CHAM

1. Jeden z trzech synów Noego; urodził się po r. 2470 p.n.e. (Rdz 5:32; 7:6; 11:10). Przypuszczalnie był najmłodszym z braci (Rdz 9:24), choć w Rodzaju 5:32 i 6:10 oraz w innych wersetach wymieniono go na drugim miejscu. W Rodzaju 10:21 nazwano Sema „bratem Jafeta, najstarszego”. Niektórzy uważają, iż użyte w Rodzaju 9:24 wyrażenie „najmłodszy syn” odnosi się do Kanaana, wnuka Noego (zob. KANAAN, KANANEJCZYCY 1).

Cham był ojcem czterech synów: Kusza, Micraima, Puta i Kanaana (Rdz 10:6; 1Kn 1:8). Wywodzili się od nich Etiopczycy, Egipcjanie, niektóre plemiona arabskie i afrykańskie oraz Kananejczycy. Chociaż twierdzi się, że część ludów i plemion wywodzących się od Chama i wymienionych w 10 rozdz. Rodzaju używała języków semickich, nie wyklucza to ich pochodzenia chamickiego ani pierwotnego posługiwania się takim językiem. Wiele ludów przejęło język kraju, w którym się osiedliły, albo narodu, który je podbił lub z którym pozostawały w bliskich stosunkach.

Cham ożenił się jeszcze przed potopem. Razem z żoną, rodzicami oraz dwoma braćmi i ich żonami przeżył ten kataklizm (Rdz 6:18; 7:13; 8:15, 16, 18; 1Pt 3:19, 20). Synowie Chama urodzili się już po potopie.

Jakiś czas później Cham uczestniczył w wydarzeniu, które sprowadziło przekleństwo na jego syna Kanaana. Noe upił się winem i odkrył się w swoim namiocie. Cham zobaczył nagość swego ojca, lecz zamiast potraktować go z szacunkiem jako głowę rodziny i proroka, którym Bóg posłużył się do zachowania rodzaju ludzkiego, opowiedział o tym swym braciom. Sem i Jafet okazali właściwy szacunek: podeszli tyłem do ojca i nakryli go płaszczem, dzięki czemu nie widzieli nagości swego ojca i nie ściągnęli na siebie hańby. Gdy Noe się obudził, wypowiedział przekleństwo, ale nie na Chama, tylko na jego syna Kanaana. Przy okazji pobłogosławił Sema oraz Jafeta, natomiast zupełnie pominął Chama. Przeklął tylko Kanaana i proroczo zapowiedział, że będzie on niewolnikiem Sema i Jafeta (Rdz 9:20-27).

Niewykluczone, że sam Kanaan uczestniczył w tym zdarzeniu, a jego ojciec Cham go za to nie skarcił. Noe mógł też pod natchnieniem dostrzec, iż potomstwo Kanaana odziedziczy złe skłonności Chama, być może już widoczne w zachowaniu Kanaana. Przekleństwo to spełniło się częściowo, gdy pochodzący od Sema Izraelici podbili Kananejczyków. Ci z nich, którzy uniknęli zagłady (np. Gibeonici; Joz 9), stali się niewolnikami Izraelitów. Setki lat później doszło do dalszego spełnienia się tego przekleństwa, gdy potomkowie Kanaana dostali się pod panowanie mocarstw światowych wywodzących się od Jafeta (Medo-Persja, Grecja i Rzym).

Niektórzy niesłusznie uważają, że przekleństwo Kanaana dotyczy rasy czarnej i że jego konsekwencją było niewolnictwo ludzi należących do tej rasy. Ale potomkowie przeklętego Kanaana wcale nie byli czarnoskórzy. Rasa czarna wywodzi się od Kusza i być może od Puta, innych synów Chama, którzy nie mieli nic wspólnego z tym zajściem ani z przekleństwem.

2. W Psalmach „Cham” ma związek z Egiptem, który nazwano „ziemią Chama” (Ps 78:51; 105:23, 27; 106:21, 22; zob. EGIPT, EGIPCJANIE).