SZECHEM

(„grzbiet [szczyt wzniesienia]”).

1. Syn chiwwickiego naczelnika Chamora (Rdz 33:19; Joz 24:32). Po osiedleniu się Jakuba w pobliżu miasta Szechem (zob. poz. 4) jego córka, Dina, zaczęła się spotykać z tamtejszymi kobietami. Gdy ujrzał ją Szechem, który uchodził za „najbardziej poważanego w całym domu swego ojca”, „położył się z nią i dopuścił się na niej gwałtu”. Potem zakochał się w niej i chciał ją pojąć za żonę. Ale synowie Jakuba byli oburzeni jego postępkiem i „używając podstępu”, powiedzieli, że mogą się spowinowacać tylko z obrzezanymi mężczyznami. Szechem i jego ojciec, Chamor, uznali to i przekonali mieszkańców Szechem, by dali się obrzezać. Zanim jednak ci odzyskali siły po obrzezaniu, synowie Jakuba Symeon i Lewi zaatakowali miasto i zabili Chamora, Szechema i wszystkich innych mężczyzn (Rdz 34:1-31).

2. Syn Gileada z plemienia Manassesa. Szechem został głową rodu Szechemitów, których nie należy mylić z Kananejczykami z miasta Szechem (Lb 26:28, 30, 31; Joz 17:2).

3. Syn Szemidy z plemienia Manassesa (1Kn 7:19).

4. Starożytne miasto utożsamiane z dzisiejszym Nabulusem, a dokładniej z pobliskim Tall Balata (Ps 60:6; 108:7; ILUSTRACJA, t. 1, s. 530), położonym na wsch. krańcu wąskiej doliny pomiędzy górami Garizim i Ebal, ok. 48 km na pn. od Jerozolimy. Okolica ta jest obficie zaopatrzona w wodę, a na wsch. od tego miejsca rozciąga się żyzna równina. Starożytne Szechem pozwalało kontrolować drogi przecinające centralną Palestynę ze wsch. na zach. i z pn. na pd. (por. Sdz 21:19). Ponieważ nie leżało na wzgórzu, musiało być dobrze ufortyfikowane (Sdz 9:35).

Kiedy Abram (Abraham) po raz pierwszy przybył do Ziemi Obiecanej, dotarł aż do „miejsca Szechem” i rozbił obóz niedaleko wielkich drzew More, gdzie potem zbudował ołtarz (Rdz 12:6-9). Prawie dwieście lat później Jakub po powrocie z Paddan-Aram rozbił obóz naprzeciw Szechem i nabył tam pole. Po zgwałceniu Diny przez Szechema, syna Chamora, synowie Jakuba Symeon i Lewi pozabijali tamtejszych mężczyzn (Rdz 33:18 do 34:31). Na rozkaz Boga Jakub opuścił Szechem, ale zanim to uczynił, zebrał od swych domowników ‛wszystkie cudzoziemskie bogi oraz kolczyki’ i zakopał je pod wielkim drzewem w pobliżu tego miasta (Rdz 35:1-4). Potem niedaleko Szechem synowie Jakuba bezpiecznie paśli swe trzody — zapewne z powodu „trwogi Bożej”, która wcześniej powstrzymała okolicznych mieszkańców od pościgu za Jakubem i niewątpliwie dalej wywierała na nich pewien wpływ (Rdz 35:5; 37:12-17).

Gdy potomkowie Jakuba, Izraelici, po przeszło dwustu latach pobytu w Egipcie wkroczyli do Ziemi Obiecanej, pochowali kości Józefa „w Szechem na połaci pola, które Jakub nabył ongiś od synów Chamora” (Joz 24:32). Szczepan jednak podczas obrony przed Żydami powiedział, że Józefa pochowano „w grobowcu, który Abraham (...) kupił od synów Chamora w Szechem” (Dz 7:16). Wypowiedź Szczepana może być niepełna. Gdyby ją rozbudować, mogłaby brzmieć następująco: ‛Jakub przybył do Egiptu. I zmarł on, a także nasi praojcowie, i przeniesiono ich do Szechem, i złożono w grobowcu, który Abraham kupił za określoną cenę, za srebrne pieniądze, i w tym, który kupiono od synów Chamora w Szechem’ (Dz 7:15, 16). Niewykluczone też, że skoro Jakub był wnukiem Abrahama, zakup ten przypisano patriarsze Abrahamowi jako głowie rodu. Być może imienia przodka użyto tu w odniesieniu do jego potomków, podobnie jak później posługiwano się imieniem Izrael (Jakub) i innymi (por. Oz 11:1, 3, 12; Mt 2:15-18).

Po podziale Ziemi Obiecanej Szechem najwyraźniej wchodziło w skład terytorium Manassesa, leżało bowiem ok. 3 km na pn. zach. od granicznego miasta Michmetat (Joz 17:7). Ponieważ jednak umiejscowiono je „w górzystym regionie Efraima”, mogło być enklawą Efraimitów na obszarze Manassesa (Joz 16:9; 1Kn 6:67). Później razem z innymi miastami Efraimitów zostało przekazane Lewitom i otrzymało status miejsca uświęconego jako miasto schronienia (Joz 21:20, 21). Krótko przed swą śmiercią Jozue zgromadził w Szechem wszystkie plemiona izraelskie i zachęcił je do służenia Jehowie (Joz 24:1-29).

Chociaż Izraelici zobowiązali się w Szechem do praktykowania prawdziwego wielbienia, mieszkańcy tego miasta zaczęli czcić Baal-Berita (Sdz 8:33; 9:4). Poparli również Abimelecha (syna sędziego Gedeona i jego nałożnicy z Szechem), który próbował zostać królem. Później jednak zbuntowali się przeciwko niemu. Abimelech stłumił rebelię, a miasto zniszczył i posypał solą, co mogło symbolizować jego pragnienie, by na zawsze pozostało spustoszone (Sdz 8:31-33; 9:1-49; por. Ps 107:33, 34; zob. ABIMELECH 4; BAAL-BERIT).

Szechem zostało z czasem odbudowane. Na jego duże znaczenie wskazuje okoliczność, iż właśnie tam Rechoboama uczyniono królem (1Kl 12:1). Po podziale państwa Jeroboam, pierwszy król północnego królestwa, prowadził w tym mieście przedsięwzięcia budowlane i najwyraźniej przez jakiś czas stamtąd panował (1Kl 12:25). Setki lat później, po zniszczeniu Jerozolimy przez Babilończyków w 607 r. p.n.e., przybyli do niej mężczyźni z Szechem, by oddać cześć Jehowie (Jer 41:5).