NEBO
1. Miasto moabskie, które jakiś czas przed wejściem Izraelitów do Ziemi Obiecanej znalazło się pod panowaniem amoryckiego króla Sychona (por. Lb 21:26; 32:3; Iz 15:2). Kiedy Izraelici pokonali Sychona, Nebo zostało odbudowane przez Rubenitów (Lb 32:37, 38). Wygląda jednak na to, iż pod koniec X w. p.n.e. Rubenici je utracili, gdyż moabski król Mesza na steli nazywanej od jego imienia chełpi się, że odebrał je Izraelowi na rozkaz swego boga Kemosza. Później zarówno Izajasz (VIII w. p.n.e.), jak i Jeremiasz (VII w. p.n.e.) wymieniali Nebo w proroctwach przeciw Moabowi (1Kn 5:1, 8; Iz 15:2; Jer 48:1, 22).
Nebo jest powszechnie identyfikowane z Chirbat Mechajjet (Kariat al-Muchajjat), leżącym ok. 8 km na pd. zach. od Cheszbonu. Odkryto tam ruiny starożytnej twierdzy oraz znaleziono wiele glinianych skorup (datowanych na okres od XII do początków VI w. p.n.e.).
2. Miasto, którego przedstawiciele powrócili z niewoli babilońskiej (Ezd 2:1, 29). W czasach Ezdrasza niektórzy „synowie [prawdopodobnie „mieszkańcy”] Nebo” odprawili cudzoziemskie żony (Ezd 10:43, 44). Nazwano je „drugim Nebo” (Neh 7:33), najwidoczniej w celu odróżnienia go od Nebo omówionego w poz. 1. Bywa utożsamiane ze współczesnym miastem Nuba, leżącym ok. 11 km na pn. zach. od Hebronu.
3. Najwyraźniej jedna z gór w paśmie Abarim. Z góry Nebo lub ze szczytu Pisga (który mógł być częścią Nebo albo na odwrót) Mojżesz oglądał Ziemię Obiecaną, po czym tam umarł (Pwt 32:48-52; 34:1-4). Górę Nebo z reguły identyfikuje się z Dżabal an-Naba (Har Newo), mającą przeszło 800 m wysokości i leżącą ok. 17 km na wsch. od ujścia Jordanu do Morza Martwego. Za szczyt Pisga uznaje się Ras as-Sijagha, szczyt znajdujący się nieco na pn. zach. od Dżabal an-Naba i trochę niższy. W pogodny dzień z Ras as-Sijagha roztacza się wspaniały widok na góry: Hermon, Tabor, Ebal i Garizim, na centralne pasmo górskie, w którym leży Betlejem i Hebron, a także na dolinę Jordanu i Morze Martwe.
4. Bóstwo, które zgodnie z zapowiedzią proroka Izajasza miało zostać upokorzone przez upadek Babilonu (Iz 46:1, 2). Nebo (Nabu) był czczony zarówno w Babilonii, jak i w Asyrii. Utożsamiano go z planetą Merkury i uważano za syna Marduka i Sarpanitu oraz za małżonka bogini Taszmetu. Dla swych czcicieli był bóstwem mądrości i wiedzy, „bogiem, który odznacza się rozumem”, „który słyszy z daleka”, „który naucza” i jest „panem rylca do tabliczek” (G. Rawlinson, The Seven Great Monarchies of the Ancient Eastern World, 1885, t. I, s. 91; Ancient Near Eastern Texts, red. J. Pritchard, 1974, s. 450).
O znaczeniu tego bóstwa świadczy to, jak opisywał je babiloński król Nabonid: „zarządca całego świata w górze i w dole, który przedłuża nić mego życia”, ten, „który rozciąga (czas) mego panowania”. Ponadto Nabonid twierdził, iż Nebo wręczył mu „właściwe berło, prawowitą laskę, co (samo w sobie) stawia ten kraj na piedestale” (Ancient Near Eastern Texts, s. 310). Innym wskaźnikiem pozycji Nebo w religii Babilonu jest okoliczność, że jakaś forma jego imienia występuje w imionach królów babilońskich: Nebukadneccara (Nabuchodonozora), Nabopolasara i Nabonida oraz w imionach Nebuzaradan (2Kl 25:8) i prawdopodobnie Abed-Nego (Dn 1:7).
Głównym ośrodkiem kultu Nebo było starożytne miasto Borsippa (obecnie El-Birs, Birs Nimrud), leżące niedaleko Babilonu. Każdej wiosny z okazji Nowego Roku posąg Nebo był stamtąd przenoszony w świętej procesji do Babilonu. Kiedy po uroczystościach wracał do świątyni w Borsippie, przez część drogi towarzyszył mu posąg Marduka (znanego też jako Bel [„Pan”]). Słusznie więc proroctwo Izajasza zapowiadało, że upadek Babilonu okryje hańbą właśnie Bela i Nebo (Iz 46:1, 2).