Przejawiaj sprawiedliwość — na dowód, że znasz Boga

 1. Dlaczego człowiek ma poczucie sprawiedliwości?

NA PRZESTRZENI dziejów niejeden człowiek wsławił się jako obrońca sprawiedliwości. Trzeba jednak pamiętać, że ludzie cenią sprawiedliwość dlatego, iż zostali stworzeni na obraz Boga. Mamy poczucie sprawiedliwości i chcemy być sprawiedliwie traktowani, ponieważ jesteśmy uczynieni na obraz Jehowy, a On ‛znajduje upodobanie’ w sprawiedliwości (Jeremiasza 9:24; Rodzaju 1:27; Izajasza 40:14).

 2, 3. Dlaczego warto dowiedzieć się więcej o sprawiedliwości Jehowy z ksiąg 12 proroków?

² O sprawiedliwości Bożej dużo mówią różne księgi biblijne. Ale szczególną wartość pod tym względem mają teksty spisane przez 12 proroków. Temat sprawiedliwości jest w nich tak dobitnie podkreślony, że pewne towarzystwo biblijne wydało w języku angielskim księgi: Ozeasza, Amosa i Micheasza pod wspólnym tytułem Justice Now! (Niech nastanie sprawiedliwość!). Zwróćmy uwagę chociażby na wezwanie zanotowane przez Amosa: „Niechaj sprawiedliwość tryśnie jak wody, a prawość jak nieustannie płynący potok”. Zobaczmy też, co Micheasz wymienił na pierwszym miejscu wśród naszych obowiązków: „Czego Jehowa wymaga od ciebie prócz tego, żebyś czynił zadość sprawiedliwości i miłował życzliwość oraz był skromny, chodząc ze swoim Bogiem?” (Amosa 5:24; Micheasza 6:8).

³ Chcąc więc lepiej poznać Jehowę — a co za tym idzie, dokładniej Go naśladować — bez wątpienia musimy rozumieć i doceniać Jego sprawiedliwość. Jest ona nieodłączną częścią osobowości Boga, dlatego nie moglibyśmy twierdzić, że Go znamy, gdybyśmy nie cenili tego przymiotu. Już Jego starożytni słudzy wiedzieli, że „Jehowa miłuje sprawiedliwość” (Psalm 33:5; 37:28).

 4. Wyjaśnij na przykładzie, dlaczego księgi 12 proroków mogą umocnić nasze zaufanie do sprawiedliwości Bożej.

⁴ Zanim Jehowa wykonał wyrok na Jerozolimie, prorok Habakuk pytał: „Jak długo, Jehowo, mam wzywać pomocy? (...) Prawo ogarnia drętwota i nigdy nie ukazuje się sprawiedliwość. Ponieważ niegodziwiec otacza prawego, sprawiedliwość ukazuje się spaczona” (Habakuka 1:2, 4). Wierny Habakuk dużo wiedział o Jehowie z dostępnych wtedy ksiąg biblijnych, a także z własnych przeżyć. Był więc przekonany, że Bóg stoi na straży sprawiedliwości i ją popiera. Mimo to niepokoił się, dlaczego Jehowa wciąż toleruje zło. Uzyskał jednak potwierdzenie, że wierni słudzy Boży doczekają się sprawiedliwości (Habakuka 2:4). Jeśli Habakuk i inni ludzie mogli żywić taką ufność, to tym bardziej my. Dlaczego? Mamy już do dyspozycji kompletną Biblię, dzięki czemu możemy przeanalizować więcej doniesień o tym, jak Jehowa postępował i jak przejawiał swoje przymioty, między innymi sprawiedliwość. Łatwiej nam Go poznać i mieć pełne zaufanie do Jego doskonałej sprawiedliwości.

 5. Pod jakim kątem omówimy teraz kwestię sprawiedliwości?

⁵ Kierując do Izraela posłańców, Jehowa zawsze uwypuklał potrzebę sprawiedliwego postępowania (Izajasza 1:17; 10:1, 2; Jeremiasza 7:5-7; Ezechiela 45:9). Szczególnie mocno akcentował to za pośrednictwem 12 proroków (Amosa 5:7, 12; Micheasza 3:9; Zachariasza 8:16, 17). Każdy czytelnik ich ksiąg dostrzega na przykład, że nawoływali oni do sprawiedliwości w codziennych sprawach. Ich zachęty możemy wykorzystać w wielu dziedzinach życia, ale zajmijmy się dwiema i rozważmy, jak zdobyte informacje wprowadzić w czyn.

 6, 7. Dlaczego wszyscy powinniśmy przemyśleć kwestię sprawiedliwości w pracy zawodowej i w sprawach finansowych?

⁶ Jezus powiedział: „Nie samym chlebem ma żyć człowiek” (Łukasza 4:4; Powtórzonego Prawa 8:3). Nie zaprzeczył zatem, że potrzebujemy chleba — że musimy jeść. A skoro tak, to musimy pracować albo musi to robić ktoś z rodziny. W takiej samej sytuacji byli słudzy Boży w starożytności. Niektórzy pracowali samodzielnie — uprawiali ziemię lub wytwarzali odzież, meble czy naczynia kuchenne. Inni zatrudniali robotników: najmowali ludzi do żniw, do wyrabiania mąki, oliwy bądź wina. Jeszcze inni zajmowali się handlem, a więc kupowali i sprzedawali towary. Byli i tacy, którzy świadczyli usługi, na przykład naprawiali dachy albo utrzymywali się z muzykowania (Wyjścia 35:35; Powtórzonego Prawa 24:14, 15; 2 Królów 3:15; 22:6; Mateusza 20:1-8; Łukasza 15:25).

⁷ Czy podobnie jest z tobą oraz twoimi przyjaciółmi i krewnymi? To prawda, że metody pracy mogą dziś być inne, ale chyba przyznasz, że Boże wytyczne dotyczące sprawiedliwego postępowania w pracy zawodowej i w sprawach finansowych pozostały takie same. Za pośrednictwem 12 proroków Jehowa podkreślił, że wymaga od ludzi sprawiedliwości także w tych dziedzinach. Gdy będziemy rozważać niektóre przykłady, zastanów się, jak ciebie osobiście zobowiązuje to do przejawiania zbożnej sprawiedliwości (Psalm 25:4, 5).

 8, 9. (a) Jaką surową naganę zawiera Księga Malachiasza 3:5? (b) Jaki zrównoważony pogląd na pracę i zatrudnienie wyraża Biblia?

⁸ Bóg poprzez Malachiasza oznajmił: „Przyjdę do was na sąd i stanę się szybkim świadkiem przeciw czarnoksiężnikom i przeciw cudzołożnikom, i przeciw tym, którzy przysięgają fałszywie, i przeciw tym, którzy postępują oszukańczo, jeśli chodzi o zapłatę najemnika (...), a mnie się nie boją” (Malachiasza 3:5). Potępił zatem tych, którzy niesprawiedliwie traktowali swoich pracowników. Jak ciężkim było to grzechem? Zostało wymienione obok spirytyzmu, cudzołóstwa i kłamstwa. Chrześcijanie zaś dobrze wiedzą, jak Bóg osądzi ‛rozpustników, uprawiających spirytyzm i wszystkich kłamców’ (Objawienie 21:8).

⁹ To, co się działo w miejscu pracy, nie było wyłącznie kwestią ludzkiej etyki; w grę wchodziła sprawiedliwość Jehowy. Bóg oświadczył, że z powodu zdradzieckich czynów tych, którzy „postępują oszukańczo, jeśli chodzi o zapłatę najemnika”, ‛przyjdzie do nich na sąd’. Oczywiście nie zobowiązywał w ten sposób nikogo do spełniania wszelkich zachcianek pracownika lub grupy pracowników. Pracodawca miał prawo ustalać płace i warunki zatrudnienia, co wynika z przypowieści Jezusa o ludziach wynajmowanych do winnicy (Mateusza 20:1-7, 13-15). Co ciekawe, w przypowieści tej wszyscy robotnicy otrzymali denara, zwyczajową dniówkę, bez względu na to, czy pracowali cały dzień, czy krócej. Istotne jest też to, że gospodarz nie uciekł się do żadnej nieuczciwości, by mieć większe zyski kosztem najętych ludzi (Jeremiasza 22:13).

10. Dlaczego chrześcijanie muszą zwracać uwagę na to, jak traktują swych pracowników?

¹⁰ Jeśli prowadzisz przedsiębiorstwo i zatrudniasz ludzi — albo po prostu czasem wynajmujesz kogoś do określonej pracy — to jak w świetle Księgi Malachiasza 3:5 wyglądają u ciebie stawki, wymagania i rozliczenia? Warto to przemyśleć, bo o niesprawiedliwym traktowaniu zatrudnionych mówią też Chrześcijańskie Pisma Greckie. Do nieuczciwych pracodawców uczeń Jakub zwrócił się z pytaniem: „Czy on [Jehowa] się wam nie przeciwstawia?” (Jakuba 5:1, 4, 6). Nasuwa się zatem słuszny wniosek: Kto jest niesprawiedliwy, „jeśli chodzi o zapłatę najemnika”, ten tak naprawdę nie poznał Jehowy, gdyż nie naśladuje Jego sprawiedliwości.

11, 12. (a) Na jakie niesprawiedliwe postępowanie kieruje uwagę Księga Ozeasza 5:10? (b) Jak można zastosować dzisiaj zasadę kryjącą się w Księdze Ozeasza 5:10?

¹¹ Zobaczmy teraz, dlaczego Jehowa wystąpił także przeciw niektórym dostojnikom za dni Ozeasza. Oznajmił: „Książęta Judy stali się podobni do tych, którzy przesuwają granicę. Swój straszny gniew wyleję na nich niczym wodę” (Ozeasza 5:10). O czym tu mowa? Otóż grunty judzkiego rolnika, utrzymującego się z uprawy ziemi, były oznaczane kamieniami lub słupami. Jeśli ktoś ‛przesuwał granicę’, to zmniejszał czyjeś pole i tym samym odbierał mu część dochodów — po prostu go okradał. Do takich nikczemników Ozeasz przyrównał judzkich książąt, którzy powinni przecież być rzecznikami sprawiedliwości (Powtórzonego Prawa 19:14; 27:17; Hioba 24:2; Przysłów 22:28).

¹² Pokusę, by ‛przesunąć granicę’ i wprowadzić w błąd nabywcę, mogą odczuwać osoby zajmujące się dziś handlem nieruchomościami. Omawiany werset kryje jednak w sobie zasadę, która odnosi się do wszystkich ludzi zawierających umowy — pośredników, pracodawców, pracowników i klientów. W świecie biznesu niektórzy wolą nie zawierać pisemnych umów w nadziei, iż potem łatwo będzie wykonać mniej, niż ustalono, albo domagać się czegoś dodatkowo. Inni z kolei proponują podpisanie umowy, ale umieszczają w niej różne kruczki, które później mogą wykorzystać ze stratą dla drugiej strony. Czy twoim zdaniem ktoś, kto postępuje podobnie — sprzedający bądź kupujący, pracodawca bądź pracownik — naprawdę zna sprawiedliwego Boga? Jehowa w swym Słowie oświadczył: „Nie cofaj dawnej granicy (...) chłopców nie mających ojca. Bo ich Wykupiciel jest silny; on sam będzie ich bronić w sporze z tobą” (Przysłów 23:10, 11; Habakuka 2:9).

13. O jakim przejawie niesprawiedliwości wśród starożytnego ludu Bożego donosi Księga Micheasza 6:10-12?

¹³ Księga Micheasza 6:10-12 rzuca dodatkowe światło na kwestię sprawiedliwości: „Czy w domu niegodziwca znajdują się jeszcze niegodziwe skarby i skąpa efa, którą potępiono? Czy mogę być moralnie czysty, mając niegodziwą wagę i mieszek z oszukańczymi kamiennymi odważnikami? Bo (...) jego mieszkańcy mówią fałsz, a język w ich ustach jest zwodniczy”. Dzisiaj nie mierzymy objętości w efach, lecz w litrach. Ważymy żywność w gramach, dekagramach czy kilogramach, nie używając do tego kamiennych odważników. Ale dobrze rozumiemy, o co chodziło Micheaszowi. W jego czasach kupcy i przedsiębiorcy oszukiwali ludzi, stosując niewłaściwe miary i wagi. Było to niezgodne z zasadami sprawiedliwości. Tych, którzy mają ‛zwodniczy język’, między innymi w interesach, Bóg nazwał niegodziwcami (Powtórzonego Prawa 25:13-16; Przysłów 20:10; Amosa 8:5).

14. Jakich przejawów niesprawiedliwości pomagają nam się wystrzegać słowa Micheasza?

¹⁴ Czy wypowiedź Micheasza o oszukańczych wagach i miarach nie powinna mieć wpływu na twój sposób prowadzenia interesów albo wywiązywania się z obowiązków pracownika? Warto to rozważyć, bo istnieją niezliczone metody okradania klientów. Na przykład niektórzy nierzetelni przedsiębiorcy budowlani dodają do betonu lub zaprawy mniej cementu, niż wymagają tego normy. Zdarza się, że rzemieślnik, wykorzystując niewiedzę klienta, pobiera opłatę za droższe materiały, a stosuje tańsze. Czasem handlowcy sprzedają używane produkty jako nowe. Być może słyszałeś o jeszcze innych sztuczkach mających zwiększać zyski. Czy dałbyś się skusić do ich stosowania? W pewnej książce o ochronie prywatności wspomniano o Świadkach Jehowy: „Wierzą, że Stwórca zawsze ich widzi, toteż większość z nich wolałaby raczej umrzeć, niż coś ukraść”. Dodano również: „Są poszukiwani przez firmy, w których obraca się dużymi pieniędzmi”. Dlaczego? Ponieważ pamiętają, że Jehowa ‛wymaga od nich czynienia zadość sprawiedliwości’, także w pracy zawodowej i w kwestiach finansowych (Micheasza 6:8).

15, 16. Jak przywódcy obchodzili się z ludem za czasów Micheasza?

¹⁵ Księgi 12 proroków wyjawiają, że w niektórych okresach mało kto zważał na sprawiedliwość. Osoby sprawujące władzę powinny były dawać przykład, lecz tego nie czyniły (Wyjścia 18:21; 23:6-8; Powtórzonego Prawa 1:17; 16:18). Micheasz apelował: „Słuchajcie, proszę, zwierzchnicy Jakuba oraz dowódcy domu Izraela. Czy to nie waszą rzeczą jest znać sprawiedliwość? Wy, którzy nienawidzicie dobra, a miłujecie zło, zdzierając skórę z ludu i ciało z ich kości” (Micheasza 3:1-3; Izajasza 1:17).

¹⁶ Słowa proroka powinny wstrząsnąć Izraelitami, doskonale obeznanymi z życiem wiejskim. Pasterz miał pilnować i bronić owiec, i co jakiś czas je strzyc (Rodzaju 38:12, 13; 1 Samuela 25:4). Jednakże „dowódcy domu Izraela”, mimo iż byli zobowiązani „znać sprawiedliwość”, wyzyskiwali ‛lud Bożego pastwiska’ — niejako zdzierali z owiec skórę i mięso oraz łamali ich kości (Psalm 95:7). Micheasz podał jeszcze inny przykład zaczerpnięty z wiejskiego życia. Oświadczył, że książęta, którzy ‛sądzili za zapłatę’, przypominali kolczastą roślinę lub ciernisty żywopłot (Micheasza 7:3, 4). Wyobraźmy sobie, że idziemy przez okolicę pełną kolczastych roślin i ciernistych żywopłotów. Z pewnością byśmy się poranili i poszarpali sobie ubranie. Ukazuje to, jak obchodzili się z ludem Bożym jego przywódcy. Zamiast postępować ze współbraćmi sprawiedliwie, byli podstępni i nieuczciwi (Micheasza 3:9, 11).

17. Jak według Księgi Sofoniasza 3:3 byli usposobieni zwierzchnicy ludu Bożego?

¹⁷ Na podobną sprawę zwrócił uwagę Sofoniasz: „Książęta jego byli w nim ryczącymi lwami. Jego sędziowie byli wieczornymi wilkami, które nie ogryzały kości aż do rana” (Sofoniasza 3:3). Czy potrafimy sobie wyobrazić przywódców ludu Bożego, którzy zachowywali się jak drapieżne lwy, lekceważąc sprawiedliwość? Albo sędziów, którzy przypominali nienasycone wilki, pożerające wszystko, tak iż rano leżały już same kości? Jak w takich warunkach miała się ostać sprawiedliwość? Była niejako w strzępach, bo zwierzchnicy żerowali na innych, zamiast się o nich troszczyć.

18. Jak sędziowie izraelscy mieli traktować lud Boży?

¹⁸ Oczywiście owi przywódcy — choć należeli do narodu oddanego Bogu — wcale nie znali Jehowy. Gdyby Go znali, posłuchaliby słów zapisanych w Księdze Zachariasza 8:16: „Oto, co winniście czynić: Mówcie prawdę jeden do drugiego. Sądźcie w swych bramach zgodnie z prawdą i sądem pokoju”. Starsi Izraela, spotykający się w bramach miejskich, mieli rozstrzygać sprawy sądowe nie na podstawie pierwszego wrażenia czy osobistych odczuć, lecz z uwzględnieniem Bożego punktu widzenia (Powtórzonego Prawa 22:15). Jehowa już od dawna ostrzegał swój lud przed stronniczością, na przykład przed faworyzowaniem bogaczy i dostojników (Kapłańska 19:15; Powtórzonego Prawa 1:16, 17). Ponadto sędziowie mieli ‛sądzić zgodnie z sądem pokoju’, czyli starać się przywrócić pokój między skłóconymi stronami.

19, 20. (a) Dlaczego chrześcijańscy starsi mogą się dużo nauczyć od 12 proroków? (b) Jak starsi mogą pokazać, że znają Jehowę i Jego sprawiedliwość?

¹⁹ Księgę Zachariasza 8:16 przytoczył apostoł Paweł w liście do współchrześcijan (Efezjan 4:15, 25). Możemy więc być pewni, że rady i przestrogi 12 proroków na temat sprawiedliwości mają zastosowanie również w dzisiejszym zborze. Starsi, czyli nadzorcy, powinni dawać przykład, jeśli chodzi o poznanie Jehowy i naśladowanie Jego sprawiedliwości. Księga Izajasza 32:1 krzepiąco mówi o nich jako o ‛książętach sprawujących władzę dla sprawiedliwości’. Jakich praktycznych pouczeń dotyczących starszych można się doszukać w ostrzeżeniach i wskazówkach 12 proroków?

²⁰ Chrześcijańscy starsi powinni mieć stale w pamięci prawdę zawartą w Biblii oraz znać Boży pogląd na różne kwestie — i na tym opierać swe decyzje. Nie mogą się kierować osobistymi upodobaniami czy intuicją. Jak wskazuje Biblia, nadzorcy niekiedy rozpatrują trudne sprawy. Muszą wtedy poświęcić więcej czasu na przygotowania, czyli na szukanie wskazówek w Piśmie Świętym i w publikacjach zawierających mądre rady klasy niewolnika wiernego i roztropnego (Wyjścia 18:26; Mateusza 24:45). Jeśli zdobywają się na taki wysiłek, to potem w większym stopniu naśladują Boga, nienawidząc zła i miłując dobro. Łatwiej im wówczas ‛zapewnić sprawiedliwości miejsce w bramie’, by ‛sądzić zgodnie z prawdziwą sprawiedliwością’ (Amosa 5:15; Zachariasza 7:9).

21. Dlaczego starsi powinni się wystrzegać stronniczości i co w tej dziedzinie mogłoby ich wystawiać na próbę?

²¹ Nawet jeśli ktoś upoważniony do sądzenia ma wiedzę biblijną, może się okazać trochę stronniczy. Malachiasz ubolewał, że kapłani, którzy powinni krzewić wiedzę, ‛okazywali stronniczość w zakresie prawa’ (Malachiasza 2:7-9). Jak mogło do tego dojść? Micheasz wspomniał, że niektórzy zwierzchnicy ‛sądzili tylko za łapówkę, a kapłani pouczali tylko za zapłatę’ (Micheasza 3:11). A jak mogłaby być wystawiona na próbę bezstronność dzisiejszego nadzorcy? Przypuśćmy, że zajmuje się on sprawą osoby, która kiedyś hojnie go obdarowała lub może zapewnić mu korzyści w przyszłości. Albo problem dotyczy kogoś z nim spokrewnionego bądź spowinowaconego. Co okaże się silniejsze: więzy rodzinne czy zasady biblijne? Bezstronność starszego mogłaby być zagrożona nie tylko wtedy, gdy rozpatruje on jakieś wykroczenie, ale także gdy na podstawie Biblii ustala czyjąś przydatność do dodatkowych zadań w zborze (1 Samuela 2:22-25, 33; Dzieje 8:18-20; 1 Piotra 5:2).

22. (a) Do czego zobowiązuje starszych sprawiedliwość? (b) Jakie jeszcze przymioty Boże powinni naśladować starsi w kontaktach z błądzącymi?

²² Gdy ktoś ciężko grzeszy, duchowi pasterze są zobowiązani chronić zbór przed niebezpiecznym wpływem (Dzieje 20:28-30; Tytusa 3:10, 11). Jeśli jednak grzesznik przejawia szczerą skruchę, pragną „skorygować takiego w duchu łagodności” (Galatów 6:1). Nie są zimni ani oschli, lecz trzymają się rady: „Sądźcie zgodnie z prawdziwą sprawiedliwością i okazujcie sobie nawzajem lojalną życzliwość oraz miłosierdzie” (Zachariasza 7:9). Przepisy sądownicze wprowadzone w starożytnym Izraelu przez Jehowę uwydatniały Jego sprawiedliwość i miłosierdzie. Mianowani sędziowie często mieli pewną swobodę w podejmowaniu decyzji — mogli okazać miłosierdzie, biorąc pod uwagę okoliczności i postawę winowajcy. Również nadzorcy w zborze chrześcijańskim muszą usilnie starać się sądzić „zgodnie z prawdziwą sprawiedliwością” i przejawiać „lojalną życzliwość oraz miłosierdzie” — dając tym dowód, że znają Jehowę.

23, 24. (a) Jak starsi mogą ‛sądzić zgodnie z sądem pokoju’? (b) Jakie aspekty sprawiedliwości lepiej zrozumiałeś dzięki wypowiedziom 12 proroków?

²³ Przypomnijmy słowa z Księgi Zachariasza 8:16: „Sądźcie w swych bramach zgodnie z prawdą i sądem pokoju”. Jaki więc ma to być sąd? „Sąd pokoju”. Nawet za życia apostołów między chrześcijanami zaznaczały się różnice poglądów lub wręcz dochodziło do sporów. W związku z tym na przykład apostoł Paweł musiał udzielić pomocy Ewodii i Syntysze — i podobne zadanie nieraz mają dzisiejsi starsi (Filipian 4:2, 3). Oczywiście są zobowiązani ‛sądzić zgodnie z sądem pokoju’, a więc gorliwie starać się przywrócić pokój między skłóconymi stronami. Doborem rad biblijnych oraz sposobem ich udzielania powinni dowodzić, że zabiegają o pokój w zborze oraz o pokój z Bogiem. Pokażą wtedy, że naprawdę znają Jehowę i Jego sprawiedliwość.

²⁴ Na przykładzie omówionych tu dwóch dziedzin życia widzimy, jak ważne jest trzymanie się na co dzień mądrych rad dotyczących sprawiedliwości, spisanych przez 12 proroków. Jakie to dobrodziejstwo, gdy wszyscy pozwalamy, by ‛sprawiedliwość tryskała’!