Pogląd biblijny
„Jezioro ognia” — rzeczywiste czy symboliczne?
W BIBLIJNEJ Księdze Apokalipsy kilkakrotnie występuje wyrażenie „jezioro ognia”. Na przykład o symbolicznej „Bestii” i symbolicznym „fałszywym Proroku” jest napisane: „Oboje żywcem wrzuceni zostali do ognistego jeziora, gorejącego siarką” (Apok. 19:20). W następnym rozdziale dochodzi do tego myśl o mękach, czytamy bowiem: „A diabła (...) wrzucono do jeziora ognia i siarki, tam gdzie są Bestia i fałszywy Prorok. I będą cierpieć katusze we dnie i w nocy na wieki wieków”. — Apok. 20:10.
Niejeden człowiek wierzy, że jest tu mowa o rzeczywistych, wiecznych mękach w literalnym ogniu. Księga Apokalipsy zawiera jednak wiele „znaków”, czyli symboli (Apok. 1:1). Czyżby jezioro ognia i związane z nim katusze należało rozumieć symbolicznie? Biblia podaje wystarczającą ilość informacji, żebyśmy mogli na ich podstawie wyciągnąć słuszny wniosek.
W Księdze Apokalipsy podano następującą definicję jeziora ognia: „A Śmierć i Otchłań [Hades, NW] wrzucono do jeziora ognia. To jest śmierć druga — jezioro ognia” (Apok. 20:14; porównaj 21:8). W jakim znaczeniu wspomniana tu śmierć jest śmiercią „drugą”?
W Piśmie Świętym czytamy, że jest „postanowione ludziom raz umrzeć, a potem sąd” (Hebr. 9:27). Wyrażenie „raz umrzeć” dotyczy śmierci będącej następstwem grzechu odziedziczonego po Adamie (Rzym. 5:12). Jednakże śmierć druga różni się od niej. Pod jakim względem?
Jak na to wskazuje Biblia, gładząca grzech ofiara Jezusa Chrystusa umożliwia „zmartwychwstanie sprawiedliwych i niesprawiedliwych” (Dzieje 24:15). W Biblii jest przepowiedziane, że ci, którzy podczas tysiącletniego królowania Chrystusa powrócą z martwych, przeżyją okres „sądu”, co da im sposobność zaskarbienia sobie życia wiecznotrwałego (Jana 5:25-30; Dzieje 17:31). Zapewnienie sobie przez tych ludzi przychylnego wyroku będzie jednak wymagało okazania skruchy i odstąpienia od poprzednich złych uczynków. — Dzieje 3:19; 17:30.
A co się stanie z ludźmi, którzy nie będą żałować, że zgrzeszyli przeciwko Bogu i którzy nie zechcą dostosować swego życia do sprawiedliwych mierników Bożych? W Apokalipsie 20:15 czytamy, że „jeśli się ktoś nie znalazł zapisany w księdze życia, został wrzucony do jeziora ognia”, którym jest „śmierć druga” (Apok. 20:14). Co to znaczy?
Niewątpliwie oznacza to wieczną śmierć bez nadziei na zmartwychwstanie. Z racji swego nieprzemijającego trwania śmierć ta różni się od śmierci, którą Adam ściągnął na wszystkich swoich potomków. Jest to inny, drugi rodzaj śmierci, słusznie nazwanej „śmiercią drugą”.
Podlegający drugiej śmierci nie cierpią żadnych literalnych katuszy w rzeczywistym ogniu. Biblia zapewnia nas, że umarli „odpoczywają”, że „niczego już nie wiedzą” (Joba 3:13; Kohel. 9:5, Poz; Jana 11:11-14). Jak wobec tego rozumieć wersety biblijne, które mówią o wiecznych mękach w ogniu?
Słowo Boże po raz pierwszy wspomina o ogniu i siarce w związku ze zniszczeniem Sodomy i Gomory (Rodz. 19:24). Ciekawa rzecz, że jeden z pisarzy biblijnych, Juda, oświadcza, iż „Sodoma i Gomora oraz okoliczne miasta (...) poniosły karę wiecznego ognia i stały się odstraszającym przykładem” (Judy 7, Poz). A co się stało z tymi miastami? Jezus powiedział: „W dniu, w którym Lot wyszedł z Sodomy, spadł z nieba deszcz ognia i siarki i wszystkich wygubił” (Łuk. 17:29, Poz). Dla mieszkańców Sodomy i Gomory ogień i siarka oznaczały śmierć. Ten literalny ogień przestał się palić już kilka tysięcy lat temu. Natomiast stan zniszczenia i spustoszenia tych miast trwa po dzień dzisiejszy.
Podobnymi słowami prorok Izajasz przepowiedział upadek Edomu: „Potoki Edomu obrócą się w smołę, a proch jego w siarkę; ziemia jego stanie się smołą płonącą. Nie zgaśnie ni w nocy, ni w dzień, jej dym wznosić się będzie ciągle. Kraj pozostanie opustoszały z pokolenia w pokolenie, na wiek wieków nikt go nie przejdzie” (Izaj. 34:5, 9, 10). A przecież według tego samego proroctwa ten spustoszony kraj miały zamieszkiwać dzikie zwierzęta pustynne (Izaj. 34:11-17). Nasuwa się zatem wniosek, że ogień, z którego dym ma się wznosić ciągle, nie może być ogniem literalnym. Wyobraża on natomiast całkowite i trwałe zniszczenie kwitnącego ongiś Edomu.
Wyrażenie „katusze” nie musi być pojmowane dosłownie w znaczeniu świadomego doznawania cierpień. W greckim przekładzie Pism Hebrajskich zwanym Septuagintą wyraz oznaczający katusze czy męki (basanos) jest szereg razy użyty na oznaczenie śmierci. Na przykład czytamy: „A gdyby sprawiedliwy odwrócił się od swej sprawiedliwości i dopuścił się wykroczenia, i sprowadziłbym na niego karę [basanos, dosłownie „mękę” lub „katusze”], wówczas umrze” (Ezech. 3:20, NW). Później Bóg powiedział do Ezechiela, że „wszyscy pobici, którzy padli od miecza, (...) ponieśli swą karę [basanos]” i że ludzie, którzy jako „pobici zstępują do Hadesu, (...) ponieśli swą karę [basanos]” (Ezech. 32:24, 30, Septuaginta). Angielski przekład Septuaginty dokonany przez Bagstera zawiera następującą uwagę marginesową do Ezechiela 3:20: „W Starym Testamencie basanos najwidoczniej znaczy: kara”. A karą, czyli męką, wspomnianą w wyżej podanych wersetach z Księgi Ezechiela, niewątpliwie jest śmierć.
Dalszą wskazówką ułatwiającą zrozumienie biblijnych mąk czy katuszy stanowią zawarte w Apokalipsie oświadczenia dotyczące symbolicznego „Wielkiego Babilonu”. Czytamy: „I usłyszałem inny głos z nieba mówiący: (...) Ile sam siebie [Wielki Babilon] uwielbiał i rozkoszy zażywał, tyle udręki [katuszy, BT] i boleści mu zadajcie (...) I zapłaczą nad nim, i smucić się będą królowie ziemi (...), gdy ujrzą dym jego pożaru. Z dala stać będą ze strachu przed jego męką” (Obj. 17:1-5; 18:4, 7, 9, 10, NP). Co oznaczają ogniste męki Wielkiego Babilonu? Anioł wyjaśnia: „Tak jednym rzutem zostanie strącone wielkie miasto Babilon, i już go nie będzie” (Obj. 18:21, NP; porównaj 17:16; 18:8, 15-17, 19). Również w wypadku Wielkiego Babilonu ogniste męki oznaczają zagładę i śmierć raz na zawsze.
A zatem jakie wnioski wynikają z naszych rozważań na temat jeziora ognia? Dowiedzieliśmy się, że w związku z Sodomą, Gomorą i Edomem „wieczny ogień” należy rozumieć symbolicznie i że oznacza on całkowite zniszczenie tych miast. Również wyraz „katusze” czy „męka” jest używany w Biblii w odniesieniu do zagłady i śmierci. Ponieważ Pismo Święte mówi, że jezioro ognia oznacza „śmierć drugą”, a umarli „niczego już nie wiedzą”, więc katusze na wieki wieków w jeziorze ognia muszą mieć znaczenie symboliczne. Należy przez to rozumieć, że wszyscy przeciwnicy Boga, którzy nie okażą skruchy i z tego powodu będą „wrzuceni” do jeziora ognia, zostaną całkowicie i raz na zawsze zniszczeni.