Czy duch święty jest osobą?

CZYM jest święty duch Boży? Na samym początku Biblii czytamy, że duch ten — nazwany w tym miejscu „czynną siłą Bożą” — przemieszczał się „tu i tam nad powierzchnią wód” (Rodzaju 1:2). A sprawozdanie ewangeliczne informuje, że kiedy Jezus został ochrzczony, ‛duch Boży zstąpił na niego niczym gołąb’. Zarazem dowiadujemy się, że Bóg przebywał wówczas w niebiosach (Mateusza 3:16, 17). Przy innej okazji Jezus nazwał ducha świętego „wspomożycielem” (Jana 14:16).

Na podstawie tych i innych fragmentów Biblii niektórzy doszli do wniosku, że duch święty to osoba — podobnie jak osobami są takie byty duchowe, jak Bóg, Jezus czy aniołowie. Wiele dominujących wyznań chrześcijańskich od wieków utrzymuje, że duch święty jest osobą. Jednak dogmat ten, choć głęboko zakorzeniony w świadomości religijnej, budzi wątpliwości sporej rzeszy wiernych. Część z nich po prostu nie zgadza się ze stanowiskiem swoich kościołów. Jak wykazały przeprowadzone niedawno sondaże, dla 61 procent ankietowanych duch Boży jest „symbolem Bożej obecności lub mocy, nie jest natomiast żywą osobą”. Co na to Biblia?

Czego uczy Pismo Święte

Choć teolodzy twierdzą, że duch święty jest osobą, Biblia przedstawia go zupełnie inaczej, co musi przyznać każdy uczciwy jej czytelnik. Oto kilka przykładów.

1. Gdy Maria, matka Jezusa, odwiedziła Elżbietę, swą krewną, dziecko w łonie Elżbiety podskoczyło, „a Elżbieta została napełniona duchem świętym” (Łukasza 1:41). Czy logiczny byłby wniosek, że jedna osoba „została napełniona” drugą?

2. Mówiąc o Jezusie, Jan Chrzciciel wyjaśnił: „Ja wprawdzie chrzczę was wodą (...), ale ten, który przychodzi za mną, jest silniejszy niż ja; nie jestem godzien zdjąć mu sandałów. Ten będzie was chrzcił duchem świętym” (Mateusza 3:11). Skoro oświadczył, że ludzie będą chrzczeni duchem świętym, z pewnością nie uważał go za osobę.

3. Kiedy apostoł Piotr przebywał w domu rzymskiego setnika, powiedział o Jezusie, że Bóg namaścił go „duchem świętym i mocą” (Dzieje 10:38). Zaraz potem „duch święty zstąpił” na tego dowódcę wojskowego i jego domowników. Jak czytamy dalej, wielu naocznych świadków było zdumionych, „ponieważ wspaniałomyślny dar ducha świętego został wylany także na ludzi z narodów” (Dzieje 10:44, 45). Również w tej relacji występują sformułowania, które trudno pogodzić z twierdzeniem, że duch święty jest osobą.

Pisarze biblijni dość często posługiwali się personifikacjami, przypisując różnym rzeczom i pojęciom cechy właściwe tylko osobom. Uosobione zostały między innymi: mądrość, rozeznanie, grzech, śmierć, niezasłużona życzliwość (Przysłów 8:1 do 9:6; Rzymian 5:14, 17, 21; 6:12). Jezus powiedział, że „mądrość potwierdza swą prawość przez wszystkie swe dzieci” (Łukasza 7:35). Mądrość oczywiście nie jest osobą i nie może mieć dzieci, ale Jezus mówił tu o pozytywnych skutkach mądrego postępowania. Podobnie jest z duchem świętym — nie można go uważać za osobę jedynie dlatego, że niekiedy bywa w Biblii personifikowany.

Czym jest duch Boży?

Jak wynika z Pisma Świętego, duch Boży to moc Boża w działaniu. Dlatego według starannego przekładu hebrajskiego tekstu Biblii duch święty to inaczej „czynna siła Boża” (Rodzaju 1:2). Wiele wersetów potwierdza trafność takiego tłumaczenia (Micheasza 3:8; Łukasza 1:35; Dzieje 10:38).

Wbrew powszechnemu mniemaniu Bóg nie jest wszechobecny. Ma w sferze duchowej swą siedzibę — „ustalone miejsce zamieszkania” (1 Królów 8:39; 2 Kronik 6:39). W Piśmie Świętym mowa jest o określonym miejscu, w którym Bóg przebywa i w którym znajduje się Jego tron (1 Królów 22:19; Izajasza 6:1; Daniela 7:9; Objawienie 4:1-3). Niemniej z tego „ustalonego miejsca zamieszkania” może On za pośrednictwem swej czynnej siły dotrzeć wszędzie, dokądkolwiek zechce — czy to w dziedzinie duchowej, czy fizycznym wszechświecie (Psalm 139:7).

Ciekawie unaocznił to biblista Charles L. Ives, który w roku 1879 napisał: „Mówimy na przykład: ‚Podnieś żaluzje i wpuść trochę słońca’. Nie chodzi nam oczywiście o samo słońce, lecz o światło słoneczne, którego słońce jest źródłem”. Podobnie Bóg nie potrzebuje się przemieszczać, by w dowolnym miejscu użyć swej czynnej siły. Posługuje się duchem świętym, który może sięgnąć aż do krańców stworzonego świata. Gdy właściwie rozumiemy, czym jest ten duch — że jest on czynną siłą Bożą — utwierdzamy się w przekonaniu, iż Jehowa niezawodnie ziści swe obietnice.

CZY SIĘ NAD TYM ZASTANAWIAŁEŚ?

◼ Czy Biblia uczy, że duch święty jest osobą? (Dzieje 10:44, 45)

◼ Czym jest duch święty? (Rodzaju 1:2)

◼ Jak daleko sięga działanie świętego ducha Bożego? (Psalm 139:7)