czyli hadesu, wspólnego grobu ludzi zmarłych, spoczywających w prochu ziemi.

25. Do kogo został przyłączony brat Mojżesza, Aaron, i kiedy?

²⁵ Spisane Słowo Boże wspomina też o innych ludziach, że z chwilą śmierci przyłączyli się do swych przodków. Tak na przykład sto piętnaście lat po tym, gdy w Egipcie zmarł patriarcha Jakub, urodził się jego praprawnuk Aaron, a trzy lata później brat Aarona, który wyrósł na proroka Mojżesza. Kiedy Aaron dożył stu dwudziestu trzech lat, Bóg orzekł: „Niechaj Aaron idzie do ludu swego; bo nie wnijdzie do ziemi, którą dałem synom Izraelowym.” (Wk) Dlatego też wielki kapłan Boży, Aaron, zmarł na górze Hor, położonej na wschód od Ziemi Obiecanej. (4 Mojż. 20:23-29) Jeszcze tego samego roku Jehowa powiedział do proroka Mojżesza: „Przyłączony będziesz do ludu twego i ty, jako jest przyłączony Aaron, brat twój.” — 4 Mojż. 27:13.

26. Gdzie Mojżesz został przyłączony do swego ludu? Gdzie znajduje się on teraz?

²⁶ Zanim to się stało, Jehowa jeszcze wywarł przez Mojżesza pomstę na wrogich Madianitach. (4 Mojż. 31:1, 2) W dniu śmierci Mojżesza, która nastąpiła w roku 1473 p.n.e., Jehowa powiedział mu, by wstąpił na górę Nebo i oglądał stamtąd Ziemię Obiecaną, po czym miał być przyłączony do swego ludu. (5 Mojż. 32:48-52) Mojżesz usłuchał tego rozkazu; a pośmiertne doniesienie o nim podaje: „Umarł tam Mojżesz, sługa Pański, w ziemi Moabskiej, według słowa Pańskiego. I pogrzebł go Pan w dolinie, w ziemi Moabskiej, przeciw Betfegorowi, a nie dowiedział się nikt o grobie jego aż do dnia tego.” (5 Mojż. 34:5, 6) Jednak niezależnie od tego, gdzie mógł być grób Mojżesza, zstąpił on do szeolu, czyli hadesu. Bóg potrafi stamtąd uwolnić jego oraz Aarona przez zmartwychwstanie, sprawione za pośrednictwem Króla Jezusa Chrystusa.

27. Do kogo przyłączyli się z chwilą śmierci Jozue i współcześni mu Izraelici? Dokąd wtedy zstąpili?

²⁷ Kto objął po Mojżeszu funkcję widzialnego sędziego wybranego narodu Bożego? Jozue, syn Nuna. Przeprowadził on lud wybrany przez rzekę Jordan do Ziemi Obiecanej. Wytrwał w wierności wobec Boga aż do samej śmierci. O Jozuem i jego współczesnych donosi nam księga Sędziów 2:8-10: „Jozue, syn Nuna, sługa Boży, umarł, mając lat sto dziesięć. I pochowali go w dziale jego posiadłości, w Timnath-Heres, na górze Efraima, na północ od góry Gaasz. Całe również pokolenie ówczesne przyłączone zostało do ojców swoich, a po nich powstało nowe pokolenie.” (Kr) Przyłączenie ich wszystkich do ojców oznacza, że wszyscy zstąpili do szeolu, do hadesu.

28. (a) U czyjego boku spoczął król Dawid w śmierci? (b) Gdzie według słów Piotra był Dawid w dniu Pięćdziesiątnicy roku 33 n.e.?

²⁸ Kilkaset lat później królem wszystkich dwunastu szczepów Izraela został Dawid z Betlejem. Był on pierwszym królem żydowskim, jaki panował w Jeruzalem. W całym szeregu swoich psalmów Dawid wspomina o wyzwoleniu z szeolu, czyli hadesu. (Ps. 16:10; 18:6; 30:4; 86:13) Dożył jeszcze czasu, kiedy oglądał objęcie władzy przez swego mądrego syna Salomona, który zasiadł na tronie w Jeruzalem jako jego następca. Potem „spoczął Dawid z ojcami swoimi i został pogrzebany w mieście Dawidowym”. (1 Król. 2:10, Kr; Dzieje 13:36) Przyłączył się do swych ojców w szeolu, czyli hadesie. Po wielu dalszych stuleciach, a ściśle w dniu uroczystości Szabuot (Pięćdziesiątnicy) roku 33 n.e. powiedziano o Dawidzie, że nadal jest w szeolu, czy hadesie. Owego dnia chrześcijański Apostoł Piotr oznajmił, że ułożony przez Dawida Psalm 16 znalazł był spełnienie na obiecanym potomku Dawida, Jezusie Chrystusie. Według słów apostoła Piotra Dawid „przewidział naprzód i mówił o zmartwychwstaniu Chrystusa, że ani nie pozostał zapomniany w hadesie, ani ciało jego nie widziało skażenia. Tego Jezusa Bóg zmartwychwzbudził, którego to faktu my wszyscy jesteśmy świadkami. (...) Dawid w istocie nie wstąpił do niebios.” (Dzieje 2:1-34, NW) Tym samym zmartwychwstanie Dawida należy jeszcze do przyszłości.

29, 30. (a) Do kogo miał być przyłączony król Jozjasz według słów prorokini Huldy, i jak się to spełniło? (b) Czy wszyscy królowie poprzedzający Jozjasza zostali pochowani w tym samym miejscu?

²⁹ Jednym z wiernych następców Dawida, zasiadających na tronie w Jeruzalem, był Jozjasz, żyjący w siódmym stuleciu przed naszą erą. Nawracając lud do prawa Jehowy Boga, starał się on zrobić wszystko, co tylko mógł, aby uchronić swój naród przed nadchodzącym nieszczęściem. Kiedy przez prorokinię Huldę się dowiadywał, co temu narodowi niesie przyszłość, otrzymał od Boga taką obietnicę: „Przygarnę cię do ojców twoich; będziesz przygarnięty w pokoju do grobu swego i oczy twoje nie ujrzą tej wszystkiej niedoli, jaką ja sprowadzam na to miejsce.” — 2 Król. 22:20, Kr.

³⁰ Jozjasz zmarł od rany odniesionej w bitwie pod Megiddo. Tak więc nie zdarzyło się to podczas straszliwego nieszczęścia, jakie miało spaść na Jeruzalem. Kiedy Jozjaszowi zadano śmiertelną ranę, „słudzy jego sprowadzili go z wozu i umieścili na drugim wozie należącym do niego i zawieźli go do Jeruzalem. Umarł jednak i był pochowany w grobach ojców swoich. Wszyscy Judejczycy i Jeruzalem opłakiwali Jozjasza”. (2 Kron. 35:22-24, Kr) Nie wszyscy królowie jeruzalemscy, którzy panowali przed Jozjaszem, zostali pochowani w tym samym miejscu w Jeruzalem, w ‚grobach królów izraelskich’. — 2 Kron. 28:27; 21:20; 24:25; 32:33; 16:14.

31, 32. (a) Co można powiedzieć o poszczególnych grobach owych starożytnych postaci przyłączonych do swego ludu? (b) Skąd wyjdą oni wszyscy i dlaczego?

³¹ Przyłączenie wszystkich tych królów i patriarchów do ich ludu, odejście ich do przodków czy zaśnięcie z ojcami nie oznaczało, że wszyscy musieli być pochowani w tej samej mogile lub tym samym grobowcu. Kiedy patriarcha Abraham umarł i „został przyłączony do swych przodków”, z pewnością nie znalazł się we wspólnej mogile ze swoim ojcem Tarem, który zmarł znacznie dalej na północ, w Haranie na obszarze doliny mezopotamskiej; podobnie też nie pochowano go na tym samym cmentarzu, co Noego i Sema.

³² Skoro wielki kapłan Aaron zmarł na górze Hor, a jego brat Mojżesz na górze Nebo, i skoro w ten sposób zostali przyłączeni do ludu swego, to tym samym nie byli pochowani ze swymi przodkami, Abrahamem, Izaakiem i Jakubem w pieczarze Makpelah koło Hebronu w Ziemi Obiecanej. A jednak wszystkich ich przygarnął szeol, czyli hades. Wszyscy spoczywają martwi w jednym szeolu lub hadesie; i właśnie stamtąd, jak podaje Objawienie 20:13, umarli wyjdą w czasie zmartwychwstania.

Nie znaleźli zadowolenia w kościołach

● Pewna niewiasta spośród świadków Jehowy, mieszkająca w stanie Iowa (USA), donosi o dwóch chłopcach w wieku dziesięciu i siedmiu lat, którzy pewnego dnia stanęli podnieceni u jej drzwi, pytając, kiedy świadkowie Jehowy odbywają zebrania. „Powiedzieli, że chcieli już dawno przyjść, ale rodzice dopiero teraz na to im pozwolili. Rodzice kazali im chodzić do różnych kościołów, ale to po prostu nie dawało im zadowolenia, ponieważ babka już przed laty opowiadała im o nowym, Bożym porządku rzeczy. Jeszcze w ten sam wieczór przyszli po raz pierwszy na zebranie.”