Część druga

 1. Jak tekst Ijoba 17:13-16 wskazuje, że szeol jest miejscem nisko położonym i że w ogóle jest to grób?

JAK JUŻ wykazano, hades, czyli szeol, nie znajduje się w niebie, lecz jest położony nisko. (Mat. 11:23; Łuk. 10:15) Również Ijob (Hiob), znany z cierpliwości człowiek czasów starożytnych, wskazał, że jest to miejsce położone nisko. Będąc z powodu strasznej choroby bliski śmierci, powiedział: „Jeżeli wyczekuję, szeol jest moim domem; w ciemności będę musiał rozścielić swe posłanie. Do dołu będę musiał wołać: ‚Jesteś mi ojcem!’ Do larwy: ‚Matko moja i siostro moja!’ Gdzież więc jest moja nadzieja? A nadzieja moja — któż ją ogląda? Do barier szeolu opadną, gdy my wszyscy będziemy musieli zstąpić aż do prochu.” (Ijoba 17:13-16, NW) Cóż więc opisuje tu Ijob? Każdy uczciwy czytelnik odpowie: „Grób!” Znajduje się on w prochu ziemi. Jest miejscem ciemnym, gdzie ciało zmarłego leży niby na posłaniu; jest to dół i można tam znaleźć larwy żerujące na rozkładających się zwłokach. Ma bariery, w tym znaczeniu, że pochowani w nim nie mogą się stamtąd wydostać. W samej rzeczy niektóre przekłady Biblii zamieszczają tu słowa „grób” i „dół” zamiast hebrajskiego słowa szeol. — Zobacz popularny przekład polski z roku 1632, znany jako Biblia Gdańska.

 2. Jakie szczątki są w Psalmie 141:7 skojarzone z szeolem?

² Z myślą o wiórach i drzazgach rozpryskujących się dookoła podczas pracy drwala psalmista Dawid napisał: „Jakby ktoś rąbał i łupał na ziemi, tak kości nasze rozłożone u paszczy szeolu.” (Ps. 141:7, NW) Zamiast słowa szeol polska Biblia Gdańska stosuje tu „grób” (podobnie też angielskie Authorized Version) i to nie bez racji, bo przed pogrzebem kości składane bywają u progu albo u paszczy grobu.

 3. Jak proroctwo Izajasza 28:15-18 wskazuje, że szeol to grób?

³ Prorok Izajasz, zwracając się przeciw wrogom Boga, łączy w jednej wypowiedzi śmierć (a nie życie) i szeol: „Mówiliście: ‚Zawarliśmy przymierze ze śmiercią, i z otchłanią [szeolem, NW] uczyniliśmy umowę. Kiedy bicz gwałtowny przechodzić będzie, nie przyjdzie na nas (...).’ Przeto to mówi Pan Bóg: ‚(...) będzie zgładzone przymierze wasze ze śmiercią, a wasza umowa z otchłanią [szeolem, NW] nie ostoi się; gdy przyjdzie bicz gwałtowny, będziecie podeptani przez niego.’” (Izaj. 28:15-18, Wk) Już sama forma tej wypowiedzi wskazuje, że szeol to wspólny grób zmarłych ludzi, bo grób jest miejscem śmierci.

 4. Jak również tekst Izajasza 57:9 pokazuje, że szeol jest miejscem położonym nisko?

⁴ Proroctwo Izajasza 57:9 wskazuje również, że szeol jest miejscem położonym nisko, tak jak grób. Opowiedziawszy, jak żydowskie królestwo Judy próbowało uwodzić inne narody, to jest narody pogańskie, aby zawarły z nim polityczne przymierze, proroctwo kieruje do Judy słowa: „Zaczęłaś schodzić do Melecha z olejkiem, i wciąż starałaś się o obfitość maści. I wysyłałaś posłów swoich daleko, tak iż ściągnęłaś wszystko do szeolu.” (NW) Przez swe polityczne machinacje z narodami pogańskimi niewierne królestwo Judy tak dalece się poniżyło w oczach Bożych, że ściągnęło na siebie potępienie śmierci w grobie; faktycznie też przestało istnieć jako niepodległe państwo z własnym królem.

 5. (a) Jak w Psalmie 86:12, 13 z szeolem łączy się niskość tego miejsca? (b) Jak Psalm 88:3-7 kojarzy z szeolem pogrzeb, dół i bezsilność?

⁵ Łącząc z szeolem pojęcie niskości i śmierci, Psalm 86:12, 13 podaje: „Będę cię wysławiał, Panie, Boże mój, z całego serca i będę wielbił imię Twoje na wieki, bo wielka jest łaska twoja dla mnie: Wyrwałeś duszę moją z głębokiej krainy umarłych [z najniższego miejsca szeolu, NW].” (Sz) Łącząc z szeolem pojęcie dołu, grobu i bezsilności, Psalm 88:3-7 podaje: „Niech modlitwa moja dojdzie przed Ciebie, nakłoń ucha swego ku skardze mojej, bo dusza moja syta jest cierpień, a życie moje bliskie jest krainy umarłych [szeolu, NW]! Zaliczono mię do tych, co zstępują do dołu, stałem się jak człowiek bezsilny. Łoże moje między umarłymi, jak zabici leżący w grobie, o których nie pamięta się już, bo są odłączeni od Twojej opieki. Strąciłeś ich w najgłębszy dół, w ciemność.” — Sz.

 6. Dlaczego Psalm 116:3, 7-10 stanowi dalszy dowód na to, że szeol jest równoznaczny z grobem?

⁶ Psalm 116:3, 7-10 dostarcza dalszego dowodu biblijnego na potwierdzenie tego, że szeol lub hades jest wspólnym grobem zmarłych, z którego ma nastąpić zmartwychwstanie: „Ogarnęły mnie więzy śmierci i opadły mnie trwogi piekielne [utrapienia szeolu, NW], ucisk i zmartwienie przyszły na mnie. Wróć, duszo moja, do spokoju swego, bo Pan był dobry dla ciebie! Zaiste, wyratowałeś duszę moją od śmierci, otarłeś łzę z oczu moich, ustrzegłeś nogi moje od upadku. Mogę chodzić przed Panem w krainie żyjących. Wierzę, gdy mówię: Ach! jestem bardzo utrapiony.” (Sz) Zwróćmy uwagę, że w słowach tych szeol wciąż łączony jest ze śmiercią, a nie z życiem nieśmiertelnym. Borykając się jako chrześcijanin z przeciwnościami, apostoł Paweł te słowa z Psalmu 116:10 przytoczył kiedyś w liście 2 do Koryntian 4:13, 14 i powiązał je ze zmartwychwstaniem Jezusa.

 7. Dlaczego słowa z 2 księgi Samuela 22:6 i z Psalmu 18:5, 6 nasuwają myśl o złożeniu Dawida do grobu?

⁷ Psalmista Dawid czuł się jak złożony na marach śmiertelnych albo w grobie, gdy posługując się sposobem mówienia podobnym do powyższego, rzekł: ‚Boleści grobu [więzy szeolu, NW] ogarnęły mię, zachwyciły mię sidła śmierci.” (2 Sam. 22:6) Nawiązując do tego samego przeżycia, Dawid powiedział w Psalmie 18:5, 6: „Ogarnęły mnie fale śmierci, a strumienie zagłady zatrwożyły mnie. Więzy krainy umarłych [szeolu, NW] osaczyły mnie, pochwyciły mnie sidła śmierci.” (Sz) Dawid stanął w obliczu gwałtem zadanej śmierci; zdawało się, że już nie uniknie powszechnego grobu ludzkości. Ale wołał do Boga Wszechmocnego, a śmierć i szeol czyli hades, zostały mu oszczędzone. Stało się tak, jakby mocą Jehowy Boga został wzbudzony ze śmierci. — Ps. 18:19, 20.

 8. Do czego prorok Jonasz przyrównał swój trzydniowy pobyt we wnętrzu ryby?

⁸ Prorokowi Jonaszowi wydawało się, że brzuch wielkiego potwora morskiego będzie mu grobem, gdy w czasie burzy morskiej połknęła go ta olbrzymia ryba i dopiero trzeciego dnia wyrzuciła na suchy ląd. Dlatego doniesienie o tym przeżyciu proroka podaje: „Modlił się Jonasz do Pana [Jehowy, NW], Boga swego, z brzucha ryby, i rzekł: ‚Wołałem z ucisku mego do Pana, i wysłuchał mnie, z brzucha otchłani [szeolu, NW] wołałem i wysłuchałeś głos mój. Do posad gór zstąpiłem [wewnątrz ryby], zawory ziemi [jakby grobu] zamknęły się na wieki, lecz wywiodłeś z dołu żywot mój, Panie, Boże mój!’” (Jonasza 2:2, 3, 7, Wk, uw. marg.) Przez trzy dni Jonasz był jakby umarły w grobie, czyli szeolu lub hadesie. Pan Jezus Chrystus powołał się na to, gdy mówił o własnej śmierci i pogrzebaniu; czytamy: „Jak Jonasz był trzy dni i trzy noce w brzuchu potwora morskiego, tak też Syn człowieczy będzie w łonie ziemi przez trzy dni i trzy noce.” — Mat. 12:40, Kow.

 9. Czego proroczym obrazem było uwolnienie Jonasza z brzucha ryby? Dzięki komu można się wydostać z szeolu?

⁹ Wszechmocny Bóg, którego imię brzmi Jehowa, był Tym, kto trzeciego dnia cudownie wydostał proroka Jonasza z brzucha wielkiej ryby. Ten sam Bóg, Jehowa, wywiódł trzeciego dnia swego wiernego proroka Jezusa Chrystusa z „łona ziemi”. Stąd wybawienie Jonasza było proroczym obrazem wzbudzenia Syna Bożego ze śmierci. Po zmartwychwstaniu Jezus Chrystus otrzymał „klucze śmierci i hadesu”, aby mógł jako Pośrednik upoważniony przez Boga wzbudzać wszystkich innych, którzy popadłszy w śmierć są w hadesie, czyli szeolu. Żaden człowiek nie może o własnych siłach lub własnymi środkami uwolnić się od śmierci i szeolu, czyli hadesu, to znaczy grobu, który jest wspólnym miejscem pobytu zmarłej części ludzkości w prochu ziemi.

10. (a) Jak Psalm 89:48, 49 i księga Ijoba 7:8, 9 wskazują na bezsilność człowieka w szeolu? (b) Dlaczego w takim razie unikną wejścia do szeolu ci, którzy przeżyją Armagedon?

¹⁰ Psalmista Etan Ezrahita, zwracając się do Jehowy Boga, daje następującymi słowami wyraz bolesnej świadomości tego faktu: „Wspomnij na mnie, jak krótki wiek mój — czyż na próżno stworzyłeś wszystkich synów ludzkich? Któryż człowiek żyć będzie, aby nie oglądał śmierci? Któż wyrwie duszę jego z ręki przepaści [szeolu, NW]?” (Ps. 89:48, 49, Kr) Z tej też przyczyny ci wszyscy oddani dziś Bogu chrześcijanie, którzy przeżyją nadchodzącą bitwę Armagedonu i wejdą do sprawiedliwego, nowego porządku na ziemi z widokami na to, że nigdy nie umrą — przeżyją tylko dzięki cudownej mocy Bożej, która ich zachowa i ochroni. Podobnie inni, którzy umierają i zostają pochowani w Szeolu, czyli hadesie, nie mogą o własnych siłach wydostać się z tego miejsca śmierci i rozkładu. Śmiertelnie chory prorok Ijob mówił właśnie o tej bezsilności człowieka, kiedy ze smutkiem rzekł: „Nie będzie mnie oglądał wzrok człowieka, oczy twe zwrócisz na mnie, a nie będzie mnie. Jak niszczeje obłok i przemija, tak ten, który zstąpi do szeolu, nie wynijdzie.” — Ijoba 7:8, 9, Wk, uw. marg.

11. (a) Do czego bogacz jest niezdolny według Psalmu 49:8-11? (b) Jaka ufność w cud Boży znajduje wyraz w wierszu 16?

¹¹ Najbogatszy człowiek na ziemi nie potrafi za cenę całego swego majątku wykupić się od śmierci i grobu ani opłacić powrotu z szeolu, czyli hadesu, bądź to dla siebie samego, bądź dla swoich najbliższych. Psalm 49:8-11 pisze o tym następująco: „Przecież brata żadnym sposobem nie wykupi człowiek, ani też nie da Bogu za niego okupu, (...) by mógł żyć dalej na zawsze i nie oglądał grobu. Jednak zobaczy, że i mądrzy umierają, głupi i prostak pospołu giną, i zostawiają obcym mienie swoje.” (Sz) W przeciwieństwie do materialistycznie usposobionego bogacza, natchniony psalmista ufa wszechmocnemu Bogu Jehowie i mówi: „Jednak sam Bóg wykupi duszę moją z ręki szeolu, bo mnie przyjmie.” — Ps. 49:15, NW, w Biblii Gdańskiej Ps. 49:16.

12. (a) Za co Dawid sławi Boga w Psalmie 30:3, 4? (b) O jakiej mocy Jehowy Boga wspomina Anna w księdze 1 Samuela 2:6?

¹² Kiedy psalmista Dawid wyzdrowiał po chorobie, która — jak się wydawało — oznaczała dla niego pewną śmierć i pogrzeb, z wdzięcznością wychwalał swego Boga, mówiąc: „Panie [Jehowo, NW], Boże mój! wołałem do Ciebie, a Tyś mnie uzdrowił. Panie, wywiodłeś z szeolu duszę moją, dałeś mi życie.” (Ps. 30:3, 4, Kr, uw. marg.) Jehowa, Bóg Dawida nie tylko może uchronić człowieka od przedwczesnej śmierci i grobu, ale też jest w stanie wywieść zmarłego z szeolu, czyli hadesu, posłużywszy się mocą zmartwychwzbudzania, tak jak to uczynił ze swoim własnym Synem, Jezusem Chrystusem. Ten właśnie fakt wyraziła słowami matka proroka Samuela, kiedy powiedziała: „Bóg uśmierca i ożywia, do szeolu strąca i wyprowadza.” (1 Sam. 2:6, Kr, uw. marg.) Maria, matka Jezusa, wysławiała Jehowę, wyrażając podobną myśl. — Łuk. 1:46-55.

MARTWI CZY ŚWIADOMI?

13. Jak niejedni tłumacze Biblii oddają słowa „szeol” i „hades” w dowód jego prawdziwego znaczenia?

¹³ A zatem dowody biblijne są tak liczne, jasne i proste, iż nie powinno być wątpliwości co do tego, że biblijny szeol lub hades to wspólny grób zmarłych ludzi. Właśnie dlatego liczni tłumacze Biblii oddają oba te słowa jako grób. Z tłumaczeń polskich Biblia Gdańska zastępuje hebrajskie słowo szeol 42 razy przez grób, a po jednym razie przez dół i przepaści.a Biblia Króla Jakuba w języku angielskim oddaje szeol 31 razy jako grób i 3 razy jako dół, a greckie słowo hades jeden raz (w 1 do Koryntian 15:55) jako grób. Mimo to duchowieństwo rzekomego chrześcijaństwa przez wieki nauczało, że hades jest miejscem ognistych tortur. Dlatego zapytujemy teraz: W jakim stanie znajdują się ludzie zmarli, którzy przebywają w szeolu, czyli hadesie? Czy jako nieśmiertelni są żywi, w pełni świadomości, czy też są naprawdę martwi i zakończyli egzystencję? Co w odpowiedzi na to pytanie mówi Słowo samego Boga, Pismo święte, a nie duchowieństwo chrześcijaństwa?

14, 15. W jakim stanie znajdują się mieszkańcy szeolu według słów z Kaznodziei 9:4-6, 10?

¹⁴ Odpowiedź stanowią zapisane w księdze Kaznodziei 9:4-6, 10 słowa króla Salomona, który został obdarzony szczególną mądrością od Jehowy Boga: „Nie masz nikogo, który by zawsze żył i który by taką nadzieję miał; lepszy jest pies żywy aniżeli lew zdechły. Bo żyjący [chociażby podobni psom] wiedzą, że umrą, lecz umarli [nawet choć podobni byli lwom] nic więcej nie wiedzą i nie ma dla nich więcej zapłaty, gdyż pamięć o nich poszła w zapomnienie. Miłość też i nienawiść i zazdrość zarówno zginęły, i nie mają cząstki na tym świecie ani we wszystkim, co się dzieje pod słońcem. Cokolwiek czynić może ręka twoja, czyń pilnie, bo ani działalności, ani rozumu, ani mądrości, ani umiejętności nie będzie w otchłani [szeolu, NW], dokąd ty pospieszasz.” — Wk.

¹⁵ W takim razie ludzie zmarli w szeolu muszą być naprawdę martwi; nie mają nawet takiej egzystencji, którą by można określić jako „byt przejściowy”. Skoro „nic więcej nie wiedzą” i skoro ich miłość, nienawiść i zazdrość — uczucia przecież silne — „zginęły” razem z nimi, oraz skoro nie mają mądrości ani umiejętności i nad niczym nie pracują ani nie myślą, to na pewno muszą być martwi i po prostu nie istnieć. Nic więc dziwnego, że przebywający w szeolu nazywani są „umarłymi” oraz że z szeolem zawsze skojarzona jest śmierć, a nie życie.

16. (a) O kim według Psalmu 6:5, 6 nie mówi się ani się nie myśli w szeolu? (b) Dlaczego — według słów z Izajasza 38:17-19 — król Ezechiasz nie chciał umrzeć w trzydziestym dziewiątym roku swego życia?

¹⁶ Zmarli w szeolu nawet nie myślą ani mówią o Bogu. Dlatego też bogobojny psalmista Dawid modlił się: „Zwróć się, Panie, i wyrwij duszę moją, zbaw mię dla miłosierdzia twego. Albowiem w śmierci nie masz, kto by o Tobie pamiętał, a w szeolu któż cię wysławiać będzie?” (Ps. 6:5, 6, Wk, uw.marg.) Tę samą myśl wyraził król Ezechiasz, gdy uniknął śmierci w trzydziestym dziewiątym roku swego życia. Powiedział on do Boga, swego Zbawcy: „Ty wyrwałeś duszę moją, aby nie zginęła, zarzuciłeś w tył twój wszystkie grzechy moje. Albowiem nie szeol wysławiać cię będzie, ani śmierć chwalić cię będzie; nie będą wyglądać ci, którzy w dół zstępują, prawdy twojej. Żywy, żywy, ten cię wysławiać będzie, jak i ja dzisiaj.” (Izaj. 38:17-19. Wk, uw. marg. do w. 10) Piętnaście lat później, gdy król Ezechiasz zmarł i wstąpił do szeolu, nie mógł już chwalić Jehowy Boga i nie miał świadomości, aby móc ufać swemu Bogu. Jednak umarł z nadzieją na zmartwychwstanie z szeolu.

17. W jaki sposób Psalm 139:7, 8 oraz Przypowieści 15:11 dowodzą, że duchowni nie mają racji, nauczając, jakoby zmarli żyli nadal, lecz jedynie byli odcięci od Boga?

¹⁷ W związku z powyższym nierozsądne okazują się twierdzenia duchownych chrześcijaństwa, że przebywający w szeolu, czyli hadesie, żyją nadal jako byty nieśmiertelne, a zmarłymi są tylko w sensie odcięcia od Boga. Psalmista Dawid nie popiera tych duchownych, bo mówi do Jehowy Boga: „Dokąd ujdę przed duchem Twoim? I dokąd ucieknę przed obliczem Twoim? Jeśli wstąpię do nieba, Ty tam jesteś, a jeśli przygotuję sobie posłanie w krainie umarłych [szeolu, NW], oto tam jesteś.” (Ps. 139:7, 8, Sz) Syn króla Dawida, Salomon, powiedział na potwierdzenie tego faktu w Przypowieściach 15:11: „Szeol i miejsce zagłady są przed Jehową. O ileż bardziej serca synów ludzkich?” (NW) Tak jak Jehowa wie, co jest w sercach ludzkich, tak też wie On, kto jest w szeolu.

18. Co podaje proroctwo Amosa 9:1, 2 o zasięgu ducha Bożego?

¹⁸ Jehowa Bóg dla zobrazowania, że Jego duch, czyli czynna moc, może dosięgnąć każdego miejsca, nawet szeolu, powiada w proroctwie Amosa 9:1, 2: „Żadnemu z nich uciekającemu nie uda się ucieczka jego i żaden z nich uchodząc nie umknie. Jeżeli się zakopią aż do szeolu, ręka moja weźmie ich stamtąd; a jeśli wstąpią aż do nieba, i stamtąd ich sprowadzę.” (NW) Wysokość nieba jest tu przeciwstawiona głębokości szeolu. Jakże bowiem mógłby się ktoś dokopać szeolu? Ma to sens tylko dzięki temu, że szeol jest w ziemi, na której ludzie żyją i w której kopią groby.

19. Co wie Bóg o szeolu według Ijoba 26:5-7?

¹⁹ Ci, którzy się dostali do szeolu, czyli hadesu, nie pozostają poza zasięgiem wiedzy i mocy Jehowy. Fakt ten został uwydatniony przez śmiertelnie chorego Ijoba, gdy o Stwórcy ziemi mówił tymi słowy: „Przed Bogiem cienie drżą pod wodami oraz ich mieszkańcy. Szeol jest wobec niego gołym i przepaść jest bez zasłony. On północ rozciąga na próżni, ziemię rozciąga na niczym.” (Ijoba 26:5-7, Kr) A zatem szeol nie ma przykrycia, pod którym by ukrywał swoich zmarłych przed oczyma Bożymi, lecz jest przed Nim obnażony. Bóg wie, kto się tam znajduje.

20, 21. Z uwagi na jakie fakty dotyczące mieszkańców szeolu Ijob modlił się do Boga w księdze Ijoba 14:12-15, aby go Bóg tam ukrył?

²⁰ Już dawno temu, w szesnastym wieku przed naszą erą, cierpliwy Ijob wiedział, że zmarli są w szeolu rzeczywiście martwi; nie odczuwają żadnego bólu ani też nie doznają żadnej przyjemności, i w ogóle nie wiedzą zupełnie o niczym. Stąd całkiem słusznie Ijob modlił się, aby niezmiernie mu dokuczająca i żenująca choroba wkrótce się zakończyła śmiercią i aby mógł zostać złożony w szeolu, z dala od ciekawskich oczu ludzi; modlił się tak do Jehowy Boga:

²¹ „Człowiek, gdy się układzie, nie wstanie więcej [o własnych siłach], a pokąd stoją nieba, nie ocuci się ani będzie obudzony ze snu swego. Obyżeś mię w grobie [szeolu, NW] ukrył i utaił, ażby się uciszył gniew twój, a iżbyś mi zamierzył kres, kędy chcesz wspomnieć na mię! Gdy umrze człowiek, izali żyć będzie? Po wszystkie dni wymierzonego czasu mego będę oczekiwał przyszłej odmiany mojej. Zawołasz, a ja tobie odpowiem; a spraw rąk twoich pożądasz [do dzieła rąk swoich zatęsknisz, NW].” — Ijoba 14:12-15.

22. Jak Ijob pokazał słowami wyżej przytoczonego tekstu, że nie wierzył, by szeol był „krajem, skąd nie ma powrotu”?

²² Sądząc z tych słów, szeol (w LXX: hades) nie był dla Ijoba „krajem, skąd nie ma powrotu”. Nie był też miejscem, w którym umarli wegetują opuszczeni i zapomnieni przez Boga. Przeciwnie, Bóg Ijoba pamiętał o przebywających w Szeolu i w wyznaczonym przez siebie czasie wywoła tych, którzy się dostali do owego wspólnego grobu ludzkości; wzbudzi ich ze stanu śmierci tak, jakby ze zwykłego snu. Z tego powodu dręczony dokuczliwą chorobą Ijob pragnął, żeby Bóg z miejsca odebrał mu życie i zakończył jego straszne cierpienia cielesne, po czym w śmierci spocząłby w szeolu, Ijob uważał, że Bóg jest na niego zagniewany. Dlatego gdyby Bóg pozwolił na to, aby Ijob został pochowany w szeolu, gdzie by go nikt nie widział, mógłby tam pozostawać w ukryciu aż przeminie gniew Boży i aż nadejdzie czas, w którym Bóg będzie przychylny dla mieszkańców szeolu i wzbudzi ich ze śmierci do życia w sprzyjających warunkach.

23. Czyjego głosu usłucha Ijob w czasie zmartwychwstania? Jaką przychylną wzmiankę o nim zamieszczają Ezechiel i Jakub?

²³ Zgodnie ze słowami Jezusa z Ewangelii według Jana 5:28, 29 zmarły Ijob usłyszy głos Syna Bożego i odpowie na wezwanie, wychodząc z grobowca pamięci w czasie zmartwychwstania. Jakieś dziewięćset lat po zstąpieniu Ijoba do szeolu Jehowa Bóg wspomniał o nim korzystnie w proroctwie Ezechiela 14:14, 20. Chrześcijański uczeń Jakub również pisze o Ijobie jako o przykładzie wytrwałości, godnym naśladowania przez chrześcijan. — Jak. 5:11.

24. Co wykazało nasze dotychczasowe studium na temat szeolu, czyli hadesu, oraz stanu, w jakim się znajdują jego mieszkańcy?

²⁴ Czytelnicy Strażnicy prześledzili dotąd zaledwie część materiału dotyczącego szeolu, czyli hadesu. Ale można już jasno zrozumieć, że Pismo święte udziela zachęcającej nadziei co do tych, którzy się tam znajdują. Wszyscy przebywający w nim zmarli ludzie są rzeczywiście martwi, a nie świadomie czy na poły świadomie żywi; byt ich jest przerwany, bo według Biblii szeol lub hades oznacza wspólny grób zmarłej części rodu ludzkiego. Nie jest to pojedyncza mogiła, grobowiec pamięci poszczególnego człowieka, ale wspólny grób niezliczonych milionów zmarłych, których szczątki leżą w prochu ziemi. W miarę tego, jak umierają i zostają pogrzebani dalsi ludzie, grób ten ciągle się powiększa. Wydaje się jak gdyby nigdy nie nasycony nieprzebraną masą zmarłych.

TYLKO JEDEN SZEOL LUB HADES

25. Jak teksty Przypowieści 30:15, 16 oraz Pieśni nad Pieśniami 8:6 omawiają nienasycenie szeolu, czyli hadesu?

²⁵ Już w dawnych czasach starożytnych mądry król zwrócił na to uwagę i napisał: „Trzy rzeczy są, które nie bywają nasycone, owszem cztery, które nie mówią: Dosyć. Grób [Szeol, NW], i żywot niepłodny, ziemia też nie bywa nasycona wodą, a ogień nie mówi: Dosyć.” (Przyp. 30:15, 16) Ten sam mędrzec, chcąc wskazać, jak nieubłagany jest szeol w swych żądaniach wobec potępionej, umierającej ludzkości, porównuje go z miłością, domagającą się wyłącznego oddania, i powiada: „Miłość mocna jest jak śmierć, domaganie się wyłącznego oddania tak nieustępliwe jak szeol. Bucha tak jak bucha ogień, płomień Jah.” (Pieśń 8:6, NW) Śmierć domaga się życia potępionych ludzi, a szeol domaga się ich ciał.

26. (a) Do czego przyrównuje proroctwo Abakuka 2:5 pragnienie króla starożytnego Babilonu? (b) Jak opisuje szeol księga Izajasza 5:14, 15 i dlaczego tak?

²⁶ Król starożytnego Babilonu całą duszą pragnął podbijać coraz więcej narodów i ludów; został z tego powodu porównany z szeolem, który żąda coraz to dalszych ofiar śmierci. Gdy Babilon stawał się dominującą potęgą świata i tym samym zagrażał miastu Jeruzalem, prorok Jehowy Abakuk napisał o władcy panującym w Babilonie: „Człowiek opiły, przewrotny i hardy nie ostoi się w mieszkaniu swoim; który rozszerza jako piekło [jak szeol, NW] duszę swoją, a jest jako śmierć, która się nie może nasycić, choćby zgromadził do siebie wszystkie narody, a zebrał do siebie wszystkich ludzi.” (Abak. 2:5) Mówiąc językiem symbolicznym, szeol ma wielką paszczę, którą chwyta wielu naraz. W tej myśli prorok Izajasz pisze: „Przeto [ponieważ tak wielu umiera z braku wiedzy o Jehowie Bogu] rozszerzył szeol duszę swoją i rozwarł paszczę swą bez żadnego końca; i zstąpią mocarze jego [Jeruzalem] i pospólstwo jego, i dostojni a sławni jego do niej.” — Izaj. 5:14, Wk, uw. marg.

27. (a) Jak wypada pod względem liczby porównanie hadesu z pojedynczymi miejscami pogrzebowymi? (b) Co można powiedzieć o szeolu, mimo że wiele grobów zaginęło?

²⁷ Ponieważ szeol, czyli hades, jest wspólnym grobem zmarłych ludzi leżących w prochu ziemi, więc Biblia całkiem słusznie mówi tylko o jednym szeolu czy hadesie, mimo że wspomina o wielu grobach. Starożytni Izraelici odwołali się do mnogości grobów, narzekając przed Mojżeszem: „Azaż nie było grobów w Egipcie? wywiodłeś nas, abyśmy pomarli na puszczy.” (2 Mojż. 14:11) Około dziewięciuset lat później do ludu Bożego, który przebywał wtedy na wygnaniu w Babilonie i dla którego — jak się wydawało — nie było już żadnej nadziei, prorok Ezechiel mówił: „Tak mówi panujący Pan: Oto Ja otworzę groby wasze i wywiodę was z grobów waszych, ludu mój! i przywiodę was do ziemi Izraelskiej! I dowiecie się, żem Ja Pan, gdy Ja otworzę groby wasze, a wywiodę was z grobów waszych, ludu mój.” (Ezech. 37:12, 13) Tak, wykopano już niezliczoną ilość grobów, w których pochowano zmarłych. Po wielu z nich zaginęły wszelkie ślady. Ale nadal istnieje jeden szeol albo hades, i tylko w miarę tego, jak ludzie umierają, rozszerza swą pojemność.

28. Jakie powstają pytania związane z istnieniem szeolu, czyli hadesu? Skąd można otrzymać wiarogodne odpowiedzi?

²⁸ Czy jednak chciwy szeol lub hades wiecznie będzie pożerał ciała ludzkie? Czy bez końca będzie przetrzymywał swe ofiary? Czyż na wieki będzie triumfował nad rodem potomków Adama? Czy zawsze będzie świadectwem śmierci, jaką rodzaj ludzki odziedziczył po grzesznym Adamie, naszym pierwszym ojcu? Godne zaufania odpowiedzi na takie pytania mogą pochodzić jedynie od Stwórcy człowieka, od Jehowy Boga. A on tak odpowiada w proroctwie Ozeasza 13:14: „Z ręki grobu [szeolu, NW] wybawię ich, od śmierci wykupię ich. O śmierci! będę śmiercią twoją; o grobie [szeolu]! będę skażeniem twoim; żałość skryta będzie od oczów moich.”

29. (a) W jakiej formie niektóre tłumaczenia, na przykład „An American Translation”, oddają tekst Ozeasza 13:14? (b) Na jakie pytanie te przekłady jednak nie dają odpowiedzi?

²⁹ Niektórzy tłumacze Biblii oddają tekst Ozeasza 13:14 w formie czterech pytań; na przykład An American Translation podaje: „Czy ich wyratuję z mocy szeolu? Czy ich wykupię od śmierci? Gdzież są twe plagi, o śmierci? Co jest z twoim zniszczeniem, o szeolu?” Po przeczytaniu poprzednich wersetów na dwa pierwsze pytania z pewnością odpowiedzielibyśmy przecząco. Bóg nie zamierzał wybawić nieposłusznych Izraelitów z mocy szeolu, czyli jakby uratować ich z jego ręki; nie zamierzał wykupić ich od śmierci. Nie miał już dla nich współczucia, nie chciał ich żałować, ale pozwolić, żeby ci nieposłuszni umarli i zostali zagarnięci chciwą ręką szeolu. Dlatego też Bóg pytał, gdzie są plagi śmierci i gdzie jest zniszczenie, jakim dysponuje szeol. Niech przyjdą szeol i śmierć, niech porażą i zniszczą nieposłusznych. Jednak wyżej przytoczone tłumaczenie nadal pozostawia otwartą kwestię: Co Bóg uczyni z nimi potem, gdy dotknie ich śmierć, a szeol zniszczy? Czy Bóg każe im na wieki pozostać w mocy śmierci i szeolu? Czy też Bóg w słusznym czasie wzbudzi ich z martwych?

30, 31. (a) Na czyją korzyść odpowiada na to Paweł w liście 1 do Koryntian 15:54-57? (b) Dlaczego zwycięstwo nastąpi za sprawą Jezusa Chrystusa i jak nas to nastraja do dalszego studium?

³⁰ Odpowiada na to natchniony chrześcijański apostoł Paweł w argumentacji na rzecz powstania umarłych. Pod koniec cudownego rozdziału na temat zmartwychwstania Paweł pisze: „Wtedy wypełnią się słowa Pisma [z Izajasza 25:8 i Ozeasza 13:14]: ‚Pochłonięta jest śmierć w zwycięstwie. Gdzież jest zwycięstwo twe, śmierci? Gdzież jest, śmierci, oścień twój?’ A oścień śmierci to grzech [odziedziczony po Adamie], a siła grzechu leży w Prawie [Mojżeszowym, potępiającym wszystkich ludzi jako winnych grzechu]. Dzięki niech będą Bogu, który daje nam zwycięstwo przez Pana naszego, Jezusa Chrystusa!” (1 Kor. 15:54-57, Kow) A więc tak, przecież Bóg Wszechmocny może pochłonąć śmierć na zawsze i unieważnić jej zwycięstwo! Dziewiętnaście wieków temu pokazał, że ma moc to uczynić, wzbudzając ze śmierci i szeolu swego własnego Syna Jezusa Chrystusa. Zmartwychwzbudzenie Jezusa Chrystusa stanowi w istocie swej mocną gwarancję tego, że Bóg wzbudzi z martwych ogół ludzkości za pośrednictwem Jezusa Chrystusa jako Króla panującego w obiecanym Królestwie Bożym.

³¹ A zatem pełni otuchy i nadziei będziemy studiować ten cudowny temat w następnych częściach naszego rozważania, aby się dowiedzieć, kto zostanie wzbudzony z martwych.

[Przypis]