Śpiewajcie i muzykujcie!
GRA była porywająca. Chłopiec obserwował muzyków z wielką uwagą, zafascynowany ruchami poszczególnych instrumentalistów. „To było cudowne, babciu, prawda?” zawołał. „Tak, Andrzejku. Zdolność do śpiewania i muzykowania oraz sztuka wyrażania swych uczuć w muzyce należą do najcudowniejszych darów Stwórcy. Ale podobnie jak każdy inny talent ludzki, tak i ten — choćby był głęboko zakorzeniony — trzeba rozwijać i pielęgnować. Obecnie nie śpiewa się już tak wiele w gronie rodzinnym, ponieważ wygodniej jest włączyć radio lub założyć płytę gramofonową i słuchać gry wyszkolonych muzyków niż słuchać w domu jakiegoś amatora.”
„Ludzie zapewne zawsze śpiewali, ale ciekaw jestem, babciu, kiedy zaczęli muzykować.”
„Tak, muzyka i śpiew zdaje się od wieków odgrywały pewną rolę przy ważnych wydarzeniach radosnego rodzaju. Biblia zawiera mnóstwo wzmianek o pieśniach i śpiewie jak również o instrumentach muzycznych. Zobaczymy, co da się znaleźć na ten temat!
Rzecz jasna należy przypuszczać, iż pierwsi ludzie, Adam i Ewa, śpiewali z radości doskonałego życia, przy czym ton być może podawała szemrząca woda i śpiew ptaka. Chociaż dzieci Adama i Ewy przyszły na świat niedoskonałe, to jednak szybko opanowały sztukę łączenia tych dźwięków w kompozycję o całkiem określonej formie i znaczeniu, według zasad przyjemnego brzmienia, harmonii i rytmu. Dzięki swej zdolności twórczej oraz dzięki pobudzającej sile swego życia uczuciowego, człowiek rozpoznał nieograniczone możliwości zestawiania tych dźwięków w melodie pełne wyrazu.
W związku z tym człowiek już wkrótce nauczył się budować instrumenty, aby na nich akompaniować do własnych melodii oraz aby wybijać takt; czytamy bowiem o Jubalu, który żył w początkowym okresie dziejów ludzkości, że ‚ten był ojcem grających na harfach i fletach’. (1 Mojż. 4:21, Wu) Laban mówi o pieśniach, tamburynie i harfie. (1 Mojż. 31:27, NW) Wielkim wydarzeniem historycznym, podczas którego śpiewano, było wyzwolenie ludu izraelskiego nad Morzem Czerwonym. Wydawało się, że Izraelici znaleźli się nad Morzem Czerwonym w pułapce, ponieważ wrodzy Egipcjanie zbliżyli się na zatrważającą odległość; ale Bóg w cudowny sposób otworzył swemu ludowi drogę, tak że suchą nogą mógł przejść na bezpieczne miejsce. Izraelici byli naocznymi świadkami, jak Jehowa posłużył się na ich rzecz swym mocarnym ramieniem. Pełni nieopisanej wdzięczności i głębokiego szacunku zaintonowali wspaniałą pieśń wychwalania i triumfu. ‚Śpiewał tedy Mojżesz i synowie izraelscy tę pieśń Panu [Jehowie, NW], i rzekli: „Śpiewajmy Panu, [Jehowie, NW] chwalebnie bowiem uwielbiony jest: konia i jeźdźca zrzucił w morze.” Wzięła tedy Maria [Miriam, NW] (...) bęben [tamburyn, NW] w rękę swoją, i wyszły wszystkie niewiasty z nią z bębnami i w pląsach. I przewodziła im [wtórowała mężczyznom, NW] mówiąc: „Śpiewajmy Panu, chwalebnie bowiem uwielbiony jest: konia i jeźdźca jego zrzucił w morze.”’ — 2 Mojż. 15:1, 20, 21, Wu.
„To jest najstarsza z pieśni zapisanych i zachowanych dla nas w Biblii; druga pod względem wieku jest pieśń Debory i Baraka, której zapis znajduje się w piątym rozdziała księgi Sędziów. Ta pieśń wysławia Jehowę, opisuje wielkie wyzwolenie sprawione przez Boga i pokazuje, jaką więź między Bogiem a ludźmi stanowi muzyka i śpiew.
Gdy myślimy o muzyce i śpiewie wymienionych w Biblii, wówczas od razu przypomina nam się o Dawidzie. On był jednym z najwybitniejszych muzyków, ponieważ komponował, grał i śpiewał pieśni oraz zorganizował wspaniałą orkiestrę i chór dla celów wielbienia Boga w świątyni.”
„Na jakich to instrumentach grano w tej orkiestrze w tak dawnej przeszłości, babciu?”
BIBLIJNE INSTRUMENTY MUZYCZNE
„Rzućmy teraz okiem na rozmaite instrumenty. Możemy je podzielić na trzy grupy: instrumenty perkusyjne, dęte i strunowe. Niektóre z nich były dość prymitywne, natomiast inne cechowało swoiste piękno. Archeologia wydobyła dla nas na światło dzienne wiele rzeczy z dawnej przeszłości.
Zwróćmy najpierw uwagę na instrumenty perkusyjne. Do nich należał mały bębenek, czyli tamburyn. Był to bębenek ręczny, obciągnięty tylko jedną skórą. Składał się z lekko wypukłej drewnianej obręczy, na której skóra była napięta tylko z jednej strony. Uderzało się w niego palcami lub ręką. Jest to instrument bardzo stary. Tamburynu używano często podczas uroczystości rodzinnych i najczęściej korzystały z niego kobiety do akompaniamentu przy pieśniach oraz do wybijania rytmu podczas tańca. Prawdopodobnie z tego powodu nie znajdujemy go w orkiestrze świątynnej, ponieważ kobiety zatrzymywały się na dziedzińcu kobiet. Jest to też prawdopodobnie instrument, którego używała Miriam i jej towarzyszki, jak również córka Jefty, gdy wyszła swemu ojcu na spotkanie, aby wysławiać jego zwycięstwo nad Amonitami.
Poza tym używano też cymbałów. Był to instrument dwuczęściowy, składający się z dwu talerzowych, spiżowych misek, przy czym jedną z ich odmian stanowiły miski prawie płaskie, a druga składała się z mis wypukłych. Podczas gry uderzano nimi jednymi o drugie. Asaf, główny muzyk u Dawida, był zawodowym cymbalistą. Pod wodzą Ezdrasza wróciło z wygnania 128 cymbalistów z rodu Asafa.
Z instrumentów dętych używano przeważnie fletów, piszczałek i rogów. Zwykłą piszczałkę trzymano pionowo, a dęto w nią przez umieszczony na końcu ustnik. Inny rodzaj piszczałki trzymano jak flet i grano na niej podobnie. Używano piszczałek składających się z jednej, dwóch lub więcej rur. Wchodziły one w skład orkiestry i służyły za instrumenty towarzyszące do radosnych pieśni jak również do wysławiania religijnego. Były to jednak instrumenty niemiłe kapłanom ze względu na swe pogańskie pochodzenie i z tego powodu nie używali ich w świątyni.
Trąba oraz róg były również instrumentami dętymi i sporządzano je z rogów wołowych albo baranich lub wykonywano je na ich podobieństwo. Później robiono je ze srebra i innych metali. Służyły do zwoływania wojska albo do alarmowania, a kapłani używali ich do ogłaszania świąt. Głos trąby ogłaszał, że król zasiadł na tronie, oraz początek roku jubileuszowego. Podczas poświęcania świątyni dęto w 120 srebrnych rogów.
INSTRUMENTY STRUNOWE
„Przejdźmy teraz do instrumentów strunowych. Te instrumenty składały się z drewnianego pudła rezonansowego i miały napięte struny flaczane. Grano na nich palcami albo pałeczką (plektronem) z drzewa, kości słoniowej lub metalu. Popularnym instrumentem była harfa. Był to instrument, którego struny były napięte na otwartej trójkątnej ramie między pudłem rezonansowym a wygiętą szyjką. Szarpano ją palcami. Znane były dwa jej rodzaje. Większa harfa stojąca, osiągała wysokość człowieka, była bogato rzeźbiona i odznaczała się elegancją kształtu. Grano na niej palcami obu rąk. Mała, przenośna była u Izraelitów instrumentem bardzo lubianym. W czasie gry można ją było zawiesić na szyi albo ustawić na stołku. Był to instrument, na którym grał Jubal. Również Dawid grał na niej biegle, uspakajając Saula podczas jego napadów szału. Takie harfy zawiesili na wierzbach Babilonu na znak żałoby wygnani Izraelici.
Podobnym instrumentem było psalterium. Psalterium było nastrojone na sopran, natomiast harfa o oktawę niżej, a zatem oba instrumenty doskonale współbrzmiały w orkiestrze. Pewna odmiana psalterium miała dziesięć strun flaczanych. Jeden z autorytetów w tej dziedzinie mówi, że psalterium było trójkątne; inny mówi, że miała pudło rezonansowe pod strunami.
Dawid był znany jako ‚miłośnik melodii Izraela’. (2 Sam. 23:1, NW) Wśród śpiewu i muzyki lir, harf, tamburynów, kastanietów i cymbałów sprowadził do miasta Dawidowego arkę przymierza. Skomponował wiele pieśni pochwalnych i śpiewów błagalnych. Znajdujemy je w księdze Psalmów; śpiewano je z towarzyszeniem harf i psalteriów. Niewątpliwie żaden zbiór pieśni nie był więcej razy czytany i nie jest tak znany jak ten. Przełożono go na setki języków, a ponadto psalmy śpiewa się od ponad 3000 lat. Jak żadne inne pieśni objawiają one głębokie uczucia serca: wiarę i ufność, troskę i zwątpienie, nadzieję i przekonanie, wielką radość i głęboki smutek. Nigdzie indziej nie ma tak żarliwych błagań, takiego wychwalania i wysławiania Jehowy.
Dawida wspierali w jego działalności: Asaf, Heman, Jeduthan, trzej kapelmistrze. Za rządów Dawida chór śpiewaków i muzyków liczył 4000 członków. (1 Kron. 23:5) Z tego 288 było wyszkolonych muzyków, którym pomagała rzesza mniej wykształconych pomocników. Byli podzieleni na dwadzieścia cztery chóry, do których należało po dwanaście wyszkolonych muzyków. Orkiestra składała się z instrumentów strunowych i cymbałów. Na temat charakteru ówczesnej muzyki wiemy mało. Hebrajczycy mieli gamę 8-stopniową. Śpiewacy w chórach świątynnych śpiewali prawdopodobnie wszyscy tę samą prostą melodię, ale chóry dzieliły się na dwie grupy, które śpiewały w dwóch oktawach w celu przedstawienia głosów męskich i żeńskich. Wiele Psalmów miało taki układ, że one nadawały się do śpiewu dialogowego.”
„Obecność na takim święcie ludu izraelskiego była niewątpliwie bardzo interesująca, prawda, babciu?”
„Tak, to musiało być wzruszające przeżycie. Wyobraź sobie tylko poświęcenie świątyni Salomona według opisu w 2 księdze Kroniki, rozdział piąty. Jak widzisz, cały lud izraelski jest obecny! Większość bawiących w gościnie czcicieli Boga śpi w nocy na wolnym powietrzu na Górze Oliwnej i w okolicy miasta. Świta. Po górach niesie się echem dźwięk srebrnych trąb. Budzący się obóz ogarnia fala radosnego oczekiwania i zachwytu. Wszyscy witają i przygotowują się do tego pamiętnego dnia. Arka przymierza ma zostać wniesiona do miejsca Największego i nowa świątynia ma być poświęcona. Tłumy ludzi napływają ze wszystkich stron na miejsce, gdzie stoi świątynia. Wszyscy prawdopodobnie śpiewają wspólnie w czasie wchodzenia na górę: kobiety i dziewczęta mają ze sobą tamburyny, wielu mężczyzn niesie harfy i liry, flety i piszczałki.
Orkiestra i chór zajmują miejsce po wschodniej stronie ołtarza. Instrumentaliści i śpiewacy, odziani w cienkie płótno, mają cymbały i instrumenty strunowe: cytry, psalteria, liry i wdzięczne harfy. Ten frapujący obraz uzupełnia jeszcze 120 kapłanów odzianych w delikatne płótno o niepokalanej bieli; każdy niesie błyszczącą, srebrną trąbę. A teraz słuchaj! Rozbrzmiewa głos srebrnych trąb. Cisza ogarnia czekające rzesze. Uderzają o siebie cymbały, gdyż kapelmistrz daje znak, aby zagrać początkowy akord. Ogromna orkiestra gra motyw przewodni, i setki śpiewaków Lewitów, zaintonowały wspólnie wspaniałą pieśń pochwalną. ‚Gdy podnieśli głos na trąbach, na cymbałach i na instrumentach śpiewackich, wychwalając Boga (...) chwała (...) Jahwe wypełniła dom Boży.’” — 2 Kron. 5:13, 14, Krusz.
WSŁAWIAĆ JEHOWĘ OBECNIE
„Świadkowie Jehowy wysławiają obecnie Jehowę, śpiewając ‚nową pieśń’ i głosząc od domu do domu poselstwo o ustanowionym Królestwie Bożym. W ten sposób świadkowie Jehowy uznają, że wykonywanie właściwego wielbienia jest sprawą najważniejszą i wysuwa się na plan pierwszy przed szkoleniem chórów i muzykowania. W swym wychwalaniu oni unikają wszelkiej obłudy i bigoterii oraz trzymają się czystej mowy Biblii. Na zebraniach w swych zborach jak również podczas większych zgromadzeń i kongresów śpiewają z serdecznym zapałem radosne pieśni ku chwale Jehowy. Podczas międzynarodowego kongresu świadków Jehowy, który się odbył na Yankee Stadionie i na Polo-Grounds w Nowym Jorku, grały dwie orkiestry liczące ogółem ponad stu wyszkolonych muzyków. Każda z nich była pełną orkiestrą z instrumentami strunowymi, dętymi, dętymi drewnianymi i perkusyjnymi: nie zabrakło też bębna i harfy.
Wkrótce Jehowa przez swego Króla, Jezusa Chrystusa, dokona na rzecz swego ludu takiego samego wyzwalającego dzieła, jak niegdyś nad Morzem Czerwonym. Z rozstrzygającej walki w Armagedonie, wielkim punkcie kulminacyjnym, pozostali przy życiu wyjdą z pieśniami triumfującego wychwalania i wdzięczności wobec swego wszechpotężnego Wyzwoliciela!”
„Przy takich perspektywach opłaca się obecnie każdy chrześcijański wysiłek, prawda, babciu?”
„Oczywiście! I gdy ujrzymy usprawiedliwienie imienia naszego wielkiego Boga, będziemy wykrzykiwać z radości i śpiewać za psalmistą: ‚Chwalcie go głosem trąby, chwalcie go na harfie i na cytrze! Chwalcie go na bębnie i w korowodach, chwalcie go na strunach i na fletniach! Chwalcie go na cymbałach dźwięcznych, chwalcie go na cymbałach gromkich! Wszelki duch niechaj Pana [Jehowę, NW] chwali! Alleluja’” — Psalm 150:3-6, Wu.