Co na to Biblia?
Czy Jezus umarł na krzyżu?
„Czy popełniono błąd? Czy władze kościelne się pomyliły?” Takie pytania mogli sobie niedawno zadawać mieszkańcy hiszpańskiego miasta Kartagena. Dlaczego? Ponieważ na plakacie wywieszonym podczas Wielkiego Tygodnia przedstawiono Jezusa Chrystusa na palu, a więc nie na krzyżu, tylko na pionowo ustawionym pniu bez belki poprzecznej.
Od stuleci nauczano ludzi podających się za chrześcijan, że Jezus Chrystus umarł na krzyżu. Krucyfiks — wyobrażenie przybitego do krzyża Jezusa — ma dla wielu szczególne znaczenie. Czyżby Chrystus nie umarł na krzyżu?
Różne odmiany krzyży znane są już od bardzo dawna. W Encyclopaedia Britannica czytamy: „Z uwagi na prostotę jego formy używa się krzyża jako symbolu religijnego i jako ozdoby już od zarania cywilizacji. Niemal w każdym zakątku starego świata znaleziono sporządzone dawno przed erą chrześcijańską rozmaite przedmioty, na których są przedstawione krzyże różnego kształtu” (Wydanie 11, t. VII, s. 506). A zatem wbrew różnym twierdzeniom krzyż nie jest pochodzenia „chrześcijańskiego”. Oczywiście to jeszcze nie znaczy, że Jezus nie mógł umrzeć na krzyżu.
Niektórych ludzi tracono przez przybijanie ich do krzyża. Jednakże Rzymianie często używali do tego pali bez belki poprzecznej. Czy tak było w wypadku Jezusa?
Gdyby ówczesny artysta malarz stał przed umierającym Jezusem na Golgocie, mógłby nam pozostawić autentyczny obraz tego znamiennego wydarzenia. Ale takiego dzieła sztuki nie ma, a późniejsza tradycja z pewnością nie jest miarodajna. Mimo to mamy relację spisaną przez naocznego świadka. Kto nim był?
Gdy Jezus spojrzał w dół z tego narzędzia do zadawania tortur i śmierci, ujrzał „ucznia, którego miłował”, apostoła Jana. Jezus powierzył mu opiekę nad swoją matką, Marią (Jana 19:25-30). Jan był tam więc obecny. Wiedział, czy Jezus umarł na krzyżu.
Do określenia narzędzia egzekucyjnego, na którym zmarł Chrystus, Jan użył greckiego słowa stauros, które w Przekładzie Nowego Świata zostało oddane przez „pal męki” (Jana 19:17, 19, 25, NW). W klasycznej greczyźnie słowo stauros odnosi się do tego samego przedmiotu, co w pospolitej greczyźnie Chrześcijańskich Pism Greckich: dotyczy przede wszystkim pionowego słupa albo pala bez belki poprzecznej. Godna uwagi jest tu wypowiedź Johna Denhama Parsonsa w jego książce The Non-Christian Cross (Niechrześcijański krzyż): „W greckim tekście obszernych pism składających się na Nowy Testament nie ma ani jednego zdania, które choćby pośrednio świadczyło o tym, że stauros użyty w wypadku Jezusa był inny niż zwyczajny stauros, nie mówiąc już o zaznaczeniu, że chodziło przy tym nie o pojedynczy kawałek drewna, lecz o dwa zbite razem w formie krzyża”.
W The Interpreter’s Dictionary of the Bible czytamy na temat słowa stauros: „Dosłownie oznacza ono pionowy pień, pal albo słup (...) jako narzędzie egzekucyjne krzyż był słupem wkopywanym pionowo w ziemię. Często, ale w każdym razie nie zawsze, umocowywano na nim poziomą belkę”. W innym podręczniku powiedziano: „Stauros, greckie słowo oznaczające krzyż, właściwie dotyczy pala, pionowej belki albo deski, na której można coś powiesić, albo której można użyć do ogrodzenia kawałka ziemi. (...) Nawet u Rzymian crux (od którego pochodzi nasze słowo krzyż) pierwotnie był chyba pionową belką, i tym głównie pozostał”. — The Imperial Bible Dictionary.
W książce Das Kreuz und die Kreuzigung (Hermanna Fuldy) czytamy: „Jezus zmarł na zwykłym palu do wykonywania wyroków: przemawiają za tym (a) przyjęte podówczas na Wschodzie zwyczaje dokonywania tej egzekucji, (b) pośrednio sama historia cierpień Jezusa oraz (c) liczne wypowiedzi dawnych ojców kościoła”. Hulda wskazuje również, że niektóre z najdawniejszych wizerunków Jezusa przybitego do pala przedstawiają go na zwykłym palu.
Chrześcijański apostoł Paweł mówi: „Z tego przekleństwa Prawa Chrystus nas wykupił — stawszy się za nas przekleństwem, bo napisane jest: Przeklęty każdy, którego powieszono na drzewie” (Gal. 3:13). Paweł powołał się tu na Księgę Powtórzonego Prawa, gdzie jest mowa o tym, żeby zwłoki straconego powiesić na „drzewie”. Dalej czytamy: „Trup nie będzie wisiał na drzewie przez noc, lecz tegoż dnia musisz go pogrzebać. Bo wiszący jest przeklęty przez Boga. Nie zanieczyścisz swej ziemi”. — Powt. Pr. 21:22, 23.
Czy to „drzewo” było krzyżem? Nie. Żydzi nie mieli żadnego słowa oznaczającego tradycyjny krzyż. W celu określenia tego przedmiotu mówili o „osnowie i wątku”, nawiązując do nici w materiale, z których jedne były ułożone wzdłuż, a drugie — w poprzek. Hebrajskim słowem, które w Księdze Powtórzonego Prawa 21:22, 23 przetłumaczono na „drzewo”, jest ets oznaczające przede wszystkim żywe drzewo albo drewno, szczególnie drewniany pal. Żydzi nie używali krzyży egzekucyjnych. Odpowiadające hebrajskiemu wyrażeniu ets aramejskie słowo a’ pojawia się w Ezdrasza 6:11, gdzie o ludziach wykraczających przeciw dekretowi króla perskiego jest powiedziane: „Z domu jego wyrwana będzie belka, a on zawiśnie do niej przybity”. Jest rzeczą oczywistą, że pojedyncza belka nie ma żadnej belki poprzecznej.
Tłumacze Septuaginty użyli w przekładzie Księgi Powtórzonego Prawa 21:22, 23 („drzewo”) i Ezdrasza 6:11 („belka”) greckiego słowa ksylon, którym Paweł posłużył się w Galatów 3:13. Również Piotr użył tego słowa, kiedy powiedział, że „[Jezus] w swoim ciele poniósł nasze grzechy na drzewo” (1 Piotra 2:24). Słowo ksylon jest również w kilku innych miejscach użyte do określenia „drzewa”, do którego przybito Jezusa (Dzieje Apostolskie 5:30; 10:39; 13:29, NP). To greckie słowo ma właśnie takie zasadnicze znaczenie. Nic nie wskazuje na to, żeby podczas wykonywania wyroku na Jezusie użyto pala z belką poprzeczną.
Materiał dowodowy świadczy więc o tym, że Jezus nie umarł na tradycyjnym krzyżu. Dlatego Świadkowie Jehowy, których czasopismo Strażnica miało niegdyś na stronie tytułowej wizerunek krzyża, nie używają tego symbolu. Nie czczą też żadnego pala. Narzędzie, którym zadano Jezusowi cierpienia i śmierć, na pewno nie zasługuje na więcej uwagi niż szubienica, na której by niesprawiedliwie powieszono umiłowanego członka rodziny. Ponadto Słowo Boże zakazuje takiego składania hołdu, ponieważ mówi: „Strzeżcie się bałwochwalstwa” i „Strzeżcie się fałszywych bogów”. — 1 Kor. 10:14; 1 Jana 5:21.
Czy to znaczy, że śmierć Jezusa Chrystusa jest Świadkom Jehowy obojętna? Nie. Wiedzą bowiem, że dzięki niej Bóg dostarczył okupu, który uwalnia wierzących ludzi z niewoli grzechu i śmierci (1 Tym. 2:5, 6). Omawiają to często na swoich zebraniach. Poza tym na wzór pierwszych chrześcijan obchodzą Pamiątkę śmierci Jezusa przez święcenie dorocznej uroczystości Wieczerzy Pamiątki (1 Kor. 11:23-26). Na wszystkie takie zgromadzenia serdecznie zapraszają ludzi szczerze zainteresowanych prawdą.