HADES

Termin będący transkrypcją greckiego słowa háides. Prawdopodobnie oznacza „miejsce, którego nie widać”. W najstarszych rękopisach Chrześcijańskich Pism Greckich wyraz ten występuje dziesięć razy (Mt 11:23; 16:18; Łk 10:15; 16:23; Dz 2:27, 31; Obj 1:18; 6:8; 20:13, 14).

W przekładzie Wujka (1599) háides oddano we wszystkich tych wersetach słowami „piekło” lub „piekielny”, a w Biblii Tysiąclecia przetłumaczono je na „Otchłań”, z wyjątkiem Mateusza 16:18, gdzie napisano o „bramach piekielnych”. W polskich przekładach używa się jeszcze innych określeń, np. „kraina umarłych” i „przepaść”, natomiast „Hades” pojawia się w pięciu wersetach w Przekładzie ekumenicznym (Łk 10:15; Obj 1:18; 6:8; 20:13, 14).

W Septuagincie, będącej greckim przekładem Pism Hebrajskich (od Rodzaju do Malachiasza), „Hades” występuje 73 razy, z czego 60 razy jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa szeʼòl, transkrybowanego w wielu współczesnych przekładach na Szeol. „Hades” jest zatem greckim odpowiednikiem terminu „Szeol”, co jednoznacznie wykazał Łukasz, który w Dziejach Apostolskich, pisanych pod natchnieniem Bożym, przetłumaczył Psalm 16:10, cytowany przez Piotra (Dz 2:27). Z drugiej strony dziewięć nowożytnych przekładów Chrześcijańskich Pism Greckich na język hebrajski oddaje „Hades” wyrazem „Szeol” w Objawieniu 20:13, 14, a przekład syryjski używa pokrewnego słowa Sziul.

Słowo „Hades” w Chrześcijańskich Pismach Greckich jest w większości wypadków powiązane ze śmiercią — albo w samym wersecie, albo w jego bezpośrednim kontekście (dwa wyjątki omówiono w następnym akapicie). Hades nie oznacza pojedynczego grobu (táfos), grobowca (mnéma) ani grobowca pamięci (mnemeíon), lecz powszechny grób ludzkości, miejsce, w którym już nie widać zmarłych. Ma więc takie samo znaczenie jak jego hebrajski odpowiednik „Szeol”, co potwierdza analiza wszystkich dziesięciu wersetów, gdzie występuje (zob. GRÓB, GROBOWIEC; SZEOL).

Wyraz ten po raz pierwszy pojawia się w Mateusza 11:23; Jezus Chrystus, strofując Kafarnaum za brak wiary, nawiązał do „Hadesu” w celu zobrazowania dotkliwego poniżenia, przeciwstawionego ‛wywyższeniu do nieba’, którego dostąpiło to miasto dzięki temu, że pełnił on tam służbę kaznodziejską. Ta sama sytuacja jest zrelacjonowana w Łukasza 10:15. Warto zauważyć, że w podobnym znaczeniu użyto terminu „Szeol” w Hioba 11:7, 8.

Jezus i jego zbór wyzwoleni z Hadesu. W Mateusza 16:18 Jezus powiedział o swoim zborze, że „bramy Hadesu [„potęga śmierci”, PE] go nie przemogą”. Podobnie wyraził się w obliczu śmierci król Ezechiasz: „W połowie moich dni wejdę w bramy Szeolu” (Iz 38:10). A zatem złożona przez Jezusa obietnica zwycięstwa nad Hadesem oznacza, że jego „bramy” się otworzą i uwolnią wskrzeszonych zmarłych, jak to się stało z samym Chrystusem Jezusem.

Ponieważ Hades oznacza powszechny grób ludzkości — nie tyle stan, ile miejsce — to gdy Józef z Arymatei pochował Jezusa, ten znalazł się za „bramami Hadesu”. W dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. Piotr powiedział o nim: „Nie został opuszczony w Hadesie ani jego ciało nie ujrzało skażenia. Tego Jezusa wskrzesił Bóg, czego my wszyscy jesteśmy świadkami” (Dz 2:25-27, 29-32; Ps 16:10). Chociaż za czasów Piotra król Dawid wciąż przebywał za „bramami Hadesu” (Mt 16:18; Dz 2:29), otworzyły się one przed Chrystusem Jezusem, gdy został wyprowadzony z Hadesu przez swego Ojca. Odtąd dzierży „klucze śmierci i Hadesu” (Obj 1:17, 18), gdyż otrzymał moc wskrzeszania umarłych (Jn 5:21-30).

Biblijny Hades nie ma oczywiście nic wspólnego z wyimaginowanym mrocznym miejscem w głębi ziemi opisywanym w mitologii starożytnych Greków, ponieważ z tamtej krainy zmarłych nikt nie mógł zostać wskrzeszony.

Znaczenie przenośne. W Objawieniu 6:8 Hades podąża za uosobioną Śmiercią, przedstawioną jako jeździec na bladym koniu, i pochłania ofiary wojny, głodu, rozmaitych plag oraz dzikich zwierząt.

W Objawieniu 20:13, 14 napisano, że morze, śmierć i Hades wydadzą tych, którzy się w nich znajdują, że zostaną opróżnione; Hades (wspólny grób pochowanych w ziemi) wymieniono tu obok morza (którego wody są grobem wielu ludzi), aby podkreślić, iż ta zapowiedź dotyczy wszystkich zmarłych. Później śmierć i Hades (ale nie morze) zostają wrzucone do „jeziora ognia”, które wyobraża „drugą śmierć”. W ten sposób symbolicznie ‛umierają’, przestają istnieć, co oznacza koniec śmierci odziedziczonej po Adamie oraz kres Hadesu (Szeolu), będącego wspólnym grobem wszystkich ludzi.

Słowo „Hades” zostało jeszcze użyte w Łukasza 16:22-26, w przypowieści o „bogaczu” i „Łazarzu”. Niewątpliwie ma ona charakter przenośny, a omówione powyżej wersety nie pozwalają rozumieć jej dosłownie. Warto jednak zwrócić uwagę, iż „bogacz” został „pogrzebany” w Hadesie, co dodatkowo potwierdza, że Hades to powszechny grób ludzkości (zob. GEHENNA; TARTAR).