Roztropna niewiasta myśląca nie tylko o sobie
1, 2. (a) Jakie dramatyczne wydarzenia z V wieku p.n.e. zaczniemy tu rozważać? Gdzie są one opisane? (b) Kim był Aswerus? (c) Dlaczego ten wypad w przeszłość będzie pożyteczny?
W SŁAWNYM mieście Suza wznosił się niegdyś wspaniały pałac. Czyim był dziełem? Podobno króla perskiego Dariusza I oraz jego syna, Kserksesa I. Budowlę tę przyozdobiono materiałami sprowadzonymi z dalekich stron. Pewna inskrypcja Dariusza podaje na przykład, że drewno cedrowe przywieziono z Libanu, złoto z Sardes i Baktrii, srebro i miedź z Egiptu, a kość słoniowa pochodziła z takich krajów, jak Etiopia i Indie.
2 Dzisiaj z tego świetnego pałacu pozostało zaledwie trochę ruin. Ale pewna księga biblijna, nazwana imieniem Estery, a spisana niewątpliwie przez pobożnego Hebrajczyka Mardocheusza, pozwala nam przenieść się w początki V wieku przed naszą erą i niejako zwiedzić tę królewską rezydencję. Spróbujmy na jej podstawie odtworzyć dramatyczne wydarzenia jednego dziesięciolecia (mniej więcej od roku 484 do 474 p.n.e.), kiedy to nad ludem Bożym zawisła groźba wytępienia na terenie całego imperium perskiego. Panował wówczas król Aswerus (prawdopodobnie właśnie Kserkses I). Taka wyprawa w odległą przeszłość przyniesie nam wiele korzyści, gdyż tego rodzaju doniesienia biblijne zostały spisane dla pouczenia bogobojnych ludzi, aby „dzięki cierpliwości i pociesze, jaką niosą Pisma, podtrzymywali nadzieję” (Rzym. 15:4).
SAMOWOLA PROWADZI DO PONIŻENIA
3-5. Czym jest zamek w Suzie? Jakie zgromadzenie odbywa się tutaj w trzecim roku panowania króla Aswerusa?
3 Jest trzeci rok panowania króla perskiego Aswerusa, którego państwo obejmuje 127 okręgów administracyjnych od Indii aż po Etiopię. Rządy sprawuje z Suzy, gdzie okresami rezyduje na zamku, to jest w obwarowanym kompleksie budynków królewskich. Zwołał akurat zjazd swoich książąt, wasali, wielmożów i dowódców wojskowych. Zgromadzenie trwa 180 dni, przypuszczalnie ze względu na to, że licznym osobistościom obowiązki nie pozwalają przybyć w tym samym czasie. (Mogły wchodzić w grę cele militarne, gdyż grecki historyk Herodot donosi, iż król Kserkses w trzecim roku panowania zarządził naradę dla zorganizowania wyprawy wojennej przeciw Grecji). (Est. 1:1-4).
4 Na zakończenie tego pamiętnego zgromadzenia król wydaje siedmiodniową ucztę dla wszystkich przebywających na zamku w Suzie. Uczta odbywa się na dziedzińcu ogrodu pałacowego. Przyjrzyjmy się bliżej jej oprawie! Do dekoracji użyto tkanin lnianych i bawełnianych; błękitne zasłony umocowane są sznurami z delikatnego włókna, a kotary z purpurowej wełny przesuwają się na srebrnych pierścieniach. Wszystko to jest rozwieszone między marmurowymi kolumnami. Sofy ze złota i srebra stoją na posadzce ułożonej z porfiru, masy perłowej oraz marmuru białego i czarnego (Est. 1:5, 6).
5 Na uczcie podaje się wino w złotych naczyniach rozmaitego kształtu. Persowie słyną z zamiłowania do picia. Niemniej tym razem nie stosuje się zwyczajowego przymuszania gości do spożycia określonych ilości trunków (Est. 1:7, 8).
6. Jaką kobietą jest Waszti? Jak to wychodzi na jaw?
6 W innym miejscu zespołu pałacowego perska królowa Waszti ucztuje z kobietami. Nadszedł już siódmy dzień biesiady i serce króla rozweseliło się od wina. Rozkazuje on więc siedmiu dworzanom przyprowadzić przepiękną Waszti przed oblicze swoje i gości. Ale cóż to się dzieje? Królowa uporczywie odmawia zastosowania się do polecenia władcy. Aswerus wpada w gniew i zwraca się o poradę do siedmiu książąt z najbliższego otoczenia, którzy zarazem są mędrcami biegłymi w ustawodawstwie. „Jak według prawa”, zapytuje monarcha, „należy postąpić z królową Waszti”? Ta samowolna kobieta jest winna nieposłuszeństwa! (Est. 1:9-15).
7, 8. (a) Przeciw komu wykroczyła Waszti i czym się to dla niej skończyło? (b) Czego twoim zdaniem możemy się z tego nauczyć?
7 Posłuchajmy! Rzecznik grona siedmiu książąt, imieniem Memukan, wywodzi, że Waszti postąpiła źle nie tylko wobec króla, ale także wobec książąt i ludności całego imperium. Wieść o jej zachowaniu się dotrze wszędzie i wszystkie żony, nawet księżne, będą pogardzały swoimi mężami. Memukan proponuje więc wydanie zarządzenia, w którym by król zabronił Waszti pojawiania się odtąd przed jego obliczem, a jej królewskie dostojeństwo przeniósł na niewiastę godniejszą tego zaszczytu. Wówczas wszystkie mężatki będą szanowały swoich małżonków (Est. 1:16-20).
8 Aswerusowi podoba się ta sugestia. Wkrótce zostają wysłane odpowiednie dokumenty do wszystkich okręgów administracyjnych, do każdego ludu w jego własnym języku. Zawierają dekret zaliczony do niezmiennych praw Medów i Persów, orzekający, „aby każdy mąż był panem w domu swoim” (Est. 1:21, 22). Niesubordynacja Waszti, myślącej tylko o sobie, kosztowała ją koronę. — Wtrąciła ją w poniżenie.
POKORA ZYSKUJE SOBIE PRZYCHYLNOŚĆ
9. W jaki sposób chciano wybrać królowę na miejsce Waszti?
9 Mija pewien czas i gniew Aswerusa stopniowo się uśmierza. Za poradą ministrów królewskich wyznaczeni delegaci zaczynają we wszystkich okręgach administracyjnych wyszukiwać piękne, młode dziewczęta. Sprowadza się je na zamek w Suzie i oddaje pod opiekę eunucha Hegaja. Dla wybranych panien przewidziane są specjalne masaże, a w końcu ta z nich, która najbardziej spodoba się Aswerusowi, zostanie królową w miejsce Waszti. (Od usunięcia Waszti do wyboru jej następczyni upłynęło około 4 lat. Zwłoka ta wynikła najwidoczniej z nieobecności króla, który wyruszył na wojnę z Grekami). (Est. 2:1-4, 16, 17).
10. (a) Kto to jest Mardocheusz? (b) Kim jest Estera?
10 Akcją poszukiwania nowej królowej interesuje się bardzo królewski sługa Mardocheusz. Jest to pobożny Żyd z pokolenia Beniamina, potomek niejakiego Kisza, którego babiloński monarcha Nabuchodonozor uprowadził do niewoli z Jeruzalem wraz z królem Jehoniaszem (Jehojachinem i innymi jeńcami w roku 617 p.n.e.). W swoim czasie Mardocheusz zaopiekował się żydowską sierotą Hadassą, której imię znaczy „mirt”, znana jest ona również jako Estera (czyli „świeży mirt”). Ojcem jej był stryj Mardocheusza, Abichail. Kiedy wyrosła, zasłynęła niezwykłą urodą. Czytamy o niej: „Była to panna o pięknej postaci i miłym wyglądzie”. Nic dziwnego, że w trakcie poszukiwań następczyni Waszti znalazła się ona wśród młodych niewiast umieszczonych na zamku w Suzie pod opieką Hegaja (Est. 2:5-8, 15).
11. Jak Hegaj traktuje Esterę? Jakiego faktu nie ujawnia ona, zgodnie ze wskazówkami Mardocheusza?
11 Tutaj Estera pozyskuje przychylność Hegaja, który nie zwleka z zapewnieniem jej przepisanych masaży i odpowiedniego wyżywienia. Co więcej, wyznacza dla niej siedem młodych towarzyszek i przydziela najlepsze miejsce w domu kobiet. Estera zgodnie ze wskazówkami swego starszego kuzyna Mardocheusza nie ujawnia, że jest Żydówką. Przez sześć miesięcy wybrane dziewice są nacierane olejkiem mirrowym, a następnie przez sześć miesięcy namaszcza się je balsamem. Potem kolejno idą do Aswerusa, a wracają już do „drugiego domu kobiet pod opieką Szaaszgaza, eunucha królewskiego, stróża nałożnic” (Est. 2:9-14).
12. Jakimi cechami odznacza się Estera? Jak ocenia ją Aswerus i jakie są tego skutki?
12 Estera nie myśli zbyt wiele o sobie, nie polega na okazałych ozdobach i dlatego nie żąda niczego ponad to, co jej poleca Hegaj. Mimo to przez cały czas cieszy się względami u wszystkich, którzy się z nią stykają. Mamy już Tebet (grudzień-styczeń), dziesiąty miesiąc siódmego roku panowania Aswerusa. Napięcie sięga szczytu, bo Estera ma być zaprowadzona przed króla. Czy mu się spodoba? Owszem, zaskarbia sobie miłość władcy perskiego, który ją wynosi ponad inne kobiety i czyni królową w miejsce Waszti. Szczęśliwy król dla wszystkich swoich książąt i sług wydaje wielką ucztę, „ucztę Estery”. Poza tym ogłasza amnestię dla okręgów administracyjnych. (Prawdopodobnie oznacza to umorzenie danin, zwolnienie ze służby wojskowej lub więzienia, albo jakieś połączenie tych ulg). Aswerus rozdaje prezenty, na jakie może sobie pozwolić jedynie bogaty monarcha. Co za radosne chwile! (Est. 2:15-18).
13. (a) Co było podstawową ozdobą Estery? (b) Jakie korzyści mogą odnieść dzisiaj chrześcijanki, rozważając postępowanie Waszti i Estery?
13 Łaskę królewską zyskała sobie naprawdę pokorna kobieta. Estera jest już królową Persji, ale nadal stosuje się do pouczeń Mardocheusza (Est. 2:19, 20). Patrząc teraz wstecz, łatwo możemy w myślach wyobrazić sobie jej ujmującą postać w królewskich szatach. Ale jej główną ‛ozdobą było wnętrze serca człowieka o nienaruszalnym spokoju i łagodności ducha, który jest tak cenny wobec Boga’ (1 Piotra 3:3, 4). Chrześcijanki z XX wieku mają wszelkie powody, by wystrzegać się samowoli usuniętej z tronu Waszti, a naśladować zalety pokornej, niesamolubnej i pobożnej Estery.
14. Dlaczego zwłaszcza Mardocheusz cieszył się z koronacji Estery?
14 Warto również zauważyć, że gdy Estera została królową, towarzyszyła temu wielka radość, którą z pewnością całym sercem podzielał starszy od niej kuzyn, Mardocheusz. Przeczuwał chyba, iż wyjdzie to w końcu na dobre wszystkim Żydom rozproszonym w prowincjach perskich.
LOJALNOŚĆ, LECZ BEZ KOMPROMISÓW
15. O jakim spisku donosi Mardocheusz? Co spotyka zdrajców?
15 Estera przez cały czas pozostaje w kontakcie z Mardocheuszem i stosuje się do jego wskazówek. Zasiada on w bramie królewskiej, a w tym czasie słudzy dworscy Bigtan i Teresz (prawdopodobnie strzegący drzwi do prywatnych komnat króla), oburzeni z jakiegoś powodu, postanawiają podnieść rękę na Aswerusa. Dowiedziawszy się o spisku, Mardocheusz natychmiast powiadamia Esterę, która oznajmia o tym królowi w jego imieniu. Zeznania jej powodują wszczęcie śledztwa. Wkrótce potem obaj zdrajcy zostają straceni, a ich zwłoki na palu, czy może słupie, wystawione są na widok publiczny, ponieważ swym przestępstwem dopuścili się obrazy majestatu. Mardocheusz wprawdzie nie otrzymuje wówczas nagrody, niemniej jego lojalność rejestrują kroniki bieżących wydarzeń (Est. 2:21-23).
16, 17. (a) Kim jest Aman? (b) Dlaczego Mardocheusz uchyla się od padania przed nim na twarz?
16 Mardocheusz, chociaż przejawia należyty szacunek wobec władzy państwowej i zachowuje się względem niej lojalnie, to jednak wystrzega się kompromisów. Czas płynie i Aswerus z bliżej nie podanej przyczyny mianuje pierwszym ministrem pewnego zamożnego człowieka imieniem Aman. Co więcej, z rozkazu królewskiego wszyscy ludzie pełniący służbę przy bramie pałacowej kłaniają się nisko i padają na twarz przed Amanem. Ale spójrzmy na Mardocheusza! Nieugięcie powstrzymuje się od płaszczenia przed nowo wyznaczonym premierem. Doprowadza to Amana do wściekłości (Est. 3:1-5).
17 Dlaczego Mardocheusz zajmuje takie zdecydowane stanowisko? Otóż Aman jest Agagitą, a więc prawdopodobnie potomkiem królów amalekickich. Jehowa zarządził w swoim czasie całkowitą zagładę Amalekitów, ponieważ odnieśli się z nienawiścią do Boga oraz Jego ludu i napadli na Izraelitów wędrujących po pustyni (Wyjścia 17:8, 14-16; Powt. Pr. 25:17-19; 1 Sam. 15:1-33). Toteż bogobojny Mardocheusz stanowczo odmawia poniżania się przed Amanem. Pokłony nie tyle wyrażałyby zwykły szacunek, ile zawarcie pokoju i ewentualnie hołd oddany temu Amalekicie. Mardocheusz nie idzie na żadne kompromisy, ponieważ w grę wchodzi tu kwestia zachowania prawości wobec Boga.
18. Jakie plany knuje rozwścieczony Aman w stosunku do Mardocheusza i Żydów w całej monarchii perskiej?
18 Ogarnięty furią Aman zaczyna dążyć do zgładzenia zarówno Mardocheusza, jak i jego ludu, to znaczy Żydów w całym imperium. Z myślą o tym w miesiącu Nisan, pierwszym miesiącu dwunastego roku panowania Aswerusa, pozbawiony skrupułów Agagita ucieka się do wróżb. Sprowadza astrologów, aby „rzucano ‛Pur’, to jest los” w celu ustalenia, w jakim dniu najkorzystniej byłoby przystąpić do wytracenia ludu Jehowy (Est. 3:6, 7).
19, 20. O co Aman kłamliwie oskarża Żydów przed Aswerusem? Do czego dochodzi w rezultacie?
19 Z kolei Aman udaje się do króla Aswerusa i kłamliwie przedstawia mu Żydów jako element niepożądany, bo podważający porządek prawny w państwie. Nie pomija też argumentu ekonomicznego, dodając: „Jeśli król uzna to za słuszne, niech wyda dekret, aby ich wytracić, a ja wpłacę na ręce urzędników dziesięć tysięcy talentów srebra [wartości wielu milionów dolarów], aby je przelano do skarbca królewskiego” (Est. 3:8, 9).
20 Czy Aswerus daje wiarę fałszywym oskarżeniom? Owszem! Król zdejmuje sygnet służący do pieczętowania dokumentów urzędowych i wręcza go Amanowi; mówi przy tym: „Niech będzie ci dane srebro i lud ten, abyś uczynił z nim, co wydaje się słuszne w oczach twoich”. Wkrótce potem już królewscy sekretarze pod kierunkiem Amana piszą listy zawierające dekret o zagładzie Żydów. Następnie ten niegodziwiec robi użytek z sygnetu noszącego charakterystyczny znak monarchy. W wosku lub innej miękkiej substancji odciska go na dokumentach, aby je uwierzytelnić (Est. 3:10-12).
21. Co ma spotkać Żydów zgodnie z królewskim dekretem trzynastego dnia miesiąca Adar w dwunastym roku panowania Aswerusa?
21 Niezadługo listy są już w rękach gońców dosiadających szybkich koni pocztowych. Dekret ogłoszony w różnych językach i dostarczony do każdego zakątka imperium upoważnia do ograbienia oraz wymordowania Żydów. Kiedy to ma nastąpić? W trzynastym dniu zimowego miesiąca Adar (luty — marzec). Rzecz więc zrozumiała, że gdy Aswerus i Aman spokojnie zasiadają do picia, w mieście Suza, gdzie osiedliło się wielu Żydów, następuje ogromne poruszenie (Est. 3:13-15; 9:18).
PORA ZEBRAĆ ODWAGĘ
22. Jak Mardocheusz i drudzy Żydzi reagują na wieść o uknutym ludobójstwie?
22 Mardocheusz na wiadomość o planowanym ludobójstwie rozdziera szaty, okrywa się grubym worem i posypuje głowę popiołem na znak żałoby. Zaczyna głośno lamentować. Podobnie we wszystkich okręgach administracyjnych Żydzi z powodu zagrażającego nieszczęścia popadają w wielki smutek. Oprócz tego jednak poszczą — i z pewnością wznoszą liczne modlitwy do Jehowy Boga (Est. 4:1-3).
23. Co Mardocheusz nakazuje Esterze? Czym jednak grozi pójście do króla bez wezwania?
23 Esterę również ogarnia niepokój. Posyła Mardocheuszowi szaty, aby zdjął wór i się w nie przebrał, ale on ich nie przyjmuje. Zapytany o przyczynę przesyła królowej odpis wydanego właśnie rozporządzenia i każe jej iść do króla, aby wybłagać u niego łaskę dla swego ludu. Jaka jest jej odpowiedź? „Wszyscy (...) wiedzą, że jedno dla nich jest prawo, dla każdego mężczyzny i każdej kobiety, którzy udają się do króla (...), a którzy nie otrzymali wezwania: mają być zabici, chyba że król wyciągnie nad nimi złote berło, to wtedy pozostaną przy życiu. A mnie nie zawołano, abym poszła do króla, już od dni trzydziestu” (Est. 4:4-11). Istotnie, Estera musiałaby umrzeć, z wyjątkiem wypadku, gdyby Aswerus specjalnie zaaprobował jej obecność, wyciągając do niej berło, symbol swej władzy królewskiej. Zatem udanie się do monarchy bez wezwania z pewnością wymagałoby dużo odwagi i wiary w Jehowę Boga.
24. Jakie przekonanie wyraża Mardocheusz, jeśli chodzi o wyniesienie Estery do godności królowej?
24 Niemniej Mardocheusz odpowiada: „Nie myśl sobie w sercu, że uratujesz się w domu króla, jedyna ze wszystkich Żydów, bo jeśli ty zachowasz milczenie w tym czasie, uwolnienie i ratunek dla Żydów przyjdzie z innego miejsca, a ty i dom ojca twojego zginiecie. A kto wie, czy nie ze względu na tę właśnie chwilę dostąpiłaś godności królowej?” (Est. 4:12-14). Mardocheusz wierzy, że obdarzenie Estery dostojeństwem królewskim akurat w tym okresie ma służyć szczególnemu celowi: ocaleniu ludu Bożego. Ale czy pomyśli nie tylko o sobie, czy okaże dość odwagi i wiary?
25. Z czym łączą post Estera, Mardocheusz i inni Żydzi?
25 W odpowiedzi Estera usilnie prosi Mardocheusza, żeby wszyscy Żydzi z Suzy zebrali się i pościli na jej intencję. Od siebie dodaje: „Również ja i moje służebnice tak będziemy pościć, a potem udam się do króla, choć to jest wbrew prawu. Jeśli mam zginąć, to zginę!” Estera narazi na niebezpieczeństwo własne życie, ale będąc roztropną niewiastą, jest zdecydowana śmiało i ofiarnie wystąpić na rzecz swego ludu. Tak dochodzi do tego, że Estera, Mardocheusz i reszta Żydów w Suzie kojarzą modlitwy z postem w nadziei na ocalenie ręką Jehowy Boga (Est. 4:15-17, NP).
26. Na co być może otrzymują zezwolenie dzisiejsi wrogowie ludu Bożego? Co wobec tego powinni czynić namaszczeni chrześcijanie oraz ich oddani Bogu towarzysze?
26 Podobnie w czasach nowożytnych namaszczeni duchem naśladowcy Jezusa Chrystusa, duchowo pojęci Żydzi, muszą wraz ze swymi towarzyszami dzielnie stawiać czoło próbom, na jakie ich wystawiają wrogowie (Rzym. 2:28, 29). Król Jezus Chrystus, choć sprawuje władzę, może pozwolić nieprzyjaciołom, by posunęli się do ostateczności w usiłowaniu zniszczenia ludu Bożego. Jakże więc ważną jest rzeczą, żeby pomazańcy oraz ich oddani Bogu towarzysze działali odważnie, modląc się o Boską mądrość i okazując zwycięską wiarę! Ale czy Jehowa będzie nadal wspierał swój lud? Osądźmy to sami, obserwując kolejne dramatyczne wydarzenia z czasów Estery.
[Ilustracja na stronie 7]
„Jeśli mam zginąć, to zginę!” (Est. 4:16, NP).