Chrzest konieczny dla chrześcijan
1. (a) Jak Jezus zapatrywał się na potrzeby życiowe? Na co położył nacisk? (b) Dlaczego chrześcijanie muszą dawać miejsce sprawom ducha?
BEZ WZGLĘDU na to, gdzie mieszkasz na świecie, zastanów się, czytelniku, i zapytaj siebie: Ile jest w życiu rzeczy bezsprzecznie koniecznych? Być może uważasz, że takich jest dużo i zaczniesz wyliczać je w pamięci. Pomyśl jednak chwilę i dokonaj jeszcze raz ich oceny. Czyż większość ludzi, ogólnie biorąc, nie wymienia tylko trzy takie niezbędne rzeczy? — Żywność, schronienie, odzienie. Ale zwróć uwagę na to, co oświadczył Chrystus Jezus: „Dlatego powiadam wam: nie troszczcie się o życie swoje, co byście jedli, albo co byście pili, ani o ciało swoje, czym byście się odziewali; czyż życie nie jest ważniejsze niż pokarm, i ciało niż odzienie?” (Mat. 6:25, NT) Zauważmy, że położono tu nacisk na sprawy duchowe, a nie na materialne. Dlaczego? Ponieważ sprawy duchowe liczą się u Boga, a materialne nie. Stąd jeśli właściwie kierujemy swym życiem, przynosimy cześć i chwałę Bogu, naszemu niebiańskiemu Życiodawcy. Jeżeli dajemy miejsce duchowi, a unikamy skłonności upadłego ciała, to możemy podążać takim biegiem życia, jaki konieczny jest do pozyskania uznania u Boga. (Rzym. 7:18, 19, 22, 23) Czy może być coś bardziej wartościowego w tych przełomowych doniosłych czasach, kiedy pod znakiem zapytania stanęło dalsze życie całego rodu ludzkiego?
2. (a) Jakie pytania ułatwią nam sprawdzenie swego stanowiska wobec Boga? (b) Określ, co to jest chrześcijańskie oddanie się Bogu i wykaż jego ważność.
2 W rzeczywistości więc, chociaż do utrzymania się przy życiu w sensie fizycznym konieczne są trzy rzeczy, to dla powodzenia duchowego trzeba do tego jeszcze coś dodać. Zatem stosowne będzie skrupulatne zbadanie naszych nadziei, dążeń, naszych celów życiowych. Nasuwają się tu pytania: Jakie zajmuję stanowisko wobec Boga? Czego On ode mnie oczekuje i wymaga? Jak mogę Jemu dać to, co Mu się naprawdę należy? Jedyną rozsądną odpowiedzią na te pytania jest oddanie swego życia Bogu. Ale co to jest oddanie? Chrześcijańskie oddanie się Bogu jest aktem zastrzeżenia swojej osoby uroczystym postanowieniem do nieograniczonego i bezwarunkowego spełniania woli Jehowy przez Chrystusa Jezusa, tak jak ta wola jest wyłuszczana w Biblii i wyjaśniana za pośrednictwem świętego ducha Bożego. Bez oddania swego życia Bogu trudno byłoby oczekiwać Jego łaski i uznania. Ponieważ nie istnieją żadne dobra materialne, które moglibyśmy ofiarować Bogu, gdyż do Niego należy wszelki zwierz na tysiącach gór, więc jest rzeczą jasną, że możemy Mu zaofiarować tylko dary duchowe. Jezus wskazał na to wyraźnie słowami: „Ale nadchodzi godzina, a nawet już nadeszła, że prawdziwi czciciele będą oddawać cześć Ojcu w duchu i w prawdzie. Bo i Ojciec takich szuka czcicieli. Duchem jest Bóg, a ci, którzy go czczą, winni mu cześć oddawać w duchu i w prawdzie.” — Jana 4:23, 24, NDą; Ps. 50:10.
3. W jaki uprzywilejowany stosunek wprowadza chrześcijanina oddanie się Bogu? Objaśnij jego wartość.
3 Właśnie oddanie, to duchowe powinowactwo, wymagane jest od wszystkich, którzy by chcieli osiągnąć życie. Zwróćmy uwagę, jak jest to przedstawione w Łukasza 14:27: „Ktokolwiek nie niesie krzyża swego [swojego pala tortur, NW] i nie idzie za mną, nie może być uczniem moim.” (NT) Ponadto, jeśli za przykładem Syna Bożego podejmujemy się czegoś takiego, to Bóg z kolei uczyni dla nas rzecz cudowną. A co? Pozwoli nam wejść w wysoce uprzywilejowany stosunek ze sobą, tak bliski, jaki łączy ojca z synem. Pomyślmy o błogosławieństwach, jakie wynikają dla kogoś, kto naprawdę może nazwać Boga swoim „Ojcem”! Uświadomiwszy sobie te widoki i uznając ważność spełniania woli Bożej, czy nie powinniśmy cenić sobie najwyżej wartości duchowych zamiast materialnych? Czy nie przyniesie to nam radości, szczęścia i spokoju ducha w tym zastraszonym świecie materializmu? Ale zapytasz może: Jak dojść do stanu, który pozwalałby na oddanie swego życia Bogu i wejście w ten uprzywilejowany stosunek ze swym niebiańskim Ojcem?
4. Na czym oparte jest chrześcijańskie oddanie? Jaką rolę odgrywa wiara?
4 Jak wszystko, co budujemy, tak i ten stosunek musi się opierać na trwałej podwalinie. Podstawą Jego jest dokładna wiedza i wiara, ściślej mówiąc, człowieka musi pociągać ku Bogu wiara oparta na wiedzy, pochodzącej z Jego Słowa. Czyż nie to właśnie miał na myśli Jezus, gdy powiedział: „Jam jest droga i prawda, i żywot; nikt nie przychodzi do Ojca, tylko przeze mnie”? (Jana 14:6, NT) A jakie znaczenie ma to intelektualne zrozumienie i docenianie Słowa Bożego, zwane „wiarą”? Apostoł Paweł odpowiada: „Bez wiary nie można podobać się Bogu; albowiem ten, co przystępuje do Boga, wierzyć musi, że jest Bóg, i że nagrodę daje tym, którzy go szukają.” (Hebr. 11:6, NT) Tak, chcąc spełniać wolę Bożą, musimy ją poznać, musimy posiadać wiedzę o niej, wiedzę przesyconą wiarą. Nie ma tu odwoływania się do uczuć. W grę wchodzi raczej wiedza, oparta na woli Bożej objawionej w Jego Słowie, w Biblii.
5. Co jest dziś wolą Jehowy w stosunku do prawdziwych chrześcijan?
5 A co jest wolą Jehowy w stosunku do wszystkich, którzy by chcieli osiągnąć dziś Jego upodobanie? Jego Słowo wyjawia to w Liście do Efezjan 5:15-17: „Baczcie tedy pilnie, abyście postępowali nie jak nieroztropni, ale jako mądrzy, wyzyskując czas, ponieważ złe są dni. Nie bądźcie więc nierozważni, ale rozumiejący, jaka jest wola Boża.” (NDą) Czy możemy zaprzeczyć temu, że są to złe dni, w których „ludzie drętwieć będą ze strachu i oczekiwania tych rzeczy, które przyjdą na całą ziemię zamieszkałą”? (Łuk. 21:26, NDą) Jednak w samej rzeczy nie ma wątpliwości, co jest wolą Bożą, gdyż rozsądny chrześcijański bieg życia polega na rozwijaniu usposobienia duchowego i kształtowaniu siebie na taki sposób, żeby w końcu zasłużyć na Jego uznanie i błogosławieństwo.
6. Jak możemy okazać Jehowie, że doceniamy Jego dobroć?
6 W miarę studiowania Biblii umysły nasze zapełniają się cudownymi prawdami ze Słowa Bożego i zaczyna nas pobudzać przemożne pragnienie okazania wdzięczności wobec Jehowy Boga za niezliczone wyrazy Jego dobroci. Jeżeli będziemy się od tego wstrzymywali, to bez wątpienia poczujemy się jak prorok Jeremiasz, który powiedział, że Słowo Boże stało się ogniem pałającym zamkniętym w kościach jego, i że nie mógł go w sobie zatrzymać. (Jer. 20:9) Nieuniknionym następstwem takiego stanu rzeczy jest pragnienie dzielenia się dobrą nowiną i oddania siebie bez zastrzeżeń Jehowie na spełnianie Jego woli.
7. Co jeszcze poza posiadaniem wiedzy jest niezbędnie potrzebne kandydatom do oddania się Bogu i chrztu?
7 Choćbyśmy nawet posiedli już wiedzę biblijną, która jest pierwszym warunkiem chrztu, to jednak przed poddaniem się ochrzczeniu musimy być także czyści moralnie i duchowo. Wyjaśniając tę okoliczność, prorok Izajasz powiedział: „Odstąpcie, odstąpcie, wyjdźcie stamtąd, nieczystego się nie dotykajcie! Wyjdźcie spośród niego; oczyśćcie się wy, którzy niesiecie naczynia Pańskie”! (Izaj. 52:11, Wu) Jasne jak słońce, że każdy, kto ma na uwadze chrześcijańskie oddanie i chrzest, musi się odłączyć od tego świata i być czysty. Dlaczego? Ponieważ „cały świat jest pod władzą owego złego”. (1 Jana 5:19, NW) Musi spełnić wszystkie wymagania, które dostosują jego życie do mierników moralności wyłuszczonych w Słowie Bożym, Biblii. Na przykład jeśli ktoś świeżo zapoznał się z prawdami biblijnymi i nie zdążył porzucić nieczystych zwyczajów świeckich lub uregulować swego zachowania względem osób płci odmiennej, to jeszcze nie kwalifikuje się do chrztu. Uporządkowane muszą być również sprawy małżeńskie. Kandydat musi być czysty moralnie i duchowo. Zważmy, co apostoł Paweł powiedział w 1 do Koryntian 6:9-11: „Czyż nie wiecie, że niesprawiedliwi nie posiądą królestwa Bożego? Nie łudźcie się: ani rozpustnicy, ani bałwochwalcy, ani cudzołożnicy, ani rozwięźli, ani sodomici, ani złodzieje, ani skąpcy, ani opoje, ani oszczercy, ani grabieżcy nie posiądą królestwa Bożego. A niektórzy z was takimi byli.” (NDą) Zauważmy — „niektórzy z was takimi byli”, ale nie są. Powyższy cytat ze Słowa Bożego ostro zaznacza, jakimi nie wolno nam być, jeśli mamy na uwadze ten nader ważny krok chrześcijańskiego oddania się Bogu i chrztu.
CHRZEST JEZUSA
8. (a) Wykaż związek zachodzący między oddaniem się Bogu i chrztem. (b) Pod jakim względem chrzest Jezusa był czymś nowym?
8 Skoro teraz wiemy, czym jest chrześcijańskie oddanie i jak żywotną koniecznością jest ono dla każdego, kto chce zasłużyć na uznanie Jehowy, to musimy też zdać sobie sprawę z roli, jaką odgrywa dokładna wiedza oraz wiara. Rola dokładnej wiedzy, niezbędnej pod tym względem dla chrześcijanina, polega na rozeznaniu ścisłego związku między oddaniem i chrztem. Chrzest w samej rzeczy jest publicznym symbolem czyjegoś osobistego, prywatnego oddania się Bogu na służbę. Wzór dla chrześcijańskiego oddania i chrztu pozostawił Jezus, Syn Boży. Jego chrzest był w istocie czymś nowym. (Hebr. 7:26) Zanim Jezus dał się ochrzcić, prorok Jan chrzcił Żydów, którzy będąc grzesznikami okazywali skruchę z powodu swoich grzechów przeciw Prawu, jakie Jehowa Bóg dał był narodowi izraelskiemu za pośrednictwem Mojżesza. (Mat. 3:1-11; Dzieje 19:4) Jezus nie był takim skruszonym grzesznikiem. Jan Chrzciciel wiedział, że Jezus jest święty, czysty i niepokalany, próbował więc powstrzymać go od chrztu, mówiąc: „Ja powinienem być ochrzczony przez ciebie, a ty przychodzisz do mnie?” Jezus przezwyciężył sprzeciw Jana i powiedział: „Niech teraz tak będzie! Bo godzi się, abyśmy w ten sposób wypełnili wszystko, co słuszne.” (Mat. 3:14, 15, Kow) Wtedy Jan ustąpił i ochrzcił Jezusa.
9. Nakreśl kilka interesujących i ważnych szczegółów, uwydatniających się przy rozpatrywaniu chrztu Jezusa.
9 Istnieje kilka interesujących i ważnych szczegółów, na które trzeba zwrócić uwagę przy rozpatrywaniu chrztu Jezusa, Syna Bożego. Przede wszystkim: W jakim był on wtedy wieku? Łukasz ustalił to, podając: „Gdy Jezus tak swą działalność publiczną rozpoczynał, miał lat około trzydziestu.” (Łuk. 3:23, Kow) A więc Jezus podczas tego wydarzenia nie był dzieckiem. Był człowiekiem dojrzałym, zdolnym do podjęcia żywotnej decyzji co do oddania siebie na spełnianie woli Bożej. Zauważmy następnie, że został całkowicie zanurzony w wodzie. Sprawozdanie podaje: „A Jezus ochrzczony będąc, wnet wystąpił z wody.” (Mat. 3:16) Nie była to bynajmniej ceremonia pokropienia, ale raczej zupełne zanurzenie. Na podstawie doniesienia biblijnego w Jana 3:23 można ustalić, że taki był zwyczaj Jana: „Chrzcił też i Jan w Enon, blisko Salim; bo tam było wiele wód.” Dalej zechciejmy zwrócić uwagę na to, że chrzest został dokonany przez osobę do tego upoważnioną, przez Jana Chrzciciela. Z chwilą, kiedy Jezus wyszedł z wody, dokonała się w nim przemiana. Nie mógł już dłużej wieść życia cieśli. Przez chrzest w wodzie usymbolizował oddanie siebie, swego ciała i w ogóle wszystkiego, na spełnianie woli Jehowy w sposób jeszcze pełniejszy niż tego wymagało Prawo dane za pośrednictwem Mojżesza. Pogrzebany będąc przez Jana pod wodą, Jezus symbolicznie umarł dla swego poprzedniego stanu w ziemskim życiu. Wola jego nie zamarła, ale dostosowywała się coraz bardziej do boskiej woli, która dla niego przewidywała głoszenie dobrej nowiny o Królestwie Bożym. — Jana 4:34; 5:30; Łuk. 22:42.
10. Wykaż, pod jakim względem chrześcijański chrzest ma dziś podobne znaczenie.
10 Chrześcijański chrzest ma dziś w istocie podobne znaczenie. Jezus ustanowił wzór. Aby chrzest się liczył, trzeba mu się poddać ze zrozumieniem. Podobnie jak Jezus został ochrzczony dopiero wtedy, gdy podjął przemyślaną, dobrowolną decyzję oddania się Bogu, tak też dzisiejsi chrześcijanie muszą rozumieć, co czynią. Wyklucza to chrzest dzieci jako niebiblijny. (Rzym. 10:9, 10) Ponadto ten, kto chciałby obecnie być ochrzczony, musi tak jak Jezus prowadzić czyste, czcigodne życie. Rzecz oczywista, że chrzest musi być poprzedzony pewną przemianą; w przeciwnym razie jakże mogłoby coś nieczystego być oddane czystemu i nieskazitelnemu Bogu, Jehowie? Chrzest nie może uchodzić za uzupełnienie pozornego oddania. Poza tym dokonujący chrztu musi być oddanym sługą Jehowy, jak to było w wypadku Jana. Kto jeszcze w obecnych dniach ustanowionego Królestwa niebiańskiego ogłasza o nim dobrą nowinę? Na kim spoczywa imię Jehowy i w czyje ręce złożone zostały sprawy Jego Królestwa? Takimi są tylko świadkowie Jehowy i dlatego jedyną właściwą rzeczą jest, żeby chrztu dokonywał ktoś z oddanych Jehowie mężczyzn reprezentujących Społeczeństwo Nowego Świata. — Izaj. 43:10; Mat. 24:14, 45-47.
11. Czy chrzest jest ceremonią oczyszczenia? Wyjaśnij, dlaczego tak odpowiadasz.
11 Pamiętajmy też, że chrzest Jana Chrzciciela nie był dokonywany w celu zmazania grzechów, ale był symbolem skruchy za grzechy popełnione przeciw dawnemu żydowskiemu przymierzu Prawa. Jeśli chodzi o Jezusa, to z całą pewnością był on bez grzechu. (1 Piotra 2:22) Podobnie dzisiaj prawdziwy chrzest chrześcijański jest zewnętrznym wyrazem tego, co już nastąpiło wewnątrz, mianowicie całkowitego, z głębi serca szczerego oddania się spełnianiu woli Jehowy Boga. Nie jest to ceremonia religijna, która by usuwała grzechy. Chrzest musi być poprzedzony przez skruchę, inaczej mówiąc przez opamiętanie, na co zwrócił uwagę apostoł Paweł w Dziejach Apostolskich 26:20: „Naprzód tym, którzy są w Damaszku i w Jerozolimie i w całej krainie Judzkiej, i poganom opowiadałem, aby się upamiętali i nawrócili się do Boga, czyniąc uczynki godne upamiętania.” (NT) A więc chrzest nie jest ceremonią, której woda zmywa grzechy, ale raczej symbolem oddania się Bogu. Poprzedzać go musi ukorzenie się i skrucha. Po nim musi nastąpić wierne dopełnianie ślubów oddania.
12. Dlaczego chrzest jest krokiem poważnym? Wykaż błędność niektórych poglądów na chrzest.
12 Chrzest jest krokiem poważnym, niemniej jednak również radosnym. Musi być dobrze przemyślany i wynikać z właściwej oceny jego znaczenia. Złożenie ślubów oddania i niedotrzymanie ich oznaczałoby śmierć. (Kazn. 5:4, 5) Z drugiej zaś strony niezłożenie ich, to znaczy wstrzymywanie się przed tym krokiem po osiągnięciu dostatecznej wiedzy, również oznaczałoby śmierć. Niektórzy może sądzą błędnie, że nie potrzebują być ochrzczeni, utrzymując, iż posiadają jeszcze za mało wiedzy i raczej zaczekają na odpowiedniejszy czas. Pamiętajmy: to nie chrzest nas zobowiązuje, lecz wiedza. Z chwilą, gdy ktoś dowie się tyle, by sobie uświadomić, że ten stary świat wkrótce przeminie wraz ze wszystkimi swymi pragnieniami i że jedyny sposób osiągnięcia życia polega na tym, aby teraz zacząć żyć dla nowego świata — wie on dość, by móc być ochrzczony. Jeżeli jest wtenczas czysty pod względem moralnym, to po cóż zwlekać? — 1 Jana 2:15-17.
13. (a) Dlaczego w sprawie chrztu niemądrze jest opierać się na wyrozumowanych racjach? (b) Jakie mamy zapewnienie od Boga, że nam będzie pomagał?
13 Ktoś mógłby wysuwać wiele teorii i uzasadnień, dla których jeszcze nie potrzebuje dać się ochrzcić. Mógłby sobie myśleć: „Jakże zdołam żyć stosownie do swych ślubów oddania? Jaką mam pewność, że Bóg mi pomoże? Co uczynię, gdy powstaną trudności? Czy pozostanę wierny? Może powinienem jeszcze zaczekać, aż zdobędę więcej wiedzy i nadarzy się lepsza sposobność.” Czy nie byłoby to po prostu formą racjonalizowania, co w tym wypadku oznacza „praktykę wyjaśniania lub usprawiedliwiania swoich poglądów i czynów za pomocą tego, co się uważa za słuszne”? A czy nie byłoby to również opieraniem się na własnym rozumowaniu zamiast na Bożym? Czyj miernik powinniśmy stosować — swój, czy Boży? Jeżeli istnieje wątpliwość, jak ze sobą postąpić, czy nie byłoby mądrze zwrócić się o pomoc i radę do dojrzałych chrześcijan, którym leży na sercu twoje duchowe dobro? Pamiętaj o zapewnieniu, danym nam przez Jehowę: „Wszystko mogę w tym, który mnie umacnia.” (Filip. 4:13, NDą) Po co wiec zwlekać, po co odkładać, jeśli odpowiadasz wymaganiom co do chrześcijańskiego oddania i chrztu?
DOKŁADNE ZBADANIE, POTEM CHRZEST
14. Wyjaśnij, co to znaczy być ochrzczonymi: (a) w imię Ojca, (b) w imię Syna, (c) w imię ducha świętego?
14 Jezus powiedział też, że powinniśmy być ochrzczeni w imię Ojca, Syna i ducha świętego. (Mat. 28:19, 20) Co to znaczy? Ojcostwo kieruje uwagę na stosunek między rodzicem a dzieckiem; ochrzczenie w imię Ojca wskazuje, że uznajemy wyższość i suwerenność naszego niebiańskiego Ojca, który sam tylko ma imię Jehowa. (Ps. 83:19) Musimy uświęcać Jego imię, respektować Jego suwerenną władzę, miłować Jego Królestwo i służyć Jego interesom. (Łuk. 11:2) Następnie ochrzczenie w imię Syna wskazuje na docenianie wysokiego stanowiska i autorytetu, przekazanego Synowi przez Ojca. Miłość i docenianie dla Syna są nieodzowne, gdyż jest to Odkupiciel. Bez jego ofiary nie osiągnęlibyśmy życia. Jak wiele jesteśmy mu dłużni! (Izaj. 55:4; Jana 4:42) W końcu ochrzczenie w imię ducha świętego oznacza uznawanie tego ducha za czynną moc Jehowy. Jest to ta sama moc, która nieomylnie kierowała mężami starożytnych czasów przy pisaniu Biblii, pobudzała pierwszych chrześcijan do skutecznego oparcia się prześladowaniu i obecnie prowadzi teokratyczną organizację Jehowy na ziemi. — 2 Piotra 1:21; Jana 6:63; 1 Jana 5:6.
15. Przedstaw kilka powodów, dla których chrzest ma tak wielkie znaczenie?
15 Chrzest jest publicznym unaocznieniem śmierci danej osoby w stosunku do jej poprzedniego biegu życia. Gdyby kandydat pozostał zanurzony w wodzie, naprawdę oznaczałoby to dla niego śmierć. Odpowiednio do tego jest on następnie jak gdyby wskrzeszony, aby żyć spełnianiem woli Jehowy. Stąd dzień chrztu może być nazwany dniem rozpoczęcia nowego życia. Chrzest jest zarówno publicznym wyznaniem czyjegoś oddania się Bogu, jak i znakiem jego ordynacji kaznodziejskiej. Spotyka go podwójne błogosławieństwo Jehowy. Datę chrztu należy zanotować i zawsze pamiętać. W widzialnej organizacji Jehowy uważa się ją za dzień twego powołania do służby Boga Najwyższego.
16-19. (a) Jakie ważne pytania stawiane są kandydatom do chrztu? (b) Co wskazuje na gotowość do chrztu? (c) Z czego przy tej okazji należy jasno sobie zdawać sprawę? (d) Czy chrzest jest ostatecznym celem?
16 Zanim jednak kandydaci zostaną dopuszczeni do chrztu, słuszne jest, żeby odpowiedzieli na dwa pytania, wskutek czego wszyscy zgromadzeni wraz z nimi z tej okazji będą świadkami, którzy bezpośrednio z ust kandydatów słyszeli, iż rozumieją, co czynią, i że podjęli już kroki wymagane przed chrztem. Ci, którzy na te pytania mogą odpowiedzieć twierdząco, powinni po każdym pytaniu oświadczyć: „Tak”, przy czym powinno to być wypowiedziane głośno i jednocześnie, to znaczy przez wszystkich w tym samym czasie.
17 Pierwsze pytanie brzmi: Czy uznałeś siebie przed Jehową Bogiem za grzesznika, który potrzebuje zbawienia i czy przyznałeś przed Nim, że to zbawienie pochodzi od Niego, od Ojca, przez Jego Syna Jezusa Chrystusa?
18 Drugie pytanie brzmi: Czy na podstawie tej wiary w Boga i Jego zrządzenia co do zbawienia oddałeś się bez zastrzeżeń Bogu, aby spełniać odtąd Jego wolę, tak jak On ci ją objawia przez Jezusa Chrystusa i przez Biblię za pośrednictwem oświecającej mocy ducha świętego?
19 Każdy, kto na te dwa pytania odpowiedział: „Tak”, nadaje się do chrztu i powinien być ochrzczony na tym samym zgromadzeniu świadków Jehowy. Ochrzczony powinien zawsze pamiętać o tym dniu, gdyż jest to naprawdę decydujący dzień w jego życiu. Podczas takiej okazji rzeczą bardzo wskazaną jest sobie zdać jasno sprawę z otwartych odtąd obowiązków i przywilejów w służbie Bożej. Pamiętajmy, że chrzest nie jest ostatecznym celem, ale raczej początkiem bardzo pomyślnych stosunków z Bogiem.
20. Jakie nasuwają się pytania do dalszego omówienia?
20 Jak najeży zapatrywać się na swój stosunek do Jehowy, Jego organizacji i swych chrześcijańskich braci po tym bezwzględnie koniecznym kroku, którym jest chrzest? Co można uczynić dla wiernego i radosnego spełnienia swych ślubów oddania? Jak można rozwijać duchowe usposobienie swego umysłu i ograniczać zainteresowanie materialnymi sprawami życia? Jakie kroki trzeba poczynić, aby osiągnąć większą dojrzałość, która pomoże wytrwać i chodzić nienagannie przed Bogiem w tych przełomowych dniach? Odpowiedź na te pytania odłożymy do następnego artykułu.