NISAN
Nazwa pierwszego miesiąca księżycowego w żydowskim kalendarzu religijnym, używana po niewoli babilońskiej. Przypadał on częściowo na marzec i częściowo na kwiecień (Neh 2:1; Est 3:7). Miesiąc ten, początkowo określany mianem Abib, pierwotnie uznawano za miesiąc siódmy i najwyraźniej to o nim jest mowa w Rodzaju 8:4. Gdy Izraelici wychodzili z Egiptu, Jehowa postanowił, że będzie on „pierwszym spośród miesięcy roku” (Wj 12:2; 13:4; Lb 33:3). Odtąd istniały dwa różne kalendarze: religijny, ustalony przez Jehowę, i wcześniejszy, świecki (zob. ABIB; KALENDARZ).
Podczas tego wiosennego miesiąca bywało dość chłodno i nocą w Jerozolimie ludzie grzali się przy ogniskach (Jn 18:18). Śnieg może tam spaść nawet 6 kwietnia, jak to się zdarzyło w 1949 r. W miesiącu Nisan kończyła się pora deszczowa i czekano, aż za sprawą deszczów późnych, czyli wiosennych, zboża dojrzeją do żniw (Pwt 11:14; Jer 5:24; Oz 6:3). Jordan zazwyczaj występował wtedy z brzegów (Joz 3:15; 1Kn 12:15). Na nadmorskich równinach zaczynały się żniwa jęczmienia, a w ciepłej dolinie Jordanu dojrzewała pszenica (Rut 1:22; 2:23). Mniej więcej właśnie w tym okresie izraelscy zwiadowcy ukryli się w łodygach zżętego lnu, leżących na dachu domu Rachab w Jerychu (Joz 2:6; 4:19).
Modyfikowanie kalendarza księżycowego. Bóg nakazał Izraelitom, by 16 dnia miesiąca Nisan (Abib) składali w ofierze snop pierwocin swego żniwa, a 50 dni później kolejną ofiarę zbożową. Terminy te pokrywały się odpowiednio ze żniwami jęczmienia i żniwami pszenicy. W związku z tym Izraelici musieli modyfikować używany przez siebie kalendarz składający się z miesięcy księżycowych. Trzeba było wyrównywać różnicę 11 i 1/4 dnia między pełnym rokiem słonecznym a krótszym rokiem księżycowym. W przeciwnym razie po trzech latach Nisan rozpoczynałby się mniej więcej 33 dni wcześniej, znacznie wyprzedzając żniwa jęczmienia. Biblia nie wyjaśnia, w jaki sposób Izraelici początkowo sobie z tym radzili, ale wygląda na to, że co dwa lub trzy lata dodawali 13 miesiąc, by zharmonizować kalendarz z porami roku. Prawdopodobnie obserwowali, kiedy przypadnie nów księżyca w stosunku do wiosennego zrównania dnia z nocą, które co roku następuje ok. 21 marca. Jeżeli nów mający wyznaczać początek miesiąca Nisan (Abib) był za bardzo oddalony od wiosennej równonocy, wówczas uznawano go za początek 13 (dodatkowego) miesiąca, a Nisan liczono od kolejnego nowiu. W pełni znormalizowany kalendarz Żydzi wprowadzili dopiero w IV w. n.e.
Pierwszym świętem w miesiącu Nisan była Pascha, ustanowiona w Egipcie. Przypadała na dzień 14 i obejmowała spożycie zabitego wtedy baranka (Wj 12:2-14; Kpł 23:5; Pwt 16:1). Nazajutrz, 15 Nisan, rozpoczynało się Święto Przaśników, które trwało tydzień — do 21 Nisan. W 16 dniu tego miesiąca składano pierwociny jęczmienia (Wj 12:15-20; 23:15; 34:18; Kpł 23:6-11).
Ustanowienie Wieczerzy Pańskiej. Dnia 14 Nisan 33 r. n.e., ponad 1500 lat po wyjściu Izraelitów z Egiptu, Jezus spotkał się w Jerozolimie z 12 apostołami na obchodach ostatniej ważnej Paschy; następnie (po odprawieniu zdrajcy Judasza) ustanowił uroczystość mającą upamiętniać jego śmierć — Wieczerzę Pańską (Mt 26:17-30; 1Ko 11:23-25). Przed upływem 14 Nisan został zabity jako Baranek Boży. A 16 Nisan — w dniu, w którym kapłan kołysał w świątyni snopem pierwocin jęczmienia — został wskrzeszony „jako pierwocina tych, którzy zapadli w sen śmierci” (1Ko 15:20; Łk 23:54 do 24:7).
Naśladowcy Chrystusa, posłuszni nakazowi: „Czyńcie to na moją pamiątkę”, po dziś dzień upamiętniają jego śmierć właśnie 14 Nisan (Łk 22:19, 20; zob. WIECZERZA PAŃSKA).