HEBRAJCZYK, HEBRAJSKI

Określenie „Hebrajczyk” zostało po raz pierwszy użyte w odniesieniu do Abrama, aby go odróżnić od Amorytów, wśród których mieszkał (Rdz 14:13). Później właściwie za każdym razem termin „Hebrajczyk” lub „hebrajski” służył do odróżnienia danej osoby od innych: gdy mówiący nie był Izraelitą (Rdz 39:13, 14, 17; 41:12; Wj 1:16; 1Sm 4:6, 9), gdy Izraelita zwracał się do cudzoziemca (Rdz 40:15; Wj 1:19; 2:7; Jon 1:9) lub gdy wspominano o obcokrajowcach (Rdz 43:32; Wj 1:15; 2:11-13; 1Sm 13:3-7).

Jak ukazują powyższe wersety, określenie „Hebrajczyk” nie było obce Egipcjanom już w XVIII w. p.n.e. Wynikałoby stąd, że Abraham, Izaak i Jakub byli dość dobrze i szeroko znani, dzięki czemu wiedziano, kim jest „Hebrajczyk”.

Jedna z opinii głosi, że nazwa ta wywodzi się od rdzenia ʽawár, czyli „przechodzić (obok, przez); przekroczyć; mijać; odejść”. W takim wypadku odnosiłaby się do Abrahama, którego Bóg wziął „z drugiej strony Rzeki [Eufrat]” (Joz 24:3). Tak rozumieli to tłumacze greckiej Septuaginty, toteż w Rodzaju 14:13 nazwali Abrama nie „Hebrajczykiem”, lecz „przechodniem”. Jest to teoria dość popularna, choć niepozbawiona słabych punktów. Końcówka słowa ʽIwrí („Hebrajczyk”) jest taka sama jak w wypadku określeń patronimicznych (odojcowskich), czyli nazw tworzonych przez dodanie do imienia ojca lub przodka przyrostka bądź przedrostka wskazującego na pokrewieństwo. Na przykład Moʼawí („Moabita”) oznacza przede wszystkim potomka Moaba (Moʼáw), a nie mieszkańca krainy geograficznej, podobnie jak ʽAmmoní („Ammonita”), Daní („Danita”) i wiele innych nazw.

Ponadto gdyby określenie „Hebrajczyk” odnosiło się do Abrahama tylko dlatego, że ‛przekroczył’ on Eufrat, to ze względu na swą ogólność mogłoby się odnosić do każdego, kto przeszedł na drugą stronę tej rzeki — a w ciągu wieków na pewno było mnóstwo takich emigrantów. Nazwą własną stałoby się tylko wtedy, gdyby uznawano, że Abraham przeprawił się przez Eufrat na polecenie Boga. Trudno powiedzieć, czy zgadzaliby się z tym poganie posługujący się owym określeniem, choć nie da się tego całkowicie wykluczyć.