-
Po trzęsieniu ziemi w ManaguiStrażnica — 1973 | nr 19
-
-
Radują się też bardzo z tego, że Jehowa Bóg pobudził serca ich chrześcijańskich braci w innych krajach do pospieszenia z pomocą, gdy się materialnie znaleźli w nieszczęściu.
-
-
Kim byli Hetyci?Strażnica — 1973 | nr 19
-
-
Kim byli Hetyci?
HETYTÓW opisuje pewna starożytna księga, w której zawarte są dzieje ludzkości od samego zarania jej istnienia. Księga ta, mianowicie Biblia, wyjawia, że byli to potomkowie prawnuka Noego, imieniem Het. Ponieważ Het był synem Kanaana i wnukiem Chama, więc Hetyci byli z pochodzenia Kananejczykami. — Rodz. 10:1, 6, 15.
Kiedy w roku 1943 p.n.e. patriarcha Abraham przybył do ziemi Kanaan, zastał tam Hetytów wśród od dawna osiadłej ludności. Wiadomo o nich, że zamieszkiwali górzysty obszar południowej Palestyny, a zwłaszcza w Hebronie i jego okolicy (Rodz. 15:18-20; 23:2-20). Setki lat później nadal zajmowali obszary górzyste, ale zasięg ich terytorium nie jest w Biblii dokładnie opisany. — Liczb 13:29; Joz. 11:3.
Hetyci byli prawdopodobnie jedynym spośród ludów kananejskich, któremu udało się zachować odrębność narodową i pewne znaczenie przez dość długi okres po zajęciu kraju przez Izraelitów (1 Król. 10:29). Pismo święte wspomina, że jeszcze za panowania króla Jorama w Izraelu (lata 917-905 p.n.e.) Hetyci mieli królów i rozporządzali siłą militarną (2 Król. 7:6). Jednakże najazdy Syryjczyków, Asyryjczyków i Babilończyków najwidoczniej z czasem złamały ich potęgę.
Z uwagi na znaczną rolę, jaką Hetyci odgrywali w czasach starożytnych, można by przypuszczać, iż rozmaite odkrycia archeologiczne dostarczyły o nich dodatkowych wiadomości. W licznych dziełach znajdziemy wzmianki, że tak jest w istocie. Archeologia faktycznie potwierdziła już doniesienia Biblii, przynajmniej w kwestii istnienia Hetytów. Nasuwa się jednak pytanie: Czy odnośne świadectwo archeologii opiera się na solidnej podstawie, czy raczej jest niepewne?
Wzmianki z asyryjskich inskrypcji klinowych na temat ludu „Hatti” zwykle wiążą go z obszarem Syrii lub Palestyny i dlatego mogą się kojarzyć z biblijnymi Hetytami. Niektórzy uczeni, oparłszy się na nazwie „Hatti”, posuwają się wszakże dalej niż na to pozwalają asyryjskie teksty klinowe i próbują Hetytów ze sprawozdania biblijnego łączyć z imperium, które miało swój ośrodek w Azji Mniejszej, daleko na północny zachód od Kanaanu.
W miejscowości Boghazkoi (dawnej Hattusas), którą uważa się za byłą stolicę owego imperium, odkryto wiele starożytnych napisów. Na podstawie podobieństwa w brzmieniu słów „Hattusas” i „Hatti” część uczonych nazywa język pewnych inskrypcji odkrytych w Boghazkoi „hattyckim” lub „hetyckim”. Obecnie utrzymuje się teoria, że dawni mieszkańcy tych terenów zostali podbici przez zdobywców, którzy też przynieśli z sobą nowy język. W języku tym stosowano pismo klinowe. Później jeszcze dalszy język, z pismem hieroglificznym, wyparł pismo klinowe. Wysuwane były przypuszczenia, że te trzy języki reprezentują trzy odrębne grupy ludów.
Dotąd nikomu jeszcze nie udało się dowieść, by którąkolwiek z tych grup należało utożsamiać z biblijnym ludem Hetytów (których nazwę jakby dla odróżnienia choćby w piśmie Biblia Tysiąclecia podaje zresztą w formie „Chetyci”). Historyk E.A. Speiser, przyznając, że taka trudność istnieje, stwierdza: „Problem Hetytów wspomnianych w Biblii jest (...) złożony. Zacznijmy od tego, że nie wiadomo, o jakich Hetytów może chodzić w poszczególnych fragmentach Biblii: o lud Hatti, o indoeuropejskich Hetytów z inskrypcji klinowych, czy też o Hetytów posługujących się pismem hieroglificznym.” — The World History of the Jewish People (Historia powszechna ludu żydowskiego), rok 1964, tom I, strona 160.
Godna uwagi jest także okoliczność, że żaden z napisów klinowych
-