SÓL

Chlorek sodu (NaCl), biały, krystaliczny związek chemiczny, zwany potocznie solą kuchenną. W skorupie ziemskiej istnieją ogromne złoża soli kamiennej; niektóre mają setki metrów grubości. Sole, głównie właśnie chlorek sodu, stanowią 3,5 procent objętości oceanów. Mogłoby się wydawać, że to niewiele, tymczasem kilometr sześcienny wody morskiej zawiera prawie 27 milionów ton soli. Stężenie tej substancji w Morzu Martwym (Słonym) w Palestynie jest dziewięciokrotnie większe (Rdz 14:3). Izraelici mieli soli pod dostatkiem. Pozyskiwano ją np. poprzez odparowywanie wody z Morza Martwego, choć nie była to sól najwyższej jakości. W złoża soli obfitowały też wzgórza w pobliżu pd. krańca tego morza, niedaleko miejsca, gdzie żona Lota zamieniła się w słup soli (Rdz 19:26; Sof 2:9). Północną Palestynę przynajmniej częściowo mogli zaopatrywać w sól Fenicjanie, którzy podobno pozyskiwali ją z Morza Śródziemnego.

Chociaż na Ziemi znajdują się w zasadzie niewyczerpane zasoby soli, ludzie nie zawsze mieli do niej łatwy dostęp. Toczono o nią wojny i z jej powodu wybuchały rewolucje. W starożytnych Chinach sól ustępowała wartością jedynie złotu. Żeby ją zdobyć, sprzedawano w niewolę żony i dzieci. Żołnierze rzymscy otrzymywali pieniądze na zakup soli, określane słowem salarium, co stanowiło odpowiednik żołdu (por. Ezd 4:14).

Biblia wspomina o soli jako o jednym z podstawowych dodatków poprawiających smak pożywienia (Hi 6:6). Według Prawa Mojżeszowego każda ofiara składana Jehowie na ołtarzu miała być posolona — nie dla smaku, ale dlatego, że sól symbolizowała stan wolny od zepsucia (Kpł 2:11, 13; Eze 43:24). Na terenie świątyni najwyraźniej przechowywano więc duże ilości soli. Ezdrasz dopilnowywał, by zawsze było jej pod dostatkiem na ofiary (Ezd 6:9; 7:21, 22). Podobno Antioch III (ok. 198 p.n.e.) przekazał na potrzeby świątyni 375 medymnów (ok. 20 m³) soli.

Soli przypisuje się również działanie lecznicze i odkażające. Niekiedy nacierano nią noworodki (Eze 16:4). W umiarkowanej ilości sól działa korzystnie na niektóre kwaśne gleby, można też mieszać ją z nawozem, ale gdy zbytnio nagromadzi się w glebie, niszczy roślinność i wyjaławia ziemię. Coś takiego stało się z żyzną niegdyś doliną Eufratu. Miasta przeznaczone na całkowitą zagładę czasami celowo posypywano solą, co wyrażało pragnienie, by dane miejsce na zawsze pozostało jałowe i nieurodzajne (Pwt 29:22, 23; Sdz 9:45; Hi 39:5, 6; Jer 17:6).

Znaczenie przenośne. Sól jest często wspominana w Biblii w znaczeniu przenośnym. Jezus powiedział swym uczniom: „Wy jesteście solą ziemi”. Mieli więc wywierać na innych pozytywny wpływ, chroniąc ich przed skażeniem duchowym i zepsuciem moralnym. Dobra nowina, którą głosili, pozwalała zachować życie. Jezus dodał jednak: „Jeśli sól straci swą siłę, jakże zostanie przywrócona jej słoność? Na nic się już nie przyda, tylko na wyrzucenie na zewnątrz, aby ludzie po niej deptali” (Mt 5:13; Mk 9:50; Łk 14:34, 35). Pewien biblista tak się wypowiedział na temat Mateusza 5:13: „Sól używana w naszym kraju [USA] to czysty związek chemiczny, chlorek sodu, i gdyby miał on utracić swą słoność, czyli swój smak, nic by z niego nie zostało, ponieważ słoność stanowi istotę tej substancji. Jednakże w krajach Wschodu używano soli, która była zanieczyszczona, zmieszana z substancjami pochodzenia roślinnego oraz ziemią; mogło się zdarzyć, że utraciła całą zawartą w niej właściwą sól, a pozostały jedynie spore ilości domieszek. Nie nadawała się już wtedy do użytku, chyba tylko do posypania ścieżek albo chodników, jak to obecnie robimy ze żwirem. Taka sól do dziś występuje w tamtym regionie. Jej złoża można znaleźć pod ziemią, a gdy się ją zostawi na słońcu lub deszczu, całkowicie traci swą słoność” (Barnes’ Notes on the New Testament, 1974).

Ze względu na swe właściwości konserwujące sól stanowi symbol trwałości i niezmienności. Często gdy zawierano przymierze, objęte nim osoby wspólnie jadły posiłek, a przy tym trochę soli, co wskazywało na to, że zawsze będą wobec siebie wierne i lojalne. „Przymierze soli” uznawano więc za szczególnie wiążące (Lb 18:19). Dlatego gdy judzki król Abijasz powiedział, iż Jehowa dał Dawidowi i jego synom władzę królewską na mocy „przymierza soli”, miał na myśli, że będzie ono obowiązywać zawsze. Jezus Chrystus — „syn Dawida” i „korzeń Dawida” — okazał się tym, któremu powierzono władzę w Królestwie „po czas niezmierzony” (2Kn 13:4, 5; Mt 1:1; Obj 5:5; Ps 18:50; Iz 9:6, 7).

Jezus powiedział: „Albowiem każdy musi być posolony ogniem”. Kontekst wskazuje na ‛posolenie’ ogniem Gehenny, dotyczące tych, których przywiodło do upadku grzeszne życie lub którzy zgorszyli drugich (Mk 9:42-49).

Później Jezus wspomniał o soli w innym znaczeniu, mówiąc: „Miejcie w sobie sól i zachowujcie pokój między sobą” (Mk 9:50). Apostoł Paweł oznajmił podobnie: „Niech wasza wypowiedź zawsze będzie wdzięczna, przyprawiona solą, abyście wiedzieli, jak powinniście każdemu odpowiedzieć” (Kol 4:6). Chrześcijanie zawsze powinni postępować i wypowiadać się taktownie, mieć na względzie odczucia innych i wywierać na nich pozytywny, dobroczynny wpływ, sprzyjający ocaleniu ich życia.