A CO Z JEZUSEM I JEGO UCZNIAMI?

Powyższe informacje wprawdzie mogą być szczególnie interesujące dla uczonych, ale jakie znaczenie ma to wszystko dla twojej Biblii? Jaki powinien być twój stosunek do posługiwania się imieniem własnym Boga?

Profesor Howard doszedł do kilku cennych wniosków. Przede wszystkim zaznaczył:

„Okazało się faktem, że mówiący po grecku Żydzi w swoich greckich przekładach Pism nadal zamieszczali יהוה. Co więcej, jest mało prawdopodobne, żeby pierwsi chrześcijanie wywodzący się od konserwatywnych Żydów, a mówiący po grecku, zaniechali tego zwyczaju. (...) Byłoby rzeczą wprost niesłychaną, gdyby na swoją rękę usunęli tetragram z tekstu biblijnego”.

Co robili pisarze Chrześcijańskich Pism Greckich, gdy przytaczali wypowiedzi z ksiąg Biblii hebrajskiej — czy to z oryginału hebrajskiego, czy też z greckiego tłumaczenia? Czy zachowywali tetragram, jeśli występował w tekście źródłowym, który cytowali? W oparciu o dostępne obecnie dowody profesor Howard wyjaśnia:

„Ponieważ w greckich kopiach Pism, które tworzyły Biblię pierwotnego Kościoła, nadal występował tetragram, wynika stąd logiczny wniosek, że pisarze N[owego] T[estamentu], przytaczając fragmenty Pism, pozostawiali tetragram w tekście biblijnym. Łatwo sobie wyobrazić, że na podobieństwo praktyki żydowskiej z czasów przedchrześcijańskich tekst NT obejmował tetragram przynajmniej w cytatach ze ST”.

Dlaczego jednak w żadnej z zachowanych kopii „Nowego Testamentu” nie widać tetragramu? Czyżby imię Boże usunięto po śmierci apostołów? Na to właśnie wskazują dowody. Profesor Howard pisze dalej:

„Tetragram przechował się w tych cytatach oczywiście tak długo, jak długo występował w chrześcijańskich odpisach LXX. Ale kiedy go wymazano z greckiego ST, zniknął również w cytatach ze ST, zamieszczonych w NT.

„Zatem mniej więcej z początkiem drugiego stulecia zastosowanie namiastek [określeń zastępujących imię Boże] musiało wyprzeć tetragram z obu Testamentów. Nie potrwało długo, a znajomość imienia Bożego zanikła zupełnie w Kościele byłych pogan, z tym tylko zastrzeżeniem, że odtąd przypominało o sobie w postaci zredukowanej do namiastek albo od czasu do czasu odgrzebywali je uczeni”.

CZY TO NAPRAWDĘ NOWOŚĆ?

Niejednego uczonego być może zaskoczył wniosek przedstawiony w czasopiśmie Journal of Biblical Literature, że w Nowym Testamencie pierwotnie występowało imię Boże w brzmieniu Jehowa (bądź też Jahwe). Mogło się im to wydawać czymś nowym, gdyż stanowi odwrót od utrzymującej się długo opinii, według której pisarze chrześcijańscy jakoby nie posługiwali się imieniem Bożym. Ale czy to istotnie taka nowość?

29. Das allervornehmste Gebot, antwortete Jesus, ist dieß: Höre Israel! Jehovah, unser Gott, ist der einige Gott^◊).

Czy Budny i von Brentano mieli uzasadnioną podstawę, by włożyć w usta Jezusa imię Boże? Owszem, ponieważ Jezus przytoczył tu odpowiednio wersety z Księgi Powtórzonego Prawa 6:16, 6:13 i 6:4, gdzie występuje tetragram. W przeciwieństwie do większości żydowskich przywódców religijnych bynajmniej nie był niewolnikiem tradycji, „bo nauczał (...) jako ten, który ma władzę, a nie jak ich uczeni w Piśmie” (Mat. 7:29, Kow). Chrystus publicznie dał wyraz swemu pragnieniu, by rozsławić imię swego Ojca, to znaczy zarówno Jego imię własne, jak też wszystkie Jego zamierzenia i dzieła kojarzące się z tym imieniem (Jana 12:28). A pod koniec swego ziemskiego życia powiedział, że istotnie rozprzestrzenił znajomość imienia swojego Ojca. Toteż tłumacze postępują logicznie, gdy podają imię Boże w cytacie przytoczonym przez Jezusa, jeśli zawierał je tekst źródłowy. — Jana 17:6, 26.

Sama tylko Ewangelia według Mateusza obejmuje ponad 100 cytatów z Pism Hebrajskich. Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata, opublikowane w roku 1950, wyjaśniły w przypisie o Mateuszu: „Gdziekolwiek w cytatach tych występowało imię Boże, był on zobowiązany wiernie zamieścić tetragram”.

Komitet, który w roku 1950 wydał ten przekład, doszedł w gruncie rzeczy do tego samego wniosku, co profesor Howard w artykule opublikowanym w roku 1977 na łamach Journal of Biblical Literature. Uwzględniwszy przesłanki przemawiające za tym, że pisarze „Nowego Testamentu” spotykali tetragram czy to sięgając po cytaty do tekstu hebrajskiego, czy też do greckiej Septuaginty, w przedmowie do Przekładu Nowego Świata podano:

„Współczesny tłumacz ma pełne prawo używać imienia Bożego jako odpowiednika [greckich słów tłumaczonych na „Pan” i „Bóg”] w tych miejscach, gdzie Mateusz i inni przytaczają z Pism Hebrajskich albo z LXX wersety, urywki lub poszczególne wyrażenia, w których występuje to imię”.

Tak więc stanowisko przedstawione przez profesora Howarda w 1977 roku nie jest zupełną nowością. Wydobywa jednak na światło dzienne wspaniałe nowe dowody, które jeszcze nie stały do dyspozycji, gdy w roku 1950 ukazały się Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata (zwane inaczej „Nowym Testamentem”), powtarzające 237 razy imię „Jehowa”.

A zatem dla imienia Bożego jest miejsce w przekładach Biblii. Powinno się w nich znaleźć, żeby mogli je poznać i posługiwać się nim wszyscy szczerzy czciciele Boga, którzy pragną na wzór Jezusa wysławiać imię jego Ojca oraz którzy się modlą słowami: „Ojcze nasz, który jesteś w niebie, niech się święci imię Twoje”. — Mat. 6:9.

Zbyt wcześnie wystąpili z krytyką!

W ROKU 1950 opublikowano w języku angielskim Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata i zarazem przedstawiono dowody uzasadniające zamieszczenie w nim imienia Bożego. Mimo to pewni działacze religijni skrytykowali użycie imienia „Jehowa” w tak zwanym „Nowym Testamencie”. Tym samym zapisali się w historii jako ludzie nastrojeni odmiennie niż Dawid, który śpiewał: „Rozsławiajcież ze mną wielkość Jehowy, a wywyższajmy wspólnie jego imię”. — Ps. 34:3, NW; zobacz też Psalm 74:10, 18.