Dzięki temu, że w rozdziale 12 Objawienia występuje imię Michał zamiast imienia Jezus, nasza uwaga kieruje się od razu na cytowane wcześniej proroctwo z 12 rozdziału Księgi Daniela. Czytamy tam, że Michał powstaje (Dan. 12:1). Zaś w 12 rozdziale Objawienia występuje on jako zwycięski monarcha, który zrzuca Szatana na ziemię. Jakie skutki pociąga to za sobą? „Biada ziemi i morzu” (Obj. 12:12).

JEZUS ANIOŁEM?

Niektórzy są przeciwni utożsamianiu Jezusa z aniołem Jehowy, wspomnianym w Pismach Hebrajskich. Oczywiście taka identyfikacja wprawia w zakłopotanie zwolenników Trójcy, wykazuje bowiem ponad wszelką wątpliwość, że Jezus nie jest równy Jehowie Bogu. Ale nawet ludzie, którzy nie uznają dogmatu Trójcy, są niekiedy zdania, że utożsamianie Jezusa z aniołem jakoś uchybia jego godności.

Nie zapominajmy jednak, że podstawowe znaczenie wyrazu „anioł” (po hebrajsku: malach, a po grecku: angelos) to „posłaniec”. Jako „Słowo” (po grecku: logos) Jezus jest w całym tego słowa znaczeniu posłańcem Bożym. Należy też pamiętać, że będąc archaniołem i „pierworodnym całego stworzenia” zajmował najwyższe stanowisko wśród aniołów, jeszcze zanim przyszedł na ziemię (Kol. 1:15).

Co prawda apostoł Paweł napisał o nim do Hebrajczyków: „Stał się znaczniejszym od aniołów, w tej mierze, w jakiej odziedziczył zaszczytniejsze od nich imię” (Hebr. 1:4; Filip. 2:9, 10). Odnosi się to jednak do jego pozycji po bytności na ziemi. Był w dalszym ciągu archaniołem i „początkiem stwarzania przez Boga” (Obj. 3:14). Stał się jednak znaczniejszym od aniołów. Przed przyjściem na ziemię nie miał „zaszczytniejszego od nich imienia” czy też stanowiska. (Wersety te przeczą poglądom zwolenników dogmatu Trójcy, według których Syn jest i zawsze był równy Ojcu pod każdym względem).

Zatem okoliczność, że Michał jest archaniołem, czyli naczelnikiem aniołów, że powstaje, aby królować, oraz że kieruje wyrzuceniem Szatana z nieba po narodzeniu Królestwa Bożego, prowadzi do jednoznacznego wniosku: „Michał, wielki książę” — to nikt inny, tylko sam Jezus Chrystus (Dan. 12:1).

Pytania czytelników

◼ Czy słowa z Listu do Hebrajczyków 8:13, orzekające (według „Biblii warszawskiej”), że Przymierze Prawa „się starzeje [i] bliskie jest zaniku”, odnosiły się do nadchodzącego wówczas końca systemu żydowskiego w 70 roku n.e.?

Nie. Niektórzy tak właśnie tłumaczą ten werset; kontekst jednak wskazuje, że chodzi tu o sytuację, w jakiej Przymierze Prawa znalazło się już od chwili, gdy Jeremiasz przepowiedział nowe przymierze.

W ósmym rozdziale Listu do Hebrajczyków apostoł Paweł porównuje obydwa te przymierza. „Pierwsze przymierze” to Przymierze Prawa, zawarte za pośrednictwem Mojżesza. „Drugie”, nowe, jest „lepszym przymierzem”, którego Pośrednikiem jest Jezus i które „ustanowione zostało w oparciu o lepsze obietnice” (Hebr. 8:6, 7, Bw).

Paweł przytacza proroctwo Jeremiasza 31:31-34, gdzie znajduje się obietnica Jehowy: „Zawrę z domem Izraela i z domem Judy przymierze nowe”. Następnie apostoł komentuje: „Gdy mówi: Nowe, to uznał pierwsze za przedawnione; a to, co się przedawnia i starzeje, bliskie jest zaniku” (Hebr. 8:8, 13, Bw).

List do Hebrajczyków został napisany w okresie „zakończenia [żydowskich] systemów rzeczy”, prawdopodobnie na dziewięć lat przed zburzeniem Jeruzalem przez Rzymian w roku 70 n.e. (Hebr. 9:26). Toteż niektórzy tak tłumaczą ów werset: Bóg przestał uznawać Prawo (Zakon) z chwilą śmierci Jezusa, ale kult w świątyni kontynuowano do 70 roku n.e. Kiedy więc Paweł pisał do Hebrajczyków, Przymierze Prawa właśnie ‛starzało się i było bliskie ostatecznego zaniku’, który nastąpił w roku 70 n.e.

Jest jednak inne wyjaśnienie, które lepiej harmonizuje z całym 8 rozdziałem Listu do Hebrajczyków.

Paweł położył tam nacisk na wypowiedź Jehowy ogłoszoną przez Jeremiasza, że pewne nowe przymierze zastąpi Przymierze Prawa, które zresztą nie łączyło w sobie wszelkich zalet, gdyż nie mogło doprowadzić ludu do sprawiedliwości (Rzym. 3:20). Żydzi w czasach Jeremiasza niewątpliwie byli zaskoczeni wiadomością, że Przymierze Prawa ma być zastąpione nowym, które przewiduje całkowite przebaczenie grzechów.

Skoro jednak Bóg wyraźnie zapowiedział nowe przymierze, stare w pewnym sensie uległo przedawnieniu. Chociaż Bóg pozwolił mu trwać do przyjścia Mesjasza jako Pośrednika nowego przymierza, od chwili spisania odnośnych słów przez Jeremiasza można było mówić, że dni Przymierza Prawa są policzone. Dlatego też rozpatrywany werset rozpoczyna się, jak już cytowano: „Gdy mówi: Nowe, to uznał pierwsze za przedawnione”. Ksiądz K. Romaniuk oddał tę myśl następująco: „Ponieważ mówi o nowym, wynika z tego, że pierwsze uznał za przestarzałe”.

Przedawnienie zapowiedziane w chwili spisania słów z Księgi Jeremiasza 31:31-34 stało się pełną rzeczywistością, gdy śmierć Jezusa położyła kres Prawu. Toteż jakieś 28 lat później Paweł mógł dodać w następnym wersecie: „Pierwsze przymierze miało przepisy o służbie Bożej i ziemską świątynię” (Hebr. 9:1, Bw).

Książka dla młodych i starszych

Dzięki informacjom zawartym na kartach książki Mój zbiór opowieści biblijnych Pismo Święte ożyło tak w oczach ludzi młodych, jak i starców. List nadesłany z Danii informuje, jak się zachował pewien starszy człowiek, gdy otrzymał ten pięknie ilustrowany podręcznik:

„Z zachwytem obserwowałem jego reakcję na Mój zbiór opowieści biblijnych. Za każdym razem, gdy odwracał stronę książki, jego oczy wprost promieniały radością. (...) Po jakimś czasie, przy okazji moich kolejnych odwiedzin, zamówił jeszcze kilka egzemplarzy Zbioru, wyjaśniając, że czyta go na głos swym licznym prawnukom. Człowiek ten ma 97 lat”.