powściągać entuzjazm, pochopne działanie oraz zadufanie we własne siły. Mówi się na przykład, że młody lekarz rozpoczynający praktykę zna sto lekarstw na każdą chorobę, ale lata doświadczeń przekonują go, że na każde lekarstwo przypada sto chorób!

Istotnie, od doświadczenia dużo zależy. W Biblii czytamy nawet, że sam Jezus Chrystus został doskonale przygotowany do sprawowania urzędu Króla i Arcykapłana dzięki doświadczeniu — przez to, co wycierpiał (Hebr. 4:15; 5:8, 9). Znane jest powiedzenie, że doświadczenie to kosztowny nauczyciel, ale w inny sposób głupcy niczego by się nie nauczyli. Naturalnie świat jest pełen ludzi do tego stopnia pozbawionych skromności, że i doświadczenie nic im nie pomaga. Ale człowiek skromny może się z niego nauczyć mądrości.

CO SPRZYJA SKROMNOŚCI

Chrześcijanie zarówno młodzi, jak i starsi, na ogół wiedzą, że skromność jest piękną ozdobą. Ale jak wypielęgnować tę pożądaną zaletę? Otóż pomaga w tym między innymi codzienne czytanie Słowa Bożego. To nam pomaga wyrobić sobie właściwy pogląd na wiele spraw i uczy nas nie przeceniać swoich możliwości. Przez czytanie Biblii uczymy się też patrzeć na wszystko z Bożego punktu widzenia. Dowiadujemy się na przykład, że w oczach Stwórcy ludzie są jak szarańcza, a nawet całe narody jak krople wody spadające z wiadra (Izaj. 40:15, 22). Pismo Święte wręcz zachęca nas do skromności, gdy mówi: „Czegóż Jehowa żąda od ciebie poza tym, żebyś się prowadził praworządnie i miłował życzliwość oraz był skromny, chodząc ze swoim Bogiem?” A co to znaczy być skromnym, wyjaśnił apostoł Paweł, kiedy napisał: „Powiadam każdemu tam pośród was, żeby nie myślał o sobie więcej niż należy; niech raczej myśli o sobie trzeźwo”. Trzeba coś o sobie myśleć, ale człowiek skromny zważa na to, żeby nie przeceniać swej wartości (Mich. 6:8; Rzym. 12:3).

Należy podkreślić, że wyżej przytoczona rada dotyczy nie tylko młodzieży, ale wszystkich, a więc starszych na równi z młodymi. Ze Słowa Bożego wynika jednak, że skromność przystoi szczególnie w młodych latach. Ponadto z Biblii wynika, że od czasów Mojżesza aż do dni apostołów Jezusa odpowiedzialne zadania w zborze powierzano „starszym”, to jest mężczyznom w starszym wieku (Wyjścia 3:16; 1 Piotra 5:1-3). Czytamy też: „Młodzieńcy, podporządkowujcie się starszym”. Znaczy to, że młodzi nie powinni nadymać się pychą ani mieć o sobie zbyt wygórowanego mniemania. Ale czy tak czuwać nad sobą mają jedynie ludzie młodzi? Nie, gdyż apostoł Piotr ciągnie dalej: „A wszyscy wzajemnie wobec siebie przepaszcie się kornością umysłu, ponieważ Bóg przeciwstawia się wyniosłym, lecz pokornym okazuje niezasłużoną życzliwość” (1 Piotra 5:5).

Wszystkim nam łatwiej będzie zachowywać się skromnie, jeśli stale będziemy pamiętać, że jest to świadectwem mądrości zarówno u młodych, jak i starszych. Skromność zaoszczędzi nam wielu kłopotów, gdyż ustrzeże nas przed stawianiem sobie zbyt ambitnych celów i przed obiecywaniem więcej niż możemy dotrzymać. Powstrzyma nas od wzbudzania ducha współzawodnictwa, czyli rywalizacji. Dzięki niej będziemy bardziej lubiani. Zresztą w parze ze skromnością idzie spokój wewnętrzny i zadowolenie, co jest podstawowym warunkiem szczęścia. Nie bez racji mądry król Salomon powiedział: „U ludzi skromnych jest mądrość” (Prz. 11:2, Biblia Tysiąclecia).

Wartość uśmiechu

Badania naukowe potwierdziły prawdziwość przysłowia biblijnego: „Serce radosne twarz rozwesela” (Prz. 15:13, BT). „Uczeni stwierdzili, że już samo nadanie twarzy przez mięśnie mimiczne charakterystycznego wyrazu radości lub innych uczuć może podziałać na układ nerwowy, który normalnie współdziała z tymi uczuciami”, podaje „New York Times”. Czołowy badacz, dr Ekman, uważa, że ruchy mięśni twarzy są powiązane z układem nerwowym, który reguluje szybkość tętna, oddychanie i inne ważne funkcje niezależne od naszej woli. Według tego artykułu aktorzy wiedzą, że „gra bez uczucia może się odbić na zdrowiu”.