować”. Ale to, co może się wydawać „zwariowane”, jest w gruncie rzeczy normalnym procesem, który z dziecka zmieni cię w osobę dorosłą. Nazywa się go dojrzewaniem lub pokwitaniem. Pomimo groźnie brzmiącej nazwy nie jest on chorobą i nie ty pierwsza(y) go przeżywasz. Twoi rodzice także mają to za sobą. Koledzy szkolni i inni rówieśnicy prawdopodobnie to przechodzą. Wiedz też, że nic złego ci się nie stanie.

Na czym jednak polega ten dziwny rozwój, który dokonuje się w twoim ciele?

Mechanizm pokwitania

Biblia mówi, że kiedy Jezus ukończył 12 lat, „rozwijał się fizycznie” (Łukasza 2:52, Przekład współczesny). Nawet on przeszedł okres dojrzewania. Każdy człowiek w tym czasie rośnie i się rozwija. Ale to, co się wtedy dzieje, stanowi prawdziwą tajemnicę, wręcz graniczy z cudem! Przypomina się tu przypowieść Jezusa o człowieku, który posiał ziarno. Jezus powiedział: „Nasienie kiełkuje i rośnie w górę, ale jak, tego on nie wie” (Marka 4:27). Podobnie lekarze potrafią tylko z grubsza objaśnić, jak przebiega dojrzewanie.

Zaczyna się ono gdzieś między 9 a 16 rokiem życia. (Mogą tu występować pewne różnice, a u dziewcząt pokwitanie rozpoczyna się zazwyczaj rok lub dwa lata wcześniej niż u chłopców). Twój mózg zapoczątkowuje niezwykłą reakcję łańcuchową przez uruchomienie maleńkiego gruczołu położonego u jego podstawy, zwanego przysadką mózgową, która zaczyna wtedy wydzielać posłańców chemicznych, czyli hormony. Są one przenoszone z krwią i sygnalizują narządom rozrodczym, że pora wytwarzać jeszcze inne hormony. Jądra chłopców wydzielają głównie hormony męskie, na przykład testosteron, a jajniki dziewcząt — hormony żeńskie, takie jak estrogen.

Hormony te z kolei powiadamiają dalsze gruczoły i narządy, żeby dokonały zmian w twoim wyglądzie.

Zmiany u dziewcząt

Jeżeli jesteś dziewczynką, to pierwszą rzeczą, którą u siebie dostrzeżesz, jest stopniowe powiększanie się piersi. Hormony uruchomiły rozwój twoich gruczołów sutkowych. (Gruczoły te, wytwarzające mleko, umożliwiają matkom karmienie niemowląt). Hormony pobudzają również wytwarzanie tłuszczu, który nadaje kształt twym piersiom. Tłuszcz będzie się też odkładał w biodrach, udach i pośladkach. Przybierzesz na wadze i zaczniesz gwałtownie rosnąć.

Chociaż większość dziewcząt z radością przyjmuje te fizyczne zmiany, to jednak nie każda im się podoba. Na przykład owłosienie na ramionach, nogach i pod pachami może się stać bujniejsze i ciemniejsze. W niektórych krajach takie owłosienie uchodzi za niekobiece i mało eleganckie. Tak czy inaczej, jest to widoczny znak, że stajesz się kobietą.

Inną niezbyt przyjemną zmianą może być zwiększona aktywność twoich gruczołów potowych — będziesz się bardziej pocić. Towarzysząca temu woń może cię krępować. Nie przysporzy ci to jednak poważniejszych trudności, jeśli będziesz się często kąpać i nosić czystą bieliznę. Niektórzy jeszcze dodatkowo zabezpieczają się przed nieprzyjemnym zapachem, używając dezodorantów.

Jedną z delikatniejszych kwestii jest pojawienie się owłosienia w okolicy narządów płciowych, tak zwanego owłosienia łonowego. Jeżeli wcześniej o tym nie wiedziałaś, mogłaś się trochę wystraszyć. Ale jest to zupełnie normalne i nie powinno wprawiać cię w zakłopotanie.

Podczas dojrzewania mogą także wystąpić lekkie schorzenia skóry, które w książce The New Teenage Body Book nazwano „problemem numer jeden nastolatków”. Wskutek nowych procesów chemicznych zachodzących w organizmie skóra często staje się tłusta. Pojawiają się krostki i wągry. (Według pewnej ankiety blisko 90 procent nastolatków miało kłopoty z trądzikiem). Na szczęście z problemem tym można sobie na ogół poradzić, gdy się dba o należytą higienę.

Zmiany u chłopców

Jeżeli jesteś chłopcem, zmiany zachodzące w twoim organizmie w okresie pokwitania nie będą tak widoczne jak u dziewcząt. Zaczyna funkcjonować twój system rozrodczy, toteż narządy płciowe stopniowo powiększają swoje rozmiary. W ich okolicy pojawia się uwłosienie. To również jest najzupełniej normalne.

Jednocześnie gwałtownie rośniesz. Twemu ciału przybywa tłuszczu i mięśni. Stajesz się wyższy, silniejszy i szerszy w ramionach, a wyglądem zaczynasz bardziej przypominać mężczyznę niż chłopca.

Inną ciekawą zmianą jest wyrastanie włosów na nogach, piersiach, twarzy i pod pachami. Następuje to również pod wpływem testosteronu. W książce Changing Bodies, Changing Lives Ruth Bell przytacza wypowiedź pewnego młodzieńca: „Kiedy miałem czternaście lat, chodziłem przez jakieś dwa tygodnie z brudną plamą nad górną wargą. Usiłowałem ją zmyć, ale mi się nie udawało. Potem lepiej się jej przyjrzałem i stwierdziłem, że to wąsy”.

Skoro już o tym mowa, bujność owłosienia wcale nie jest wskaźnikiem męskości; jest po prostu cechą dziedziczną. Innymi słowy, jeśli twój ojciec miał uwłosioną klatkę piersiową, wszystko przemawia za tym, że będziesz wyglądał podobnie. To samo dotyczy zarostu na twarzy. Na ogół dopiero około 20 roku życia będziesz musiał się regularnie golić.

Z pewnością i ty będziesz niekiedy zakłopotany. Chłopcy także stwierdzają, że ich gruczoły potowe zwiększają aktywność. Chcąc uniknąć problemów z nieprzyjemną wonią, musisz szczególnie dbać o higienę osobistą. Również u ciebie w wyniku intensywniejszego natłuszczania się skóry może wystąpić trądzik.

Mniej więcej w 15 roku życia powiększy się twoja krtań, a fałdy głosowe staną się grubsze i dłuższe. W rezultacie zaczniesz mówić niższym głosem. U niektórych chłopców zadziwiająco szybko przechodzi on z sopranu w baryton. Natomiast u innych głos zmienia się stopniowo przez całe tygodnie lub miesiące. Tony pełne i głębokie nieraz się załamują i stają się piskliwe, co wywołuje uczucie zażenowania. Nie przejmuj się tym. Nadejdzie pora, że twój głos się wyrówna. Póki co naucz się śmiać z samego siebie, a łatwiej będzie ci to znosić.

Najważniejszy rozwój

Rozwój fizyczny człowieka jest czymś cudownym i pasjonującym. Może też budzić zakłopotanie i obawy. Jedno jest pewne: Procesu dorastania nie można przyśpieszyć ani opóźnić. Niech więc zmiany w okresie pokwitania nie wywołują w tobie niechęci ani strachu. Przeciwnie, podziwiaj je, pogódź się z nimi, nie tracąc poczucia humoru. Wiedz o tym, że dojrzewanie nie będzie trwało zawsze, lecz kiedyś się skończy. Kiedy czas burzliwych przemian minie, staniesz się dorosłym mężczyzną lub dorosłą kobietą.

Pamiętaj jednak, że najważniejszy jest nie tyle wzrost, kształty ciała i rysy twarzy, ile rozwój twej osobowości — umysłowy, emocjonalny i duchowy. Apostoł Paweł napisał: „Dopóki byłem dziecięciem, rozmawiałem jak dziecię, myślałem jak dziecię, rozumiałem jak dziecię; lecz odkąd wyrosłem na mężczyznę, wyzbyłem się cech dziecięcych” (1 Koryntian 13:11). Nie wystarczy wyglądać jak ktoś dorosły. Musisz stopniowo uczyć się postępować, mówić i myśleć jak osoba dojrzała. Nie pozwól, żeby troska o to, co się dzieje z twoim ciałem, doprowadziła do zaniedbania „wewnętrznego człowieka” (2 Koryntian 4:16, Kowalski).

[Ilustracja na stronie 23]

Rośniesz tak szybko, że rękawy marynarki mogą się okazać za krótkie