Pytania czytelników

◼ Jak to możliwe, że w roku 607 p.n.e. do niewoli babilońskiej uprowadzono dwupokoleniowe królestwo Judy, a siedemdziesiąt lat później powrócili stamtąd przedstawiciele wszystkich dwunastu plemion Izraela?

Wydaje się, że w grę wchodzą tu dwa zasadnicze względy. Przede wszystkim od razu w okresie podziału królestwa i oderwania się 10 plemion najpewniej pozostali na terenie Judy reprezentanci wszystkich dwunastu pokoleń. Poza tym do roku 740 p.n.e. część mieszkańców Izraela, chyba ze wszystkich 10 plemion, uciekała na terytorium Judy, żeby się nie skalać uprawianym tam bałwochwalstwem.

Podział zjednoczonego królestwa Izraela nastąpił po utracie przez Salomona uznania Bożego, gdy „jego serce się odwróciło od Boga izraelskiego”, Jehowy. Stwórca powiadomił go: „Nieodwołalnie wyrwę ci królestwo i dam twojemu słudze. (...) wyrwę je z ręki twego syna. (...) Dam twojemu synowi jedno pokolenie” (1 Król. 11:9-13, Biblia Tysiąclecia). Syn Salomona, Roboam, wywodzący się z pokolenia Judy, otrzymał jeszcze pokolenie Beniamina i w ten sposób na południu powstało odrębne dwupokoleniowe królestwo.

Niemniej Roboam, chociaż panował tylko nad dwoma plemionami, w dalszym ciągu miał wśród poddanych tych „Izraelitów [to znaczy członków dziesięciu północnych szczepów], którzy mieszkali w miastach Judy” (1 Król. 12:17, BT; zob. też 2 Kron. 10:17). A kiedy w północnym królestwie król Jeroboam ustanowił kult cielca i wprowadził na urząd własnych kapłanów, wtedy mieszkający na terenie jego królestwa kapłani Jehowy oraz pozostali Lewici stanęli po stronie Roboama. Biblia donosi: „Lewici opuszczali swoje pastwiska i posiadłości, a szli do Judy, do Jerozolimy, ponieważ Jeroboam wraz z synami odsunął ich od kapłaństwa”. Za nimi w tym samym czasie „przybywali (...) ze wszystkich pokoleń izraelskich ci, którzy oddawali swe serce szukaniu Boga Izraela” (2 Kron. 11:13-17, BT). Z doniesień wynika, że również za panowania króla Asy członkowie kilku z tych dziesięciu plemion „w wielkiej liczbie” przechodzili na jego stronę (2 Kron. 15:9, 10, BT).

Kiedy w roku 740 p.n.e. Asyryjczycy zburzyli północną stolicę, Samarię, zastosowali swoją taktykę przesiedlania ludności z terenów podbitych, pragnąc zapobiec ewentualnym wybuchom powstań (1 Kron. 5:6, 26). W ten sposób przestało istnieć północne królestwo Izraela. Nie odbiło się to jednak na tych członkach owych dziesięciu szczepów, którzy w tym czasie mieszkali już w południowym królestwie, w Judzie. Znaleźli się oni natomiast wśród uprowadzonych do Babilonu po upadku Judy w roku 607 p.n.e. A część ich potomków powróciła, gdy w roku 537 p.n.e. nadeszła pora na odbudowę. Niewykluczone, że powrócili także jacyś potomkowie Izraelitów wziętych w roku 740 p.n.e. do niewoli asyryjskiej.

Interesująca jest okoliczność, że Ezechiel w księdze noszącej jego imię znacznie częściej wymienia „dom Izraela” niż „dom Judy”, chociaż sam był prorokiem dla Judy, gdy wraz z byłymi jej mieszkańcami cierpiał w niewoli babilońskiej. Poza tym z jego proroctwa wynika, że oba te „domy” miały się ponownie zjednoczyć (Ezech. 37:19-28; zob. też Jer. 3:18; Oz. 1:11). Całkiem słusznie więc po powrocie z Babilonu nie zaznaczano już żadnej różnicy wynikającej z przejściowego podziału.

A zatem uprowadzenie dziesięciu plemion w roku 740 p.n.e. nie doprowadziło ich do zatracenia tożsamości. Liczono je wśród powracających w roku 537 p.n.e. z niewoli. Dlatego w związku z uroczystym oddaniem do użytku odbudowanej świątyni w Jeruzalem kapłan Ezdrasz zanotował: „Synowie izraelscy, kapłani, Lewici i pozostali dawni jeńcy z radością dokonali poświęcenia tego domu Bożego. I złożyli (...) jako ofiarę za grzech za całego Izraela dwanaście kozłów, według liczby plemion izraelskich” (Ezdr. 6:16, 17, Biblia warszawska). Dla wskazania, że powracający z niewoli ostatek miał się składać z przedstawicieli wszystkich szczepów Izraela, a nie tylko Judy i Beniamina, również prorok Izajasz napisał: „Choćby się okazało, że twego ludu, o Izraelu, jest jak ziaren piasku morskiego, tylko ostatek spośród niego powróci” (Izaj. 10:22). Tak więc wśród powracających byli przedstawiciele wszystkich plemion Izraela.