Część druga

 1. (a) Kto dozna zmartwychwstania według słów apostoła Pawła, skierowanych do namiestnika Feliksa? (b) Jak można się upewnić, czy ludzie tego rodzaju mają powstać z martwych?

CHRZEŚCIJAŃSKI apostoł Paweł przemawiał kiedyś w sądzie przed namiestnikiem rzymskim Feliksem, który nie wierzył w Biblię ani w jej naukę o zmartwychwstaniu. Paweł oświadczył tam: „Służę Bogu ojców moich (...) Wierzę we wszystko, co napisane jest w Prawie i u Proroków. Pokładam w Bogu tę samą nadzieję, co ci tutaj, że nastąpi kiedyś zmartwychwstanie sprawiedliwych i niesprawiedliwych.” (Dzieje 24:14, 15, Kow) Czy wobec tego Biblia naucza, iż w szeolu, czyli hadesie, które to miejsce zostanie przez Królestwo Boże opróżnione ze wszystkich zmarłych, znajdują się także osoby niesprawiedliwe? Na pytanie to można otrzymać odpowiedź godną zaufania. A jak? Przez ustalenie, kto jeszcze znajduje się w szeolu (hadesie) oraz co Biblia ma nam do powiedzenia o moralności i postawie tych ludzi w czasie ich przeszłego życia na ziemi.

NIESPRAWIEDLIWI RÓWNIEŻ W SZEOLU (HADESIE)

 2. Jak Mojżesz użył słowa szeol w Księdze Liczb, ogłaszając wyrok na trzech buntowników i ich domowników?

² Hebrajskie słowo szeol (a w greckiej LXX: hades) występuje cztery razy w pierwszej księdze Biblii, napisanej przez proroka Mojżesza i zwanej też Księgą Rodzaju (Genesis). Następnie słowo to pojawia się w czwartej księdze Biblii, także napisanej przez Mojżesza i zwanej niekiedy Księgą Liczb (Numeri). Jest ono tam użyte dwukrotnie, a to w związku z domownikami Izraelitów: Korego, Datana i Abirona. Owi trzej mężowie wystąpili buntowniczo przeciw Jehowie, a On posłużył się prorokiem Mojżeszem do ogłoszenia nad nimi Jego wyroku. Najpierw Mojżesz zapowiedział innym Izraelitom, żeby się oddalili od namiotów tych trzech buntowników i ich rodzin. Następnie wskazał, że wyrok, jaki zostanie wykonany, pochodzi od Boga, gdyż oświadczył: „Jeśli nową rzecz uczyni Pan, że ziemia otworzywszy paszczękę swą, pożre ich i wszystko, co do nich należy, i zstąpią żywcem do szeolu, poznacie, że zbluźnili Panu.” — 4 Mojż. 16:20-30, Wk, uw. marg.

 3. O jaką karę na tych potępionych prosił Mojżesz? Dokąd zstąpili oni w wyniku tego?

³ Zauważmy, że prorok Mojżesz nie modlił się ani prosił o to, aby te trzy rodziny doznały wieczystego zniszczenia. Nie domagał się wykonania na nich najgorszej z możliwych kar. Prosił, żeby się rozstąpił grunt pod ich nogami, wskutek czego zostaliby żywcem pochłonięci przez ziemię i zniknąwszy przed wzrokiem ludzkim pochowani w niej, zstępując w ten sposób „do szeolu”. Czy w rzeczywistości zstąpili do szeolu (hadesu), czy też do jakiegoś gorszego miejsca? Zaraz następne wiersze (4 Mojż. 16:31-33, Wk) tak nam mówią o tym: „Natychmiast tedy, skoro przestał mówić, rozstąpiła się ziemia pod ich nogami, i otworzywszy paszczękę swą pożarła ich z ich namiotami i ze wszystką majętnością ich. I zstąpili żywcem do otchłani [w tekście hebr.: szeolu; w LXX: hadesu], okryci ziemią, i zginęli spośród zgromadzenia.”

 4, 5. (a) Jak zginął wówczas sam Kore? (b) Kto z jego rodziny został oszczędzony i dlaczego?

⁴ Jak się wydaje, pośród tych, którzy w ten sposób żywcem zstąpili do szeolu, nie było ich przywódcy, samego Korego. Był on Lewitą i prawdopodobnie przebywał na dziedzińcu Przybytku wielbienia wespół z dwustu pięćdziesięciu innymi Lewitami, którzy się opowiedzieli po jego stronie, a przeciw Mojżeszowi i Aaronowi. „Wyszedł także ogień od Pana, i spalił onych dwieście i pięćdziesiąt mężów, którzy ofiarowali kadzenie.” — 4 Mojż. 16:35.

⁵ Tak więc przez cudem sprawione rozstąpienie się ziemi i ogień ci trzej buntownicy oraz ich domownicy zostali mniej więcej w tym samym czasie usunięci ze zgromadzenia Izraela. Dostali się do szeolu, czyli hadesu. Synowie Korego nie stanęli po stronie swego ojca i dlatego nie zostali spaleni. Donosi o tym 4 Mojżeszowa 26:9-11: „Ale synowie Korego nie pomarli.” Potwierdzają to również nagłówki Psalmów: 42-49, 84, 85, 87, 88.

 6. Jak daleko sięga wyraz gniewu Bożego według tekstu 5 Mojżeszowej 32:22? Jak to potwierdza proroctwo Amosa 9:2?

⁶ W piątej księdze Biblii, zwanej nieraz Księgą Powtórzonego Prawa (Deuteronomium), Mojżesz również użył słowa szeol. W pożegnalnej pieśni ułożonej dla zgromadzenia Izraela Mojżesz ostrzegł, jak dotkliwa byłaby zapalczywość Boga przeciwko tym, którzy by Go wielbieniem fałszywym pobudzali do zawiści. Dając to ostrzeżenie, Jehowa Bóg mówi przez Mojżesza: „Ogień rozgorzał w zapalczywości mojej i będzie gorzał aż do spodu otchłani [w tekście hebr.: szeolu], i pożre ziemię z jej urodzajem, i gór podstawy wypali.” (5 Mojż. 32:22, Wk) Obrazowym językiem ostrzega nas to, że płomienny gniew Jehowy dosięga samego sedna rzeczy. Działanie jego jest tak gruntowne, że choćby ludzie w usiłowaniu uniknięcia go próbowali się zakopać tak głęboko do ziemi, jak głęboki jest szeol, nie ujdą jego przenikliwości. Jego możność wykonania wyroku zagłady sięga wszędzie, dokąd się potrafi przedostać ziemski człowiek. (Amosa 9:2) Jeruzalem było miastem zbudowanym na szczycie góry, lecz gniew Boży dosięgnął go i sprowadził jego zburzenie.

 7. Przeciw komu bezpośrednio występowali Kore, Datan i Abiron? Dlaczego mógł ich w innym wypadku spotkać za bunt o wiele gorszy los?

⁷ Co do wspomnianych wyżej Izraelitów: Korego, Datana i Abirona, musimy pamiętać, że buntowali się oni i występowali przeciw osobom, które służyły za prorocze pierwowzory. Mojżesz jako prorok, a jego brat Aaron jako wielki kapłan, obrazowali obaj Jezusa Chrystusa w piastowaniu podobnych urzędów. (5 Mojż. 18:15-19; Dzieje 3:20-23; Hebr. 3:1, 2; 5:4-6; 9:23-26) Kiedy Jezus był na ziemi i spotkał się ze sprzeciwem, rzekł: „Kto mówi słowo przeciw Synowi człowieczemu, będzie mu to przebaczone; lecz kto mówi przeciw duchowi świętemu, temu nie będzie przebaczone, i to ani w obecnym systemie rzeczy, ani w nadchodzącym.” (Mat. 12:32, NW) Kore, Datan i Abiron mówili przeciwko dwom mężom, Mojżeszowi i Aaronowi, którzy byli pierwowzorami lub proroczymi symbolami Syna człowieczego, Jezusa Chrystusa. Gdyby było inaczej, mógł ich spotkać los o wiele gorszy niż tylko zstąpienie wraz z domownikami do szeolu, czyli hadesu.

 8. Dlaczego można powiedzieć, że król Dawid wyraził się podobnie jak Mojżesz, gdy mówił do Salomona o Beniaminicie Semeju?

⁸ Podobnym sposobem mówienia jak prorok Mojżesz posługiwał się też Dawid, pierwszy żydowski król w Jeruzalem. Ten również był pierwowzorem lub proroczym zarysem Jezusa Chrystusa, który zresztą przyszedł na świat jako potomek królewskiej rodziny Dawida. Kiedy dawał ostatnie wskazówki swemu synowi Salomonowi, na którego rzecz zrzekał się tronu jeruzalemskiego, powiedział: „Jest u ciebie Semej, syn Giery syna Jemini, z Bahurym, który mi też złorzeczył złorzeczeniem wielkim w on dzień, gdym szedł do Mahanaim; a wszakże zaszedł mi drogę u Jordanu i przysiągłem mu przez Pana, mówiąc: Nie zamorduję cię mieczem. Teraz jednak nie przepuszczaj mu tego, a iżeś jest mężem mądrym, będziesz wiedział, co mu masz uczynić, abyś wprowadził sędziwość jego ze krwią do grobu [w tekście hebr.: do szeolu].” W słusznym czasie Salomon wykonał polecenie swego ojca. — 1 Król. 2:8, 9, 42-46.

 9. Jak przejawiło się to również w wypowiedzi Dawida o byłym wodzu Joabie?

⁹ Co do byłego wodza swojego wojska, imieniem Joab, sędziwy Dawid powiedział swemu następcy, Salomonowi: „Wiesz także, co mi uczynił Joab, syn Sarwii, co uczynił dwom hetmanom wojska izraelskiego, Abnerowi, synowi Nera, i Amazie, synowi Jetera, których zabił i wylał krew wojny w pokoju, i położył krew bitwy na pasie rycerskim swoim, który był około biódr jego, i na obuwiu swym, które było na nogach jego. Uczynisz tedy według mądrości twej, a nie doprowadzisz sędziwości jego w pokoju do otchłani [w tekście hebr.: do szeolu].” Po pewnym czasie Salomon w interesie pokoju i jedności królestwa uznał za konieczne, aby posłać swego oficera Banajasa z rozkazem wykonania wyroku na Joabie, który tymczasem próbował się ratować u ołtarza w świątyni Jehowy. „A tak poszedł Banajas, syn Jojady, i rzuciwszy się nań, zabił go, i pogrzebany został w domu swym na pustyni.” (1 Król. 2:5, 6, 28-34, Wk) Tym sposobem sędziwość Joaba nie zeszła do szeolu w pokoju. — Porównaj 1 Mojżeszową 42:38.

10. Czy Dawid rozumiał użyte przez siebie określenie „szeol”? Czego więc domagał się od Salomona dla Joaba i Semeja?

¹⁰ Dając swemu synowi Salomonowi takie wskazówki odnośnie do Joaba i Semeja, król Dawid wiedział, co mówi. Rozumiał, co znaczy sposób mówienia, którym się posłużył. Wiedział, co oznacza szeol. Pod wpływem natchnienia użył słowa szeol w jedenastu swoich psalmach i wszędzie zastosował je we właściwym sensie.a W Psalmie 16:10 przepowiedział wzbudzenie Jezusa Chrystusa spośród umarłych przebywających w szeolu. Na podstawie tego zmartwychwstania również wszyscy pozostali w szeolu będą mogli go opuścić i powstać do życia podczas panowania Królestwa Bożego, sprawowanego przez Jego Mesjasza, Jezusa, potomka Dawida. Tak więc rozkazując Salomonowi doprowadzenie Joaba i Semeja przemocą do szeolu, Dawid wiedział, że nie żąda ściągnięcia na tych krnąbrnych ludzi wieczystej zagłady bez nadziei na jakąkolwiek przyszłą egzystencję.

11. Gdzie mieli zamilknąć niezbożnicy w myśl prośby Dawida z Psalmu 31:18, 19? Dlaczego ich miejsce określone jest właściwie?

¹¹ Psalmy Dawida i innych Izraelitów harmonizują z poleceniem, jakie Dawid wydał Salomonowi co do miejsca, do którego mają się dostać ludzie podobni Semejowi i Joabowi. W Psalmie 30:18, 19 (Wk, uw. marg.) Dawid zwraca się do Boga z taką prośbą: „Panie! niech nie będę zawstydzony, albowiem wzywałem cię; niech się zawstydzą niezbożnicy i niech [ci niezbożni] będą doprowadzeni [dokąd?] do szeolu. Niech zaniemieją usta zdradliwe, które mówią bezczelnie przeciw sprawiedliwemu z pychą i pogardą!” (W tekście hebr. Psalm 31) Czytając tę modlitwę Dawida pamiętajmy, że została ona spisana pod natchnieniem ducha Bożego oraz że użyto w niej właściwe określenia ludzi i miejsc.

12. Z jaką prośbą do Boga zwraca się Dawid w Psalmie 9:18-21 przeciw narodom, które się nie liczyły z Bogiem?

¹² W Psalmie 9:18-21 natchniony Dawid zwraca się do Boga w sprawie narodów, które się nie liczyły z Bogiem i wobec tego szykowały się do zaatakowania Dawida i jego ludu; czytamy tam: „Powrócą bezbożni do szeolu — wszystkie narody zapominające o Bogu. Lecz na wieki nie będzie zapomniany ubogi; oczekiwanie ubogich nie zginie na wieki. Powstań, Boże, niechaj się nie wzmacnia człowiek; niechaj osądzone będą narody przed obliczem Twoim! Spuść, Boże, strach na nich, aby poznały narody, że [tylko] ludźmi są.” — Kr, uw. marg.

13. Kto zstępuje do szeolu według słów Ijoba (21:7-14)?

¹³ Podobnie wypowiada się Ijob o miejscu, gdzie się po śmierci znajdują ludzie źli i niepobożni, i w żadnym wypadku nie można tego traktować jako nieprzytomne majaczenie śmiertelnie chorego człowieka. „Czemuż (...) niepobożni żyją, wyniesieni są i wzmocnieni bogactwami? (...) Prowadzą w szczęściu dni swoje, i w mgnieniu oka do otchłani [w tekście hebr.: do szeolu] zstępują. — A mówili do Boga: Idź precz od nas, i wiadomości dróg Twoich nie chcemy.” — Ijoba 21:7-14, Wk.

14. Co porywa grzeszników według Ijoba 24:19, 20?

¹⁴ Do powyższej wypowiedzi Ijob dołącza następujące słowa o grzesznikach: „Jak posucha i upał porywają wody śnieżne, tak otchłań [szeol] tych, co grzeszą. Zapomina go łono matki, rozkoszują się nim robaki, nie będzie więcej wspomniany, złamana będzie nieprawość jak drzewo.” — Ijoba 24:19, 20, Wk, uw. marg.

15, 16. (a) Czy zwierzęta idą przy śmierci do hadesu, czyli szeolu? (b) Jak zmierzają do szeolu ludzie zarozumiali, choćby żyli w świetności? A jak różnią się od nich sprawiedliwi?

¹⁵ Czy stworzenia niższego rzędu, zwierzęta takie jak owce, idą do szeolu lub hadesu? Nie; chociażby nawet ich ścierwo było pochowane razem ze zwłokami ludzkimi albo choćby włożono wizerunek takiego zwierzęcia do grobu wyznawcy nieśmiertelności duszy tak ludzkiej, jak zwierzęcej, nic to nie zmieni. Jednak podobnie jak na rzeź idą masy bezbronnych owiec, tak też ludzie wszystkich stanów, wielcy i mali, bogaci i biedni, idą masowo na rzeź, czyli zabicie, i w ten sposób dostają się do wspólnego grobu ludzi spoczywających martwo w prochu ziemi. (Ps. 44:23; Rzym. 8:36) Synowie Korego, Lewity, śpiewali o tym w psalmie, co następuje:

¹⁶ „Człowiek w świetności nie ostanie się, podobny jest do zwierząt, które muszą zginąć. Taka jest droga tych, co w sobie dufają, koniec tych, co w cząstce swej mają upodobanie. Jak owce w szeolu są złożeni, śmierć ich paść będzie [Jak gdyby byli pozarzynanymi owcami, trzodą śmierci]; i będą panować sprawiedliwi nad nimi rano [od poranku dnia wyzwolenia sprawiedliwych]; postać ich jest na zniszczenie, a szeol ich mieszkaniem. Wszakże Bóg wykupi duszę moją z mocy szeolu, gdy mię przyjmie.” — Ps. 48:13-16, Wk, uw. marg.; w tekście hebr. Psalm 49:13-16.

17. Jak ceniona była rada Achitofela, ale przeciw komu wystąpił on zdradziecko?

¹⁷ Na dworze króla Dawida był pewien człowiek, którego otaczano wielkim szacunkiem. Człowiekiem tym był Achitofel, zaufany doradca Dawida. „A rada Achitofelowa, którą dawał, była na on czas w takiej wadze, jakoby się kto radził Boga. Takowa była wszelka rada Achitofelowa, jako u Dawida, tak u Absaloma.” (2 Sam. 16:23) Niemniej jednak Achitofel okazał się wobec króla Dawida zdrajcą, przyłączywszy się do buntu jego syna Absaloma.

18. (a) Jak umarł Achitofel i u kogo został pochowany? (b) O jaką karę dla zdrajcy modlił się Dawid w Psalmie 55:14-17?

¹⁸ Bóg wszakże spowodował, że fortel Achitofela, podsunięty Absalomowi w czasie posiedzenia jego przybocznej rady, został pokrzyżowany. W tym stanie rzeczy Achitofel odszedł i popełnił samobójstwo przez powieszenie, po czym „został pogrzebany w grobie swego ojca”. (2 Sam. 17:23, Kr) Ustalił się pogląd, że zdrajca, o którym mówi król Dawid w Psalmie 55, oznacza właśnie Achitofela. O tymże wiarołomnym przyjacielu Dawid napisał w natchnieniu: „Człowiek mnie równy, przyjaciel i powiernik mój, z którym miałem miłą społeczność do domu Bożego chodziliśmy wśród tłumów świątecznych. Niech ich [takich] śmierć zaskoczy, niech żywcem zstąpią do krainy umarłych [w tekście hebr.: do szeolu], bo w ich siedzibie, w ich sercu pełno jest złości. Ja do Boga wołam, a Pan mię wybawi.” — Ps. 55:14-17, Sz.

19. (a) Czyim proroczym zarysem był w tym wypadku Dawid? (b) Czyim prototypem był Achitofel i dlaczego ten jego odpowiednik nie może się spodziewać zmartwychwstania?

¹⁹ Król Dawid był pierwowzorem lub proroczym zarysem swego najwybitniejszego potomka, Jezusa Chrystusa, nieprzemijającego Dziedzica Królestwa. Achitofel ze swej strony nie zdradził więc samego Mesjasza, to jest Chrystusa, ale jedynie tego, kto był jego symbolicznym odpowiednikiem. Harmonizuje z tym faktem modlitwa Dawida, aby tacy jak Achitofel, dopuszczający się zdrady wobec niego, wpadli żywo do szeolu na podobieństwo domowników Korego, Datana i Abirona za dni Mojżesza. Achitofel był jednak prototypem Judasza Iszkariota, który za trzydzieści srebrnych monet zdradził rzeczywistego Chrystusa jego wrogom. Stąd zbrodnia Judasza była znacznie cięższa niż Achitofela, a Jezus nie nazwał Judasza synem szeolu, lecz ‚synem zatracenia’,b jak również ‚diabłem’, czyli potwarcą. (Jana 17:12; 6:70, 71) Zatracenie Judasza przekreśla dla niego wszelką nadzieję na zmartwychwstanie.

20. Dlaczego według Przypowieści 5:5, 6, i 7:27 wiele osób przedwcześnie poszło do szeolu, czyli hadesu?

²⁰ Nawet wśród Izraelitów występowali tacy, którzy nie zwracali uwagi na prawo Boże. Wobec tego Bóg dopuszczał, że drudzy sprowadzali ich do szeolu wcześniej niż to było konieczne. Narzędziem wtrącającym człowieka przedwcześnie do wspólnego grobu ludzkości bywała między innymi nierządnica, czyli prostytutka. Księga Przypowieści 5:5, 6 ostrzega nas przed nią tymi słowami: „Stopy jej zstępują ku śmierci. Same jej kroki trzymają się wręcz szeolu. Nad ścieżką życia nie rozmyśla.” (NW) Stąd wiemy, że kto by poszedł za nią, ten skończy w śmierci, w szeolu. Zatem nie wstępujmy do jej domu, nie zachodźmy nawet do jej dzielnicy. „Drogą do szeolu dom jej, przechodzącą aż do komnat śmierci.” (Przyp. 7:27, Wk, uw. marg.) Z tej przyczyny niejeden już człowiek wskutek swojej niemoralności zbyt wcześnie poszedł do szeolu, czyli hadesu.

21. Do kogo według Przypowieści 9:13-18 przyłączają się ludzie, którzy w swej głupocie zadają się z prostytutką?

²¹ Nie powinniśmy się okazać równie głupimi jak nierządnica, dając posłuch jej słowom kuszącym do nieobyczajności: „Do głupiego rzekła: ‚Wody kradzione słodsze są, a chleb kryjomy smaczniejszy.’ A nie wiedział, że tam są cienie [umarli], i w głębokościach szeolu goście jej.” (Przyp. 9:13-18, Wk, uw. marg.) Prostytucja może być związana ze świątynią religii pogańskiej, ale to nie zmienia stanu rzeczy. Fałszywy bóg czczony w takiej świątyni nie wybawi swego zwolennika od zgubnych skutków niemoralnego czynu, choćby dokonano go w imię religii.

22. Od czego odwodzi „ścieżka życia” w przeciwieństwie do prostytutki?

²² Ścieżka życia wiedzie w kierunku zupełnie przeciwnym niż ten, gdzie mieszka i uprawia swój proceder nierządnica. „Ścieżka życia prowadzi działającego z wnikliwością ku górze, aby go odwieść od szeolu na dole.” (Przyp. 15:24, NW) Droga do nielegalnego zaspokajania namiętności seksualnych i prostytucji to droga do krainy przedwcześnie umarłych.

CO Z POGANAMI?

23. Jakie pytania wyłaniają się teraz po rozpatrzeniu losu takich ludzi, jak Ijob, Abraham i jego potomkowie?

²³ W dotychczasowym badaniu niniejszego tematu z punktu widzenia Biblii rozpatrywaliśmy w większości wypadków osoby bliskie Jehowie czy to wskutek związania się z Nim przymierzem, czy choćby dzięki czystemu wielbieniu Go; takimi byli: Ijob, Abraham i potomkowie Abrahama — Izraelici, czyli Żydzi lub Hebrajczycy. A jak się przedstawia sprawa z ludźmi, których Żydzi nazywają niewiernymi, poganami albo ludźmi z narodów? Gdzie znajdują się oni po śmierci? Gdzie umieszcza ich spisane Słowo Boże? Czy jest dla nich dostępne zrządzenie Boże co do zmartwychwzbudzenia z szeolu?

24, 25. (a) Jaką postawę nakazał Jehowa zachowywać swemu ludowi wobec bałwochwalczych Egipcjan? (b) Jakie słowa skierował prorok Ezechiel (31:1-18) do faraona egipskiego i jego ludu?

²⁴ Egipcjanie byli poganami, oddającymi cześć bałwanom. W szesnastym i siedemnastym wieku przed naszą erą przez długie lata okrutnie ciemiężyli Izraelitów. Niemniej jednak prawo Boże dane za pośrednictwem proroka Mojżesza nakazywało Izraelitom: „Nie masz się brzydzić (...) Egipcjaninem, boś przychodniem był w ziemi jego. Ci, którzy się z nich narodzą, w trzecim pokoleniu wnijdą do zgromadzenia Pańskiego.” (5 Mojż. 23:7, 8, Wk) Jehowa Bóg przyrównał kiedyś króla Egiptu do drzewa wyróżniającego się spośród innych i przez swego proroka Ezechiela powiedział „Faraonowi, królowi egipskiemu, i ludowi jego”, co następuje:

²⁵ „To mówi Pan Bóg: W dzień, którego zstąpił do otchłani [w tekście hebr.: do szeolu], przywiodłem żałobę, okryłem go głębiną (...) Trzaskiem obalenia jego trwożyłem narody, gdy go sprowadziłem do otchłani [szeolu] z tymi, którzy zstępują do dołu; i pocieszone są w ziemi najniższej wszystkie drzewa rozkoszy, wyborne i osobliwe na Libanie, wszystkie, które były zwilżone wodą. Bo i oni z nim zstąpią do otchłani [szeolu], do pobitych mieczem, którzy byli ramieniem jego i siedzieli pod cieniem jego w pośrodku narodów. (...) Taki jest Faraon i wszystka zgrają jego, mówi Pan Bóg”. — Ezech. 31:1, 2, 15-18, Wk, uw. marg.

26-29. Kto jeszcze według proroctwa Ezechiela 32:18-31 znajduje się w szeolu oprócz faraona egipskiego i jego zgrai?

²⁶ Jednakże faraon, król Egipski, i jego zgraja, nie są jedynymi niewiernymi, poganami czy ludźmi z narodów tam w dole, w szeolu lub hadesie. Jehowa Bóg, dla którego szeol, czyli hades, jest obnażony i otwarty, mówi nam o znajdujących się w nim wielu innych poganach poza zmarłymi Egipcjanami. W dalszym ciągu proroctwa dotyczącego starożytnego Egiptu Jehowa Bóg mówi do proroka Ezechiela:

²⁷ „Synu człowieczy, śpiewaj żałobnie nad gromadą Egiptu, a ściągnij jego samego i córki narodów mocnych do ziemi ostatniej [w dole, NW], z tymi, którzy zstępują do dołu.” Ówcześni Egipcjanie praktykowali zwyczaj obrzezania, ale ku ich wielkiemu zmartwieniu mieli polec w śmierci wespół z takimi poganami, którzy nie znali tego zwyczaju:

²⁸ „Mówić do niego będą między mocarzami najmocniejsi spośród otchłani [w tekście hebr.: szeolu], którzy z pomocnikami jego zstąpili i zasnęli, nieobrzezańcy, mieczem pobici. — Tam Assur i wszystka zgraja jego (...) Tam Elam i wszystka zgraja jego wokoło grobu jego, ci wszyscy pozabijani i padający od miecza, którzy zstąpili nieobrzezani do ziemi ostatniej, którzy szerzyli postrach przed sobą na ziemi żyjących i ponieśli sromotę swą z tymi, którzy zstępują do dołu. (...)

²⁹ „Tam Mosoch i Tubal i wszystka zgraja jego, wokoło niego groby jego, (...) spoczną przy mocarzach, którzy polegli z nieobrzezańców, przy tych, którzy zstąpili [dokąd?] do otchłani [szeolu] z orężem swym (...) Tam książęta północni wszyscy, i wszyscy Sydończycy, którzy zawiedzeni są z pobitymi (...) Widział ich Faraon i ucieszył się ze wszystkiej zgrai swej, która jest mieczem pobita; Faraon i wszystko wojsko jego, mówi Pan Bóg.” — Ezech. 32:18-31, Wk, uw, marg.

30. (a) Czy w szeolu są jeszcze inne narody oprócz wymienionych przez Ezechiela i gdzie jest o tym wzmianka? (b) Jaką sensacją miał być upadek dynastii babilońskiej w myśl słów Izajasza?

³⁰ Zwróćmy uwagę, jak szeroki wachlarz narodów pogańskich ma szyki swoich zmarłych w szeolu, czyli hadesie: Egipt, Asyria, Elam, Mosoch (Mesech), Tubal, Edom oraz Sydon. Ale znajdują się tam również zmarli spośród jeszcze dalszych narodów pogańskich, na co wskazuje nam Izajasz, prorok Jehowy, w słowach skierowanych do „króla babilońskiego”. Przepowiedział w nich zagładę linii rodowej królów Babilonu, którzy trzymali Żydów przez siedemdziesiąt lat na wygnaniu. Zagłada owa jest opisana jako wydarzenie tak zadziwiające, że poruszyło nawet umarłych spoczywających we wspólnym grobie ludzkości. Jest ono tak sensacyjne, że obudziło ich ze snu śmierci i skłoniło do rozmawiania między sobą z podziwem.

31. Do czego przyrównuje Izajasz „króla babilońskiego” w czternastym rozdziale swego proroctwa?

³¹ Prorok Jehowy Izajasz przyrównuje „króla babilońskiego” do majestatycznego drzewa, którego do czasu nie był w stanie ściąć żaden drwal, ale które w końcu zostaje powalone. O tym domu panującym w Babilonie mówi prorok Izajasz:

32, 33. (a) Co miało ruszyć na spotkanie tego króla i kto miał tam do niego przemówić? (b) W jakim upodleniu „król babiloński” miał się dostać do szeolu?

³² „Szeol w głębi ruszył na spotkanie przyjścia twego, wzbudził ci cienie [umarłych], wszyscy książęta ziemscy powstali ze stolic swoich [z tronów, z którymi zostali pochowani], wszyscy książęta narodów. Wszyscy odpowiedzą i rzekną tobie: ‚I ty zraniony jesteś jak i my, stałeś się nam podobnym! Strącona jest do szeolu pycha twoja, upadł trup twój; pod tobą pościelą mole, a przykryciem twoim będą robaki.’

³³ „Jakżeś spadł z nieba, Lucyferze [gwiazdo poranna], któryś rano wschodził? Jak upadłeś na ziemię, któryś ranił narody? (...) Wszakże aż do szeolu strącony będziesz, w głębokość dołu. (...) Wszyscy królowie narodów zasnęli w sławie, każdy w domu swoim; a ty wyrzucony jesteś z grobu twego jak latorośl nieużyteczna, splugawiony i zawinięty z tymi, którzy są mieczem pobici i zstąpili na dno dołu jako trup zgniły. — Nie będziesz miał towarzystwa, ani z nimi nie będziesz pogrzebany, bo ty ziemię twoją zniszczyłeś, ty lud swój pomordowałeś.” — Izaj. 14:4, 9-20, Wk, uw. marg.

34, 35. (a) Co tu wyjawił prorok Izajasz o mieszkańcach szeolu? (b) Gdzie będzie można znaleźć dalsze objaśnienia tego obszernego tematu?

³⁴ Zatem „król” lub dynastia królewska Babilonu zstępuje do szeolu, ale bez świetnego pogrzebu, jaki sprawiono na ziemi królom i władcom świata. Jednakże oprócz tego prorok Izajasz wskazał na fakt, że w szeolu, czyli hadesie, są „książęta ziemscy” i „królowie narodów”. Takie i im podobne osobistości należą do „wielkich”, którzy stać będą przed białym tronem sędziowskim, kiedy w myśl Objawienia 20:11-13 ‚śmierć i hades [szeol] wydadzą umarłych, którzy w nich byli’. — NW.

³⁵ Dalsze objaśnienia tego obszernego tematu ukażą się w następnych artykułach niniejszej serii, publikowanych w kolejnych wydaniach Strażnicy.

[Przypisy]

[Ilustracja na str. 5]

Zbuntowani Izraelici spadają do szeolu