MIDIAN, MIDIANICI

(„[od; należący do] Midiana”).

1. Jeden z synów Abrahama, których mu urodziła nałożnica Ketura; ojciec Efy, Efera, Chanocha, Abidy i Eldai (Rdz 25:1, 2, 4; 1Kn 1:32, 33). Przed śmiercią Abraham dał dary Midianowi i pozostałym synom, których miał z nałożnic, po czym odprawił ich „do ziemi Wschodu” (Rdz 25:5, 6).

2. „Midianem” lub „Midianitami” są zbiorowo nazywani potomkowie Midiana, syna Abrahama (Lb 31:2, 3). W Biblii najwyraźniej występują też niekiedy jako Ismaelici (por. Rdz 37:25, 27, 28, 36; 39:1; Sdz 8:22, 24). Mogłoby to sugerować, że potomkowie Abrahama wywodzący się od jego synów Ismaela i Midiana prowadzili podobny tryb życia; być może oba ludy dodatkowo zbliżyły się przez międzyplemienne małżeństwa. Poza tym wygląda na to, iż Midianitami określano również co najmniej część Kenitów. Plemię Kenitów jest jednak wspominane jeszcze przed narodzeniem Midiana, więc Kenita Chobab, szwagier Mojżesza, mógł być Midianitą tylko z geograficznego punktu widzenia (Rdz 15:18, 19; Lb 10:29; Sdz 1:16; 4:11; zob. ISMAELITA; KENITA).

Ponieważ Midianici wywodzili się od Abrahama, zapewne mówili językiem bardzo zbliżonym do hebrajskiego. Na przykład Gedeon najwidoczniej bez problemu ich rozumiał (Sdz 7:13-15; 8:18, 19). Ale jest też możliwe, że nauczył się ich języka, gdyż Izraelici przez siedem lat byli im poddani (Sdz 6:1).

Midianici z reguły prowadzili koczowniczy tryb życia i mieszkali w namiotach (Sdz 6:5, 6; Hab 3:7). Ale jak wynika z relacji z czasów Mojżesza, osiedlali się również w miastach (Lb 31:9, 10). Byli w tamtym okresie dość bogaci — mieli dziesiątki tysięcy sztuk z trzody i ze stada, a także osłów (Lb 31:32-34). Wśród ich kosztowności znalazły się złote ozdoby ważące ponad 190 kg (obecna wartość przeszło 2 150 000 dolarów) (Lb 31:50-52).

Wygląda na to, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni nosili złote ozdoby, m.in. kolczyki w nosie i uszach. Midianiccy królowie chodzili w „szatach z wełny barwionej czerwonawą purpurą”, a naszyjniki, najwidoczniej z ozdobami w kształcie księżyca, miały nawet ich wielbłądy (Sdz 8:21, 26; Lb 31:50).

Zapewne znaczną część swych bogactw Midianici zdobyli, zajmując się handlem i dokonując grabieży (por. Rdz 37:28; Sdz 6:5, 6). Już za dni Józefa karawany midianickie podróżowały do Egiptu. Właśnie takiej karawanie wiozącej do tego kraju wonne żywice Józef został sprzedany przez swych przyrodnich braci (Rdz 37:25, 28).

Prawdopodobnie jakiś czas przed wejściem Izraelitów do Ziemi Obiecanej edomski król Hadad (syn Bedada) pokonał Midianitów na polu moabskim (Rdz 36:35; 1Kn 1:46).

Nakłonienie Izraelitów do grzechu. Później Midianici okazali wrogość Izraelitom, gdy razem z Moabitami opłacili Balaama, by ich przeklął (Lb 22:4-7). Kiedy ten plan się nie powiódł, za radą Balaama Midianici i Moabici przebiegle posłużyli się swymi kobietami, które nakłoniły tysiące izraelskich mężczyzn do niemoralności i bałwochwalstwa w związku z Baalem z Peor (Lb 25:1-9, 14-18; 31:15, 16; 1Ko 10:8; Obj 2:14). Potem Izraelici z nakazu Bożego wywarli pomstę na Midianitach. Spalili ich miasta i obozy otoczone murem, a jako łup wzięli tysiące zwierząt domowych oraz wiele przedmiotów ze złota. Z wyjątkiem dziewic, uśmiercili wszystkich Midianitów, w tym również pięciu królów: Ewiego, Rekema, Cura, Chura i Rebę (Lb 31).

Nie minęły trzy stulecia, a Midianici na tyle otrząsnęli się po tej klęsce, że byli w stanie narzucić Izraelitom swe jarzmo na siedem lat (por. Sdz 6:1; 11:25, 26). Ci koczownicy nadciągali razem z Amalekitami i „mieszkańcami Wschodu”, mając ze sobą stada, a także mnóstwo wielbłądów, i plądrowali ziemię Izraelitów aż do Gazy, zabierali im zwierzęta domowe i niszczyli plony (Sdz 6:2-6).

Druzgocąca klęska z rąk Gedeona. W końcu gdy Izraelici wołali do Jehowy o pomoc, na wyzwoliciela wybrał On Gedeona (Sdz 6:7-16). Za jego pośrednictwem sprowadził na Midianitów tak ciężką porażkę, że od tamtej pory nie ma już wzmianek o tym, by uciskali Izraelitów (Sdz 8:28). Śmierć ponieśli książęta Oreb i Zeeb oraz królowie Zebach i Calmunna (Sdz 7:25; 8:5, 21; zob. GEDEON). Jeszcze setki lat później to zwycięstwo nad Midianitami przytaczano jako przykład zadania wrogom dotkliwej klęski (Iz 9:4; 10:24-26; zob. też Ps 83:9-11).

Z dawną nienawiścią Midianitów kontrastuje zapowiedź z pewnego proroctwa o odrodzeniu, że nadejdzie czas, gdy „młode wielbłądy z Midianu i z Efy” przyniosą na Syjon dary (Iz 60:5, 6, 11-14).

3. „Midianem” (oraz „krainą Midian” lub „ziemią Midian”) nazywano też terytorium zajmowane przez Midianitów (1Kl 11:18; Hab 3:7). Powszechnie uważa się, iż potomkowie Midiana osiedlili się głównie w pn.-zach. części Półwyspu Arabskiego, nieco na wsch. od zatoki Akaba. Ale nie wiadomo, jak daleko sięgało ich terytorium; zresztą w różnych okresach dziejów zapewne się to zmieniało. W czasach Mojżesza liczni Midianici najwyraźniej mieszkali niedaleko Moabu i obszarów podległych władzy amoryckiego króla Sychona (Lb 22:4; 31:8-12; Joz 13:21).

Sam Mojżesz spędził w ziemi Midian ok. 40 lat. Poślubił tam Cypporę, jedną z siedmiu córek midianickiego kapłana Jetry (zob. JETRO). Urodziła mu ona dwóch synów: Gerszoma i Eliezera. Pasąc owce swego teścia, Mojżesz dotarł w górzyste okolice Horebu, co sugeruje, że mieszkał niedaleko zatoki Akaba. Trudno jednak powiedzieć, czy region w pobliżu góry Horeb należał wówczas do „ziemi Midian” (Wj 2:15-22; 3:1; 4:18-20; 18:1-4; Dz 7:29, 30). Jak się wydaje, w późniejszym czasie Midianem nazywano też przynajmniej jakąś część Edomu (1Kl 11:14-18).