Jak krew może ocalić życie?

„Wybieraj życie (...), będąc posłusznym Jego głosowi (...); od tego bowiem zależy twoje życie i długość twych dni” (POWTÓRZONEGO PRAWA 30:19, 20, Biblia poznańska).

 1. W jaki sposób prawdziwi chrześcijanie okazują szczególny szacunek dla życia?

WIELE ludzi twierdzi, że szanuje życie. Ma o tym świadczyć ich stosunek do aborcji, myślistwa czy kary śmierci. Tymczasem prawdziwi chrześcijanie okazują ów szacunek w sposób szczególny. W Psalmie 36:9 czytamy: ‛U Ciebie jest źródło życia’. Ponieważ życie jest darem od Boga, chrześcijanie podzielają Jego pogląd na krew.

 2, 3. Dlaczego w kwestii krwi powinniśmy wziąć pod uwagę pogląd Boży? (Dzieje Apostolskie 17:25, 28).

² Nasze życie zależy od krwi. Rozprowadza ona w organizmie tlen, usuwa dwutlenek węgla, ułatwia nam dostosowanie się do zmian temperatury i pomaga zwalczać choroby. Nasz Twórca dał nam nie tylko życie, lecz także ową cudowną płynną tkankę, mającą podtrzymywać nasze istnienie. Odzwierciedla się w tym Jego bezustanna troska o życie ludzkie (Rodzaju 45:5; Powtórzonego Prawa 28:66; 30:15, 16).

³ Nie tylko chrześcijanie, lecz wszyscy ludzie powinni zadać sobie pytanie: Czy krew ratuje moje życie jedynie dzięki swym naturalnym czynnościom, czy też w sposób, z którym wiąże się inne, głębsze znaczenie? Większość ludzi wie, że krew ma ścisły związek z życiem, ale tym razem chodzi o coś więcej niż jej funkcje biologiczne. Zasady etyczne chrześcijan, muzułmanów i żydów kierują uwagę na Życiodawcę, który jasno wyraził swój pogląd co do życia i krwi. Tak, Stwórca ma na ten temat dużo do powiedzenia.

Niewzruszone stanowisko Boga w kwestii krwi

 4. Co Bóg powiedział o krwi we wczesnym okresie dziejów ludzkich?

⁴ Słowo Boże, Biblia, zawiera ponad 400 wzmianek o krwi. Wśród najwcześniejszych znajduje się rozporządzenie Jehowy: „Wszystko, co się porusza i żyje, ma wam służyć za pokarm (...). Nie wolno wam tylko spożywać mięsa z jego życiem, to jest z jego krwią”. Bóg dodał: „Waszej krwi, to jest waszego życia, będę się dopominał” (Rodzaju 9:3-5, Bp). Powiedział to do Noego, od którego wywodzi się cała rodzina człowiecza. Powiadomił więc ludzkość, że traktuje krew na równi z życiem. Kto twierdzi, że uznaje Boga za Życiodawcę, powinien respektować Jego niewzruszone stanowisko w kwestii krwi.

 5. Z jakiej zasadniczej przyczyny Izraelici nie przyjmowali krwi?

⁵ Bóg ponownie wspomniał o krwi, dając Izraelitom zbiór przepisów, zwany Prawem. W Księdze 3 Mojżeszowej (Kapłańska) 17:10, 11 czytamy: „Ktokolwiek z domu izraelskiego albo z obcych przybyszów, którzy mieszkają pośród nich, będzie spożywał jakąkolwiek krew, zwrócę swoje oblicze przeciwko spożywającemu krew i wytracę go spośród jego ludu, gdyż życie ciała jest we krwi” (Bw). Przestrzeganie tego wymagania z pewnością przynosiło korzyści zdrowotne, ale w grę wchodziło znacznie więcej. Przez traktowanie krwi w sposób szczególny Izraelici mieli dowieść, że uzależniają swoje życie od Boga (Powtórzonego Prawa 30:19, 20). Wystrzegali się jej spożywania przede wszystkim dlatego, że miała dla Niego specjalne znaczenie, a nie z obawy przed niekorzystnym oddziaływaniem na zdrowie.

 6. Dlaczego możemy być pewni, że Jezus podzielał pogląd Boga na krew?

⁶ Jakie jest stanowisko chrystianizmu wobec ratowania życia ludzkiego krwią? Jezus wiedział, jak na tę sprawę zapatruje się Ojciec, i „grzechu nie popełnił ani nie znaleziono zdrady w ustach jego”. Oznacza to, że w pełni przestrzegał Prawa, łącznie z zakazem dotyczącym krwi (1 Piotra 2:22, Bw). Dał tym wzór swoim naśladowcom — również pod względem poszanowania dla krwi i dla życia.

 7, 8. Skąd wiadomo, że prawo Boże co do krwi obowiązuje chrześcijan?

⁷ Historia informuje, co było dalej. Na naradzie chrześcijańskiego ciała kierowniczego ustalono, czy uczniów Chrystusa mają obowiązywać wszystkie prawa nadane Izraelowi. Orzeczono pod przewodnictwem Bożym, że wprawdzie nie jest wymagane przestrzeganie ustaw podanych za pośrednictwem Mojżesza, ale do „rzeczy koniecznych” należy ‛trzymanie się z dala od tego, co ofiarowano bożkom, i od krwi, od tego, co uduszono [nie wykrwawione mięso], i od rozpusty’ (Dzieje Apostolskie 15:22-29). Tak więc unikanie krwi uznano za równie ważne, jak wystrzeganie się bałwochwalstwa i rażącej niemoralności.a

⁸ Pierwsi chrześcijanie stosowali się do tego Boskiego rozporządzenia. Brytyjski biblista Joseph Benson napisał w związku z tym: „Zakazu spożywania krwi, danego Noemu i wszystkim jego potomkom, a następnie powtórzonego Izraelitom (...) nigdy nie zniesiono. Przeciwnie, został on potwierdzony w Nowym Testamencie, w Dziejach Apostolskich XV, i tym samym uznany za postanowienie wieczyste”. Czy jednak biblijny punkt widzenia na krew wyklucza stosowanie jej w nowoczesnych technikach medycznych, takich jak transfuzja, której z całą pewnością nie znano za czasów Noego ani apostołów?

Krew w medycynie

 9. Jak w starożytności stosowano krew w medycynie i jak kontrastowało z tym stanowisko chrześcijan?

⁹ Korzystanie z krwi w medycynie nie jest niczym nowym. Reay Tannahill pisze w książce Flesh and Blood (Ciało i krew), że prawie przez 2000 lat uchodziła ona w Egipcie i gdzie indziej za „znakomity środek na trąd”. Rzymianie twierdzili, że krew ludzka leczy epilepsję. Tertulian pisze o takiej „kuracji”: „Gdzie są, jak nie wśród was, także ci, którzy (...) świeżą krew zbrodniarzy zabijanych na arenie (...) chciwie i łakomie czerpią i piją, by leczyć padaczkę”. Chrześcijanie postępowali odwrotnie: „Nie mamy na stołach naszych nawet potraw z krwi zwierząt (...). Między zarzutami przeciwko chrześcijanom wysuwacie także kiełbasy wypchane krwią, (...) wiedząc o tym dobrze, że to jest u nich zabronione”. Pomyśl, o czym to świadczy: Pierwsi chrześcijanie woleli narazić się na śmierć niż przyjąć krew, która wyobraża życie (por. 2 Samuela 23:15-17).

10, 11. Dlaczego można powiedzieć, że prawo Boże wyklucza przyjmowanie transfuzji krwi?

¹⁰ Oczywiście nie przetaczano wtedy krwi, gdyż eksperymenty w tej dziedzinie zaczęły się dopiero w XVI wieku. Niemniej w następnym stuleciu profesor anatomii na uniwersytecie w Kopenhadze protestował: „Kto chce stosować krew ludzką jako wewnętrzny środek na choroby, ten chyba jej nadużywa i ciężko grzeszy. Potępia się ludożerców. A czemu nie brzydzimy się tymi, którzy kalają swe gardła krwią ludzi? Podobnie jest z przyjmowaniem cudzej krwi z naciętej żyły — czy to ustami, czy przez narzędzia do przetaczania. Ci, którzy wymyślili taką operację, mają przeciw sobie prawo Boże”.

¹¹ Tak więc już setki lat temu wiedziano, że prawo Boże zabrania przyjmowania krwi zarówno do żył, jak i przez usta. Uświadomienie sobie tego może okazać się pomocne w zrozumieniu stanowiska Świadków Jehowy, które harmonizuje z punktem widzenia Boga. Prawdziwi chrześcijanie cenią życie i są wdzięczni za opiekę lekarską, ale szanują je jako dar Stwórcy i nie próbują go podtrzymywać przetaczaniem krwi (1 Samuela 25:29).

Środek ratujący życie?

12. Jakie pytanie co do przetaczania krwi może się nasuwać ludziom myślącym?

¹² Od wielu lat specjaliści twierdzą, że krew ratuje życie. Lekarze niekiedy opowiadają o kimś, kto stracił dużo krwi, ale po transfuzji wyzdrowiał. Nasuwa się więc pytanie: Jak mądre lub niemądre pod względem medycznym jest stanowisko chrześcijan? Przed poddaniem się jakiemukolwiek poważnemu zabiegowi człowiek myślący chce ocenić związane z tym niebezpieczeństwa i korzyści. A co sądzić o przetaczaniu krwi? W rzeczywistości transfuzje są najeżone licznymi niebezpieczeństwami. Mogą nawet spowodować zgon.

13, 14. (a) Pod jakimi względami transfuzje krwi okazały się ryzykowne? (b) Jak przeżycie papieża ilustruje, że przetaczanie krwi jest niebezpieczne dla zdrowia?

¹³ Doktorzy L. T. Goodnough i J. M. Shuck oświadczyli ostatnio: „Lekarze od dawna wiedzą, że choć robi się wszystko, co możliwe, aby zasoby krwi były bezpieczne, transfuzjom zawsze towarzyszy ryzyko. Najczęstszym powikłaniem w dalszym ciągu jest zapalenie wątroby nie-A, nie-B (NANB); wśród innych należy wymienić wirusowe zapalenie wątroby typu B, alloimmunizację, zaburzenia potransfuzyjne, supresję immunologiczną oraz nadmierną podaż żelaza”. Ostrożna ocena tylko jednej z tych poważnych komplikacji brzmiała: „Liczymy się z tym, że w ciągu roku zachoruje na NANB około 40 000 osób [w samych USA], przy czym u 10% pojawi się marskość i (lub) rak wątroby” (The American Journal of Surgery, czerwiec 1990).

¹⁴ Ponieważ coraz częściej się słyszy o chorobach przenoszonych przez krew, ludzie poddają rewizji swoje poglądy w tej sprawie. Na przykład w roku 1981 papież padł ofiarą zamachu, po którym przewieziono go do szpitala. Ozdrowiał, ale potem na dwa miesiące musiał wrócić do kliniki, a jego stan pogorszył się tak dalece, iż obawiano się, że będzie musiał odejść na emeryturę. Dlaczego? Na skutek transfuzji zaraził się wirusem cytomegalii. Ktoś może pomyśleć: Jeżeli nawet krew przetoczona papieżowi nie była bezpieczna, to co powiedzieć o krwi dawanej zwykłym ludziom?

15, 16. Dlaczego przetaczanie krwi nie jest bezpieczne, nawet jeśli testuje się ją na różne choroby?

¹⁵ Zachodzi jednak pytanie: Czyż nie ma testów, którymi można wykryć krew zakażoną? Pomyśl więc o testach na zapalenie wątroby typu B. Czasopismo Patient Care z 28 lutego 1990 roku donosi: „Po powszechnym wprowadzeniu badań przesiewowych spadła zachorowalność na potransfuzyjne zapalenie wątroby, ale wirus B w dalszym ciągu powoduje 5 do 10% przypadków”.

¹⁶ O zawodności wspomnianych badań świadczy też inne ryzyko — groźba nabawienia się AIDS. Pandemia ta z nieoczekiwaną brutalnością otworzyła ludziom oczy na niebezpieczeństwo przetoczenia zarażonej krwi. To prawda, że są testy, którymi można szukać oznak obecności wirusa. Ale nie wszędzie się je stosuje, a prócz tego całe lata można być nosicielem i mieć negatywne wyniki. Znane są zachorowania na AIDS po otrzymaniu krwi przebadanej i dopuszczonej do użytku!

17. Pod jakim względem transfuzje krwi mogą okazać się szkodliwe, choć nie od razu jest to widoczne?

¹⁷ Doktorzy Goodnough i Shuck wspominają też o „supresji immunologicznej”. Istotnie, mnożą się dowody, że nawet krew prawidłowo przebadana próbą krzyżową może niszczyć układ odpornościowy, narażając biorcę na inwazję raka i w rezultacie śmierć. Toteż z przeprowadzonych w Kanadzie badań „pacjentów z rakiem głowy i szyi wynika, że u tych, którym podczas usuwania guza podano krew, wystąpiło potem znaczne obniżenie odporności” (The Medical Post z 10 lipca 1990). Lekarze z Uniwersytetu Południowej Kalifornii donoszą: „Współczynnik nawrotów we wszystkich odmianach raka krtani wynosił 14% u tych, którzy nie otrzymali krwi, a 65% u tych, którzy ją otrzymali. W wypadku raka jamy ustnej, gardła oraz nosa lub zatok współczynnik nawrotów doszedł do 31%, gdy nie stosowano transfuzji, i 71%, gdy ją stosowano” (Annals of Otology, Rhinology & Laryngology, marzec 1989). Wydaje się też, że większa podatność na zakażenia u osób, którym podczas operacji podano krew, wynika z obniżenia odporności (zob. tekst w ramce na stronie 10).

Czy istnieją metody alternatywne?

18. (a) Do czego skłaniają lekarzy niebezpieczeństwa związane z przetaczaniem krwi? (b) O jakich metodach alternatywnych mógłbyś powiedzieć swemu lekarzowi?

¹⁸ Niektórzy pomyślą: „Transfuzje istotnie są niebezpieczne, ale może istnieją jakieś inne metody?” Zależy nam na dobrej opiece lekarskiej, toteż chcielibyśmy wiedzieć, czy są skuteczne i prawnie dozwolone sposoby leczenia ciężkich przypadków bez podawania krwi. Na szczęście są. W czasopiśmie The New England Journal of Medicine (z 7 czerwca 1990) czytamy: „Lekarze coraz lepiej zdają sobie sprawę z groźby AIDS i innych infekcji przenoszonych przez krew, toteż dokonują ponownej oceny ryzyka i korzyści transfuzji i szukają metod alternatywnych, łącznie z całkowitym zrezygnowaniem z przetaczania krwi”.b

19. Dlaczego można być pewnym skutecznego leczenia pomimo odmowy transfuzji krwi?

¹⁹ Świadkowie Jehowy od dawna odmawiają transfuzji krwi i czynią to przede wszystkim ze względu na prawo Boże, a nie z uwagi na niebezpieczeństwo dla zdrowia (Dzieje Apostolskie 15:28, 29). Mimo to umiejętni lekarze potrafią ich skutecznie leczyć bez podawania krwi, co pozwala uniknąć związanego z nią ryzyka. Z licznych przykładów przytaczanych w literaturze medycznej można zacytować wypowiedź z pisma Archives of Surgery (Archiwum Chirurgii) z listopada 1990 roku, dotyczącą przeszczepiania serca u Świadków, którym sumienie pozwala na poddanie się takiej operacji, oczywiście bez transfuzji. Czytamy: „Przeszło 25-letnie doświadczenie w przeprowadzaniu operacji kardiochirurgicznych u Świadków Jehowy zaowocowało w końcu udanymi przeszczepami serca bez podawania preparatów krwiopochodnych (...). Nie zanotowano zgonów w okresie okołooperacyjnym, a w trakcie obserwacji po opuszczeniu szpitala nie stwierdzono dotąd wzrostu wskaźnika odrzucania przeszczepu”.

Najcenniejsza krew

20, 21. Dlaczego chrześcijanin musi zważać, by nie przyswoić sobie poglądu: „Krew to kiepskie lekarstwo”?

²⁰ Niemniej jednak każdy z nas powinien zadać sobie doniosłe pytanie: Dlaczego postanowiłem nie przyjmować krwi? Co w tej kwestii uważam za zasadniczy, najistotniejszy powód?

²¹ Jak wspomniano, istnieją skuteczne metody alternatywne, wolne od licznych zagrożeń związanych z transfuzją. Wiele osób obawia się zapalenia wątroby lub AIDS, toteż nie chcą przyjmować krwi z przyczyn niereligijnych. Niektórzy bardzo głośno dają wyraz swym obawom, jakby nieśli transparent z hasłem: „Krew to kiepskie lekarstwo”. Gdyby chrześcijanin nieopatrznie przyłączył się do takiego pochodu, zabrnąłby w ślepy zaułek. Dlaczego?

22. Z jakich faktów co do życia i śmierci musimy zdawać sobie sprawę? (Kaznodziei 7:2).

²² Świadkowie Jehowy zdają sobie sprawę, że mimo najnowocześniejszych szpitali zapewniających najlepszą opieką lekarską ludzie w końcu umierają. Umierają i ci, którzy przyjęli krew, i ci, którzy jej odmówili. Nie jest to pogląd fatalistyczny. Takie są fakty. Śmierci nie da się dziś uniknąć. Osoby lekceważące prawo Boże co do krwi często źle na tym wychodzą — natychmiast lub nieco później. Niektórzy nawet umierają wskutek transfuzji. Wiadomo również, że ci, którym udaje się przeżyć, nie dostępują życia wiecznego, więc krew nie ratuje im życia na zawsze. Z drugiej strony większość tych, którzy ze względów religijnych bądź medycznych albo jednych i drugich odmawiają transfuzji i przyjmują leczenie alternatywne, znosi to bardzo dobrze. Przedłużają sobie życie nieraz o całe lata. Ale nie w nieskończoność.

23. Jaki związek zachodzi między prawem Bożym co do krwi a naszym grzesznym stanem i potrzebą okupu?

²³ Uświadomienie sobie, że wszyscy są niedoskonali i z czasem umierają, prowadzi nas do sedna biblijnego poglądu na krew. Bóg oznajmił całemu rodzajowi ludzkiemu, że nie wolno jej spożywać. Dlaczego? Ponieważ wyobraża życie (Rodzaju 9:3-6). W zbiorze praw przekazanych Mojżeszowi Jehowa zawarł przepisy wynikające z faktu, że wszyscy ludzie są grzeszni. Powiedział Izraelitom, iż składanie ofiar ze zwierząt będzie widzialnym znakiem, że zachodzi potrzeba zakrycia ich grzechów (Kapłańska 4:4-7, 13-18, 22-30). Chociaż dziś Bóg żąda czego innego, to z owym wymaganiem w dalszym ciągu wiąże się istotna kwestia. Jehowa postanowił złożyć ofiarę, będącą pełnym przebłaganiem za grzechy każdego, kto wierzy. Jest nią okup (Mateusza 20:28). I dlatego powinniśmy zapatrywać się na krew tak jak Bóg.

24. (a) Dlaczego skupianie uwagi na względach zdrowotnych związanych z transfuzją byłoby niesłuszne? (b) Co powinno leżeć u podstaw naszego poglądu na stosowanie krwi?

²⁴ Skupianie uwagi na względach zdrowotnych związanych z transfuzją byłoby nieporozumieniem, gdyż nie one odgrywają zasadniczą rolę. Izraelitom mogło wychodzić na zdrowie wystrzeganie się krwi, podobnie jak wieprzowiny czy mięsa stworzeń padlinożernych (Powtórzonego Prawa 12:15, 16; 14:7, 8, 11, 12). Ale Bóg nie zabronił spożywania tych rzeczy, gdy pozwolił Noemu jeść mięso; zakazał tylko przyjmowania krwi. Nie chodziło przy tym o ochronę zdrowia, ponieważ nie to stanowiło istotę owego rozporządzenia. Czciciele Jehowy odmawiali podtrzymywania swego życia krwią nie ze względu na jej szkodliwość, lecz z obawy przed utratą świętości. Wystrzegali się krwi nie dlatego, że mogła być zakażona, lecz z uwagi na jej bezcenną wartość. Krew złożona w ofierze zjednywała im przebaczenie.

25. Jak krew może uratować życie na zawsze?

²⁵ To samo odnosi się do nas. W Liście do Efezjan 1:7 apostoł Paweł wyjaśnia: „W nim [Chrystusie] mamy odkupienie przez krew jego, odpuszczenie grzechów, według bogactwa łaski jego” (Bw). Przed każdym, komu Bóg przebaczył grzechy i przypisał sprawiedliwość, otwierają się możliwości bezkresnego życia. Tak więc krew Jezusa przelana w związku ze złożeniem okupu ratuje życie na długi czas, ściślej mówiąc — na zawsze.

[Przypisy]

Czy potrafisz wyjaśnić

◻ Z jakiej zasadniczej przyczyny Świadkowie Jehowy nie wyrażają zgody na przetaczanie krwi?

◻ Jakie dowody potwierdzają, że biblijne stanowisko wobec krwi jest rozsądne pod względem medycznym?

◻ Jak z prawem Bożym co do krwi wiąże się okup?

◻ Jedynie w jaki sposób krew może na zawsze uratować życie?

[Ramka na stronie 10]

TRANSFUZJA A INFEKCJE

W obszernym omówieniu, mającym odpowiedzieć na pytanie, czy transfuzje zwiększają podatność na infekcje, dr Neil Blumberg oświadczył: „W 10 pracach klinicznych na 12 stwierdzono zależność między przetaczaniem krwi a zwiększonym ryzykiem zakażenia bakteryjnego (...). Co więcej, jeśli immunologiczne następstwa transfuzji utrzymują się tak długo, jak to wynika z niektórych badań, to krew przetoczona jakiś czas przed operacją może obniżać odporność chorego na infekcję (...). Gdyby więcej danych potwierdziło te wyniki, to mogłoby się okazać, że najczęstszym powikłaniem transfuzji homologicznych są ostre infekcje w okresie pooperacyjnym”. (Transfusion Medicine Reviews z października 1990 roku).

[Ilustracja na stronie 8]

Krwinki czerwone w powiększeniu. „W każdym milimetrze sześciennym krwi jest ich od 4 do 6 milionów” (The World Book Encyclopedia)

[Prawa własności]

Kunkel-CNRI/PHOTOTAKE NYC